Morgunblaðið - 01.05.1962, Síða 14

14
MORGlHVnr, 4fílÐ
t>riðjudagur 1. maf 1962
Endurkoma
gamals vinar
ÞAÐ er frekar sjaldgæft, að skrif
að sé um barna- og unglingabæk-
uir i islenzk blöð og tímarit.
Mætti af þessu ráða, að íslend-
iingar teldu það litlu nióli skipta,
hvað uppvaxandi kynslóð er
boðið til lestrar.
Þessu er ekki á sama hátt farið
í öðrum menningarlöndum. Þar
vita sérfróðir menn um bók-
menntir og uppeldismál, um
barnabækur, og nefnd slíkra
manna mælir með við bókasöfn
skólanna þeim bókum, sem hún
telur bezt hæfa nemendum. Þar
er sem sé talið nauðsynlegt, að
hver barna- og unglingaskóli
eigi bókasafn til afnota fyrir
ungu kynslóðina, heimildarrit í
ýmsum fræðigreinum, lesbækur
Um margvísleg efni og loks bæk-
ur, sem orðið geti til hollrar
skemmtunar. Þar er og kennt að
safna heimildum um ýmis efni
og vinna úr þeim og þá um leið
reynt að komast að raun um,
hvað þessu eða hinu barninu er
hugleiknast. Loks veita mennta-
málaráðuneyti ýmissu þjóða verð
laun fyrir þær bamabækur, sem
sérfróðir menn og smekkvísir
dæma hæfastar handa börnum í
frumvarpi til breytingar á lögum
um almenningBbókasöfn, sem
tvisvar hefur verið lagt fyr-
ir Alþingi, en í hvorugt skiptið
komið úr nefnd, er ákvæði um
ríkisframlag tdl skólabókasafna
og ennfremur gert ráð fyrir því
hvoru tveggja. að hæfir menn
leiðbeini um val bamabóka og
að veitt séu verðlaun þeim höf-
undum, sem rita — að dómi
þriggja þar til vabnna manna —
kostamestar bækur handa börn-
um. En íslenzkir ráðamenn hafa
ekki séð sér fært að leggja í
þann kostnað, sem þetta og aðrar
bráðnauðsynlegar umbætur, sem
frumvarpið gerir ráð fyrir, hefur
í för með sér, enda um að ræða
upphæð, sem nema mundi rúm-
lega hálfri annarri krónu af
hverju þúsundi ríkisteknanna og
sem svarai svipaðri upphæð af
hverjum hundrað krónum árlegs
áfengisgróða ríkisins!
Útgáfa bama- og unglingabóka
hefur aukizit mjög mikið síðustu
tvo áratugi, og margar þær bæk-
ur, sem íslenzkir höfundar rita
handa ungu kynslóðinni, eru vel
samdar og skemmtilegar og fróð-
iegar um atvinnuihætti, náttúru
landsins, dýr, fugla og gróður.
En út hefur verið gefin mergð
þýddra bama- og unglingabóka,
og þar hefur sannarlega verið
ærið misjafn sauður í mörgu fé.
Margar hafa verið á klaufalegu
og stundum gölluðu máli, enda
orðinn siður sumra útgefenda að
láta ekki getið nafns þýðandans.
Og margar hafa verið að efm til
á borð við örgustu og vitlausustu
reyfarana, sem út hafa verið
gefnir handa íslenzkum lesend-
um almennt. Þó að ráðamenn
ríkisins treystist ekki til að fara
að dæmi slíkra manna með öðr-
um þjóðum um framlög tit skóla-
bókasafna, eða leiðbeina um val
barna- og unglingabóka og
örva hæfa menn til að skrifa
slíkar bækur. ætti að vera út-
gjaldalítið að skylda útgefendur
þýddra bóka til að geta nafns
þeirra, sem fært hafa þær í is-
lenzkan búning. . . .
Árið 1939 kom út bama- og
unglingabók, sem n»ér þótti mik-
ill og góður fengur að. Hun var
uppseld í mörg ár, en nú er kom-
in af henm ný útgáfa. Þessi bók
heitir Sumardagar. og höfundur-
iim er Sigurður heitinn Thorla-
cius. Nú las ég hana á ný og
ekki með minni ánægju en í
fyrra skiptið.
f Sumardögum er sögð saga
Forystu-Flekku og Brúðu, dóttur
hennar, frá því að Brúða er í
heiminn borin á kalsalegum maí-
degi og þangað til þeim mæðg-
um er komið í hús svo síðla
hausts, að áfreðar banna alla
beit.
