Morgunblaðið - 11.11.1962, Blaðsíða 10

10
MORGVNBLAÐIÐ
Sunnudagur 11. nóvember 1961

pnrytir^ir^inrTT^K^nTiniiri. imr

eftir John Richardson
EF PICASSO fær marga gesti,
fer. hann með ]>á á veitinga-
hús. Ef þeir eru fáir, og eru
anniað hvort meðlimir fjöl-
skyldunnar eða gamlir vinir,
fjölskyldurnar PigniMi, Gut-
tuso, Penrose, Leirise, Dom-
inguin, Douglas Cooper, Kah-
nweiler, Cocteau eða Dave
Duncan vill hann venjulega
heldur borða í vinnustofunni.
Jacqueline, sem skipuleggur
hið flókma líf Picassos rólega
og hjálparlaust, býr til mest
af matnum, sem er ágætur.
Stundum töfrar hún fram
margbrotna kínverska eða ind
verska rétti, en máltíðirnar
eru oftar einfaldar og hrein-
asti munaður — spænskar
pylsur og foie gras, fornir
kínverskir eggjaréttir og kalt,
reykt svínslæri, 'kavíar og
pasta. Þessu til viðbótar er
svo oft það sem er uppáhalds-
réttur Picassos hverju sinni:
brandade de morue, heilar,
Stiton-ostur eða niðursoðinn
engifer. Picasso borðar lítið
og drekkur minna, enda þótt
hann sé fullur forvitni um
mat. En hann hefur mikinn
áhuga á borðhaldi, eins og öll-
um öðrum lífsnauðsynlegum
athöfnum mannanna, og hann
hefur gaman af að fylla diska
vina sinna af mat og horfa
síðan glottandi á græðgi
þeirra.
Picasso er oft i essinu sínu
við matborðið. Þegar hann er
gestgjafi, koma vel í ljós eðlis
læg góðvild hans, kurteisi og
umhyggja og þá losnar um
kímnigáfu hans oguppfinninga
semi. Hann á til að skera næf-
urtþunnar sneiðar af uxatungu
halda henni á loft og segja að
þetta sé mynd af Vollard —
og mikið rétt. Vöðvinn úr
tungunni er nákvæmlega eins
í lögun og skallinn á Vollard,
og feiti bitinn fyrir neðan lík-
ist andliti hans. Eða við erum
að borða froska, og froskur
kvakar allt í einu á miðju
borðinu. Picasso líkir eftir
froskkvakinu með því að
draga eggina á tenntum hníf
eftir diskbarmi.
Til að skemmta börnunum
— og eitt sinn til að hugga
stúlku, sem var búin að missa
elskhuga sinn — býr Picasso
til höfuð, fugla eða menn úr
rifnum pappirsþurrkum,
brenndum eldspýtum eða öðru
sem er við höndina, jafnvet
matnum. Eg man eftir að
einu sinni, þegar hann var að
borða niðursoðinn kolkrabba
og þurrkaði af fingrunum í
hár sér: „Sóði,“ æpti Jacque-
line, „þó að þú getir ekki fund
ið lykt, þýðir það ekki að
þvi sé eins farið um alla
aðra.“ „Eg hélt að olían gæti
kannski látið hárið á mér
vaxa,“ sagði Picasso. „Allir
eru að bera í sig lavenderolíu,
af hverju má ekki eins nota
kolkrabbaoliu?"
Hann sagði okkur, að hann
hefði verið að nudda brons-
myndir sínar með tólg til að
endurbæta húðina. Jacque-
line kvartaði yfir að brons-
myndirnar væru ekki aðeins
farnar að lykta illa, heldur
líka Picasso og hundarnir og
öll vinnustofan. „Höfðinginn
sjálfur hafði auðvitað ekki
neina hugmynd um það.“ Höfð
inginn svaraði að sér væri
sama um slíka smámuni. „Þar
að auki hefur mig alltaf lang-
að til að setja upp spjald við
dyrnar á vinnustofunni minni
og skrifa á það: Eg er enginn
sjentilmaður." En hafði húð-
in batnað? Nei.
