Morgunblaðið - 07.06.1962, Blaðsíða 5

Fimmtudagur 7, júní 1962
MORGUNBLAÐIÐ
5

- Walther Ulbricht
Framh. af bls. 1
vézka hernámssvæðinu. Árið
1950 varð hann aðalritari
flokksins, og 1960 gerði hann
sig að æðsta manni ríkisins og
yfirstjórnanda hersins.
Áður en hann gat þetta,
varð hann losna við mótstöðu-
menn sína. Þeir voru allir
fangelsaðir og reknir í útlegð.
Um leið tók hann hina fjóra,
flokka, sem ekki voru komm-
únískir og gerði þá að verk-
færum Kommúnistaflokksins.
Þeir sem veittu mótspyrnu
hlutu sömu meðferð og and-
stæðingar hans innan Komm-
únistaflokksins og Sósíaldemó
krataflokksins. Síðan fylgdi
ógnarveldi leynilögreglunnar,
endurhervæðing, samyrkjubú
skapur og eignarnám verk-
smiðja og verkstæða iðnaðar-
manna.
Þessi harka leiddi til upp-
reisnarinnar 1953. Höfuðvíg-
orð verkamanna var: „Niður
með Geitskegg". Þessi dagur
varð hinn svartasti í sögu
Ulbrichts. en treysti hann um
leið í sessi. Moskva þarfnaðist
tryggasta og harðsvírasta
mannsins, sem völ var á til
að halda þessu landi niðri.
Jafnvel nánustu samstarfs-
mönnum Ulbrichts ofbuðu að-
farir hans. Bæði 1950, 1953 og
1956 — 57 voru mynduð sam-
tök gegn honum innan flokks-
ins. Það er athyglisvert, að
tveir fyrstu öryggismálaráð-
herrarnir voru í slíkum sam-
tökum, svo og framkvæmda-
stjórar flokksvélarinnar. Þess-
ir menn höfðu nefnilega
gleggsta yfirsýn yfir ástandið
í landinu og hug þjóðarinnar.
Þeir vissu, að kommúnista-
flokkurinn gat aldrei öðlazt
stuðning almennings meðan
Ulbricht væri æðsti maður
flokksins. Þeir gátu bent á,
að 3 milljónir manna væru
flúnar. Eigi að síður var Ul-
bricht metinn meira en þeir
í Moskvn.
Meðan Stalín lifði þurfti
enginn að vera hissa á þessu.
Ulbrieht var hlýðnasti og
tryggasti lærisveinn Stalíns.
Ulbricht ríkti með aðferðum
Stalíns, og fékk orð fyrir að
vera Stalín Þýzkalands. En
eftir dauða Stalíns snerist
hann til fylgis við hina nýju
herra.
Við dauða Stalíns sagði Ul-
bricht: „Mesti maður vorra
tíma er liðinn. En verk hans
munu lifa og verða mannkyn-
inu leiðarljós á komandi öld-
um“.
„Komandi aldir" þýddi í
þessu tilfelli þrjú ár. Eftir
20. flokksþingið í Moskvu
sagði Ulbricht stutt og lag-
gott: „Stalín var vel menntað-
ur marxisti, en hann var ekki
meðal hinna sígildu spekinga
marxismans“.
Á dimmri þokunótt I nóv-
ember síðastliðnum kom sveit
manna hljóðlega inn á Stalin
Allee í Austur-Berlín. Her-
mennirnir unnu af kappi í
nokkrar stundir og hurfu síð-
an. Næsta morgun hét gatan
Frankfurter Allee að austan-
verðu, en vesturendinn Karl
Marx Allee. Sömu nótt hvarf
minnismerki Stalíns.
En Ulbricht hefur ekki
breytzt. Hann hefur notað hið
aukna athafnafrelsi, sem Krú-
sjeff hefur veitt leiðtogum
leppríkjanna til að ávaxta
pund Salíns. Enginn stalín-
isti hefur verið settur út af
sakramentinu í Austur-Þýzka-
landi. Pólitísku fangelsin
geyma milli 12 og 14 þúsundir
manna. Ógnarstjórn blómstrar
enn, og Ulbricht hæðir þjóð-
ina.
