Morgunblaðið - 06.07.1963, Page 17

Laugardagur 6. júlí 19S3
MORCUNBLAÐIÐ
17
Sndriði Waage
Björn Jósefsson
Héraðslæknir á Húsavík
DAGINN áður en ég fór til út-
landa, í byrjun júní, kvaddi ég
Indriða Waage, þar sem hann lá
þungt haldinn í sjúkrahúsi.
Hann var þó glaðlegur í bragði
og gerði að gamni sínu, sagðist
ætla að koma niður í Þjóðleik-
hús til mín þegar ég kæmi aft-
ur og heyra, hvernrg mér litist
á þarna fyrir austan járntjald-
ið. Af þeim fundum varð þó
ekki. Þegar ég kom til Kaup-
mannahafnar fyrir nokkrum
dögum, á heimleið, frétti ég að
Indriði væri látinn. Hið mikla
fortjald, sem skilur á milli lífs
og dauða, hafði fallið á milli
okkar.
Við Indriði Waage áttum sam-
an langa og góða samvinnu.
Kynni okkar og samstarf hófst
fyrir 17 árum. Ég var þá fram-
kvæmdastjóri Norræna félagsins.
Anna Borg og Poul Reumert
komu hingað, í boði Norræna fé-
lagsins, til þess að leika í „Ref-
unum“ eftir Hellman og í „Dauða
dansi“ Strindbergs. Það vantaði
leikstjóra til _ þess að stjórna
„Refunum". Ég leitaði til Ind-
riða Waage, og um það samd-
ist milli okkar að hann setti
upp „Refina" með Reumerthjón-
unum í 2 aðalhlutverkunum en
hann léki jafnframt þriðja að-
alhlutverkið, mjög þýðingar-
piikið hlutverk.
Sýning þessi tókst með ágæt-
um. Indriði leysti bæði hlutverk
in, sem 1 eikstjóri og leikari,
framúrskarandi vel af hendi.
Þegar ég varð þjóðleikhús-
stjóri nokkrum árum síðar og
fór að ráða leikarana, iagði ég
á það mikla áherzlu, að fá
Indriða Waage sem leikstjóra
og leikara að Þjóðleikhúsinu og
varð hann einn af fyrstu leikur-
um Þjóðleikhússins. Jafnframt
var hann einn af aðalleikstjór-
um Þjóðleikhússins og byrjaði
með því að stjórna vígslusýn-
ingu þess, „Nýársnóttinni", eftir
afa hans, Indriða Einarsson.
Leikstjórn Indriða var alltaf
mjög smekkleg og hann var
snillingur í innilegum „stemn-
ingum“ á leiksviðinu. Hlutverk
sín lék hann jafnframt af mikl-
um innileik og sannfærandi.
Sérstaklega verður mér Indriði
minnisstæður í hlutverki Willy
Loman í „Sölumaður deyr“ og
Olga Þór-
hallsdóttir
- kveðja
Nú lýsir þér eilífa ljósið svo bjart
leiðina handan við tjaldið. —
Mennirnir dæma og dæma oft
hart. —
En Drottins er ríkið og valdið.
Heimurinn færir oss trega og tál,
tvískipt með gleði og þrautum,
þá verður oft listelskri, við-
kvæmri sál
villugjörn þoka á brautum.
Brautin þér varð ekki bein eða
greið,
»— bönnuðu örlagavöldin, —
þér láðist, vina, að velja þá leið
er vegsamar hræsnandi fjöldinn.
Nú gengur þú sigrandi í sól-
heiðan lund
hvar sólin mun þerra burt tárin.
Lausnarinn réttir þér líknandi
mund
og læknar in ógrónu sárin.
Ég þakka þér, Olga, svo mikið
og margt,
minningar heiðar ég geymi,
þú geymdir innra ið andlega
skart
■ettað frá listanna heimi.
Pétur Ásmundsson.
sem Gajev í „Kirsuberjagarðin-
um“.
Indriði var lengst af í leik-
ritavalsnefnd Þjóðleikhússins á-
samt mér, áttum við því mörg
og löng samtöl um leikrit.
Smekkur hans á leikrit var mjög
öruggur og góður. Hann gerði
sér fljótt ljóst, hvernig leikritið
lékist og hvert listrænt gildi það
hefði. Samstarf okkar var því
mikið og náið og mér verðmætt.
Það er áður búið að rita í þetta
blað um uppruna Indriða og ævi-
starf og endurtek ég það því
ekki hér. Línur þessar eru að-
eins kveðja til vinar og sam-
starfsmanns um langt árabil, og
þakkir fyrir hið mikla framlag
hans til íslenzkrar leiklistar og
mikið og yerðmætt samstarf í
Þjóðleikhúsinu á bernskuskeiði
þess.
