Morgunblaðið - 11.01.1963, Blaðsíða 8

8
MORCUKBLAÐIÐ
Föstudagur 11. janúar 1963
Leikfélag Reykjavíkur:
Ástarhringurinn
Höfundur: Arthur Schnitzler
l Leikstjóri: Helgi Skúlason
f' Þýðandi: Emil Eyjólfsson
Helgi Skúlason og Guðrún Ásmundsdóttir
Á miffvikudagskvöld frum-
sýndi Leikfélag Reykjavíkur
annað verkefni sitt á þessum
vetri, gamanleikinn „Ástarhring
inn“ („Reigen“ á frummálinu)
eftir austurríska höfundinn Arth
ur Schnitzler (1862—1931) í
þýðingu Emils Eyjólfssonar.
Hér er reyndar ekki um að
ræða sjónleik í hefðbundnum
skilningi, heldur safn hliðstæðra
svipmynda, sem grípa hver inn
í aðra með þeim hætti að annar
leikandinn í hverri mynd kem-
ur fram í næstu mynd og þann-
ig koll af kolli þar til allir hafa
komið fram tvisvar. Enda þótt
hvorki sé framvinda né stígandi
í leiknum, er myndunum raðað
saman af svo mikilli hugkvæmni,
að þær skapa talsverða eftir-
væntingu, en fjölbreytni per-
sónanna er skorinn stakkur af
því umhverfi sem leikurinn er
sprottinn úr, glaðværu munúð-
arlífi Vínarborgar um síðustu
aldamót.
Persónumar sem kynntar eru
fyrir okkur eru annars vegar
skækjan, stofustúlkan, unga eig-
inkonan, Ijúflynda stúlkan og
leikkonan; hins vegar hermað-
urinn, ungi herrann, eiginmaður-
inn, skáldið og greifinn. Hvert
þessara hjúa á sem sagt mök
viS tvo aðila af hinu kyninu,
þannig að myndirnar verða alls
tíu.
Schnitzler samdi þennan gaman
leik fyrir aldamót, en þótti hann
svo djarfur að hann leyfði ekki
sviðsetningu hans fyrr en 20
árum síðar. Var hann frumsýnd
ur í Berlín og vakti talsverðar
deilur, en tæpum 30 árum eftir
það var gerð eftir honum kvik-
myndin „La Ronde“ sem varð
mjög vinsæl víða um heim, m.a.
hér í Reykjavík.
Efni verksins er í sjálfu sér
hvorki nýstárlegt né veigamik-
ið: ótryggð ástalífsins, fjöllynd-
ið, léttúðin, stundargamanið,
sem flestir sækjast eftir innst
inni, hvað sem öllu opinberu
velsæmi líður. Hins vcgar er
meðferð höfundariris á efninu
slík, að það vekur í senn kátínu
og alvarlega umhugsun. Hann
fordæmir hvorki né afsakar,
heldur bregður upp hlutlausum
myndum, sem hlaðnar eru hóf-
samri kímni, léttleika, gáska,
og samtölin búa yfir sérkenni-
legri heiðríkju og sálfræðilegri
skarpskyggni. Persónurnar fá
ljós einstaklingseinkenni í fáum
dráttum, sem hvergi eru veru-
lega ýktir.
Arthur Schnitzler var geð-
læknir á yngri árum, og virðist
starfið hafa skerpt sjónir hans
fyrir fínlegustu blæbrigðum sál-
arlífsins: hann er bæði furðu-
lega glöggskyggn á minnstu
hræringar sálarinnar og túlkar
skjót geðbrigði næstum fyrir-
hafnarlaust, ef svo má taka til
örða.
„Ástarhringurinn" (sem mér
þykir vont nafn; „Hringdansinn"
væri miklu betra, enda nákvæm
þýðing á heiti verksins) er sem
sé ákaflega blætorigðaríkur og
vandmeðfarinn gamanleikur,
krefst ýtrustu nærfærni og fimi
í leik og sviðsetningu. Hring-
dans ástarinnar verður blátt
áfram leiðinlegur, ef nokkurs
staðar er slakað á, og var ekki
laust við að þess gætti á frum-
sýningunni, þó hvergi væri það
til stórra lýta.
f>að fer víst að verða marg-
jórtruð tugga, en leiktjöld Stein-
þórs Sigurðssonar sættu mestum
tíðindum á þessari sýningu eins
og oft áður. Þau voru saman sett
af hugkvæmni og listrænni hóf-
semd, gáfu sýningunni þann
heildarsvip sem hún á annað
borð hafði. Skiptingar á leiksvið
um fóru fram fyrir „hálfopn-
um“ tjöldum, sem var skemmti-
leg tilbreyting, og gengu þær
furðuvel.
Sýningin hefði gjarna mátt
vera eins stílfærð og leiktjöldin,
þ.e.a.s. upphafnari, glæsilegri,
samfelldari. f>ó margt væri vel
gert í einstökum myndum var
frammistaða leikaranna ótrú-
lega misjöfn, og verður það að
skrifast á reikning leikstjórans,
Helga Skúlasonar, ekki síður
en það sem vel var gert. Mér
fannst sýningin í heild vitna um
eitthvert öryggisleysi. Það var
eins og flestir leikararnir væru
ekki fyllilega búnir að finna
hlutverk sín og væru að fálma
eftir þeim. Það vantaði greini-
lega meira aðhald frá leikstjór-
anum, klárari heildarsýn og
kannski strangari aga.