Hann segir Austur-Þýzka-
land ríki. þar sem orð Goethes
hafi rætzt: „Hér er ég maður,
hér má ég maður vera“. Með-
an fólk var að hætta lífi sínu
til að brjótast út gegnum
gaddavírsflækjurnar, stökkva
af þökum og skríða gegnum
holræsi til að öðlast frelsi,
sagði hann hinn 18. ágúst:
„Af aðgerðum okkar hafa
orðið minni truflanir á ró
borgarinnar en af venjulegum
rock and-roll hljómleikum í
Berlín. . . . Hinar vinnandi
stéttir draga andann léttar . . .
Öll þjóðin stendur einhuga að
baki aðgerðanna".
Vinalaus
Allt, sem gert verður með
ofbeldi, hefur hann gert. En
hann vi!l meira. Hann vill
vera dýrkaður sem landsfaðir
og elskaður leiðtogi þjóðar-
innar. En hann vantar allt
sem til þess þarf. Hláleg mál-
lýzka hans og skrækur rómur
gera hann að athlægi. Hann
hefur enga kímnigáfu og skil-
ur aldrei gamansemi. Aldrei
hefur skopmynd birzt af hon-
um í a þýzku blaði. Aðalrit-
stjóri gamanblaðs, sem eitt
sinn ætlaði að reyna þetta.
gjafir yrðu skildar sem veik-
leikamerki.
Hvers er sökin?
Ber að dæma Ulbricht?
Menn hljóta að efast um það,
er þeir hugsa um ævi hans og
skapgerð. Ulbricht gengur
ekki hcill til skógar. Við get-
um fylgzt með, hvernig þessi
feimni og mannfælni drengur
hlýtur háð og fyrirlitningu fé
laga sinna. Hann flýr á náð-
ir kommúnistahreyfingarinn-
ar. Þar bíður hans hið sama.
Hann verður heltekinn minni-
máttarkennd og leitast við að
öðlast völd til að breiða yfir
hana. En hann er einnig orð-
inn mannhatari. Þegar hann
hefur hlotið völdin, notar
hann tækifærið til að hefna
sín á öðrum mönnum.
Allt er þetta að vissu marki
eðlilegt. En slíkur maður
hefði aldrei átt að verða
stjórnandi. Sökin hlýtur að
liggja hjá því þjóðfélagskerfi,
sem ekki verður framkvæmt,
nema íneð þvingunum.
Saga hinna velviljaðri
kommúnistaleiðtoga hlýtur
ávallt að verða hin sama og
hinna þýzku: Þeir eru ekki
færir um að fremja þau
myrkraverk, sem þarf til að
Ulbricht á fótstalli Stalíns.
varð að leggja fram tíu upp-
köst, og ekkert þeirra var sam
þykkt.
Ef Ulbricht væri ekki svo
hataður sem hann er og vald
hans væri ekki jafn skelfilegt,
væru tilraunir þessa einmana
manns til að reyna að sýnast
góðgjarn stjórnandi átakan-
legar. Hann fer á skíði og læt-
ur ljósmynda alla ferðina.
Hann fer á listsýningar og
lætur taka þar af sér kvik-
myndir. Hann heimsækir
sveitaþorp og lætur blaða-
menn tala við sig. En allt er
þetta unnið fyrir gýg. Þjóðin
hatar hr.nn. Því hefur hann
skapað sér gerviást og aðdáun
með því að láta embættis-
menn sína syngja sér lof og
dýrka persónu sína. Sú dýrk-
un er nú helzta merkið um
stalínisttia Ulbrichts. Skap-
gerð hans, saga hans og nú-
verandi aðgerðir gefa engin
grið. Hunn er ófær um að
sannfæra, hann getur aðeins
skipað.
Engu að síður styrkir Nikita
Krúsjeff hann. Hann virðist
óttast, að færi hann að aðal-
kröfu þýzku verkamannanna:
„Niður með Geitskegg", yrði
það til að óeirðir brytust á ný
út við vesturmörk kommún-
ismans. Hann óttast, að eftir-
beygja heilar þjóðir til hlýðni.