Hinni ágætu konu Indriða,
Elísabetu, sem jafnan var
honum ómetanleg stoð og stytta
allt til hinztu stundar, svo og
börnum þeirra, Kristínu og Há-
koni, flyt ég mínar innilegustu
samúðarkveð j ur.
JAFNAÐ var • niður kr.
6.100.500.— á 529 einstaklinga og
18 félög. (1962: kr. 4.884.900,— á
490 einstl og 17 félög = 407 gjald
endur alls).
Við útsvarsálagningu voru út-
svör fyrra árs, er greidd voru
fyrir árslok 1962, dregin frá álagn
ingatekjum áður en útsvar var
lagt á.
Vikið var frá framtölum um
sérstakan frádrátt sjómanna, svo
og tapsfrádrátt milli ára, samkv.
heimild í lögum um tekjustofna
sveitarfélaga.
Frádráttur vegna - eiginkonu
var bundinn við kr. 15.000.— sem
hámark.
Undanþegnar útsvarsálagningu
voru þessar bætur: Elli og ör-
orkulífeyrir, sjúkrabætur, mæðra
laun og fjölskyldubætur, sem
greiddar eru með fleiri en 3 börn-
um hjá hverjum einstökum gjald
anda.
Auk þessa voru útsvör elli og
örorkulífeyrisþega lækkuð veru-
lega eða frá einum þriðja til
helmings hvert útsvar.
Hjá einstaka gjaldanda var tek
ið tillit til sj úkrakostnaðar, skertr
ar greiðslugetu vegna dauðsfalla
og slysa, menntunarkostnaðar
vegna barna eldri en 16 ára.
Að lokum voru öll útsvör lækk
uð um 18%, og eru færð þannig
í útsvarsskrá.
FLOKKUR ungra drengja leikur
knattspyrnu af miklum áhuga á
gömlu Börðunum sunnan við
þorpið í Húsavík. Það er áliðið
dags en júníkvöldið er bjart og
fagurt og Kinnarfjöllin speglast í
ládauðum Skjálfandaflóanum.
En hin stórbrotna náttúrufegurð
hefur lítil áhrif á unglingana sem
sækja leik sinn með kappi frem-
ur en forsjá. Skyndilega er þó
sem hik komi á hópinn. Maður
kemur á reiðhjóli sínu sunnan
veginn sem liggur inn í þorpið.
Það er Björn læknir, sem er að
koma úr sjúkravitjun sunnan úr
Kaldbak, um tveggja kílómetra
vegarlengd frá Húsavík. Vinnu-
dagurinn er orðinn langur, en
læknirinn setur það ekki fyrir
sig. Hann stígur af reiðhjóli sínu,
gengur til unglinganna, heilsar
þeim með sínu fallega, ljúfmann-
lega brosi, með glampa í augum,
hvikur í hreyfingu og spyrnir
knettinum, sem hafði farið út af
Börðunum, til ungu drengjanna.
Síðan gefur hann þeim nokkrar
góðar leiðbeiningar í leiknum,
minnir þá á anda íþróttamennsk-
unnar og skýrir fyrir þeim gildi
þess að efla heilbrigða sál í
Námskeið í stjórn
sveitarfélaga
DAGANA 14.-20. júlí naestkom
andi verður haldið að Hindsgavl
í Danmörku norrænt námskeið
í stjórn sveitarfélaga.
Helztu dagskrármál á nám-
skeiðinu verða:
1. Fjármál sveitarfélags, þar
sem skattar eru greiddir um leið
og tekna er aflað.
2. Umsjá sveitarfélaganna með
eldra fólki.
3. Áhrif sveitarstjórna á svæða
skipulagningu með hliðsjón af
staðsetningu atvinnufyrirtækja
og dreifingu byggðar.
Auk þess verður fjallað um
samanburð á sveitarstjórn á Norð
urlöndum o.fl.
Gert er ráð fyrir tveimur
þátttakendum frá íslandi.
Hæstu útsvör einstaklinga
greiða:
kr.
