Morgunblaðið - 18.03.1962, Síða 6

6
MORGUNBLAÐIÐ
Sunnudagur 18. marz 1962
Fjölþættur árangur af
starfi Norðuriandaráðs
Ræða Gísla Jónssonar á 10. þingi
rdðsins í Helsingfors í gær
BFTIR hörmungar þær, sem
gengu yfir Evrópu á fyrri heims-
styrjöild, varð mönnum Ijóst að
þjóðirnar yrðu að jafna deilur
sín á miUi með sætt eða dóm-
um, leggja niður hnefaréttinn og
taka upp friðsamlega sambúð og
samskipti, ef skapa slkyldi mann
kyni viðlhlítandi örygg í lífi þess
og störfum.
Hjá öllum menningarþjóðum
hafði þessi hóttur verið tekinn
upp innbyvðis á milli þegnanna,
sem sættu sig við þá skipan mál-
anna. Að fara á sama hiátt með
deilur á milli þjóða, til þess
þannig að skapa varanlegan frið,
sýndist ekki einasta sjálfsagt,
heldur virtist og að það ætti ekki
að vera óyfirstíganlegum erfið-
leiikum bundið. En þegar til kast
anna kom, sýndist þó málið allt
örðugra, Á friðarráðstefnunni að
lökinni Styrjöld urðu tillögur all
ar í þá átt að víkja fyrir valdi
sigurvegarans, sem hugðist
tryggja friðinn með valdbeitingu
ón dóms eða sáttar, og í þeirn
anda, var hinum sigruðu settir
friðarfkiosti. Ýmis lönd í Evrópu
settu traust sitt um of á þessa
samninga, og ýmsa aðra sem á
eftir fóru á milli landa innan
Evrópu, drógu þau úr landvörn-
um og uggðu ekki að sér fyrr
en næsta heimsstyrjöld var slkoll-
in yfir, rneð öllum þeim hörm-
ungum, sem henni voru sam-
fara. f þeim eldraunum sem Norð
urlöndin þá gengu í gegnum,
skyldist þeim bezt hversu meiri
Og hollari áhrif þau hefðu getað
haft á gaug þeirra mála, ef þau
hefðu þá staðið saman, sem ein
órjúfandi heild.
Þótt hér á Norðurlöndum
byggju fimm mismunandi þjóðir,
sem hver átti sína tungu, sína
menningu og sína siði, áttu þær
þó svo fjölda margt sameiginlegt
og skylt, í menningu sinni og lífi
að fornu Og nýju, að nánari kynni
Og nánara sarostarf í uppbyggingu
nýrrar veraldar, sem ekki yrði
akotið á frest, hlaut að sameina
þær í eina, sterka hei'ld, þar sem
áhrifa þeirra gætti meira, en ef
hvOr þeirra kæmi fram sem sér-
stæður aðiii, og því varð Norður-
landaráð til:
Norðurlandaráð átti öll sín
blöð áskrifuð, eins og allt sem
nýtt, er það í fyrstu var stöfn-
að. En við það voru þá þegar
bundnar mikiar vonir. Þegar ráð-
ið heldur nú sinn 10. fund væri
rangt að halda því fram, að þær
vonir hafi ekki rætzt. Ráðið hefur
á þessum árum tekið fjölda móla
til meðferðai, og þegar tekið er
tillit til þess; að róðið er aðeins
róðgefandi án valdbeitinga, er
það raunverulega furðu margt,
sem komizt hefur í framkvæmd.
Hér skulu ekki rakin einstök af-
reik sem unnin hafa verið, en
aðeins bent á, að samrýming lög-
gjafar í ýmsum sviðum, sam-
vinna í framkvæmd dómsmála,
samgöngumála, heilbrigðis- og
félagsmáia, — en þar hefur ár-
angurinn a.f samstarfinu orðið
mestur, — hefur ekki aðeins Orð-
ið þegnum Norðurlanda til mik-
illa hagsbóta heldur hefur hér
verið skapað fordæmi á milli
þjóða, sem vel væri þess vert,
að sem flestar þjóðir í Evrópu
taki sér til fyrirmyndar.