Eftir hádegisverð, einkum á
sumrin, koma aðdáendur í
stríðum straumum og beiðast
áheyrnar. Húsvörðurinn kem-
ur inn með skilaboð frá ljós-
myndara, sem hefur meðmæli
Cocteaus. — „Leyfið honum
að koma inn,“ segir Picasso
eins og konungur; frá sviss-
neskum blaðamanni, sem lang
ar til að fá ýiðtal. „Ekki að
hleypa honum inn“; frá göml
um vini — „inn með hann“
(af fáu hefur hann meiri
ánægju); frá sendinefnd
þýzkra listnemenda með lár-
viðarsveig, suðuramerískum
skáldum með myndskreytt
ávarp itölskum smástjörnum
í baðfötum — „LOKIÐ ÞÆR
ÚTI“.
Dag nokkurn, þegar ég var
staddur í La Californie, komu
tvær stúlkur, sem höfðu unn-
ið verðlaun í _ sjónvarps-
keppni, serh hét: „Óskadraum-
ur þinn rætist". Óskadraumur
þeirra, sem var að hitta Pi-
casso, endaði á martröð. „Eg
ætla ekki að fara að verða
fyrstu verðlaun í képpni hjá
neinum,“ hvæsti Picasso og
lét senda þær aftur til Norð-
urlanda.
Það er varla unnt annað en
hafa samúð með honum, því
3 grein
hann er alltaf í auknum mæli
kvalinn af forvitnum ferða-
mönnum, gírugum aðdáend-
um, óvönduðum blaðamönn-
um, vitfirringum og eitt sinn
kom meira að segja morðingi.
Húsverðirnir í húsum hans
hafa strangar skipanir um, að
hleypa ekki neinum inn án
leyfis hans, og nýjasta húsið
’hans hefur órjúfandi varnir.
Picasso varð harðánægður,
þegar blöðin sögðu ranglega
frá því, að hann hefði keypt
kastala í nágrenni Rómar. —
Hann skipaði húsverði sínum
að segja við blaðamenn:
„Monsieur Picasso er ekki
hér. Ef ér læsuð blöðin, mund
uð þér vita að hann er á íta-
Iíu“. •
Þó hefur komið fyrir að
Picasso hefur hagnýtt sér
ókunna gesti. Eitt sinn man ég
eftir að hann hafði í fljót-
færni lofað að fara með vin
sinn til Vallauris til að velja
verk til að lána á sýningu.
Gallinn var bara sá, að Pi-
casso er illa við að láta verk
sin af hendi og langaði ekki
til að koma aftur í vinnustofu
sína í Vallauris, sem hann var
búinn að forðast í tvc ár til
að vekja ekki upp sárar endur
minningar. Hvernig átti hann
að sleppa?
Við vorum að drekka kaffi
eftir hádegisverðinn, þegar
ung skáldkona birtist. „Látið
hana koma inn.“ Picasso var
hæstánægður yfir þessu
skálkaskjóli, einkum þegar
stúlkan tilkynnti að hún ætl-
aði að skýra hinn byltingar-
kenffda nýja skilning sinn á
Don Quixote. Um það bil
Picasso tekur að mála diska, og blístrar á meðan. Fyrir ofan
hann er bronsmynd af Dóru Maar, afrisku styttuna til vinstri
keypti hann í París um aldamótin. Lengst til vinstri sést höfuð
á bronströnu, skrokkur hennar er úr brotnu skóflublaði, háls-
inn er gamall stálvír, toppurinn skrúflok af gaspípu. Fæturnir
eru úr gömlum göfflum, nefið úr töng.
klukkustund leið. Picasso
leiddist svo að það var eins og
hulu drægi fyrir augu hans, en
öðru hvoru kinkaði hann kolli
til að stúlkan skyldi halda
áfram að tala.
Mundum við nokkurn tíma
komast til Vallauris. Allt í
einu fékk þessi viðburður
dýpri merkingu: Undarlegur
hávaði heyrðist úr einhverju
hinna herbergjanna, eins og
eitthvað hefði dottið. Jacque-
line fór að athuga hvað þetta
væri og uppgötvaði, að hljóð-
ið hafði komið úr einu fugla-
búranna. Tveir fuglar höfðu
dottið dauðir niður af prikum
sínum, líklega af leiðindum.
