Morgunblaðið - 31.12.1961, Blaðsíða 12

Morgunblaðið - 31.12.1961, Blaðsíða 12
12 MORCUNBLAÐIÐ Sunnudagur 31. des. 1961 Útgefandi: H.f Arvakur, Reykjavík. Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson. Ritstjórar: Valtýr Stefánsson (át>m.) Sigurður Bjarnason frá Vigur. Matthías Johannessen. Eyjólfur Konráð Jónssqp. Lesbók: Arni Ölaj sími 33045. Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson. Ritstjórn: dðalstræti 6. Auglýsingar og argreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480. Askriftargjald kr. 55.00 á mánuði innanlands. 1 lausasölu kr. 3.00 eintakið. Á réttri leið ¥TM ÁRAMÓTIN staldra menn gjarnan við, líta yfir far- inn veg og leitast við að gera sér grein fyrir, hvað framtíðin muni bera í skauti sínu. Stjórnmálamenn flytja ávörp sín, gera þjóðunum grein fyrir stöðu þeirra, því sem áunnizt hefur og hvað framundan sé. Um þessi áramót eins og önnur mun sjálfsagt sitt sýn- ast hverjum um aðstæðurnar, en naumast verður því þó með rökum neitað, að yfirleitt búa landsmenn nú við góð- an hag og atvinnuöryggi, að fjárhagur landsins hefur ver- ið treystur og viðskiptafrelsi aukið. Þannig hefur tekizt að styrkja þann grundvöll, sem framkvæmdir á nýja árinu og næstu árum hljóta að byggjast á. ' Því miður hafa framfarir hérlendis ekki orðið eins mikl- ar síðasta áratuginn og víðast í nágrannalöndunum og kjör landsmanna því ekki batnað til samanburðar við aukna velmegun nágrannaþjóðanna. Þessa staðreynd er ekki hægt að skýra með því. að íslendingar hafi ekki lagt jafnhart að sér og aðrir. Þvert á móti er ástæða til að ætla, að hér sé meira og lengur unnið en víðast annars staðar. Enginn efi er á því, að ástæðan er sú, að hér var tildrað upp hinu furðulegasta kerfi uppbóta, styrkja og rangrar gengisskráningar, sem dró úr heilbrigðri þróun atvinnu- veganna, beindi fjármagni oft og tíðum á rangar brautir og leiddi til margháttaðrar spillingar. ! Áður en unnt var að hefja nýja framfarasókn, varð að afnema þetta óheilbrigða kerfi og að því verkefni sneri Viðreisnarstjórnin sér þegar í stað, með þeim alkunna árangri, að nú búum við íslendingar við svipaða stjórnar- hætti og þær þjóðir, sem hraðast sækja fram. Margir spáðu því, að þessi tilraun til viðreisnar efnahagsins mundi fara út um þúfur, en reynslan hefur orðið sú, að hún hefur staðizt í öllum meginefnum. Að vísu var það nokk- urt áfall, að gengið skyldi vera fellt með verkföllum í sumar, en það breytti þó engu um stjórnarstefnuna — eins og var tilgangur þeirra, sem fyrir skemmdarverkunum stóðu. En nú, þegar traustur grundvöllur hefur verið lagður að stórstígum framförum, verða menn að láta hendur standa fram úr ermum. Við eigum ekki einungis að geta aukið velmegun til jafns við nágrannaþjóðirnar á næstu árum, heldur líka bætt að einhverju leyti upp það, sem misfarið hefur á seinni árum. Verkefnin blasa hvar- vetna við og enginn efi er á því, að unnt er að gera sjö- unda áratug tuttugustu aldarinnar að mesta framfaraskeiði hinnar íslenzku þjóðar, ef skynsamlega er stjórnað. Nú hillir undir það, að við