Morgunblaðið - 02.03.1963, Blaðsíða 10

10
M O R C. V W B T. A Ð 1 Ð
Laugardagur 2. marz 1963
UM ÞESSAR rnundir stend-
ujt yíir í Rússlandi sýning á
málverk'Uim eftir Kjarval, Ás-
gríim Jónsson og Jón Stefáns-
son. Þau dr. Selma Jónsdóttir,
forstöðumaður Listasafns ís-
land's, og dr. Gunnlaugur Þórð
arson, lögfræðinguir voru boð
in þangað til að vera við
opnun sýningarinnar í
Moskvu, og eru nýkomin
heim. Mhl. átti viðtal við
dr. Selmu og spurði hana um
ferðina og viðtökur sýningar-
innar.
Hún sagði að þau Gunn-
laugur hefðu komið til Len-
ingrad' 28. jan., þar sem þau
vissu ekiki annað en þar yrði
sýningin opnuð, því mikil sýn
ing á verkum franska málar-
ans Fernands Legers var í
Moskvu og Rússamir töldu
að hún kynni að skyggja um
of á íslenzku' sýninguna, ef
báðar opnuðu um sama leyti.
En þegar til kom var liðinn
hálfur annar mánuður af sýn-
ingartíma Legarsýningarinn-
ar, þegar sú íslenzka var til-
búin og því ákveðið að hún
skyldi samt opna í Moskvu.
íslenzka sýningin opnaði svo
bl. 12 á hádegi 9: febrúar í
Pushkin-safninu og var mikill
fjöldi fólks viðstaddur. For-
stjóri Pushkinsafnsins, frú
Alexanderna flutti ávarp, þá
talaði varaforseti listaaka- Myndin sýnir er dr. Selma Jónsdóttir opnar sý ninguna nær því að klippa á silkiborða. Við hlið
demáunnar, M. Manizer og hennar er dr. Kristinn Guðmundsson, sendilierra og þá Manizer frá sovézku akademíunni og
síðan dr. Selma, sem opnaði Antanova, forstjóri Puskjinsafnsins.
Saknaöi nútímans í Rússlandi
Viðtal við dr. Selrnu Jónsdóttur
sýninguna. Var útvarpað frá
athöfninni um kvöldið og
Pravda birti ræðuna og sagði
frá sýningúnni. Myndirnar
voru hengdar upp í tveim söl-
um, Myndir Kjarvals í fremri
salnum, en myndir þeirra Ás-
grims og Jóns í hinum.
— Fólkið sem þarna v,ar,
skoðaði myndirnair af mikl-
um áhuga, segir dr. Selma.
Og unga fólkið spurði mikið
eftir málverkum íslenzku
abstrakt-málaranna, sem það
sá á sýningunni 1959. Og ýms-
ir spurðu af hverju við kæm-
um ekki með myndir eftir
þá líka. Ég var jafnvel spurð
um verk Sigurjóns Ólafssoin-
ar, sem aldrei hefur sýnt í
Rússlandi. Frú Alexanderna
hvaðst muna eftir myndum
eftir Kjarval frá Biennalnum
í Feneyjum, hafa þá sérstak-
lega veitt þeim athygli þar.
— Voru ekiki sýningax" nú-
tímamálara meðan þið stóðuð
við? Sást nokkuð af abstrakt
myndum á sýningum eða sötfn
um?
— Nútímamálarar voru með
geysimikla sýningu verka frá
síðustu 30 árum og þar sá
ég mangar fallegaæ myndir
frá þvá um 1920 í þeim stíl
um sem þá voru efst á baugi.
Ef nýjar myndir voru eftir
sömu málara, þá voru þær í
social-realiskum stíl. Okkur
var sérstaklega bent á spjald
á sýningunni sem átti að vera
háðsmynd af málaralist seinni
ára og á endanum var „slett
hala“ og átti það að tákna
nútímastefnur í málaralist á
Vesturlöndum. En íivergi sást
abstrakt verk á sýningu eða
safni. Þó varð ég alveg undr-
andi, er ég var að skoða
Pushkinsafnið, þegar ég sá
allt í einu nokkrar keramik-
myndir, sem stungu mjög í
stúf. Þetta voru nýjar myndir
eftir Fernand Leger, en hann
yar kvæntur rússneskri konu,
sem á margar social-realisk-
ar myndir á sýningu í safn-
inu. Ég spurði hvort safnið
hefði keypt þessar myndir,
en var sagt að listamaður-
inn hefði gefið þær.
— Voru ekki einu sinni
myndir eftir Rússann Kand-
insky, föður abstraktlistarinn
ar?
— Nei, ekkert, og hljóta
þeir þó að eiga þaér, því hann
var prófessor í Moskvu löngu
eftir að hann var farinn að
mála abstrakt.
Það gamla margt fallegí _
Annans sá ég geysilega mik-
ið af fallegum hlutum í söfn-
unum, bætir dr. Selma við.
Við vorum svo heppin að vera
látin bíða í vibu í Leningrad
áður en við fórum til Moskvu
og notuðum tímann. til að
skoða Hermitage-safnið, þar
sem við Skoðuðum kerfisbund
ið í sex daga list frá 6. öld
f. Kr. og fram á þá 20. e. Kr.
