Morgunblaðið - 13.04.1962, Blaðsíða 17

Föstudagur 13. apríl 1962
MORGUNBLAÐIÐ
17
Eldhúsdagsumræðuinai
Aðalfundur Sjálfstæðis-
*'
félags Oðins í Arnessýslu
-■ Framh. aí bls. 1
/f Hinn nýorðni formaðui Fram-
sðknarflokksins, Eysteinn Jóns-
son, tók fyrstur til máls. Hann
taldi ríkisstjórnina hafa ætlað
sér tvennt, 1) að koma á varan-
legu jafnvægi í efnahagsmálum
og 2) gerbreyta þjóðfélagsháttun-
um. Það fyrra hefði henni ekki
tekizt, nsma síður vseri, en hitt
væri hún á góðri leið með þjóð-
inni til ills. Bætt gjaldeyris-
staða nú ætti aðeins rætur
að rekja til aukinna lausa-
skulda og ekkert benti til
i þess að heildarhagur þjóðarinn-
ar hefði batnað. Aukin fram-
leiðsla til sjávar óg sveita hefði
ekki orðið veg ía efnahagsað-
gerða ríkisstjórnarinnar heldur
þrátt fyrir þær einungis af því að
vinstri stjórnin hefði árið 1958
verið búin að búa svo vel í hag-
inn. Landhelgin hefði aldrei
stækkað, ef núverandi stjórnar-
flO'kkar hefðu fjallað um málið,
þeir hefðu minnkað hana, eftir
: að þeir komust til valda. Vísitölu
farganið, sem gert hefði út af
við vinstri stjórnina, hefði tekizt
að afnema strax 1959, vegna þess
hve Framsoknarmenrí hefðu hag-
að sér vel í stjórnarandstöðunni.
í>eir hefðu miðað allt við þjóðar-
hag — and.stætt því, sem Sjálf-
stæðismenn hefðu gert fyrrum.
Þá kvað Ey.J. Alþýðuflokkinn
xiú mjög breyttan og léti hann
allt undan Sjálfstæðismönnum,
sem fýrir bragðið færðu sig æ
méir upp á skaftið. Skattaáþján,
okurvextir Og tilbúinn fjármagns
skortur stæði allri heilbrigðri
uppbyggingu fyrir þrifum. í
verkföllunum í fyrra hefði al-
gjört öngþveiti blasað við, en þá
hefðu Framsóknarmenn og sam-
vinnufélögin fundið hógværa og
raunhæfa lausn. Árangurinn
hefði ríkisstjórnin í reiði eyði-
lagt með ástæðulausri gengis-
laekkun. Dýrtíðin hefði enn auk-
izt og væri ekki hægt að lifa
mannsæmandi lífi af þeim laun-
um, sem menn gætu unnið sér
inn. Þegar svo væri komið þýddi
ekki að ,,gorta af nokkrum gjald
eyriskrónum". Með harðri bar-
áttu hefði þrátt fyrir allt tekizt
að þóka nokkrum málum ríkis-
stjórnarinnar til betri vegar en
ekki dygði minna en að svipta
flokka hennar þingmeirilhlutan-
um og ta'ka upp „framleiðslu-
stefnu“ á ný.
★
' 1 Þá tók forsætisráðherra, Ólafur
Thors, til máls. Lýsti hann ástand
inu, þegar vinstri stjórnin hröikikl
aðist frá völdum,. Sjóðir voru
tæmdir, lánstraust horfið erlend-
is, og við blasti öngþveiti og upp-
lausn inn á við en gjaldiþrot út á
við. Forsætisráðherra þeirrar
etjórnar sagði ekkent bíða nema
óðaverðbólgu, þegar hann sagði
af sér. Þeir, sem þá tóku við,
gerðu sér ljóst, að skjóbs .bata
gat ekki verið að vænta. Báð-
6tafanir, sem gerðar voru til
bjargar, hafa sannað gildi sitt.
