Morgunblaðið - 05.07.1963, Blaðsíða 12

1«
MORGV1SBLAÐIÐ
Fðstudagur 5. júlí 1963

Útgefandi: Hf. Arvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigur
Matthias Johannessen,
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
ÍJtbreiðslustjóri: Sverrir Þórðarson.
Ritstjórn: AðaJstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Askriftargjald kr. 65.00 á mánuði innanlands.
1 lausasölu kr. 4.00 eintakib.
LAUN OPINBERRA
STARFSMANNA
17'jaradómur hefur nú lokið
störfum sínum og ákveð-
ið laun opinberra starfs-
manna. Hér er um að ræða
víðtæka endurskoðun á launa
kjörum starfsmanna ríkisins
og ríkisstofnana í samræmi
við hin nýju lög, sem Við-
reisnarstjórnin beitti sér fyr-
ir að sett voru í þessu efni.
Starf kjaradóms hefur ver-
ið mjög víðtækt, en þó greiddi
það mjög fyrir að samkomu-
lag hafði náðzt milli ríkisins
og starfsmanna þess um gkip-
un \ flokka og einnig lá fyrir,
að báðir aðilar töldu nauð-
synlegt að hækka mest þá,
sem helztu ábyrgðarstörfum
gegna.
Sjálfsagt eru ekki allir á-
nægðir með niðurstöðu kjara
dóms, enda verða aldrei
fundnar reglur, sem ekki er
hægt að gagnrýna að ein-
hverju leyti. í meginatriðum
er niðurstaða dómsins hins
vegar í samræmi við þær
skoðanir, sem fram hafa kom-
ið, bæði í blöðum stjórnar-
flokkanna hg stjórnarandstöð
unnar, þar sem bent hefur
verið á nauðsyn þess að veita
opinberum starfsmönnum
verulegar kjarabætur, þar
sem þeir hafa dregizt aftur úr
á undanförnum árum.
Hér er því í raun réttri um
að ræða réttláta leiðréttingu,
enda bendir kjaradómur á, að
hann hafi tekið tillit til kaup-
hækkana að undanförnu, þar
á meðal 7%% hækkunarinn-
ar, sem verkalýðsfélögin
fengu fyrir skemmstu.
Með hliðsjón af þessum
staðreyndum ætti að mega
gera ráð fyrir, að sæmileg
eining ríki um það, að niður-
staða kjaradóms sé réttmæt
og aðrar stéttir geti ekki
byggt kröfur á því, að opin-
berir starfsmenn hafi fengið
launahækkanir, því að þar sé
um réttmæta samræmingu að
ræða.
Þess er þá einnig að gæta,
að ýmsir opinberir starfs-
menn hafa fengið marghátt-
aðar aukagreiðslur, þar sem
ógjörlegt var að halda þeim
í stöðum sínum, án þess að
bæta þeim launin. Nú þarf
að nota tækifærið til þess að
draga úr slíkum greiðslum og
afnema þær sem víðast, enda
er það til vansæmdar að leit-
ast við'að dylja tekjur æðstu
embættismanna, og býður
spillingunni heim.
KERFISBUNDIÐ
STARFSMAT
17ið ákvörðun kjara opin-
* berra starfsmanna hefur
að sjálfsögðu orðið að leggja
mat á hin einstöku störf. Þar
hefur orðið að taka tillit til
andlegrar og líkamlegrar á-
reynslu, ábyrgðar, menntun-
ar o.s.frv. Slíkt mat er að sjálf
sögðu líka hægt að leggja á
störf annarra en þeirra, sem
hjá ríkinu vinna, þótt auðvit-
að sé aldrei hægt að finna
neinn algildan sannleika í
þessum efnum, fremur en svo
mörgum öðrum.
Slíkt kerfisbundið starfs-
mat hefur verið tekið upp í
nokkrum nágrannalandanna,
og hér hefur líka lítillega ver-
ið um það rætt, og meðal
annars skrifaði Sveinn Björns
son, verkfræðingur, fram-
kvæmdastjóri Iðnaðarmála-
stofnunar íslands, grein um
það í tímaritið Iðnaðarmál.
Hann benti þar á þætti, sem
taka þarf tillit til og nefnir
til dæmis menntun, reynslu,
frumkvæði, líkamlega á-
reynslu, andlega áreynslu,
sjónbeitingu, ábyrgð á tækj-
um og vélum, ábyrgð á efni
og vörum, ábyrgð á trúnaðar-
upplýsingum, ábyrgð á skýrsl
um og skjölum, vinnuskilyrði
og slysahættu. Hann rekur
einnig mismunandi aðferðir,
sem notaðar eru við kerfis-
bundið starfsmat og í niður-
lagsorðum segir hann m.a.:
„Auk þess að hafa í för
með sér réttlátari launaskipt-
ingu en ella, má fullyrða, að
einn af fylgifiskum starfs-
matsins sé hvatning til ein-
staklingsins til þess að auka
á kunnáttu sína og starfs-
hæfni. Nú getum við fengið
að vita hvaða kröfur fylgja
einstökum störfum og jafn-
framt að meiri starfskröfum
fylgi betri laun. Þannig gæti
duglegum einstaklingum opn-
azt ný leið til kjarabóta, sem
gæti orðið góð tilbreyting frá
hinni hefðbundnu kjarabar-
áttu. Ekki væri óhugsandi
heldur að nákvæmar starfs-
lýsingar mundu leiða til ráð-
stafanna af hálfu fyrirtækja
til þess að bæta skipulag og
verkaskiptingu starfsfólks.