Til þess þarf menn af gerð
Ulbrichts. Hatrið er þeirra
aðalsmerki:
HAIVR
Hata! Hrópa undir hverju þaki
hatur þitt svo undir taki.
Berðu hatur í beðin moldar
blómum kenndu það
öllum foldar.
Mundu að hata hverja stund,
hatrið berðu á vinafund.
Hatur, minn herra
vertu og vinur,
veikur svo styrkist
svevðahvinur.
Fylltu minn penna
af hatri hörðu.
Hljómi þess söngur
um alla jörðu.
Hata! Og elska?
Engan kærleik.
Hatrinu einu er hefndin gæfa,
hatrið skaltu stunda og æfa.
Stétt vor með hatri
rísi og reiði,
rösklega fjendunum
höggið greiði!
Kvæði þetta birtist í „Frei-
heit“ (frelsi), málgagni hins
Sameinaða sósíalistaflokks
Þýzkalandi (Kommúnista-
flokks Þýzkalands í Halle, en
getur verið gott nigurlag á
grein um Walter Ulbricht

4 ára barn
hitaveituskurð
r
I
KVEÐINNN hefur verið upp í
Hæstarétti dómur í máli, er Sig-
mundur Sigfússon, Sigtúni 27,
Reykjavik, höfðaði f.h. ólögráða
sonar síns Guðmundar á hend-
ur borgarsjóði Reykjavíkur til
greiðslu skaðabóta vegna slyss,
er Guðmundur varð fyrir.
Málavextir eru á þá leið, að
sumarið 1959 stóðu yfir hita-
veituframkvæmdir í Laugames
hverfi. Grafið hafði verið fyrir
hitaveitustokfcum í götunum Sig
túni og Gullteigi. Á homi gatna
þessara, þar sem hitaveituskurð
irnir mættust, hafði verið graf-
inn hitaveitubrunnur, um það
bil 314 m. x 4% m. að stærð
og oa 2% m. að dýpt.
Laust fyrir hádegi hinn 13.
ágúst 1959 vildi það slys til, að
sonur stefnanda, Guðmundur
Sigmundsson, þriggja ára gam-
aU, féU niður í brunninn og slas
aðist. Guðmundur litli hafði ver
ið sendur út með brúsa til mjólfc
urfcaupa og mun hafa verið á
heimleið, er slysið varð.
Starfsmenn hitaveitunnar, er
voru að vinnu í skurði þeim,
er lá frá brunninum eftir Gulá-
teigi, sá Guðmund koma gang-
andi eftir skurðinum og blæddi
úr höfði hans. Einn verkamann-
anna fór þá með drenginn heim
til móður hans. Þaðan var dreng
urinn þegar fluttur í Slysavarð
stofuna, þar sem gert var að
meiðslum hans.
í ljós kom að drengurinn var
með 3 om. langan skurð framan
á höfði og bæði framhandleggs-
bein hægri handar voru brotin
rétt ofan við úlnlið.
Skv. framburði vitna var
gryfjan girt þannig, að tunnur
höfðu verið settar í um eins
meters fjarlægð frá börmum
hennar og þær háMfylltar af
sandi. Voru þær ca. 80 cm að
hæð. Hafði þeim verið komið
þannig fyrir, að tunna var á
hverju horni og ein í hverju
bili, þannig að um það bil 2
metrar voru á milli hverrar
tunnu. Utan á tunnumar voru
negldar tvær raðir af fjöggurra
þumlunga borðum. Neðri röðin
var u.þ.b. 30—40 om frá jörðu,
en efri brúnin laust við efri
brúnina á tunnunum.
★ KRÖFUR UM BÆTUR.
Stefnandi byggði kröfur sínar
um skaðabætur á því, að um-
búnaður um brunninn hefði ver
ið algjörlega ófullnægjandi til
varna því, að böm gætu farið
sér að voða á þessum hættu-
lega stað. Svo langt hefði verið
á milli langbandanna tveggja,
að börn hefðu hæglega getað
komizt þar á milli, enda hefði
verið mifcil umferð og ekki sízt
barna, því að barnaileikvöllur
sé þarna skammt frá og barna-
skóli, sem að visu hafi ekki
verið tekinn til starfa, er slysið
varð.