Norðuriandaróð hafði ekki starf
að lengi, er sýnilegt var, að allur
fjöldi erinda, sem tekinn var til
meðferðar á fundum þess gæti
tæplega fengið jákvæða af-
greiðslu. Störf þess myndu kafna
í dkriffinnsku, án þess að raun-
hæfur árangur næðist Skapað-
ist hér meiri vandi en menn
almennt gerðu sér Ijóst í upp-
hafi. En flutningur þessara mála
sem öll snertu að meira eða
minna leyti norrænt samstarf,
sýndu þó, svo að eigi varð á móti
mœlt, að þegnar allra Nórður-
landanna æsktu 'þess, að taka upp
á sem allra flestum sviðum sam-
starf og samvinnu, og að þeir
treystu allir fyrst og fremst Norð-
urlandaráði til þess að bera til-
lögur þeirra fram til sigurs
hversu miklir erfiðleikar sem
kynnu að verða á veginum. Það
var því ekki vandalaust að tak-
marka tölu þeirra mála, sem
fyrir skyidu tekin á fundum ráðs
ins. En með starfi níu manna
nefndanna sem vinna á milli
funda róðsins að undirbúningi
mála og með þeirri stefnu, sem
mörkuð var á fundi róðsins í
Reykjavík 1960, að taka upp
beina og nánari samvinnu á
milli forseta ráðsins Og forsætis-
ráðherra Norðurlandanna, þar
sem þessir aðilar kæmu saman,
a. m. k. einu sinni á ári til þess
að ræða málin sem mestu varða
á hverjum tíma, leysist þessi
vandi að verulegu leyti.
Fundirnir, sem þessir aðilar
héldu í Harpsund í ökt. 1960 og
í Hangö I nóv. 1961, urðu tví-
mælalaust til þess að skapa meiri
festu í störf ráðsins og tryggja
fljótari Og betri afgreiðslu þeirra
mála, sem mestiur vandi var að
afgreiða, Og mestu tjóni hefði
valdið ef öf langur dráttur hefði
orðið í afgreiðslu þeirra. Þessir
fundir verða 1 framtíðinni hið
berandi afl í störfum Norður-
landaráðsiws, og munu er fram
líða stundir, styrkja á allan hátt
nórrænt samstarf. Norðurlanda-
ráði var fyrst og fremst ætlað það
hilutverk að styrkja norrænt sam
starf innbyrðis á milli landanna.
En hlutverk þess verður engu síð
ur hitt í framtíðinni, að koma
fram sem ein heild í norrænum
málum út á við, og þá væri það
ekki lítilsvirði að samstarf og
samstilling þessara fimm landa
hefði tekizt með þeim ágætum,
að það gæti orðið til fyrirmynd-
ar fyrir aðrar þjóðir, sem í dag
eiga minni samstarfsvilja um
lausn vandamólanna en norrænu
löndin. Vér sem höfum fró byrj-
un starfað í ráðinu, kynnst þeim
anda, sem þar svífur jafnan yfir
vötnunum, og þeirri brennandi
þrá, sem þar er til staðar til
þess að sameina norræna kraftá
1 baráttu fyrii betri lífskjörum,
meiri lífshamingju öruggari friði
og minni ótta ekki einast til
handa norrænum þjóðum heldur
Og öllu mannkyni óskum þess af
heilum hug að þessar hugsjónir
rætist og treystum Norðurlanda-
róði til þess að vinna að þvi
markvíst á komandi árum. Dag-
lega hlustar mannkynið allt á
æsifréttir frá austri og vestri um
hina stórkostlegustu þróun í vís-
indum og tækni. Hugir milljóna
fyllast af kæti og stolti yfir því,
að tekizt hefur að senda menn í
geymförum um hóloftin umhiverf
is jörðina á örskömmum tíma og
skila þeim heilum á húfi aftur
til jarðar Og unnið er sleitulaust
að því að koma þeirn þannig til
annarra hnatta, og þó eru öllu
mannkyni Ijóst, að tækist ekki
að semja um deilumálin á milli
þjóðanna, er einmitt þessi þróun
í vísindum og tækni líklegust til
þess að geta lagt lön.d og líf
í auðn á öi skömmum tíma. Það
er því fullkomlega tímabært, að
þjóðirnar sameini krafta sína til
varnar þeim vóða, sem hér er á
ferð, en tryggasta vörnin gegn
hönum, er aukinn skilningur á
milli þjóðanna aukin virðing fyr-
ir lífi og rétti þjóða og ein-
staklinga, og aukinn kærleikur
á mildi mannanna. En grundvöll
urinn fyrir því, að slíkt megi
verða, er meiri og betri skiln-
ingur hver á annars kjörum, en
slíkt öðlast menn bezt með nánii
samstarfi og persónulegri viður-
kynningu. Á þessum grundvelli
hefur Norðurlandaróð byggt upp
starf sitt, og vér óstoum þess af
heilum hug, að sá viti sem þannig
var reistur og þannig logar, sendi
blys sitt einnig út fyrir norræn
takmörk. Þá ihunu þúsundir
manna utan Norðurlanda einnig
virða og blessa störf Norður-
landaráðs. |
• Á að aga börnin?