Safnið er í litlu og stóru
Hermitagehöllunum og Vetr-
anhöllinni. Það fyrsta sem ég
bað um að fá að sjá var þessi
skýþiska list, sem er alveg
stórkostleg. Þetta eru munir
úr hreinu gulli, gerðir á mörg
um öldum fyrir Kristsburð og
grafnir upp ,í Silberíu og víð-
ar. Uppi í safninu eru eftir-
líkingar af gripunum, en í
öryggisgeymslu niðri sáum við
þessa fallegu gullmuni. Það
var margt fallegt að sjá í
þessu safni sem er í hinum
íburðarmiklu sölum frá keis-
aratímaþilinu óbreyttum. Ég
sá þar býsanska list, miðalda
list frá Evrópu, rússneska
miðaldalist, listavenk frá Nið-
urlöndum, Spáni, Ítalíu og
Þýzkalandi, verk impresstion-
istanna og allt fram á daga
Braques, Matisse og Picassos.
En þó ég sæi hvergi nein
abstraktvenk, þá virtist þetta
listafólk sem við hittum strax
kannast við yngri málara á
Vesturlöndum, eins og t. d.
Soulage, ef maður minntist á
þá, og það þekkti nýjar lista-.
sögur Vesturlanda. .
í Moskvu höfðum við lika
margt að skoða, eins og t.d.
Kremlin með sínar 13 kiékj-
ur, þar sem hver lófastór
blettur er settur gömdum
veggskreytingum og allt er
fulH af gömlum íkonum.
Bysantinsk list er þar mjög
áberandi, en þó sér maður
rússnesbu einkennin á henni.
— Gátuð þið skoðað það
sem þið óskuðu?
— Já, já, það' eina sem var
lögð áherzla á að við skoð-
uðum í Moskvu var Lenin-
íbúðin, svo að mættum sjá
hve íburðarlausu Mfi Lenin
lifði. Dýrkunin á Lenin var
■ósbapleg. T.d. stóð fólk í
fimmifaldri röð allan sunnudag
inn í biðröð í 15 stiga frosti
til að ganga inn í graflhýsi
hans.
Ævintýri sem enda vel.
— Sáuð þið mikið af ann-
arri list en myndlist?
— Við fórum mikið í leik-
hús, sáum alls 10 leiksýning-
ar. í Leningrad sáum við bal.l-
etta og óperur í 5 kvöld í
röð. Þetta voru yndælar sýn-
ingar, ákaflega vei unnar og
Jburðarmiklar, og sýndar í
glæsilegu gömlu leikhúsun-
um, sem hefur verið haldið
vel við. Allar sýningarnar
voru ævintýri sem enduðu
vel, en ekkert sem maður
braut heilann um á eftir. Yfir
leitt fannst mér ákaflega
þungur blær yfir þeim öllum.
Og ef ég á að segja eins
og er, þá saknaði ég í listum
alls sem nýtt er og lifandi,
þó maður sæi margt faliegt
frá fyrri öldum, og í þeirra
tíma stíi og beri virðingu fyr-
ir þvá. En allt nýtt og skap-
andi, sem snertir mann og
fær bugann til að starfa, vant-
ar. Ef til vill er hægt að á-
saka mitt vestræna hugarfar
fyrir að geta ekki tekið
þessu. En ég saknaði reglu-
lega nútímams í Rússlandi.
— En segðu mér Selma,
kynntistu nokkuð fódki, fyrir
utan þá opinberu starfsmenn,
sem þú hittir? Varstu t.d. boð-
in heim á nokkur heimili?
— Það var ekki mikið um
það. Þó kynntist ég í Len-
iingrad, Swetlönu, þeirri sem
hefur þýtt úr íslenzku, bæk-
ur eftir Halldór Stefánsson,
Ólaf Jóhann og er, held ég, að
þýða bók eftir Kiljan. Ég var
með kveðju frá Ólafi Jóhanni
tii hennar. Hún var ákaflega
elskuleg, færði mér vönd af
fyrstu sýrenublómiunum £rá
Kákasus, sem iknuðu svc
yndislega í herberginu mínu.
Og hún tók ákaflega vel á
móti mér, þegar ég heimsótti
hana. Þau hjónin eru bæði
að læra og eiga litinn dreng,
en hjá þeim er móðir hennar.
Þau búa á stúdentagarði.
Eru íbúðir fyrir fjölskyldur
á stúdentagör.ðunum?
— Ég veit það ekki. Þau
búa öli fjögur í einu litlu
herbergi. í Moskvu vorum
við boðin heim til málarains
Vereisky,' sem komið hefur
hér. Hann býr fyrir utan
Moskvu og hefur þar einbýlis
hús. Hann þauð okkur upp
á rússneska rétti og tók vel
6 móti okkur. Annað vorum
við ekki boðin, hvorki í hús
né á opinbera staði nema til
íslenzka sendiráðsfóliksins. ■
Kvenskór 2400—2800 kr.
— Þið hafið haft talsverðan
tíroa til að skoða ykkur um
íþessum tveimur borgum og
koma í búðir. Veiztu nokkuð
um verðiag?
— Nei, ekkert að ráði. Það
Áhorfendur virða fyrir séi; listaverkin.