Morgunblaðið - 09.06.1962, Side 17

Laugardagur 9. júní 1962
MORGIHSBLAÐIÐ
17
Sjötug á Jbriðjudag:
Steinunn Þorgilsdóttir
AÐ BRÍ5IÐABÓLSSTAÐ á Fells
strönd verður á þriðjudaginn
(kemur fagnað sjötugs afmaeli hús
freyjunnar, Steinunnar Þorgils-
dóttur.
Við þau tímamót er vert að
líta um öxl og rifja að noikkru
upp langan og gagnmerkan starfs
dag mikilsháttar konu.
1 Foreldrar Steinunnar voru
Ihjónin Halldóra Sigmundsdóttir
og Þorgils Friðriksson. Stóðu ætt
Sr þeirra beggja um Dali. Þau
settu bú sitt í Knarrarhöfn í
Hvamimssveit og eignuðust 14
börn. Halldóra dó frá barnahópi
sínum á haustdögum 1909. Þá
varð það hlutskipti elztu dóttur
innar, Steinunnar, 17 ára gam-
allar að taka við forstöðu bús
með föður sínum og umönnun
barnahópsins. Hlaut hún þá eld
skírn sína í störfum.
| Einkenni þeirra Knarrarhafn-
arsystkina var einstakur vilji til
náms og mennta og óbrigðul sam
beldni við að ná því marki. Varð
þar hvaðeina undan að láta. Af
rakstur eins bús mátti að sjálf

hefir stundum verið rekið með
nokkrum erfiðleikum og margs
konar vandi hefir borið að hönd
um. En Steinunn hefir ávallt
staðið vörð um skóla sinn, reynst
ráðholl í stjórn og staðföst í
varðveizlu. Mun starf hennar í
þágu skólans seint verða fullþakk
að.
Steinunn er kona sem ber ást
til mennta og lista og „finnur til
í stormum sinna tíða“. f kringum
hana hefir því alltaf verið ólg-
andi líf og áhugamál og þrot-
laus störf. Frjálsmannlegur heim
ilisbragur og söngur og gleði
stytta stundirnar. En traust og
föst sókn að settu marki hefir
auðkennt líf hennar allt frá því
að hún í æsku tók við forstöðu
á búi föður síns og barnahópnum
þar.
Þau Breiðabólstaðarhjón fagna
barnaláni. Eru börn þeirra þessi:
Friðjón sýslumaður í Búðardal,
kvæntur Kristínu Sigurðardótt-
ur; Sturla bifreiðastjóri, Reykja-
vík, kvæntur Þrúði Kristjánsdótt
ur; Halldór Þorgils bóndi Breiða
bólustað, kvæntur Ólafíu Ólafs
dóttur frá Króksfjarðarnesi. —-
Dæturnar eru Guðbjög Helga gift
Ástvaldi Magnússyni, banka-
manni og Sigurbjörg Jóhanna
gift Gísla Kristjánssyni skrif-
stofustjóra.
Á þriðjudaginn munu margir
hylla hina sjötugu húsfreyju á
Breiðabólstað á Fellsströnd.
— R. J.
Ágúst B. Jónsson Hofi.
sögðu lítt undir þeim kostnaði
standa, er slíkur barnafjöldi var.
En þá kom til dugnaður og fyrir
hyggja. Steinunn lauk fullnaðar
prófi frá Kvennaskólanum í
Iteykjavík eftir eins vetrar skóla
vist. Studdi hún síðan systkini
sín með ráðum og dáð á náms-
braut þeirra.
Árið 1918 giftist Steinunn
Þórði Kristjánssyni, Breiðabóls
stað á Fellsströnd. Bjuggu þau
fyrst í Knarrahhöfn í þrjú ár og
fluttu á föðurleifð hans árið 1921,
en þar höfðu þeir langfeðgar, for
feður Þórðar, setið um tveggja
alda skeið. Þar hafa þau hjón
síðan gert garðinn frægan, stund
að bú sitt og bæði unnið að félags
málum sveitar sinnar og héraðs.
Steinunn er kona félagslynd
og hefir verið lífið og sálin í fé
lagslífi sveitar sinnar og formað
ur Kvenfélagsins um langa hríð.
Hún hefir stundum starfað sem
kennari. Á heimili sínu kenndi
bún sjálf börnum sínum og tók
oft börn til kennslu.