Ég hefi heyrt ýmsar skoðan-
ir um það hvort beri að hafa
aga á börnum. Foreldrar vilja
yfirleitt gera það sem þau
telja að börnunum sé fyrir
beztu, og þá er þetta mikil-
vægt atriði. Fyrir nokkrum
dögum las ég í riti Hjúkrunar
kvennafélagsins grein eftir
Halldór Hansen, yngri, lækni
á barnadeild Heilsuverndar-
stöðvarinnar og í þeirri grein
var komið inn á þetta. Ég held
að mörgum muni þykja fróð-
legt 'hvað hann segir um þetta,
og tilfæri því hér kafla úr
greininni, sem því miður verð-
ur að vera stuttur vegna rúm-
leysis.
Q Mismunur á aga og
bælingu
Allir foreldrar hafa ein-
hvern tíma verið börh, og fáir
eru þeir, sem leyst hafa öll
þau tilfinningalegu vandamál,
sem steðja að á barnsaldri.
Langflestir menn bera með
sér ör frá þeim tíma og sumir
opin sár. Hver reynir að bæta
úr og verja sig, sem bezt hann
getur, í daglegu lífi. — Sum-
um er þetta ljóst, öðrum ekki,
eins og gengur. Þegar fullorð-
inn maður eða kona eignast
barn, er ekki óalgengt, að hlut
aðeigahdi endurlifi á einhvern
hátt vandamál sinnar eigin
bernsku í sambandi við tilveru
barns síns. — Oft og einatt
er hlutaðeiganda þetta algjör-
lega ómeðvitað, og á þá ekki
langt í land, að sá hinn sami
taki jafnómeðvitað til að leita
lausnar á fornum vandamál-
um í tilveru barns síns. —
Auðvitað geta vandamálin,
sem barninu er á ómeðvitaðan
hátt ætlað að leysa, einnig
verið komin til síðar meir á
ævinni, en í framkvæmd verð-
ur afleiðingin hin sama. Ef
langt er gengið í þessa átt, er
barninu lagt á herðar hlut-
verk, sem það hefur engin
skilyrði til að uppfylla með
sóma, og það því síður, sem til
finningalegum þörfum þess
sjálfs er um leið að jafnaði
ekki sinnt sem skyldi. Slíku
barni er ósjálfrátt þröngvað
inn í farveg, sem því er óeðli-
legur og stundum óbærilegur.
Það verður að beygja og bæla
eðlilegar tilfinningar eða falla
að öðrum kosti í varanlega
ónáð. og í ónáð getur engu
barni liðið vel til lengdar. Á
þessu byggist reyndar sú stað-
reynd, að það er yfirleitt hægt
að aga börn.
Hér er ég kominn að því
atriði, sem mestum misskiln-
ingi og ruglingi hefur valdið í
sambandi við uppeldismál, þ.
e. a. s. mismuninum á aga og
bælingu. — Ég skal fúslega
viðurkenna, að takmörkin eru
engan veginn alltaf greinileg.
í aðalatriðum má segja, að
bæling skapi tilfinningalegt
ófrelsi. en agi takmarki at-
hafnafrelsi. Af hræðslu við
bælingu hefur aganum því
miður oft verið kastað á dyr
á seinni árum og það í nafni
sálarfræðinnar og uppeldis-
fræðinnar. — Það er illa farið,
því að agalaus maður verður
þræll eigin duttlunga, og álita
mál er, hvort hann sé ekki enn
verr settur en sá, sem er þræll
umhverfisins. — Sjálfsagi
skapast smátt og smátt fyrir
utan að komandi aga og er
hverjum manni nauðsynlegur,
sem vill komast farsællega
yfir hina þyrnum stráðu vegi
tilverunnar. Agi í nærri hvaða
mynd, sem vera skal, er engu
barni skaðlegur, svo framar-
lega sem hann miðast fyrst og
fremst við framtíðarhag og
velferð barnsins sjálfs, en ekki
við hagsmuni eða augnabliks-
duttlunga þess, sem agar.
0 Kröfurnar miöist við
barna
Sem betur fer, er ekki öllum
börnum ætlað að leysa vanda-
mál foreldra sinna. Flestum
foreldrum þykir vænt um
börn sín, vilja þeim vel og
bera hag þeirra fyrir brjósti,
Flestir vilja í hjarta sínu
kenna barninu það, sem þeim
hefur sjálfum reynzt bezt og
réttast. Margir tengja ákveðn-
ar vonir og óskir við börnin
sín, og flestir óska þeim betri
lífdaga en þeir hafa sjálfir
notið. — Jafnvel áður en barn
ið fæðist, er þannig búið að
leggja því ýmsar skyldur á
herðar, sem vonast er eftir og
stundum krafizt, að þau upp-
fylli. — Síðar meir tekur þjóð-
félagið við og krefst þess, að
barnið semji sigað siðum þess
og háttum, sem eru auk þess
mjög breytilegir frá einu þjóð
félagi til annars og innan
sama þjóðfélagsins á mismun-
andi tímum. — Séu slíkar kröf
ur miðaðar við getu barnsins
er ekkert við þær að
afihuga........