Gjaldeyrissj óðir hafa vaxið, spari
Jnnstæður stóraukizt og álit þjóð
arinnar endurreist. Því reið
ó að eyðileggja efcki þann grund
vöil, sem lagður hafði verið, held-
ur treysta hann betur. — Þá var
komið fnam með óraunhætfar
kaupkrötfur og verkföll skuillu á.
Að þeim loknum numu kaup-
hækkanir 13—19%, sem útilok-
að var, að atvinnuvegirnir gætu
Iborið.
Sjávarútvegur var illa farinn af
völdum stórkostlegs verðfalls,
eíldarvertíðar, sem brást, slæmr-
ar vetrarvertíðar og aflaleysis
togara, er var meira en það hafði
verið um 20 ár. Sjávarútvegur-
inn gat ekki tekið á siig auknar
Jaunabyrðar nema að fimmfödduð
um afköstum. Iðnaður, verzlun
Og siglingar, atvinnugreinar, sem
háðar höfðu vérið verðlagseftir-
liti um árabil, áttu allt í einu að
igreiða aukin laun af „gróða“ sin-
um. Kaupgreiðslugeta þessara at-
vinnuvega var athuguð gaumgæfi
lega, Og var niðurstaðan sú, að
afkoma þeirra leyfði ekki aukin
vinniulaun, nema afurðir þeirra
hiækkuðu í verði að sama skapi.
Þetta átti og við samrvinnuhreyf-
inguna, enda hækkuðu fyrirtæki
hennar afurðir sínar eins og aðr-
ir. í kjölfax þessa hlaut síðan
gerígislækfcun að fylgja. — Þá
heldur stjórnarandstaðan því
stöðugt fram, að stjórnin ráði
yfir e.k. kínalífselixír, sem allt
geti bætt. Það sé vaxtalækkun.
Með því tali andar ósktljanlega
köldu til sparifjáreigenda. En að
auki er þetta vaxtalækkunartal
tóm firra. Allar vaxtagreiðslur i
öllum lánastofnunum á öllu land-
inu allt sl. ár námu 400 millj. kr.,
en launahækkanirnar námu 550
til 600 millj. kr. Nú er því haldið
fram, að með vaxtalæfckun sé at-
vinnuvegunum unnt að greiða
alla kauphækkunina, jafnvel þótt
hún væri ekki nema t.d. 70 millj.
kr. á ári! Hér væri um augljós
falsrök að ræða. Atvinnuvegirnir
voru með öllu ófærir að taka
kauphækkanirnar á sig, og ein-
hver vaxtalæfckun gat aldrei orð
ið nema örlítið brot launagreiðslu
hækkananna. — Þá gerði ræðu-
maður samaniburð á nýiegum
launasamninigum Svia til tveggja
ára, þar sem samið var um 2—3%
hækkun á ári, og kaupkröfum hér
lendis. íslenzkur þjóðarbúskapur
væri ekki fær um að veita miklu
meiri kauphæfckanir en hinn
sænski. Sænska verkalýðshreyf-
ingin skildi, að of stórstígar kaup
hækkanir leiða alltaf til ófarnað
ar og gengislækkunar. — Ríkis-
stjórnin myndi ekki hika við að
vinna að jákvæðum árangri við-
reisnarinnar, sem kæmi æ betur
í ljós. Stjórnarandstaðan hefði
fyrst sagt, að viðreisnin væri að
fara út um þúfur, síðan að hún
færi að fara, svo að hún myndi
gera það, en nú væri hún svo
ágæt, að þjóðarbúið eigi að þola
meiri kauphæfckanir. — Stjórn-
arflokkarnir tóku við þjóðarbú-
inu í rústum, héldu rétt á málum
og reistu það við með viðreisn-
araðgerðunum, en siðan átti að
leggja allt í rústir að nýju með
nýrri kaupskrúfu. Tekið hefði
verið á móti á réttan hátt, og
nú væri viðreisnin búin að sanna,
að rétt stefndi. Stjórnin kappkost
aði að finna rétt úrræði og þyrði
að framifylgja þeim, í stað þess
að lyppast niður eins og vinstri
stjórnin.
★
Af hálfu kömmúnista eða Al-
’iýðubandaiagsins talaði við
fyrstu umræðu Karl Guðjónsson.