Væri þetta allt að sjálfsögðu
góðra gjalda vert.“
í samræmi við ósk ríkis-
stjórnarinnar hafa vinnuveit-
endur og verkalýðssamtök
fallizt á að vinna til 15. októ-
ber að rannsókn á því, hve
Fornminjar á sjávarbotni
ÞAÐ bar til tíðinda hinn sjö-
unda dag júnímánaðar árið 1692
að um tveir þriðju hlutar sjó-
ræningjaborgarinnar Port .Roy-
al á eynni Jamaica sukku í jörð
af völdum jarðskjálfta. Sjór óð
yfir mikinn hluta borgarinnar og
tvö þúsund manns misstu lífið
í óförum þessum. Skip sukku í
höfninni.
1 þau tvö hundruð og sjötíu
ár, sem síðan eru - liðin, hafa
minjar þessa atburðar legið grafn
á hafsbotni undir þykku leirlagi.
Þessi paradís sjóræningjanna hef
ur legið ósnert í djúpi hafsins
sem hulin ráðgáta. En nú hafa
froskmenn nútímans, vatnslungu
og elektrónur ráðið gátu hennar.
Bandaríski uppfinningarmaður-
inn og vísindamaðurinn Edwin
Link, hefur vakið upp ólgandi
líf hinnar gömlu borgar. Eftir ná
kvæmar rannsóknir á botni sjáv
arins, haifa' Link og froskmenn
hans grafið upp ýmsa fjársjóði
hinnar öldnu borgar. Á tíu vik-
um grófu þeir upp kastala, eld-
hús og verzlunarhús og gerðu
á þeim ítarlegar rannsóknir.
Meðal hinna mörgu mynda,
sem fundist hafa af sautjándu
aldar lífinu í Port Royal, eru
leirpípur, vínflöskur úr gleri,
diskar og bollar úr tini og blýi,
sem geymzt hafa næsta óskemmd
ir undir leirlaginu á botni sjáv-
arins. Með nýjum aðferðum og
frábærum árangri tókst leiðang-
ursmönnum að vinna svo úr verk
efninu, að ljóslega mátti greina
lifnaðarháttu þeirra, sem bjuggu
á Jamaica þegar jarðskjálftinn
gekk yfir.
Leiðangursmerin fundu undir-
stöður rnargra bygginga og stein
hellur í strætum láu nær óhagg-
aðar á sjávarbotninum; allt
hjálpaði þetta til að draga upp
mynd af Port Royal eins og hún
var fyrir meira en tvö hundruð
árum.
launahækkanir geti verið
miklar, og jafnframt verður
þá að meta, hve mikla hlut-
deild í heildartekjunum hver
einstök stétt eigi að fá. Þá
verða menn að horfast í augu
við þá staðreynd, að kjarabar-
áttan, eins og hún hefur hér
verið rekin, hefur í raun
réttri verið barátta milli
hinna einstöku launastétta,
þar sem hækkuð laun einnar
heildar leiddu itil lækkaðra
launa annarra.
Hér er þess vegna að því
komið, að nauðsynlegt verður
að -finna eitthvert hlutfall
milli launa hinna einstöku
starfshópa, á svipaðan veg og
Bandalag starfsmanna ríkis
og bæja gerði og síðan var
samið um við ríkisvaldið. Hér
er um að ræða mjög mikil-
vægt verkefni, sem Alþýðu-
sambandið á að beita sér fyr-
ir og leitast við að semja um
við vinnuveitendur, ef það
vill gegna vel þeirri frum-
skyldu sinni að gæta hags
launþega.
Sveinn Björnsson bendir á
það í grein sinni, að Iðnaðar-
málastofnunin hafi upplýs-
ingar um þessi mál, og ættu
þeir, sem um þau fjalla að
kynna sér þær raekilega.
Á 17. öld tókst að bjarga ýms-
um hlutum úr sokknum skipum,
en köfunaraðferðir þá voru mjög
frumstæðar miðað við tækni nú
tímans. Á myndinni sést köf-
unarklukka á leið niður að
sokknu skipi á 17. öld.
Samkvæmt skrifum þeirra,
sem lifðu af jarðskjálftanum, ber
flestum saman um dagsetningu
atburðarins. En hvergi kom fram
á hvaða tíma dagsins slysið vildi
til. Þessu hefur Edwin Link og
leiðangursmönnum hans tekizt að
ráða fram úr. Meðan á greftin-
um stóð, varð einn froskmaður-
inn var við torkennilegan hlut,
sem hulinn var kóralskorpu. Við
nánari rannsókn kom í ljós und-
ir kóralskorpunni skínandi fall-
egt látúnsúr. Rómversku tölustaf
irnir á skífunni voru mjög greini
legir og inni í úrinu var hið fín-
gerða látúnsverk þess jafn hreint
og ósnortið og daginn sem það
sogaðist niður í sjóinn, í vasa
drukknandi manns. En vísana
vantaði. Þegar röntgenmynd
hafði verið tekin af kóralskel-
inni, sem umlukið hafði úrið
og legið þétt upp að skífunni,
sáust dauf för eftir vísa. Klukk
una vantaði sautjári mínútur í
London, 26. júní (AP).