Ævi Brúðu kefst með því, að
henni verður aðeins fyrir sér-
stakt smarræði »g síðan nákvæma
aðhlynningu bjargað frá að
krókna úr kulda, en sannarlega
lifir faún síðan marga sælustund-
ina. Þegar Flekka telur hana
orðna færa í að mæta misjöfnu,
heldur hún af sitað með hana á
brott úr heimahögunum. Þær
synda stríðar ár og klífa bratta
hjalla, og síðan veitir þeim frels-
ið í faðmi ósnortimnar náttúru
mikinn og margvíslegan unað.
Brúða litla leikur sér við lömb,
sem hún hittir, miðlar þeim af
þeirri þekkingu, sem móðir henn
hafa veitt henmi — og þau gjalda
ar og stutt en notasæl reynsla
henni í sömu mynt. Smátt og
smátt lærist henni, hvaða grös
eru gómsætust og kjammest og
hvar þeirra er að leita og notar
þekkdngu sina sér til vaxtar og
viðgamgs. Þá eru það hætturnar,
sem verða á vegi þeirra mæðgna.
Grimmir hundar geta sannarlega
reynzt skæðir. einn slíkur veld-
ur því, að snemma á sumri geld-
ist Flekka á öðru júgrimu, — og
svo er nú ekkert spaug að vara
sig á tófunni. Þær mæðgur kom-
ast í kast við tápmikinn yrðlimga
pabba, og hrein heppni bjargar
lífi Brúðu litlu, sem fengið hefur
sár á sína mjúku snoppu. Síðar
má hún horfa upp á það, að refur
ráðist á leifcbróður hennar,
drekki úr honum blóðið, bíti af
honum höfuðið og stökkvi síðan
á brott með skrokkinn, og einnig
verða þær mæðgur vitni að því,
að tófa læðist í næturhúmi að
grágæs, bítur hana til bana og
svamlar með hana yfir árkvisl.
En hættumar eru fleiri: Brúða
vi'llist í ærslagáleysi frá móður
sinni, og það má ekki tæpara
standa. að hún finni hama aftur.
Einnig er betra að vara sig á
fjöllunum. Þau hafa til að lokka
jafnvel slíka vitskepnu sem
sjálfa Forystu-íTekku í gildiru.
Hún fer í grannleysi með dóttur
sína í mjóa klettahillu, þar sem
er heillandi angangróður á dá-
litlum bletti. Þær leggjaet mettar
til svefns, en um nóttina frystir,
og leiðin úr hillunni lokast þeim,
sakir gierhálla og flárra svell-
bólstra. Þær mega svo dúsa
þarna í marga sólarhringa, eru
orðnar ekki aðeins svangar. held
ur beinlínis máttfamar af sulti,
því óðar en varir er angangróð-
urinn uppurrinn, og það eina,
sem þarna er til skemmtumar og
uppörvunar, er hagamúsarkríli,
sem á sér bú í holu og starfar að
söfnun vetrarforða. Loks.... loks
kemur hellirigning og frelsar
þær mæðgur. Flekka forðar
þeim frá gangnamönnum og
humdum þeirra af kænsku og
snarræði. en þar kemur, að vet-
urinn þrengir að. Furðuleg lífs-
reynsla að sjá drífa úr loftinu
hvítar flygsur dag eftir dag, hver
þeirra lítil og svo sem ekki til
mikils líkleg, en brátt þekja
þær grös og lyng og yíði og fylla
lautir og bolla, og það reynisit
hreinasta strit að afla sér matar.
Svo er þá heldur ekkert nota-
legt, þegar vindurinn blæs þess-
um flygsum saman í hvít ský er
þjóta um loftið og landið og
fylla öll vit á Brúðu litlu, svo
að hún nær varla andanum. Loks
gerir áfreða, og þá er’ekkj ann-
ars kostur en halda heim. En
D
D
Sími 12345
Flekka er orðin fjallstygg og fer
ekki til fjárhúsa eða bæjar, held
ur niður í fjöru. Þar leiðir freist-
arinn hina vitru forystuskepnu
fram á flúðir og sker, og sumar-
ævintýrið endar með isköldu og
söltu baði!
