Morgunblaðið - 14.07.1963, Blaðsíða 8

9
MORGUNBLAÐIB
Sunnudagur 14. júlí 1983
Við sem hðfum fifað hin
miklu tímamdt kvörtum ei
— segir Sveinn Björnsson
bóiidi að Víkingai'atni
VIÐ komum að Víkingavatni
síðari hluta dags. Það var stytt
upp og sólin skein ofurlitla
stund. Kannski að vorið sé nú
að koma er við höfðum heilsað
frú Guðrúnu Jakobsdóttur, hús-
freyju. Hún bauð okkur til stofu
og sagði að bóndi sinn kæmi
bráðum. Hann væri víst úti í
húsum að sinna fénu. Frú Guð-
rún er skrafhreyfin og skemmti-
leg og kann frá mörgu að segja.
Hlýlegt viðmót þeirra Víkinga-
vatnshjóna verkar þannig á okk-
ur að okkur langar helzt til að
sitja og rabba við þau svo dög-
um skiptir. Andrúmsloftið þar
er eitthvað svo þægilegt og spíri-
tistar myndu segja að gott væri
í kringum þetta góða fólk.
Mig hafðl lengi fýst að koma
að Víkingavatni, ekki vegna þess
að ég væri svo fróður um stað-
inn eða sögu hans heldur frem-
ur vegna þess að þar var fæddur
skólameistari minn og kennari
Þórarinn Björnsson. Ég hafði
gaman af að sjá grundirnar og
móana, vatnið og fenið sem hann
hdfði öslað sem strákur, þessi
einstaki humanisti, þetta góð-
menni með gullhjartað sem ég>
aldrei mun gleyma.
Og nú er ég kominn að sækja
bróður hans heim, Svein Björns-
son bóndann á öðru búi þessarar
tvíbýlisjarðar. Mér virtust þeir
ekki tiltákanlega líkir bræðurn-
ir. Fyrir mér hafði ég þrekleg-
an og sterklegan bónda, verald-
legan víking, sem frá stafaði hóg
værð og hjartahlýja. í hinum
bróðurnum hafði ég kynnzt and-
legum víkingi og þó fyrst og
síðast víkingi drengskaparins.
Víkingavatn er fornt menn-
ingarsetur og það ber glöggt
vitni bókfróðleiks og gamalgró-
innar bændamenningar. Hús-
bóndinn situr á kistu sem er frá
upphafi 19. aldar, skammt frá
stendur skatthol sem enginn veit
hve gamalt er. Og frammi í
búri eru kyrnur, askar og spænir
frá gamalli tíð. Inni í stofu eru
bækur, jafnt fornar sem nýjar
og sýnilegt er að á þessu heim-
ili hefur bókvitið ekki síður ver-
ið virt er^ hið veraldlega strit.
Það verður dálítið tafsamt að
koma af stað umræðum um bú-
skapinn, afkomu bænda og þátt
þeirra í þjóðarbúskapnum yfir
höfuð. Landssíminn hringir rétt
þegar við erum komin inn. Það
er heimasætan á heimilinu sem
er að hringja norðan frá Akur-
eyri. Hún hafði verið að taka
þar próf í skólanum hjá frænda
sínum og lét all vel yfir úrslit-
um og bæði pabbi og mamma
verða að tala við hana. Skóla-
hugleiðingar læðast því inn í
samtalið og fleira sem lítið kem
ur búskapnum við.
Ég tek því það ráð að biðja
Svein bónda að sýna mér fjár-
húsin sín og féð. Því er vel tek-
ið og í förina með okkur slæst
ungur sonur þeirra hjóna, Jak-
ob að nafni. Fjárhúsin eru drjúg-
langan spöl frá bænum og með-
an við göngum þangað úteftir,
segir Sveinn mér frá búskapn-
um eins og hann gekk til þeg-
ar hann var drengur. Þá voru
mikið sóttar engjar víða með
Víkingavatni og var það talsvert
erfiður heyskapur, því heyjað
var í keldum og votlendi og
þurfti að flytja mest allt heyið á
þurrkvöll fjarri slægjunum. Þá
skildist mér hvernig Sveinn
hafði fengið þessar gildu herðar
og þennan kraftalega vöxt. Ég
sá einnig glöggt hve vænt Sveini
þótti um þessa jörð. Hann ætl-
aði sýnilega að viðhalda búskap
sömu ættarinnar á þessu óðals-
setri en hana hefur setið sama
ættin í beinan karllegg frá þvi
1703.
Sveinn segir mér að nú séu
um 290 fjár á öðru búinu á
Víkingavatni en um 200 á hinu.
Áður fyrr voru 600 fjár á jörð-
inni og hefur því fækkað tals-
vert. Nú ætla Keldhverfingar
hins vegar að fara að hefja
mjólkurframleiðslu og er Sveinn
einn í þeirra hópi sem það hyggj
Landið

ast gera. Þeir ætla að flytja
mjólkina til Húsavikur og hafa
byrjað með því að 4 bændur taka
sig saman, báðir bændurnir á
Víkingavatni og bændui-nir í
Vogum og Garði.
— Það eru ekki almenn sam-
tök um þetta enn sem komið
er, segir Sveinn, en einhverjir
verða að ríða á vaðið og því
höfum við nú ákveðið að byrja
í sumar.
— En hvað finnst þér annars
um hug manna til búskapar yfir
höfuð spyr ég þegar við löbbum
eftir steinsteyptri stétt sem er
framan við fjárhúsin á Víkinga-
vatni.