Lagning hitaveitu tæki og
jafnan langan tíma og því sé
slysahættu fyrir börn beinlínis
boðið heim, ef. efcki séu gerðar
allar þær varúðarráðstafanir,
sem af nokkurri sanngirni má
vænta, að viðhafðar séu við
slíkar mannvirkjagerðir.
Stefndi, Reykjavíkurborg,
krafðist sýknu og byggði kröfu
sína á því, að óverjandi hefði
verið af foreldrum Guðmudar að
senda hann, þriggja ára gamlan,
einan í verzlun fram hjá brunnl
þessum, sem foreldrum hans
hljóti að hafa verið kunnugt
um. Hefði Guðmundur því verið
á ábyrgð foreldranna, er slysið
vildi til og söikin því þeirra.
Þá taldi stefndi, að brunnur-
inn hefði verið forsvaranlega
girtur tii að koma í veg fyrir,
að slys hlytist af vegna gáieys-
is, enda efcki unnt að gera þær
öryggisráðstafanir, að menn
gætu ekfci farið sér að voða, ef
ásetningur væri fyrir hendi.
Eins og girðingu bmnnsins
hefði verið háttað, væri það
ljóst, að Guðnvundur hefði í 6-
vitaskap klifrað á milli lang-
borðanna og við það fallið nið-
ur í brunninn, en á slíku til-
tæki bæri stefndi ekki ábyrgð,
heldur foreldrar Guðmundar.
í héraðsdómi féli dómur á
þá leið, að talið var, að steto-
andi ætti sjálfur að bera V*
tjónsins, en stefndi %.
★ DÓMUR HÆSTARÉTTAR.
í niðurstöðu Hæstaréttar segir
svo: „Þegar slysið gerðist, var
drengurinn Guðmundur sem
næst 3ja ára og 10 mánaða að
aldri. Foreldrar hans höfðu sent
hann til mjólkurkaupa í búð,
sem var I 220—230 metra fjar-
lægð frá húsi þeirra, og þunfti
ekki yfir götu að fara. En í gö>t-
ur fram með leið drengsins
höfðu verið grafnir hitaveitu-
skurðir, og var umræddur hita-
veitubrunnur í nánd við götu-
hom, sem leið drengsins lá um.
Það verður að vísu ekki talið
nægilega varlegt af foreldrum
drengsins að láta hann fara i
sendiferð fram með jarðraski
þessu, en ekki á það að skerða
rétt drengsins sjálfs til bóta
fyrir tjón, sem um getur í 1.—4.
kröfulið" (þ.e. fyrir læfcnis-
hjálp, bílfcostnað, læknisvottorð
og bætur fyrir þjáningar Og
lýti) alls að upphæð kr. 5.450.00
Hinsvegar segir síðan: „Með
tilliti til þess, sem áður segir
um varúðarskort af hálfu for-
eldra drengsins, teljast bætur
skv. 5. kröfulið þ.e. vegna 6-
næðis og fyrirhafnar foreldr-
anna, nægilega hátt ákveðnar
kr. 1.000.00 (Krafist var 1.500.00)
Borgarsjóður Reykjavífcur var
því dæmdur til að greiða í bætur
vegna slyss þessa alls. kr. 6.450.00
ásamt vöxtum og málskostnaði í
héraði og fyrir Hæstarétti, sam-
tals kr. 4.500.00.
Ný fataverzlun
í Neskaupsiað
NESKAUFSTAÐ, 1. júní. — í
dag opnaði Ari Jónsson klæð-
skerameistari fataverzlun hér í
bæ á Hafnarbraut 22. Þar er á
boðstólum herra- og drengjaföt,
svo og dömufatnaður. Ari rekur
verzlunina FACO í Reykjavík,
FONS í Keflavík og þessi þriðja
verzlun hans ber nafnið FÖNN.
Ari er borinn og barnfæddur
Norðfirðingur og hyggja Norð-
fiðingar gott til viðskipta við
hann. Breytingar verða gerðar
á fötum, eftir því sem viðskipta
menn kunna að óska. — Verzl-
unarstjóri er ólöf Stefánsdóttir.
— Fréttaritari.