getum hafið stórvirkjanir og stóriðju. Þannig mundi rísa upp nýr atvinnuvegur, sem færði þjóðinni áður óþekktan auð. Þeirri auglegð þarf síð- an að dreifa meðal þjóðfélagsþegnanna í eins ríkum mæli og kostur er. Fjármagnið á ekki að safnast á fáar hendur, hvorki einstaklinga né ríkisvalds, heldur á það að verða til þess, að sem allra flestir þjóðfélagsborgarar verði fjár- hagslega sjálfstæðir. ' Aðrar þjóðir hafa í vaxandi mæli farið þá leið, að stofna almenningshlutafélög, þar sem mikill fjöldi landsmanna tekur beinan og virkan þátt í atvinnurekstri og nýtur arðs af honum. Þá leið getum við íslendingar líka farið og eigum að fara. Þannig getum við safnað miklu fjármagni til stórrekstrar, jafnframt því sem við tryggjum hinn hagkvæmasta rekstur fyrirtækjanna og dreifingu arðs þeirra. ; Við íslendingar höfum ríka ástæðu til að vera bjartsýnir um þessi áramót og við skulum strengja þess heit, að hefja á nýja árinu þá framfarasókn, sem þegar hefur verið grundvölluð. Qhkh t * * ec^i nycir r o S ND OOGTÆKNI Innan 10 ára munu geíslavirk efni valda byltingu i varðveizlu matvæla Kjarnorka, eidflaug- ar og matvæli NÝLEGA áttu fréttamenn frá sænska sjónvarpinu viðtal við hinn þekkta kjarnorku- fræðing og Nóbelsverðlauna- hafa, Bandaríkjamanninn — Glenn Seaborg. Fréttamiennirnir lögðu fyrir vísindamanninn margar þýð- ingarmiklar spurningar. Við sumar spurningarnar vafðist Seaborg tunga um tönn, þeg- ar hann gerði tilraun til þess að svara þeim ákveðið, eins og til dæmis þegar hann var spu-rður um það, hverjir hefðu betri kjarnorkuvopn Rússar eða Bandaríkjamenn. — öðr- um spumingum — og reyndar flestum — svaraði Seaborg hiklaust og með sýnilegri ánægju. Varðveizla matvæla Ein af þessum spumingum var um framfarimar í notkun geislavirkra efna til varð- veizlu matvæia. — I>að get ég sagt ykkur, sagði kjarnorkufræðingurinn hiklaust að innan tíu ára munu geislavirku efnin vaida byltingu á þessu sviði. Til- raunir, sem framkvæmdar hafa verið, hafa sýnt, að með því að meðhöndla matvæli með geislavirkum efnum, hefur verið hægt að drepa hinar smáu lífverur. sýkla o. fl., sem valda hrörnun og rotnun matvæla. Með þessari aðferð er hægt að lengja geymsluþol matvælanna. — Nú á dögum þegar svo mikið er ritað og rætt um of mikla geislavirkni, bæði í andrúmsloftinu sem í matvæl- um er ekki hætta á því, að matvælin meðhöndluð með hinni nýju aðferð verði einn- ig geislavirk? — Nei. Geislavirk efni eru þannig gerð, að þau senda stöðugt frá sér þrenns konar geisla: smá helíumkjarna, raf- eindir og gammageisla. Þeir síðastnefndu eru svipaðir röntgengeislum og hafa lík áhrif. — Matvælin eru staðsett í námunda við hin geislavirku efni, og streyma geislamir þá í gegn um þau og ,.hreinsa“ þau. Matvælin koma þannig aldrei í snertingu við geisla- virku efnin og því enginn möguleiki á því, að þau verði geislavirk sjáif. Kjamorkuvopn Þegar Seaborg var spurður að því, hverjir hefðu betri kjaraorkuvopn, Rússar eða Bandaríkjamenn, s v a r a ð i hann, að til þess að geta gefið ákveðið svar yrði að taka fjöldamörg atriði