Fyrstu og síðustu myndirnar
voru lakastar, en sýningin reis
hæst um miðbikið. Steindór
Hjörleifsson, sá fjölhæfi leik-
ari, var að mestu úti á þekju í
hlutverki hermannsins. Honum
tókst hvergi að túlka sjálfsþótta,
hörku og algert kæringarleysi
þessa kvensama hermanns.
Þóru Friðriksdóttur gekk enn
verr að gera skækjuna trúverð-
uga, og kom það berlegast fram
í síðasta atriði. Leikur hennar
var allur úthverfur, hún illúder-
aði alls ekki í hlutverkinu.
Bryndís Pétursdóttir var
miklu nær markinu í hlutverki
stofustúlkunnar, einkanlega í
fyrri myndinni, þar sem hún
magnaði fram nokkur reglulega
sönn augnablik, en í seinni mynd
inni náði tilgerðin um of tökum
á henni, þó margt væri þar líka
laglega gert.
Birgir Brynjólfsson bar af
karlmönnunum á sýningunni og
skilaði sennilega jafnbezta leik
kvöldsins. Taugaóstyrkur hans og
viðbrögð öll voru hæfilega ýkt
og stílfærð, leikur hans hnit-
miðaður og öruggur í báðum
myndum, en skemmtilegri í
þeirri fyrri.
Kristín Anna Þórarinsdóttir
var ljúf og indæl i gervi ungu
eiginkonunnar, tilburðirnir
stundum einum of útreiknaðir í
myndinni með unga herranum,
en í heild hafði leikur hennar
hinn rétta létta blæ.
Guðmundur Pálsson var virðu
legur í gervi eiginmannsins, en
alltof stirðbusalegur og „leikara-
legur“ í fyrri myndinni, radd-
beitingin þvinguð og leiðinleg,
en honum tókst mun betur upp
í viðureigninni við ljúflyndu
stúlkuna.
Guðrún Asmundsdóttir var
heilsteyptust af leikkonunum,
hún gerði hlutverki ljúflyndu
stúlkunnar verulega góð skil, eik
ur hennar hnitmiðaður og víða
bráðfyndinn, raddbeytingin sér-
kennileg, að vísu ójöfn og dálít-
ið óörugg, en kom ekki tiltak-
anlega að sök í þessu hlutverki.
Leikstjórinn, Helgi Skúlason,
fór með hlutverk skáldsins og
gerði því eftir atvikum sæmileg
skil, en hér vantaði greinilega
leikstjóra til að lifga upp á
leik hans og umfram allt til að
lagfæra framsögn hans, sem
hafði þennan hvimleiða, seim-
dragandi upplestrarblæ, sem
virðist vera orðinn landlægur
hér.
Helga Bachmann lék leikkon-
una og fór vel með þetta geð-
brigðaríka og duttlungakennda,
hlutverk, einkum í seinni mynd-
inni, en samt var eins og hún
næði ekki fullum tökum á
persónunni, fyndi ekki andlit
hennar. Hér vantaði aðeins
herzlumuninn, lausari taum,
meiri dirfsku.
Erlingur Gíslason hafði gott
gervi í hlutverki greifans, hann
var stór, stæðilegur og oft fyrir
mannlegur í fasi, en tilburðir
hans voru mjög ósamstilltir: það
var eins og hann vissi aldrei
fyrir víst hvort hann ætti að
stílfæra greifann eða bara
skrumskæla hann, og þó var
röddin versti óvinur hans, þvl
hún hljóp út og suður án nokk-
urs taumhalds, og fyrir vikið
tolldi leikarinn ekki í hlutverk-
inu nema með höppum og
glöppum.
Þýðing Emils Eyjólfssonar
virtist mér hnökralítil, nema
hann féll stundum fyrir heldur
leiðinlegu bókmáli, talaði mikið
um að „stíga í vænginn" og var
alltaf að rekast á þessar hvim-
leiðu „mannverur", sem ég veit
ekki til að nokkur lifandi Islend
ingur taki sér í munn í daglegu
tali. Ég sé ekki betur en
„inanneskja“ sé fullgott.
Leikendur og leikstjóri, leik*
tjaldamálari og ljósameistari,
Gissur Pálsson, ásamt harmó-
níkuleikara, Braga Hlíðtoerg,
voru öll hyllt í lok frumsýning-
ar.
Sigurður A. Magnússon.
Afvopnunarráð-
stefnu f restað?
Genf, 9. jan. (NTB—AP).
BANDARÍKIN hafa lagt til, að
fundum afvopnunarráðstefnunn-
ar í Genf, sem hefjast áttu að
nýjú n.k. þriðjudag verði frestað
fram í febrúar.
Þakjárn
Akur hf.
Sími 13122 og 11299.
Lokað
í nokkra daga, vegna flutninga.
Bankastræti.
N Ý SENDING
þýzkir morgunkjólar
Stúlka óskast
til afgreiðslustarfa.
SÆLA CAFÉ
Brautarholti 22.
Birgir Brynjólfsson og Bryndís Pétursdóttir