Hreiðar Bjarnason, skip-
stjóri, ............... 72.300
Gunnar Hvanndal, stýri-
maður, ................ 49.300
Helgi Hálfdánarson, lyf-
sali .................. 48.300
Bjarni Þráinsson, sjóm. 45.800
Kristján Óskarsson, vél-
stjóri........... 42.800
Daníel Daníelsson, læknir, 38.400
Sigurður Sigurðsson, skip
stjóri, ............... 37.800
Sigtryggur Albertsson,
veitingamaður.... 35.900
Stefán Pétursson, skip-
stjóri, ............... 33.400
Dagbjartur Sigtryggsson,
vélstjóri, ............ 32.600
F é 1 ö g :
kr.
Útgerðarfél. Barðinn h.f. 111.400
Síldarsöltun K. Þ.......... 85.600
Hreifi h.f................. 77.400
Vísir h.f. ................ 51.500
Skrá um aðstöðugjöld hefir
verið lögð fram, og bera þessir
hæstu gjöldin:
kr.
Kaupfélag Þingeyinga, 671.600
Fiskiðjusamlag Húsa-
víkur h.f., 218.900
Útgerðarfél. Barðinn h.f., 73.000
Fataverksmiðjan Fífa, 66.900
Trésmiðjan Fjalar h.f., 42.600
Vélaverkstæðið Foss h.f., 42.500
hraustum líkama. Hann gengur
með drengjunum inn í þorpið,
ræðir við þá eins og vinur og fé-
lagi og býður þeim fallega góðar
nætur.
Úti geisar kafaldsbylur, hörku
frost með stórhríð. Veðurhæðin
er svo mikil og fannkoman þung,
að börnin eru sótt í skólann, og
er þó skammt á milli skólahúss-
ins og annarra húsa í þorpinu.
Veikindi hafa ásótt mörg börn í
þorpinu og fullorðna líka. En
fönnin er djúp og færðin óhemju
erfið. En hinn vinsæli og heppni
læknir setur þetta ekki fyrir sig.
Hann býr sig til heimsókna til
hinna sjúku, ungu samborgara
sinna, berst við hríð og storma,
frost og kulda og kemur fannbar-
inn en líknandi og hjálpandi á
heimilin með læknistösku sína og
dverghagar hendur. Honum er
hvarvetna fagnað. Ungi drengur-
inn, sem liggur þungt haldinn
með sótthita, segir við mömmu
sína: „Nú er læknirinn kominn,
nú batnar mér í nótt. Björn lækn
ir er svo góður og duglegur". Og
eftir stutta en ljúfa heimsókn er
aftur haldið út í bylinn og frostið
til næsta sjúklings.
Björn læknir er horfinn sjón-
um okkar. Hann hefur kvatt
þetta líf, konu og börn og ótelj-
andi fjölda vina og þakkláta
hugi. Hann er sofnaður svefnin-
um langa eftir langt og mikið
dagsverk, skyndilega horfinn í
fullu starfi, eins og honum var
samboðið og eins og hann sjálfur
mundi helat hafa kosið. Sú er
heitust ósk allra starfsglaðra, á-
hugasamra ágætismanna, svo
sem Björn læknir var og er í
vitund okkar, sem áttum þess
kost að kynnast honum og eign-
ast vináttu hans og traust um
tugi ára.
Björn Jósefsson, læknir í Húsa
vík, var Skagfirðingur að ætt,
sonur hins landskunna bónda,
skólastjóra að Hólum og alþingis
manns Jósefs Björnssonar. Hann
dró aldrei dul á það að hann
væri Skagfirðingur og var stoltur
af fæðingarhéraði sínu. En hann
hafði á langri læknisævi samein-
ast Þingeyingum og sérstaklega
Húsvíkingum og unni héraðinu
og Húsavík í djúpum og heitum
tilfinningum. Hann eignaðist
hina ágætustu og elskulegustu
konu, Lovísu Sigurðardóttur frá
Hofstöðum í Skagafirði og eign-
uðust þau hjónin 10 börn, dætur
og syni. Sorgin barði þungt á dyr
læknishjónanna og urðu þau að
sjá á bak efnilegum og yndisleg-
um börnum á ungum aldri og á
þroskavænlegri braut. En þau
báru hina þungu sorg sem hetjur,
alvarlega og í heitri og einlægri
trú. Björn læknir fylgdist vel
með í mennt sinni, las mikið og
tókst á hendur námsferðir til
framandi þjóða mitt í hinum
miklu önnum héraðslæknisins.
Hann var annálaður skurðlæknir
og þótti með afbrigðum heppinn,
enda dverghagur og handbragð
hans alþekkt langt út fyrir
læknishérað hans.
Björn var fæddur 2. febrúar
1885. Hann var stúdent 1907 og
læknir 1912. Var í sjúkrahúsum
í Kaupmannahöfn frá 1914, hér-
aðslæknir í Axarfirði, en 1918
skipaður héraðslæknir í Húsavík.