1 Á Staðarfelli grannbæ hennar,
reis kvennaskóli árið 1927. Var
ekólanum lagt fé af hinum miklu
„sorgagjöfum", erfðafé frú Her
dísar Benediktsen og gjöfum
Staðarfellslhjónanna, Magnúsar
Friðrikssonar og Soffíu Gests-
dóttur. Hér var risin stofnun að
ekapi Steinunnar á Breiðaból-
stað. Hún tók sæti í skólanefnd
©g hefir löngum verið þar .próf
dómari. En með því er í sjálfu
eér minnst sagt. Það skólahald
ÁGÚST á Hofi sá ég fyrst á haust
hreppaskilum á Torfalæk, þegar
ég var níu ára, en hann tólf.
Þessi aðkomustrákur, sem var
alls ekki stór eftir aldri, óð þar
um fjárréttina, þuklaði eyru
kindanna, lýsti mörkum og tók
í sína umsjá kindur Vatnsdæla
og einhvera óskilafénað úr Borg-
arfirði, en það hafði honum verið
falið af föður sínum, sem hafði
umboð Borgfirðinga til að hirða
fé þeirra norðan Grímstungu-
heiðar. Var það mál manna, að
þarna færi gott fjármannsefni og
var ekki frítt við, að mér væri
brugðið um þann mannamun,
sem með okkur væri.
Ágúst er glöggur á fleira en
eyrnamörk og varð snemma
einnig nærfærinn um heilsufar
og sjúkdóma húsdýra. Þegar smit
andi sauðfjársjúkdómar, svo sem
mæðiveiki og garnaveiki, tóku að
herja bú bænda, réðst hann til
starfa í Rannsóknarstofu Háskól-
ans til þess að kynnast þessum
vágestum betur og var síðan af
viðkomandi yfirvöldum falið að
ferðast um byggðir til þess að
rannsaka útbreiðslu þessara sjúk
dóma og rekja slóð þeirra. Árum
saman fór hann þessara erinda
víða um land, allt frá Fljótsdals
héraði til Hvítár í Borgarfirði og
víða um Vestfirði, svo að enginn
íslendingur mun hafa farið hönd
um um fleiri sauðkindur en
hann.f mörgum sveitum kom
70 ára
hann á hvern bæ, ávann sér
traust bænda, en hylli húsfreyj-
anna, því hann hefur alltaf og
allsstaðar á sér þann hofmanns-
brag, sem er Vatnsdælum eigin-
legur og nýtur sín bezt í návist
kvenna. Hækkandi aldur varð
honum ekki til trafala, því að
hvorki hærur, skalli né ístra
spilla útliti hans, þótt hann hafi
í dag náð því marki að verða
sjötugur. Hann er léttur á fæti
og léttur í lund, mannblendinn
og málreifur, og því fljótur að
kynnast. Ekki leynir hann mjög
þeim metnaði, sem hann á ætt
Sjötugur á morgun:
Steinþór Þórðarson, bóndi
og uppeldi til, en stillir honum
að jafnaði í hóf.
Foreldrar Ágústs voru Valgerð
ur Einarsdóttir, sem oft var
kenndur við Bólu, Andréssonar,
og Jón Jónsson, Jóelssonar bónda
í Saurbæ, Jóelssonar, Bergþórs-
sonar, og er sá ættleggur ram-
húnvetnskur í aldir aftur, en -
móðurættin skagfirzk. Þau byrj-
uðu búskap á Gilsstöðum í Vatns
dal og þar fæddist Ágúst Böðvar,
sem var einbirni þeirra, en 1896
fluttu þau að Hofi og bjuggu þar
til banadægurs, en í sambýli við
Ágúst, eftir að hann komst upp.
