Morgunblaðið - 22.09.1963, Blaðsíða 1

4
Sunnud. 22. sept. 1963.

Örfá orð um
ALVAR AALTO
LESENDUM Morgiinblaðsins
mun kunnugt, að um miði<in
þennan mánuð dvaldist hér á
' landi hinn heimskunni
finnski arkitekt, Alvar Aaito.
Kom hann hingað til þess að
athuga aðstæður og fyrirhug-
aða staðsetningu Norræna
hússins, svonefnda, sem hann
hefur verið beðinn að teikna.
Það er mikill fengur fyrir Is-
lendinga, að hér skuli eiga að
risa hús eftir þennan frábæra
formsniiiing húsagerðarlistar-
innar og munu margir bíða
þess með eftirvæntingu að sjá
það rísa af grunni.
Alvar Aalto hefur um
meira en þriggja áratuga
skeið verið talinn með beztu
arkitektum á Vesturlöndum
og er hann jafnan talinn í
hópi þeirra, er mest hafa lagt
af mörkum til nútíma húsa-
gerðarlistar. Verkefni hans
hafa tekið yfir öll svið bygg-
ingarlistarinnar og að sér-
hverju þeirra hefur hann unn
ið sem skapandi listamaður.
Hann hefur litið á skipulag,
arkitektúr og hvers konar list
iðnað, sem óaðskiljanlegar
listgreinar og unnið þeim öll-
um af sömu alúð.
★ ★ ★
Alvar Aalto
tugur að aldri, en þá þegar
var hann nefndur í sömu
andrá og Gropius og Le Cor-
busier. Á næstu árum færði
hann með verkum sínum
sönnur á einstæða listamanns
hæfileika oð þóttu verk hans
bera með sér listræna hlýju,
hugmyndaauðg i og fegurð í
ríkari mæli en flestra ann-
arra nútíma arkitekta.
★ ★ ★
Árið 1929, var Aalto feng-
Heilsuhælið í Paimio byggt á árunum 1929—31.
Alvar Aalto fæddist í Kuort
ana í Finnlandi 3. febrúar
1898 og er því á 66. aldursári.
Hann nam húsagerðarlist við
Tækniháskólann í Helsing-
fors og lauk þaðan prófi 23
ára að aldri. Aðeins tveim ár-
um síðar hóf hann sjálfstæð-
an atvinnurekstur.
en árið
1928 vakti hann fyrst veru-
lega athygli, er hann ( vann
samkeppnina um uppdrætti að
heilsuhæli fyrir berklasjúkl-
inga, sem byggt var í Paimio.
Alvar Aalto var þá aðeins þrí-
eftir heimsstyrjöldina síðari
skipulagði hann meðal annars
iðnaðar- og íbúðarhverfi í
Rovaniemi, Nynashmnin,
Otaniemi, Oulu, Imatra og
Saynatsalo. Skipulag heilla
borga hefur ætíð verið eitt
helzta áhugamál Alvars Aalto
og síðasta verkefni hans á þvi
sviði — sem enn er ólokið —
er skipulag miðborgarinnar í
Helsinki.
★ ★ ★
Meðal verkefna Alvars
Aalto hafa verið uppsetning-
ar og teikningar sýningar-
palla og sýningarhús, bæði á
finnskum og alþjóðlegum vett
vangi. Fyrsta sjálfstæða verk-
efnið, sem hann fékk að
glíma við að loknu námi, var
uppsetning iðnsýningar í
Tampera, árið 1922. Ári síðar
annaðist hann ásamt fleiri
arkitektum uppsetningu sýn-
ingar í Gautaborg og árið
1 ráðhúsinu í Sáynátsalo.
— óem mun teihnci n
húói&
orrœnci
úóiö er ríóct cl
í í l^eijhjciuiL
1929 teiknaði hann ásamt arki
tektinum Erik Bryggman sýn
ingu, er haldin var af tilefni
700 ára afmælis borgannnar
Turku.
Fyrsta alþjóðlega sýningin,
sem Aalto lagði hönd að var
í París 1937, þar sem hann
teiknaði og annaðist uppsetn
ingu finnsku sýningardeildar
innar, sem vakti fádæma at-
hygli. Þá minnkaði ekki
frægð hans við heimssýning-
una í New York, tveimur ár-
um síðar, en þar teiknaði
hann einnig finnsku deildina.
★ ★ ★
Árið 1935 stof nsetti Alvar
Aalto húsgagnafyrirtækið
„Artek“ í Helsingfors. Á þess
vegum gerði hann uppdrætti
að ýmsum listmunum úr gleri
svo og húsgögnum og lömp-
um — en Aalto hefur alltaf
þótt meistari í öllu, er varðar
lýsingu bygginga. Hjá
„Artek“ vár m. a. unnið al-
gert brautryðjendastarf í
gerð húsgagna úr pressuðum
viðarplötum.
Þegar Aalto fór til Banda-
ríkjanna, árið 1940, þar sem
hann starfaði sem prófessor í
húsagerðarlist við Tæknihá-
skólann í Massaschusettes,
stofnaði hann útibú fyrirtæk-
is síns í Bandaríkjunum.
Aalto var í Massaschusettes í
nærri sex ár og gerði marga
uppdrætti fyrir háskólann.
Helzta byggingin sem reist
var á bandarískri grund eftir
hans teikningu er stór og sér
kennilegur stúdentagarður.
Næstu árin vann Alvar
Aalto jöfnum höndum 1
Bandaríkjunum og Finnlandi,
en árið 1950 fluttist hann al-
farinn heim til Finnlands og
hefur að mestu starfað þar síð
an. Meðal helztu bygginga
hans frá síðasta áratug mætti
nefna ráðhúsið í Saynátsalo,
Menningarhöllina í Helsinki,
Tryggingarbankann í Hel-
sinki og háskólahverfið í
Jyváaskylá. Svo ólíkar, sem
þessar byggingar eru, eiga
þær þó sameiginlegt að vera
byggðar af rauðum múrsteini,
svo sem fleiri byggingar Aal-
tos frá síðari árum. Hefui
hann gert margvíslegar til-
raunir með þetta byggingar-
efni, sem Finnar hafa fyrir
nauðsyn orðið að nota eftir
heimsstyrjöldina síðari — og
náð ótrúlegasta árangri.
★ ★ ★
Árið 1955 byggði Alvar
Aalto vinnustofur í Munk-
Framhald á bls. 27.
Úr finnsku sýningar deildinni á heimssýningunni í New York, 1939.
inn til þess að teikna bygg-
ingar dagblaðsins „Turun
Sanomat" í Turku. Þykir sú
bygging enn með hans beztu
verkum, en síðan hefur hann
gert uppdrætti að miklum
fjölda verksmiðjubygginga
og heilla iðnaðarhverfa, með
tilheyrandi iðnaðarbygging-
um, íbúðarbyggingum o. s.
frv. Á áruntim milli 1930—40
teiknaði hann meðal annars
verksmiðjur og verksmiðju-
hverfi í Sunila, Toppila,
Kotka, Anjala og Karhula og