Hann sagði, að þótt látið hefði
verið í veðri vaka, að stjórnin
fylgdi nýrri stefnu, viðreisnar-
stefnunni svonefndu, væri nú
að endurtaka sig gamla sagan,
þ. e. reynt væri að ná vaxandi
auði á vald hinna ríku á kostnað
hinna efnaminni, úr höndum
framleiðenda í hendur allskyns
milliliða. Þetta ætti sér þó stað
með nokkuð breyttum hætti,
vegna breytingar á atvinnuhátt-
um, en þar væri erlendum aðil-
um ætlað mikið hlutverk. Rík-
isstjórnin hefði staðið í vegi fyr-
ir sanngjötnum kaupkröfum
verkalýðsins. Framleiðsla befði
aukizt og söiumöguleikar batnað,
en þá hefði verið gripið til geng-
islækkunar Og í því sambandi
brotin stjórnarskrá landsins. Jafn
framt hefðu svo tollar og aðflutn-
ingsgjöld, sem renna í ríkissjóð,
hækkað. Karl Guðjónsson kvað
nú allt benda til þess að ekki
ætlaði að linna þeim vinnudeil-
um, sem jafnan leiddu af órétt-
látum kjörum. Vinnustöðvan-
irnar nú væru ekki „vélráð
kommúnista“ og hefðu engan
pólitískan tilgang. Þó að flestar
aðstæður hefðu batnað hefðu lífs-
kjörin rýrnað í tíð ríkisstjórnar-
innar. Taldi Karl Guðjóns-
son stjómina hafa unnið sér
til óhelgi með margkyns ávirð-
ingum, sem of langt væri að telja
til enda. Gjaldeyrisstaðan hefði
að vísu batnað nokkuð, en það
hefði aðeins tekizt með óeðlileg-
um ráðstöfunum, sem bitna
mundi á þjóðinni síðar. Aukins
viðskiptafrelsis nytu aðeins heild
salarnir, sem réðu nú hvar þeir
keyptu vörurnar og þyrftu ekki
að taka tillit til þess, hverjir
keyptu af okkur. Máli sínu lauk
Karl Guðj með því að líkja að-
gerðum ríkisstjórnarinnar við rán
og ofbeldi OAS hreyfingarinnar í
Alsír, og kvað hvorki mega spara
krafta né íyrinhöfn í viðureign-
inni við þá fyrrnefndu.
★
Þá tók sjávarútvegsmá’laráð-
herra, Emil Jónsson, til máljs.
Hann minnti á, að gjald-
eyrisstaðan hefur batnað mjög
verulega hjá núverandi stjórn. Á
einu ári hefðu gjaldeyrissjóðir
vaxið úr 123 millj. kr. í 703 millj.
kr. Sparifjáreign hefði stóraukizt,
eða á sl. 12 mánuðum um 622
millj., þar af um 90 millj. í jan.
og febr. á þessu ári. Þegar við-
reisnin hófst, þurfti að gera ýms-
ar allharkalegar ráðstafanir til
björgunar, svo sem gengisrétt-
ingu og vaxtalækkun. Andistæð-
ingarnir spáðu samidrætti atvinnu
vega, vinnuleysi og versnandi af
komu almennings. Ekkert hefði
rætzt. Fnamleiðslan vaxið, eftir
spurn eftir vinnuafli mjög mikil,
enda hefðu t.d. bótagreiðslur at-
vinnuleysistryggingasjóðs árið
1960 numið 800 þús. kr., en nettó-
tekjur sjóðsins á sarna tíma voru
66.7 milljónir. Gengislækkunin
hlaut að hafa í för með sér hækk-
að verð á erlendum vörum, en
jafnvægi í þeim efnum náðist á
einu ári. Um kauphæfckanirnar
og afleiðingar þeirra væri það að
segja m.a., að útiiokað hefði verið
að launagreiðendum tækist að
hrista mörg hundruð milljóna kr.
hækkun fram úr erminni, enda
hefðu jafnvel fulltrúar samvinnu
hreyfingarinnar skömmu áður
sagt, að 4% hækkun til kvenna
væri meiri en fyrirtæki þeirra
gætu borið .— Allt stefndi nú í
rétta átt, viðreisnin stæði föst-
um fótum, og þegar væri farið að
draga úr bráðabirgðaráðstöfun-
um; t.d. hefðu vextir þegar lækk-
að, og vonir stæðu tiil, að þeir
lækkuðu aftur innan tíðar.
