Morgunblaðið - 31.12.1961, Síða 15

Sunnudagur 31. des. 1961
MORGUNBLAÐIÐ
T5
Hugo. Hljóðfall þeirra er dá-
samlegt, hraðinn, skriðurinn er
óstöðvandi; eins og maður
heyri hjartslátt 'máttugrar vél-
ar einhvers staðar djúpt niðri í
skipsiðrum. — Meðan við erum
að tala um vanmetin skáld, þá
held ég að menn eigi eftir að
fá betra álit á Matthew Arnold
en þeir hafa nú.
Harris: Getið þér notið dul-
spekinganna (the Mystics)?
Nicolson: Ekki nema á ófull-
kominn hátt. Trúarbrögð og
trúarreynsla eru mér fjarlæg.
Eg skil þau ekki. Ég er ekki
góður í leikfimi, ekki góður í
reikningi og ekki góður í trúar-
brögðum. Sumt fólk grípur allt-
af boltann, en ég missi hans.
Sumir ná að grípa trúna. Ég
missi a# henni.
A? vera ekki
frúaður
Harris: Þér saknið leikanna
Cg stærðfræðinnar; saknið þér
trúarinnar?
Nicolson: Nei, það held ég
*kki.
Harris: Hafið þér aldrei fund-
ið neina þörf á einhvers kon-
ar heimspeki til þess að lifa
eftir?
Nicolson: Það er annað mál.
Ég á mér lífsheimspeki, hef
mín lífsfílósófíu, ef þér viljið
kalla það svo. Ég trúi því, að
tilgangur lífsins sé að vera ham
ingjusamur og hjálpa öðru fólki
til þess. Tilgangur lífsins er
hamingja að mínu áliti. Ég á
hér við hamingju í skilningi
Aristóteless, að maður eigi að
vera starfsamur, beita vitinu og
gera gagn og þroskast í sam-
ræmi við lögmál eigin náttúru
og eðlis, þroska það bezta í
sjálfum sér. Ég aðhyllist sem
sagt teleólógiska lögmálið (kenn
inguna um orsakatilgang).
v Ég geri ráð fyrir, að það að
vera óhamingjusamur í mínum
skilningi — gera ekki gagn á
vitrænan hátt — sé að vera í
synd. Syndarar fara til helvítis,
og það er til helvíti hér á
jörðu; helvíti þess, sem verður
þunglyndur, af því að hann
reynir ekki að ástunda speki-
starf, vera starfsamur á nyt-
samlegan hátt. Sumir geta að-
eins haldið sér frá því með því
að drekka sig ölvaða, aðrir taka
eiturlyf eða gera eitthvað ann-
að.
Að vera gagnrýnir
Harris: Hefur lífsheimspeki
yðar haft áhrif á verk yðar?
Nicholson: Ó-já, ég býst við
því, en ég vona samt, að hún
sé ekki of nærgöngul, þrengi
sér ekki um of inn. Ég skrifa
um bækur annars fólks aðallega
vegna þess að ég hef notið bóka
þess og hef gaman af að koma
þeirri ánægju áleiðis til ann-
arra. Mér þykir ágætt að gera
gagn með því að segja lesendum
Observers frá fólki, sem hefur
gert gagn eða reynt það.
Það er miklu auðveldara að
vera einhverju ósamþykkur í
skrifum sínum, heldur en að
vera því meðmæltur, og það er
líka meira upp úr því að hafa,
vilji maður vera sniðugur í skrif
um sínum. Þér hafið e.t.v. tekið
eftir því, að í Roget’s Thesaur-
us (samheitabók) er margfalt
meira um orð, sem hafa mót-
mælandi, illkvittna eða nei-
kvæða merkingu, hefjast á and-,
nei-, ó-, mót- o.s.frv., heldur
en orð, sem hafa jákvæða eða
hrósandi merkingu. Sá, sem ætl-
ar að vera vingjarnlegur, hjálp-
samur og „með-“ í dómum sín-
um, neyðist til þess að vera
takmarkaðri í orðaforða en hinn,
sem rífa vill niður. Ég hef að-
eins úthúðað verkum, sem mér
finnst hreinskilnislega vera ó-
vönduð, illa unnin og letilega
eða fölsk, uppgerðarleg og til-
gerðarleg. Það hafa verið bæk-
ur eftir fólk, sem getur ekki
gert sjálfu sér það ómak að
ástunda spaklega breytni —
stunda spekistarf — og gera
gagn. Svo reynir það að græða
á okkur hinum með því að láta
svo líta út, að það, sem er
óheiðarlegt og lélegt, sé raun-
verulegt og verðmætt.
Harris: Hafið þér lesendurna
í huga, þegar þér setjizt niður
við skriftir?