Picasso líkaði ekki að vera
minntur á dauðann, og því
laUmaði Jacqueline búrinu út
úr herberginu og fékk bílstjór
ann til að fara með þá til
Cannes og kaupa þar aðra
eins. Fyrirlesturinn hélt
áfram, Picasso tók ekki eftir
að bílstjórinn kom aftur og
varð ekki var við, þegar Jac-
queline kom aftur með fugla-
búrið. Nokkru síðar leit hann
laumulega á úr sitt; jú, hann
gat hætt á að vakna til lífsins
á ný. Þegar hann var búinn
að ausa þökkum yfir fyrir-
lesarann, sneri hann sér að
vini sinum og sagði: „Eg er
hræddur um að það sé orðið
alltóf seint nú til að fara til
Vallauris. Við verðum að gera
það einhvern tíma seinna.“
Þetta hefur sennilega verið
fyrir fimm eða sex árum. —
Þegar ég heimsótti Picasso
síðast voru fuglarnir þar enn-
þá og flugu um herbergið. —
Picasso, sem er hreinasti töfra
maður í dýrameðferð, kallaði
þá aftur inn í búrið. „Þeir
eru ódauðlegir,“ sagði hann,
„það vill Jacqueline að
minnsta kosti láta mig halda.“
Það fer eftir því, hvort
Picasso er að vinna eða ekki,
hvernig hann eyðir síðdeginu.
Ef sköpunaræðið er yfir hon-
um hafa gestirnir vanalegá
vit á því að fara út eftir há-
degisverðinn. Ef hann er ekki
að vinna — Picasso c •• inur
að liggja í leti vikum eða
mánuðum saman í einu —
vill hann oft láta gesti sína
halda kyrru fyrir heima, því
Picasso hefur mikla þörf fyr-
ir vini sína þ.e.a.s. fólk, sem
getur sannfært 'hann umaðþví
þyki ekki síður vænt um mann
inn en verk hans. Samskiþti
við aðra menn hressa hann á
allan hátt og bjarga honum
frá að einangrast vegna snilli-
gáfu sinnar. Hann þarfnast
gagnrýni og viðurkenningar
vina sinna, hversu klaufalega
sem þeir kunna að komast að
orði, miklu meira en opinbers
lofs. Þess vegna er Picasso
vanur að sýna verk sín þeim
fáu mönnum, sem hann treyst-
ir til að dæma um þau; hann
horfir á viðbrögð þeirra með
athugulum uglusvip, reiðubú-
inn að grípa skilningsríka
setningu með ánægju eða af-
neita innihaldslausu hrósi með
fyrirlitningu.
Ef Picasso þráir hreyfingu,
og það gerir hann oft þegar
hann er ekki að vinna, fer
hann út með gesti sína: á bað-
ströndina, að skoða safn
sitt í Antibes, til að borða
franskar pönnukökur á aðal-
götunni í Juan-les-Pins eða
til að horfa á kvikmynd. Við
vorum að Ijúka hádegisverði
fyrr á þessu ári, þegar Jac-
queline stakk upp á að við
færum á bió, annað hvort til
að horfa á „í Marienbad í
fyrra“ eða „Kamelíufrúna"
með Garbo. Picasso fleygði
upp sykurmola í bréfi, óprent-
aða hliðin kom upp, það var
„Marienbad“. „Gott,“ sagði
hann, ,mér líkar alltaf betur
við nýtt en gamalt.“ Þá mundi
hann eftir að ég hafði ekki
séð nýja húsið hans Notre
Dame de Vie í Mougins, og
þess vegna var bíóferðinni
frestað og við ókum til Moug-
ins. Picasso breytir fyrirætlun
um sínum oft snögglega.
Á leiðinni útskýrði Picasso
að aðalástæðan 'til að hann
væri að flytja til Mougins
væri sú, að hann væri að
flýja undan skýjaklúf, sem
verið er að byggja rétt fyrir
neðan La Californie. Risakran
inn, sem ber.yfir pálmatrén —
hann sézt í baksviðinu í ein-
um eða tveim dúfumyndum,
sem Picasso hefur málað ný-
lega — var nógu slæmur. —
Brátt yrði hann að þola for-
ljóta byggingu, sem horfa
mátti úr inn um gluggana hjá
honum. í Notre Dame de Vie
_þarf hann ekki að óttast um að
horft verði á hann, því þetta
Framh. á bls. 23
Picasso finnst bezt að borða I vinnustofunni. Hann sést hér að snæðingi með Sabartés. Jacque-
iine ber á borð margbrotnar kræsingar.