með í reikn- inginn. Stærð kjarnorkuvopna væri ekki hið eina sem skipti málii heldur einnig möguleik- ar á fiutningi þeirra, varnir gegn þeim, uppgötvun á óvini i tírna, notkun tæknilegra gervihnatta og fjölbreytni kjamorkuvopnanna. — Ölil þessi atriði gegna stóru hlut- verki á hinu stóra kjarnorku- sviði, þar sem þó hin minnstu — atómin sjálf — leika stærsta hlutverkið. — Ég sjálfur, bætti Seaborg þó við, — álít persónulega. að Rússar séu ekki á undan Bandaríkjamönnum í þessum efnum. Glenn og geimurinm Glenn Seaborg er maður á bezta aldri, geislandi af lífs- þrótti og fjöri. Hann hefur átt mikinn þátt í uppgötvun geisla virkra efna ög fyrir starf sitt í þágu vísindanna hafa hon- um verið veitt Nóbelsverð- laun. Eins og gefur að skilja, er hugur Seaborgs ekki bund- inn eingöngu við atómin á jörðu niön. í sigurgöngunni út í geiminn er hann í broddi fylkingar. Notkun kjarnorku úti í geimnum er aðallega með tvennum hætti: notkun kjarn- orkurafhlaðna og kjarnorku- ofna. Kjarnorkuhlöðurnar svo- nefndar Snap-rafhlöður, hafa kjarna samsettan úr geisla- virkum efnum. Orku geisl- anna frá þessum efnum er breytt í hagnýta raforku, sem að knýja senditæki og önnur nota má meðal annars til þess að knýja senditæki og önnur tæki í gervihnöttunum. Tveir gervihnettir hafa verið sendir upp með kjarnorkurafhlöður innanborðs. Það eru Transit- gervihnettirnir, sem Banda- ríkjamenn hafa skotið upp í því skyni að athuga möguleik- ana á því að nota gervihnetti til staðarákvarðana skipa og flugvéla. Kjarnorkurafhlöð- urnar hafa reynst mjög vel. Kjarnorka í öllum geimskotum til þessa hefur verið notað eldsneyti, annaðhvort fast eða fljótandi. KjarnOrka hefur aldrei verið notuð. Þetta er af vissum ástæðum. Þeir kjarnorkuofnar, sem nú eru til, eru ekki hentugir til geimskota frá jörðu. Fyrst Og fremst er það vegna hinnar miklu geislahættu, ef geim- skotið mistekst. Þegar út í geiminn er köm- ið er öðru máli að gegna. Við langar geimferðir, þegar nota þarf orku í langan tíma, eru kjarnorkuofnarnir bezti orku- gjafinn. Þeir geta gefið orku í langan tíma án þess að „brenna upp“ eins og venju- legt eldsneyti. Aðalvandamál- ið er að breyta orkunni í þrýsti orku, sern þrýstir eldflaugun- um áfram Fareindahreyflarnir svo- nefndu lofa mestu á þessu sviði. Með orku frá kjarnorku ofnunum eru fareindir (íónar) settar á geysihraða í segul- sviði. Síðan er fareindunum skotið frá afturhluta eldflaug- anna og kemur þá fram þrýsti- kraftur á svipaðan hátt og hjá þrýstiloftsflugvélum. Björgvin Hólm OUR EVER CHANGING WORLD By Ottö Ö. Bindar jjbpAÝ'Z MISSLEMEN PREDICT THAT TOMORfíOW'S TOURISTS WIL L BOARD A POCKETLINER IN AMERICA... ...LAND IN CITIE& AN/- WHERE ON EARTH IN LESS THAN TWO HOURSr ! HEIMUR okkar breytist í sífellu. f dag spá eldflauga- sérfræðingar að ferðamenn nr.orgundagsins muni stíga um borð í eldflaug í Bandaríkjunum . . . fara upp í himin- geiminn innan um gerfihnetti og . . . lenda í hvaða borg sem vera skal á jörðunni innan tveggja klukkustunda. .

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.