Nicolson: Ég reyni alltaf að
setja mér Observerlesendur fyr-
ir sjónir, eins og þeir gerast
gáfaðastir og víðsýnastir. Ég
skrifa mig aldrei niður, þ.e.a.s.
lækka mig ekki til þess að geta
náð til einhverra ímyndaðra að-
ilja, sem érfitt eiga að fylgjast
með, nema allt sé skýrt og
einfaldað út í yztu æsar. Það
má vera, að ég hafi skrifað mik-
ið af hégóma og vitleysu um
ævina, en ég hef aldrei skrifað
niður á við. Ég vildi heldur
vera óljós, torskilinn eða jafn-
vel dularfullur annað veifið, en
að ganga nokkru sinni út frá
þeirri móðgandi tilgátu, að sá,
sem læsi The Observer, vissi
ekki eins mikið og ég.
Ég reyni að vera ekki um of
smámunasamur og vandfýsinn.
Við þau fáu tækifæri, þegar svo
vill til, að ég er einum um of
sérfróður um viðfangsefnið, þá
reyni ég að láta það ekki skína
í gegn í skrifum mínum.
Að vera öldungur
Harris: Hefur ellin rýrt hæfni
yðar til þess að öðlast og njóta
hamingjunnár, — hamingjunnar
í skilningi yðar?
Nicolson: Að ástunda vitur-
lega breytni, stunda spekistarf,
nota skynsemina og gera gagn?
Nei. Alls ekki. Það má auðvitað
vera, að ég stundi ekki slíka
breytni, en mér f i n n s t það
-----------j--------- --------------
sjálfum engu að síður.
Ellin færir manni margar
gjafir. Á efri árum er ég hætt-
ur að iðrast ýmislegs, hættur
að sjá eftir mörgu. Nú er mér
t. d. alveg sama um það, þótt
ég væri ekki góður í leikfimi og
íþróttum. Þetta með íþróttir,
já: Setjum svo, að þér séuð
góður íþróttamaður. Þá hafið
þér gaman af að iðka þær, og
þar af leiðir, að þér gleymið
áhyggjum yðar og vandamálum
á meðan, og öðlizt þannig ham-
ingjukennd.
En þegar þér komizt á miðj-
an aldur, verðið þér of gamall
til þess að iðka þessar íþróttir
og glatið þannig þessari ham-
ingjukennd, eða hamingjunni að
því leyti. Og hafi íþróttaiðkun
verið lífið- sjálft fyrir yður,
jafnvel ævistarf, þá endar lif
yðar í vissum skilningi, og ótíma
bær dauði kemur á yður. En
hafi líf hugarins verið yðar
raunverulega líf, þá getið þér
haldið áfram að lifá — ef þér
verðið þá ekki alveg „gaga“ —
að fullu eða næstum því að
elliær, sljór og ósjálfbjarga,
fullu, þangað til þér náið níræð-
isaldri. Það verður meira að
segja meiri fylling í því.
Harris: Búizt þér við að geta
haldið áfram að njóta lífsins
eins vel og núna, þangað til þér
verðið níræður?
Nicolson: Vissulega, þangað til
ég næ hvaða aldri sem er, að
einu tilskildu: Að ég glati ekki
forvitni minni. Hæfileikinn til
að njóta lífsins, lífsnautnin, er
að miklu leyti því undirorpin,
hve mikla forvitni maður hef-
ur til að gera. Það er ekki mik-
ið að fá út úr lífinu með hold-
legri nautn. Lífið hlýtur að hafa
eitthvað miklu meira að bjóða.
Sumir fá það frá tónlist, aðrir
frá náttúrunni og enn aðrir frá
ýmsum listgreinum. En sameig-
inleg undirstaða alls þessa er
forvitni.
Ef ég vaknaði einhvem tíma
að morgni til og uppgötvaði, að
það væri ekkert sérstakt, sem
mig langaði til þess að spyrja
um, lesa um eða hugsa ura,
þá fyrst held ég að kominn
væri tími til þess að loka búð-
inni og — nú, dunda við eitt-
hvað í garðinum í von um að
ég gæti orðið forvitinn aftur
um eitthvað — fljótt.
Friður og ró
yfir Keflavík
JÓLAHÁTÍÐIN í Keflavik leið
"fallega og virðulega- Veður var
gott og stillt, nokkuð kalt og snjó
föl á jörð. Á Þorláksmessu var
mikil umferð Og ös í verzlunum.
Engin ölvun, slys eða óþægindi
komu fyrir. Bærinn var prýdd
ur ljósum og jólatrjám og hús og
gluggar víða fagurlega skreytt. Á
aðfangadagskvöld léku nokkrir
félagar úr lúðrasveitinni jólalög
frá turni kirkjunnar áður en
guðsþjónusta hófst og hljómaði
leikur þeirra yfir bæinn. Kirkjan
var þéttsetin á öllum messutím
um og friður og ró yfir bænum.