★
Önnur umferð umræðnanna
hófst með ræðu Ágústs Þorvalds
sonar, þingmanns Framsóknar-
flokksins, sem gerði afkomu
bændastéttarinnar einkum að
umtalisefni. Saigði hann meðal
annars helztu landibúnaðaratfurðir
hefðu hvergi nærri hækkað tiil
samræmis við annað. — Ættu
hinar gífurlegu gengislækkanir
mikla sök á því, hvernig
komið væri. — Þá taldi Ágúst
Þorvaldsson öll lánakjör hafa
hríðversnað og stofnlárlasjóðina
verið eyðilagða. Nú hefði verið
hafizt handa um að rétta þá við
en þá brygði svo við, að bænd-
um sjálfum væri ætlað að
greiða til þeirra mikið fé — í
stað þess að taka af fé þjóðar-
innar allrar. Ekki kvaðst ræðu-
maður ætla að spá neinu um
það, hve lengi bændur fengju
risið undir þeim margvíslegu
klyfjum, sem á þá hefðu verið
lagðar, en þeir væru mjög farn-
ir að láta á sjá. Svo virtist sem
ríkisstjórnin stefndi að því að
fækka bændum verulega. Slíkt
væri ekki þjóðinni til heilla. —
Þvert á móti þyrfti að fjölga
þeim að mun.
★
. Síðari helmingurinn atf þess-
um ræðutíma Framsóknarflokks
ins kom í hlut Ingvars Gíslason-
ar, sem í upphatfi máls síns
kvað forsætisráðherra hafa gert
of lítið úr þunga vaxtabyrðar-
innar. — Strax í ársbyrj-
un 1960 hefði stefna stjórn-
arinnar verið mörkuð og hún
lýst yfir þeim ásetningi sín-
um að losa þjóðina við styrkja-
og uppbótakerfið, erlenda skulda
söfnun og viðskiptahalla. — Um
þetta hefðu allir getað verið
sammála, en aftur ágreiningur
um leiðir. Og með því að fara
þá leið, sem ríkisstjórnin valdi,
hefði hún ekki getað efnt lof-
orð sín. Samdráttur hefði kom-
ið í stað uppbyggingar. Gróði
fárra einstaklinga og bankanna
hefði verið aukinn á kostnað
almennings. Ægileg flóðalda
verðhækkana á nauðsynjavörum
hefði skollið yfjr og allar fram-
kvæmdir herpzt saman. Þrátt
fyrir viðreisnina væri þó „víða
AÐALFUNDUR Sjálfstæðisfélags
ins „Óðins“ Selfossi var hald-
inn 14. þ.m. Þorsteinn Sigurðsson
form. flutti skýrslu fráfarandi
stjórnar. Axel Jónsson, fulltrúi
framkvæmdastjóra Sjáltfstœðis-
flokksins ílu’tti erindi um skipu
lagsmál Sjálfstæði'SÆlokksins. Þá
voru samiþ. lagabreytingar sam
kvæmt bi-eyttum skipulagsregl-
um flokksins. Fólagssvæði SjáM
stæðisfélagsins „Óðins“ var á-
kveðið Gaulver j abæjarhreppu:i\
Sandvíkurhreppur, Hraunprýðis
hreppur, Viillingaholtsihrep'pur
ög Selfoss.
í sjórn voru kosnir: Þorsteinn
Sigurðsson, Selfossi, form. Vig-
fús Einarsison, Seljatungu, Einar
Sigurjónsson Selfossi Bjarni Ó1
aflsson Króki og Runólfur Guð
mundsson ölversholti.
Varastjórnarmenn: Skúli B.