Valgerður var greind kona og
skörungur. eins og hún átti ætt
til. Hún dó 1940, en Jón 17. júní
1944, á samri stund og lýst var
yfir lýðveldisstofnun á Þingvöll-
um. Jón á Hofi, sena var þre-
menningur við Guðmund land-
lækni og Björgu, móður dr. Sig-
urðar Nordal, var einn af mestu
framámönnum í héraði, merkis-
beri Heimastjórnarmanna á yngri
árum og eldheitur Sjálfstæðis-
maður á efri árum og til dauða-
dags. N
Ágúst gekk í Hólaskóla 1911—
1913, byvjaði búskap móti föður
sínum 1917, kvæntist 1922 Ing-
unni, dóttur Hallgríms í Hvammi,
Hallgrímssonar í Meðalheimi, Er-
lendssonar á Sveinsstöðum, og
eignuðust þau fjórar dætur. Ein
dó á bernsku, en hinar eru: Val-
gerður húsfreyja á Geitaskarði,
gift Sigurði sýslunefndarmanni
Þorbjörnssyni, Ragna, ekkja
Björns Bjarnasonar málarameist-
ara í Hafnarfirði, og Vigdís hús-
freyja á Hofi, gift Gísla Pálssyni
frá Sauðanesi. Ingunn Hallgríms
dóttir var hin mesta búkona, sem
stjórnaði Hofsbúi af skörungs-
ÞANN 10. júní verður Steinþór
Þórðarson bóndi á Hala í Suður
sveit sjötugur.
Eg veit. að það verða margir
sveitungar og fleiri, sem senda
þessum heiðursmanni hlýjar
kveðjur í ræðu og riti. Eg get
ekki látið hjá líða að senda hon
um afmæliskveðju á þessum
merku tímamótum þó ég viti að
ég færi mér of mikið í fang með
því.
Steindór er fæddur á Hala 10.
júní 1892 sonur hjónanna þar
Önnu Benediktsdóttur d. um 1940
og Þórðar Steinssonar d. 1926.
Anna var dóttir hjónanna Guð
nýjar Einarsdóttur d. 1901 frá
Brunnum og Benedikts Þorleifs
sonar d. 1915 frá Hólum í Nesj-
um. Þórður Steinsson var sonur
hjónanna Lúcíu Þórarinsdóttur
Breiðabólstað og Steins Þórðar-
sonar frá Kálfafelli. Steinþór ólst
upp á Hala hjá foreldrum sín-
um.
20. júní 1914 gekk hann að
eiga heit-mey síná Steinunni Guð
mundsdóttur hina ágætustu konu.
hafði hún alist upp á Reynivöll-
um hjá móðurbróður sínum
Þorsteini Arasyni og konu hans
Elínu Jónsdóttur.
En Steinunn er fædd á Borg
á Mýrum dóttir hjónanna Sig-
ríðar Aradóttur frá Reynivöllum
og Guðmundar Sigurðssonar
Borg. Bjuggu þau hjón síðar á
Skálafelli.
Tóku þau Eteinþór og Stein-
unn við búsforráðum á Hala og
hafa búið þar síðan. Eiga þau
tvö börn Torfa skólastjóra við
heimavistarbarnaskólann á Hroll
laugsstöðum í Suðursveit kvænt
an Ingibjörgu Zophaníasdóttur
frá Hóli í Svarfaðardal og Þóru
Sundkennsla
Nýtt sundnámskeið í Sundhöll Reykja-
víkur á 3. í hvitasunnu.
Innritun 1 sundhöllinni, sími 14059.
gifta Ólafi Guðjónssyni trésmið.
Búa þau í Reykjavík.
Snemma hneigðist hugur Stein
þórs að félagsmálum meira en
almennt gerist og enn í dag er
hann sami ótrauði baráttumaður-
inn fyrir félagsmálum og öllu
því er til framafara horfir og
hann var á blómaskeiði æfinnar.
Verða rakin hér í stórum drátt
um þau störf sem Steinþóri hafa
verið falin af sveitungum sínum
og sýslubúum:
Árið 1911 stofnaði hann Lestr
arfélag í Suðursveit og var for
maður þess frá 1912 og þar til
það var gert að hreppsbókasafni
um 1940. — Stofnaði ungmenna
félagið Vísi í Suðursveit 1912 og
var formaður þess í 30 ár. — í
stjórn Kaupfélags A-Skaftfell-
inga hefur hann setið frá stofn-
un félagsins 1920 og er ennþá. —
Þá átti hann sæti í stjórn Menn
ingarfélags A-Skaftfellinga í
nær 20 ár.
Formaður Ræktunarsambands
Mýra og Suðursveitar í 14 ár eða
þar til á sl. ári að hann baðst
undan endurkosningu.
Formaður Hrossaræktarfélags
Suðursveitar lengi, ennfremur
formaður Bílfélags Suðursveitar
meðan það starfaði.