Samtökin, sem berjast fyrir
jafnrétti blökkumanna við hvíta
menn, skýra frá þvi í dag, að
47 brezkir leikritahöfundar, þar
á meðal margir heimsþekktir,
hafi, ásamt bandariska rithöf-
undinum, Arthur Miller, álkveðið
að verk þeirra verði ekki leikin í
leikhúsum, sem banna blökku-
mönnum aðgang.
Meðal brezku rithöfundanna
47 ,eru t.d. John Osborne, Samu-
el Beckett, J. B. Pnestley, Gra-
ham Green og Arnoid Wesker.
Hafa rithöfundarmr gefið um-
boðsmönnum sínum fyrirmæli
um að gera ekki samninga við
leikhús, sem útiloki blökkumenn
frá leiksýningu.
í tilkynningu frá rithöfundun-
tólf, það var þá, sem ólánið
dundi yfir 1692.
Með tilkomu vatnslungans hef
ur mönnum gefizt tækifæri til
þess að kanna dýpi sjávarina
betur en nokkru sinni fyrr i
veraldarsögunni. Fyrir tilstilli
þess hefur mönnum orðið kleift
að grafa upp týnda fjársjóði úr
botni sjávarins. Á hverju ári
finnast nýjar gersemar í hafinu
og eiga þátt í að fylla upp í eyð-
irr veraldarsögunnar.
Hinar fjölmörgu neðansjávar-
rannsóknir Cousteaus í Mið-
jarðarhafinu og Eyjahafinu hafa
leitt í ljós ýmsar mikilvægar upp
lýsingar varðandi kaupferðir
Grikkja og Rómverja fyrr á tím-
um. Skip sukku oft í óveðrum á
þessari leið og hafa fundizt úr
þeim ýmsir -hlutir t.d. vín- og
olíukrukkur. Allar eru krukk-
urnar merktar og gefa merkin
til kynna, hvar vínið og olían
voru framleidd, og fundizt hafa
skipsdagbækur skráðar í stein,
og gefa þær til kynna hvert ferð
inni var heitið.
Nýlega fannst skip á hafsbotnl
út af Gelidonyahöfða við suð-
vesturströnd Tyrklands og við
rannsókn kom í ljós, að þetta
var vöruflutningaskip frá árinu
1200 f.Kr! Margs konar leifar
hafa fundizt úr farmi þess, að-
allega koparstengur og brot úr
bronzvarningi. Hafa menn gizk-
að á, að skipið hafi verið að
flytja brotamálm, þegar það
sökk. Þá hafa fundizt úr skipi
þessu brot úr leirmunum, lyfja-
viktir, krystallar, lampar o.fl,
Lítið var eftir af skipinu sjálfu,
en vísindamenn telja, að það
hafi verið um 25-30 fet á lengd.
í fyrra fannst skip á þessum
slóðum sém er frá 8. öld f. Kr.
Skrokkur þess og möstur voru
þakin kóralskorpu, og nú sem
fyrr unnu kórallarnir þarft verk
og geymdu skipið vel allan þenn-
an tíma. ið rannsókn voru færð-
ar fram sannanir á því, að lýs-
ingar Hómers í Illionskviðu á
skipum, sem byggð voru fyrir
umsátrið á Troju á þrettándu
öld f.Kr., stóðu nákvæmlega
heima.
Vatnslungu Cousteaus og elek-
trónutækni nútímans hafa opnað
nýjar leiðir á sviði sagnfræð-
innar. Sagnfræðinga framtíðar-
innar bíður merkilegt og spenn-
andi hlutverk — í hinu ókann-
aða og dularfulla dýpi sjávarins.
(Eftir Lynn Poole, Th«
Johns Hopkins University
um segir, að þeir hafi stigið
pelta sxvj.el tn þess að iysa anauó
smm á kyriþáuamisretti og sam-
uo meo peun ritnoiundum í S-
u.iriKu, er noa vegna orettiauar
ioggjaiar.
KutVail' UG litAK sEMJA
iscirut, ZH. juiu UVííjl.).
LÍBAi\ Ui\ -tíLiAtJix) A1 Anour
hetur þad eitir areíoantegum
heinuiaum i Kuwait að tekizt
hafi samningar milli rikis-
stjórnanna í Kuwait og Irak
um innbyrðisdeilur landanna.
Samkvæmt samningunum
leggur Kuwait fram sem svar
ar 1200 milljónum ísl. kr. til
uppbyggingar í írak og lánar
Írak auk þess tvöfalda þá upp
hæð.
Leikhús, sem útiloko blökkumenn,
iú ekki uð sýnu leikiit 48 höfundu