Þessi ævintýralega saga maéðgn
anna er sögð á fögru og hreinu
máli, sem hvarvetna fellur vel
að efninu, og höfundur notar
sannarlega tækifærin, sem at-
burðarásin veitir, til eðlilegrar
fræðslu um íslenzka náttúru, um
gróðurinn í hlíðum, hillum og á
láglendi, notagildj hans og vaxt-
arstaði. um líf ánamaðksins, haga
músarinnar og refsins, um fjár-
leitir, landslag, fjörugróður og
flæðihættu, um háttsemi ísienzka
fjárins, sem hefur um aldir fætt
þjóðina þolað eins og hún ótal
hörmungar og þrátt fyrir allt
aldrei dáið út, aldrei einu sinni
úrkynjast, heldur orðið gætt ó-
trúlegrj seiglu og sótt á brattann
á ný með hækkandi sól hvers
vors, sem það og þjóðin hefur
lifað á þessu landi.
Þegar böm eða unglingar lesa
Dessa bók, gefst foreldrum tæki-
færi til að veita þeim mjög marg
víslega fræðslu um sögu og lífs-
kjör þjóðarinnar og náttúru
landsins — og sannarlega væri
ekki úr vegi, að skólaibörn læsu
hana og kennarinn fræddi þau
síðan af þeim tilefnum, sem hún
gefur.
Höfundur henn'ar skrifaði aðra
hliðstæða. Hún heitir Um loftin
blá og fcom út árið 1940. Hún
segir frá lífi æðurinnar, sem er
slíkur furðufugl, að til launa
fyrir lítilfjörlega vernd manns-
ins, skilur hún eftir gullfjaðrir í
hreiðri sinu. í Sumardögum eru
sérkennilegar og skemmtilegar
daginn, sem verður að þessu sinni
teikningar, en ef ég man rétt,
28. maí n.k.
Næsta verkefni Mæðrastyrks-
nefndar er að undirbúa mæðra-
í henni í 18 ár, þar af 17 ár í
stjórn.
Guðm. G. Hagalín.
Aðslfundur
meistara-
samband
byggingar-
manna
AÐALFUNDUR Meistarasam-
bands byggingamanna var hald-
inn 18. marz sl.
Form. Meistarasambandsins,
Grímur Bjarnason setti fundinn
og flutti skýrslu yfir starfsemi
sambandsins og framtíðarverk-
efni. Að svo búnu skýrði fram-
kvæmdastj. sambandsins, Bragi
Hannesson, frá starfsemi skrif-
stofu Meistarasambandsins. —
Hann gat þess, að efltirlitsimaður
sambandsins ihefði unnið að því
að gera spjaldskrá yfir allar ný-
byggingar í Reykjavik, þar sem
nöfn þeirra meistara, sem fyrir
byggiingaframkvæmunum standa
eru færð inn.
Meistarasambandið hefur sent
fulltrúa á námskeið það, sem
Iðnaðarmálastofnunin heldur nú
um vinnurannsóknir, og er það
Þórður Jasonarson, bygginga-
fræðingur.
Miklar umræður voru á aðal-
fundinum um ýms hagsmunamál
byggingaiðnaðarins og m. a. var
eftirfarandi tillaga samþykkt.
Aðalfundur Meistarasambanda
byggingamanna, haldinn 18»
marz 1962, skorar á nefnd þá,
sem skipuð var í nóv. 1959 af iðn
aðarmálaráðherra til þess að
semja reglur um útboð og til-
boð, að hraða störfum sínum,
svo að þeim verði lokið á þessu
ári.
Á fundi fulltrúaráðs Meistara-
sambandsins, sem haldinn var
28. marz sl. voru kosnir í fram-
kvæmdastjórn: Grírour Bjarna-
son, pípulagningam., formaður,
Vilberg Guðmimdsson, rafv.m.,
gjaldkeri, Halldór Magnússon,
málaram., ritari. Aðrir í fulltrúa
ráðinu eru: Ólafur Guðmunds-
son, veggf.m., Ingólfur Finnboga
son, húsasm.m. og Sig. Helgason,
múraram.
Fundarstjóri á aðalfundinum
var Ámi Brynjólfsson, rafvm.
Herrabuxurnar i serflokki
DELTA eru betur sniðnar
DELTA eru úr betra efni
DELTA vekja mesta
athygli
X
ma
auglýaino h/.