Formaður Búnaðarsambands
A-Skaftfellinga hefur Steinþór
verið síðan það var stofnað 1950.
Formaður Búnaðarfélags Borg
arhafnarhrepps í nær 40 ár og er
það enn. — Þá á hann sæti í
hreppsnefnd síðan 1925 og í
skattanefnd hátt á fjórða áratug.
Formaður skólanefndar um ald
arfjórðungsskeið. Var á því tíma
bili byggður heimavistarbarna-
skóli í sveitinni á árunum 1947
til 1950. Þá var og líka byggt fé
lagsheimili í Suðursveit upp úr
1940 og vígt 22. júlí 1945. Var
Steinþór aðaldriffjöðrin í þess-
um byggingaframkvæmdum.
Steinþór hefur mætt á fundum
Stéttarsambands bænda frá stofn
un þeirra samtaka, sem annar
fulltrúi A-Skaftfellinga.
Þá átti hann frumkvæði að full
trúafundum bænda í sýslunni
1944 og hefur setið þá fundi síð
an sem einn af fulltrúum Suður
sveitar. Á meðan A-Skaftfelling
ar voru í Búnaðarsambandi Aust
urlands sat Steinþór marga fundi
sambandsins.
Af þessarj upptalningu má sjá
að þau eru ekki svo fá störfin
sem Steiniþóri Þórðarsyni hafa
verið falin, og í öllum félagasam
tökum er hann hinn virki starfs
maður sem vill leysa öll verkefni
á sem beztan máta.
Það verður aldrei tjáð með
orðum hve mikill fengur það hef
ur verið okkar fámennu sveit að
hafa slíkan mann sem Steinþór
á Hala í fylkingarbrjósti svo
lengi.
En slíka þjónustu sem Stein-
þór hefur innt af hendi fyrir okk
ur í þessari sveit, getur aðeins
sá einn veitt sem elskar sveitina
sína og hefur óbilandi trú á fram
tíð hennar.
Steinþór er vel ritfær, þá get
ur hann líka sett hugsanir sínar
í bundið mál. Eins og að lík-
um lætur hefur hann haldið
fleiri ræður en nokkur annar
hér í sveit, bæði á skemmtisam-
komum og á fundum, einnig við
líkbörur sveitunga sinna fyrr á
árum. Er það ætíð mikil unun
að hlýða á mál hans, sem ein-
kennist af þeim eldi sem innra
brennur.
Eg óska Steinþóri innilega til
hamingju með sjötugs afmælið og
ég þakka honum og hans ágætu
konu og fjölskyldu góð kynni.
Von mín er sú að við öll fá
um að njóta starfskrafta hans
enn um mörg ár.
— H.
skap, þegar bóndi hennar var
fjarverandi vegna sauðfjárrann-
sókna sinna Hún dó 1951.
Ágúst á Hofi hefur aldrei verið
valdasjúkur maður né fégjarn og
hefur því lítt hirt um að berjast
til metorða og bitlinga. Hann
hefur þó gegnt ýmsum trúnaðar-
stöðum í sveit og héraði, sem ég
hirði ekki að telja fram. Þó verð-
ur þess að geta, að hann varð
23 ára gamall fjallkóngur á
Grímstunguheiði og gegndi því
starfi í 44 ár, en í göngur hefur
hann farið ár hvert síðan hann
var 12 ára og skortir því ekki
nema tvö ár til þess að hafa
verið gangnamaður í 60 haust.
Illa myndi einhver Axlar-
Björn hæfa óðali Ingimundar
gamla og hefur Ágúst Böðvar
setið það með sóma, bæði sem
gildur bóndi og góður drengur.
í dag stefnir hugur minn og
margir annarra með heillaóskum
norður í dalinn fríða, til hins
skjólsæla frumbóls Húnvetninga,
þar sem laufið í asparlundinum
titrar í mjúkum sumarblæ.
Kennsla
LÆRIÐ ENSKU f ENGLANDI
á hagkvæman og fljótlegan hátt
í þægilegu hóteli við sjávarsíð-
una, með mörgum enskum gest-
um, 5 st. kennsla daglega. — eng
in aldurstakmörk. Alltaf- opið.
(Doveer 20 km, London 100)
The Regency, Ramsgate,
England.
Tréhandsagir
Tréhcflar í f jölbreyttu úrvall
Klaufhamrar
Siml 1530L
Ægisgötu 4