— Mér finnst allur þessi bar-
lómur út af búskapnum ástæðu-
laus. Við sem höfum lifað hin
miklu tímamót í búskap og öll-
um framkvæmdum hér á voru
landi, frá gamla tímanum og
handavinnunni til nýja timans og
vélvinnunnar getum með sanni
sagt að ekki sé ástæða til að
berja sér við búskapinn í dag.
Ég hét því þegar ég var ungl-
ingur í skóla á Laugarvatni að
fara heim og fara í búskap. Og
þá blöskruðu mér ekki erfiðleik-
arnir. Hgr hefur þurft að byggja
allt upp eins og raunar alls stað-
ar annars staðar á íslenzkum
bændbýlum. En erfiðleikarnir
nú eru miklu minni við að koma
sér upp öllum byggingum held-
ur en áður var. Ég mundi því
ekki vilja draga kjarkinn úr
nokkrum ungum manni sem
hefja vildi búskap.
Við komum inn í myndarleg
og vel umgengin fjárhús, þar
sem féð stendur á grindum. Ég
tek strax eftir því hvað féð er
gæft. Jakob litli fer að gæla við
lömb og fullorðnar ær og þær
standa kyrrar og kunna því vel.
Það er auðséð að það eru vinir
fjárins sem umgangast þessar
kindur. Hvarvetna andar þessu
þægilega viðmóti og sauðkindin
kann ekki síður að meta það
en mannkindin. Fé Sveins
sællegt og tekur yfirleitt vel fóðri
Þó eru nokkrar kindur fremur
þunnar, en Sveinn varð fyrir
því óláni á síðasta ári að fé hans
tók að tærast upp og missti hann
jafnvel margar kindur. í ljós
kom að um bætiefnaskort í fóðr-
inu hafði verið að ræða. Við rann
sókn kom í ljós að efnin vantaði
í heyfóðrið sem fénu er alltaf
gefið að vild. Úr þessu var þá
bætt og nú hefur fóðrun fjársins
gengið vel nema hvað enn eru
sumar ærnar ekki búnar að ná
sér að fullu sem lifðu af áfellið
í fyrra.
Yíkingavatnsfeðgar Sveinn Björnsson og Jakob sonur Uans.
stúlka í Reykjavík á kreppuár-
unum.
— Já, það er meiri guðs bless-
unin, segir frú Guðrún. Það væri
voðalegt til þess að hugsa ef
aftur kæmi hér atvinnuleysi eins
og var hér 1930. Þá horfði ég á
verkamennina horaða og kinn-
fiskasogna þar sem þeir biðu
og mændu vonaraugum eftir ein-
hverri vinnu. Ég man líka eftir
ýmsum heimilum þá. Þá voru
viða ekki dýrir dúkar á borð-
um eða svellþykk tjöld fyrir
gluggum. Strigapokar voru
hengdir fyrir gluggana, að vísu
litaðir upp úr jurtalit og smekk-
lega saumaðir, en eigi að síður
strigapokar. Og hver pjatla var
nýtt til hins ýtrasta. Nei, næg
atvinna fyrir alla, það er sú
mesta blessun fyrir sérhverja
þjóð.
Þegar okkur að síðustu eru
borin niðursoðin bláber með
rjóma og forláta gott grasöl er
okkur öllum lokið. Hér er búið
af miklum myndarskap í fornum
stíl og nýtt það sem landið gef-
ur af sér, gómsætt ber og bragð-
mikil og kjarngóð fjallagrösin.
En nú er ekki tími til að
dvelja hér lengur að sinni. Hina
vegar hefði ég þó getað hugsað
mér að vera lengi og njóta góð*
hugarþels þessa ágæta fólks.
— vig.
...með kvöÍdkattinu
ÞEGAR ÞÉR gistííT'f Kaup-
mannahöfn, getiS þér lesiS
MorgunblaðiS samdægurs, —
meS kvöldkaffinu í sturborg-
inni. ■: 1
FAXAR Flugfélags íslands
flytja blaðiS daglega e<i það
er komið samdægurs i blaða-
söluturninn í aðaljárnbrautar- -
stöðinni við Ráðhústorgið —
Ilovedbanegardens Aviskiosk.
FÁTT er ánægjule^ra en að
lesa nýtt Morgunblað, þegar
verið er á ferðalagi vtra eða
dvalizt þar.
Jakob litli gælir við „vinkonu sína".
Við höldum til bæjar á ný og 0
nú er sezt að veizluborði og þar
með er rokinn út í veður og
vind sá góði ásetningur að halda
í við sig með mat þann daginn.
— Já, menn eiga að vera dá-
lítið holdugir og þéttir á velli,
segir frú Guðrún. Ég kann miklu
betur við að karlmenn séu þann-
ig vaxnir.
Talið berst að atvinnumálum
okkar í dag og fólkseklunni.
— Það er vissulega gott að at-
vinna er nóg segir Sveinn. Varla
getur ömurlegra þjóðfélag en
það sem atvinnuleysi herjar. Og
frú Guðrún rifjar upp minningar
frá þeim tíma er hún var ung
Móðir okkar og tengdamóðir
SIGRÍÐUR A. E. NIKULASDOTTIR
frá Stórólfshvoli
andaðist í Landsspítalanum föstudaginn 12. júlí.
Ragna Sigfúsdóttir, Eggert Sigfússon.
Kristín Sigfúsdóttir, Lárus Guðbjartsson,
Hrefna Sigfúsdóttir, Jón Kristjánsson,
Sigurðuc Sigfússon, Anna María Þórisdóttir,
Nikulás Sigfússon, Guðrún Þórarinsdóttir,
og barnabörn.