Ágústsson Selfossi Sigurður Guð
mundsson, SeMossi, Einar Sigur
jónsson, Miklaholtshellir, Páll
Jónsson, Selfossi og Gunnar Sig
urðsson, Seljatungu.
Endurskoðendur: Einar Páls
son, Selfossi og Sigurður Ás-
björnsson, Selfossi.
Þá fór fram kosning fulltrúa
í fulltrúaráð Sjálfstœðistfélag-
ann í Árnessýslu og kjördæmis
ráð SjáiMstæðisflokksins í Suður
landsikj ördæmi.
Að loknum aðaMundarstörfum
flutti Sigurður Óli Ólaflsson, al
þingismaður yfirlit yfir gang
helztu þingmála, voru síðan al-
mennar umræður og tóku marg
ir til máiis. Kom í ljós hjá ræðu-
mönnum mikill áhugi fyrir Stotfn
lánadeild . landibúnaðarins og
var land'búnaðarráðherra sér-
staklega þökkuð forusta hans í
því miikla hagsmunamiáli bænda
stéttarinnar.
fjör í atvinnulífinu", en það
væri vegna góðs árferðis, ein-
stakra aflabragða og hagstæðs
söluverðs — svo og fyrir ráð-
stafanir Framsóknarflokksins
meðan hann var við völd.
★
Næstur talaði Jónas Pétursson.
Ræddi hann fyrst um vega-
mál og nauðsyn þess að búa
í haginn fyrir aukna vegalagn-
ingu. Síðan talaði hann um land
búnaðarmál og þá aðallega um
Stofnlánadeild landibúnaðarins.
Kvað hann löggjöfina um hana
gerbreyta allri afstöðu bænda
og mikilsvert að breyta lausa-
skuldum bænda í föst lán. Með-
alvextir af stofnlánum bænda
myndu nú vera tæp 5%. Stofn-
lánadeild landbúnaðarins fengi
65 mi'llj. kr. stofnframilag úr rík-
issjóði, en einnig væri vel séð
um fastatekjur hennar. Myndi
hún að 14 árum liðnum ráða yf-
ir 500 milljónum króna.
★
Þá tók Gunnar Thoroddsen,
fjármálaráðherra, til máls. Sagði
hann það vera inntak ræðna
stjórnarandstæðinga, «ð allt
hefði verið í lagi hjá vinstri
stjórninni, nema hvað hún réð
ekki við vísitölu og verðlag.
Þetta minnti á það, er Benedi'kt
Gröndal skáld sagði á banabeði,
að hann gæti hvorki genigið né
andað, en an.nars liði sér vel! Fjár
málaráðherra rakti síðan ýmis
dæmi þess, hve mjög hefði
brugðið til batnaðar frá dögum
vinstri stjórnarinnar. Á s.l. ári
hefði t.d. verið á 3. hundrað
milljón króna hagstæður
greiðslujöfnuður við útlönd.
Gjaideyrisstaðan hefði á tveim-
ur árum batnað u-m 920 millj.
kr. Áður var jafnan greiðslu-
halli en nú öfugt, og árið 1960
voru útgjöld ríkissjóðs í fyrsta
iskipti lægri en áætlað hafði ver-
ið. Þá hefðu umbætur verið
gerðar £ opin'berum rekstri, sem
spöruðu milljónir króna árlega.
Beinir skattar hafa verið lækk-
aðir stórlega, sveitarfélögum afl
að nýrra tekjustofna, tollar lækk
aðir o. s. frv. Allt stefndi að því
að koma á réttlátari þjóðfélags-
háttum. Komið yrði í veg fyrir
stórfellt tap ríkissjóðs vegna
vanskila á ríkisábyrgðum lén-
um, sett um það ný löggjöf og
eftirlit. — Vegna hárra innláns-
vaxta, trausts almennings á
efnahagi og fjármálum þjóðar-
innar og mikillar atvinnu hefur
sparifjársöfnun almennings auk-
izt gífurlega, eða um rúman
milljarð á tveimur árum. —
Þótt allt þetta bætti kjör þjóð-
arinnar á líðandi stund, þá væru
ráðstafanir ' viðreisnarstjórnar-
innar gerðar til að tryggja fram
tíðina, tryggja, að æsfcan taki
við betra landi og koma á fjár-
hagslegu jafnvægi. — Þá minnt-
ist fjármálaráðherra á það, hve
styrkir og lán til námsmanna
hefðu aukizt. — Frjálslynd og
víðsýn stefna rifcti nú, sem veitti
æskumönnum fleiri tækifæri en
áður
Finnbogi Rútur Valdimarsson
talaði allan ræðutíma Alþýðu-
bandalagsins í þessari umferð.