Hann dvaldist í sjúkrahúsum í
Noregi og Danmörku 1922 og
Danmörku, Þýzkalandi, Austur-
ríki og Sviss 1929. Það sýnir ást
hans til þess héraðs, er hann
þjónaði lengst, að hann hélt á-
fram að stunda lækningar í
Húsavík eftir að hann lét af hér-
aðslæknisembætti fyrir aldurs
sakir og stundaði Lann því lækn-
ingar í Þingeyjarsýslu í sam-
fleitt nær 50 ár.
Læknishúsið í Húsavík stend-
ur í miðjum bænum. Það er enn
eitt af stærstu og veglegustu
byggingunum í Húsavík og setur
svip sinn mjög á bæinn. Þar hafa
Guðl. Rósinkranz.
Útsvörin á Húsavík
jafnan staðið opnar dyr öllum, er
hjálpar voru þurfi. Þar rak hér-
aðslæknirinn vinsæli sjúkrahús
um tuga. ára skeið og fór mikið
orð af því, hve vel honum fórst
að lækna sjúklinga sína. Og
læknisfrúin lét ekki sitt éftir
liggja við hin miklu störf, er
samfara voru rekstri slíkrar
stofnunar í einkahúsi. Síðar
þótti svo Birni ekki nóg fyrr en
hann var einnig búinn að koma
upp myndarlegri ljósalækninga-
stofu í húsi sínu. Hversu margir
Húsvíkingar og Þingeyingar eiga
ekki slíkum manni stóra skuld að
gjalda? Húsvíkingar finna það
nú, að einn af beztu mönnum
bæjarins er horfinn frá þeim,
hefur kvatt þá, kemur ekki aft-
ur. En þeir eiga minningarnar og
geyma þær í þakklátum hjörtum.
Mikil vinátta efldist milli heim
ila foreldra minna og læknishjón
anna í Húsavík, milli barna lækn
ishjónanna og okkar systkin-
anna. Á þá vináttu sló aldrei
fölskva, aldrei skugga, hún hef-
ur alltaf verið jafn djúp og ein-
læg frá fyrstu kynnum, og márg-
ir munu þeir vera í dag, sem
gjarna vildu staðfesta slíkt hið
sama. Birni lækni átti ég mikla
skuld að gjalda, sem ég þó aldrei
gat staðið við. Það er honum að
þakka að ég get látið þessi fá-
tæklegu orð frá mér fara í dag,
þegar hann er borinn til hinztu
hvíldar á Höfðanum í Húsavík.
Ég læt hugann líða til Lovísu
konu hans, til barna þeirra og
þakka Birni og þeim fyrir alla
vináttuna, tryggðina og kærleik-
ann, er þau sýndu mér jafnan og
ég bið almáttugan góðan Guð að
varðveita þau og geyma í trú,
von og kærleika.
J. V. Hafstein.
Björn Jósefsson verður jarð-
sunginn í Húsavík í dag.
— Meðalverð
Framhald af hls. lj.
erlendis, og hefur það bætt nokk
uð afkomu togaranna.
Síld sú, sem tekin hefur verið
til úfcflutnings hefði ella farið
í bræðslu, og hefðu bátarnir þá
fengið greitt fyrir síldina 70 au.
fyrir hvert kg. Hins vegar fengu
þeir greiddar kr. 1.40, þegar
síldin væri sett í togarana“.
„Auk þess er það til mikiUa
hagsbóta fyrir togarana að sigla
nokkrar ferðir á erlendan márk-
að á ári hverju, þar sem þeim
gefst kostur á að afla sér ýmia
konar þæginda á þó nokkuð
lægra verði en heima.
Stundum ber það til, að skipt-
ing aflans í tegundir er með
þeim hætti, að erfitt er að nýta
hann hérlendis, en gott verð
fengist fyrir hann á erlendum
markaði. Má hér sérstaklega
benda á ýsu og ufsaafla á haust-
in. í þeim tilfellum hefur oft
verið engra annarra kosta völ
en að landa aflanum erlendis til
mikilla hagsbóta fyrir sjómenn,
togaraeigendur og þjóðina í
heild.
Eins og kunnugt er, hefir það
verið allmiklum ex-fiðleikum
háð að manna togara. Hefur O'ft
komið til þess, að áhafnir hafa
beinlínis krafizt þess, að siglt
yrði með afiann á erlendan mark
að. Hefur þetta einnig átt nokk-
urn þátt í því, að íslenzkir tog-
arar hafa landað erlendis".