Á þriðja jóladag héldu Karla-
kór Keflavíkur og kvennakór
Slysavarnafélagsins Jólatónleika
í kirkjunni og á vegum Tónlistar
félagsins hélt Polyfonkórinn
frá Reykjavík tónleika í Bíóhöll
inni. <
. . . Æ
v'MPAUTGCRÐ RIKISINS
Ms. SKJALDBREIÐ
vestur um land till Akureyrar
4. jan. nk. Vörumóttaka 2. jan
til Tálknafjarðar, Húnaflóa- og
Skagafjarðarhafha og Ólafsfjarð
ar, Farseðlar seldir á miðviku-
dag. __
4
LESBÓK BARNANNA
J. F. Cooper
SÍÐASTI MÓHlKANIi
48. Loks tók Gungasjuk,
faðir Uncasar til máls:
„Ungur veiðimaður er nú
horfinn til hinna eilífú
veiðilenda", sagði hann,
„af þvi að andinn mikli
þurfti að kalla hann í
þjónustu sína. Ætt mín
er liðin undir lok og ég
stend einn uppi“.
Þá gekk Fálkaauga til
hans! „Nei, höfðingi“,
sagði hann, „þú stendur
ekki einn uppi. Við erum
„Gleðileg jól“, sagði
Jón og gekk inn.
„Þakka þér fyrir og
eömuleiðis", sagði Björn
á Bakka og rétti fram
höndina. Handtakið var
svo fast og innilegt, að
Jón fann strax, að hann
var ekki óvelkotninn gest
ur.
„Tylltu þér“, bætti
Björn við.
,Þakka þér fyrir, en ég
setlaði nú bara að vita,
hvort þú gætir selt mér
eitt eða tvö hafraknippi,
sem mig vantar handa
fuglunum“.
„Jæja, þá þykir mér nú
nýtt við bera, ef þú átt
ekki einu sinni korn'
fram til jóla“, sagði Björn
hlægjandi og sló í spaugi
á öxlina á Jóni.
„Ætlunin var nú, að
það dygði svo lengi. En
mýsnar komust í knippin,
sem ég hafði ætlað að
geyma til þessara nota“.
„Ja, sei, sei, víst skaltu
fá eins mikið og þú þarít
á að halda. En seztu nú
héina, og við skulum láta
faia vel um okkur.
Svo settust. þeir hlið
við hlið í setbekkinn, sem
fóðraður var kálfskinm.
Þeir spurðu um heilsufar
ið, hvor hjá öðrum, og
brátt fóru þeir að tala um
gamla daga og þau mörgu
jói, sem þeir höfðu átt
saman.
Þannig sátu þeir góða
að vísu komnir af ólíkum
þjóðum, en það er vilji
guðanna, að við fylgjumst
að, það sem við eigum
eftir ólifað. Aldrei mun
ég gleyma hinum hrausta
hermanni, sem nú hefur
horfið frá okkur — og
minnxng hans skal tengja
okkur saman, svo að við
skiljum aldrei framar.
Gömlu vinirnir tókust
í hendur þvert yfir gröf-
ina, meðan indíánarnir
stóðu þögulir umhverfis.
„Látum okkur nú hverfa
héðan“, sagði öldungur-
inn Jamenud. „Bleik-
skinnarnir eru herrar
jarðarinnar og blóma-
skeið indíánanna er á
e.nda runnið. Of lengi
hefi ég lifað. f dögun lífs
ins sá ég fólk mitt ham-
ingjusamt, og nú áður en
nóttin skellur á, hefi ég
séð síðasta hermann
mikils ættflokks deyja —,
síðasta móhíkanann líða
undir lok. — Endir.
stund og spjölluðu sam-
an, og hvor um sig gladd-
ist hið innra með sér yfir,
að hinn skyldi vera svo
Ijúfur og góður.
Þegar Jón sýndi á sér
fararsnið, sendi Björn
vinnupiltinn eftir fjórum
af beztu kornknippunum,
sem til voru. „Jæja þá,
svo er nú eftir að borga
fyrir vörurnar", sagði
Jón og tók upp budduna
sína.
„Við skulum skrifa það
á skósólann. Er það ekki
þannig, sem við höldum
okkar reikning", sagði
Björn gamli og hló.
Svo skildu þeir með
fcstu og innilegu hand-
taki
5. árg. ■¥• Ritstjóri: Kristján J. Gunnarsson -ff 31. des. 1961
Lars Kjölstad:
Grannasætt
AÐFANGADAGURINN
var runninn upp. Það
var kyrrt * veður, en
dimmt yfir og snjórinn
féll mður í þéttum flygs-
um. Dagsbirtunnar gætti
lítið, það var næstum
dimmt eins og komið
væri kvöld.
Jón gamli var úti í
brenniskúrnum og sýslaði
við að festa tvo greni-
toppa á langar stengur,
en vinnupilturinn mokaði
gangstiga milli húsanna,
áður en helgin gengi í
garð. En það var sjálfsagt
til lítils gagns í svona
mikilli snjókomu.
Jón fór sér hægt við
verk sitt. Hann sat á við-
arhögginu með hamarinn
í hendinni og horfði á
snjóinn. Það vakti alltaf
upp einkennilega mildar
og ljúfar hugsanir að
horfa á snjólnn falla, það
gerði allt svó hátíðlegt,
einmitt eins Og það átti
að vera á jólunum. Og
ennþá var komið aðfanga
dagskvöld. Nú gat hann
að minnsta kosti munað
fimmtíu jól og af þeim
voru aðeins fimm eða sex,