Vék hann fyrst að landhelgis-
málinu og ásakaði ríkisstjérn-
ina fyrir að hafa „afsalað okkur
rétti til að ákveða sjálfir víð-
áttu landhelginnar“ fyrir „að
hleypa Bretum og Vestur-Þjóð-
verjum inn í hana“. Afskiptj rík
isstjórnarinnar af þessu máli
kvað hann „óiþarfasta og versta
verk rí'kisstjórnarinnar.“
Minnstu hefði þó munað að hún
hefði á síðasta ári unnið annað
hliðstætt „afrek“ með þvi að
„innlima" ísland í þá „pólitísku
ríkjasamsteypu“ sem Efnahags-
bandalag Evrópu væri og afsala
þjóðinni þannig efnahagslegu
sjálfstæði og sjálfsforræði um
alla framtíð. Hefði verið beitt
margvíslegustu blekkingum því
til stuðnings að sótt yrði um inn
göngu. Væri reynt að dylja fyrir
almenningi raunveruleg mark-
mið bandalagsins, og mundi inn-
ganga í það hafa mun víðtækari
áhrif en látið væri í veðri vaka,
m. a. svipta íslendinga allri
stjórn yfir sjávarútvegi sínum
og atvinnulífi yfirleitt með öllu
sem slíku fylgdi. Það væru því
„fleiri en þjónar heimskommún-
ismans“, sem mótfallnir væru
aðild landa sinna að bandalag-
inu, enda væru þar ráðamestir
þeir menn, sem stutt hefðu
Hitler á sínum tíma. Önnur mál
ræddi þingmaðurinn ekki.
★
Að lokum tók 10. þingmaður
Reykvíkinga, Eggert G. Þorsteins
son. til máls. Ræddi hann í upp-
hafi um vinstri stjórnina. Margir
hefðu bundið vonir við hana í
upphafi, þar á meðal ræðumaður,
og væntu þess, að arðlausri verka
lýðsbaráttu lyki. Flestra vonir
brugðust þc, og að lokum andað-
ist hún c-ftir langt dauðastríð.
Henni reyndist erfifct að segja
þjóðinni sannleikann um ástand-
ið. Þrátt fyrir auknar álögur á
almenning, versnaði hagur rík-
isins á tímum V.-stjórnarinnar.
Nú væru enn lagðar álögur, og
almenningur hefði sýnt, að hann
væri reiðubúinn að færa einhverj
ar fórnir, þvi að landið gæti ekki
búið við efnahagslegt sjálfstæði,
án þess að fól'k legði eittihvað á
sig. Nú væri stefnt í rétta átt til
þess að tryggja öryggi og sjálf-
stæði, og ástandið hefði batnað
stórlega. Síðar ræddi ræðumaður
að mestu um húsnæðismál, hvern
ig lækka mætti húsnæðiskostnað
og gera öllum kleift, einstakling-
um og sveitaríélögum, að eignast
eigið húsnæði. Unnið væri að
endurskipulagningu laga um hús-
næðismálastofnunina og um
verkamannabústaði. Á því sviði
hefði vanefndir V.-stjórnarinnar
verið mjög miklar, og stjórnar-
andstæðingar héldu nú fram á-
byrgðarlausum fullyrðingum um
þau mál, sem fólk gæti ekki tek-
ið mark á. Rakti ræðumaður síð
an hinar miklu umbætur í þess-
um efnutn, sem auðvelda öllum
að eignast mannsæmandi hús-
næði