Morgunblaðið - 12.10.1963, Síða 17

Laugardagur 12. okt. 1963
MORGUNBLAÐID
17
Magnús Matthíasson stórkaupm.
Minning
HANN VAR fæddur 3. apríl 1888
og lézt 7. október 1963. Með
Magnúsi er frá fallinn yngsti
sonur Matthíasar skálds Jochums
sonar, og yngsta barn hans er
upp komst. Eru þá enn á lífi
aðeins tvö börn skáldsins, frú
Þóra í Reykjavík og Gunnar
í Los Angeles. Öll voru börnin
af þriðja hjónabandi hans, en
þriðja kona hans var, sem kunn-
ugt er, Guðrún Runólfsdóttir frá
Móum á Kjalarnesi.
Magnús ólst upp í fjö-lmenn-
um og glaðværum systkinahópi
og varð fljótt tápmikill ungling-
ur, að því er leikfélagar hans
frá uppvaxtarárunum á Akur-
eyri hafa sagt mér. Hann var
góðum gáfum gæddur og hefði
eiginlega átt að ganga mennta-
veginn, enda var hann alla tíð
mjög bókhneigður og vel sjálf-
menntaður maður.
Er hann nálgaðist venjuleg-
an menntaskólaaldur voru efn-
in ekki fyrir hendi, að hann
yrði settur til mennta. Sjálfur
drap hann einu sinni á þetta
atriði við mig á þessa leið: „Þeg-
ar búið var að kosta elzta bróð-
urinn til læknisnáms í Kaup-
mannahöfn, þá voru nú ekki til
gildir sjóðir í kotinu heima, er
dugað hefðu til skóla- og há-
skólanáms yngri barnanna“. En
Magnús var framgjarn, ungur
maður, sem trúði á mátt sinn
og megin, eins og margir ung-
mennafélagar frá árunum
skömmu eftir aldamót. Hann
hélt til Ameríku og lagði þar
gjörfa hönd á margt og kynnt
ist lífinu og hinum stóra heimi.
Ótrúlega vel tileinkaði hann sér
á þeim árum enska tungu, svo
að er heim kom síðar var hann
orðinn þaullesinn í pnskum
heimsbókmenntum. Síðar á æv-
inni varð hann löggiltur skjala-
þýðari í ensku.
„Römm. er sú taug er rekka
dregur föðurtúna til“, segir mál-
tækið, og sú varð raunin á um
Magnús Matthíasson, því að er
hann hafði fengið nóg af
Ameríkudvölinni hélt hann aft-
ur heim til gamla Fróns.
Hann réðst þá til skrifstofu-
starfa hjá mági sínum, Jóni stór-
kaupmanni og tónskáldi Laxdal,
sem á þeim tíma hafði talsverð-
an rekstur með höndum og um-
svif í. Reykjavík. Hann var
kvæntur Elínu systur Magnúsar.
Fór vel á með þeim, honum og
mági hans, og reyndist Magnús
með tímanum mjög hæfur skrif-
stofustjóri Jóns.
Svo fór þó að Magnús hafði
hug á að verða sinn eiginn hús-
bóndi. Kom hann því fram og
tókst að koma á fót eigin heild-
verzlun. Blessaðist það fyrirtæki
vel, svo að með tímanum gat
hann látið byggja stórhýsið Tún
götu 5, sem hann bjó í til ævi-
loka.
Er vænkast tók hagur Magn-
úsar festi hann ráð sitt og kvænt
ist Matthildi Einarsdóttur skálds
Kvaran, glæsilegri og gáfaðri
konu. Við náin kynni af heimili
þeirra hjóna varð maður þess
fljótt var að hún bar frábær-
lega gott skyn bæði á hljóm-
list og aðrar listir. Hún lék mjög
vel á hljóðfæri, og var víða
heima í skáldskap og myndlist.
Heyrði ég oft á Magnúsi hve vel
hann kunni að meta hina skörpu
dómgreind konunnar á þessum
sviðum, er sérstaklega gefa líf-
inu gildi og fyllingu.
Einn son barna eignaðist Magn
ús áður en hann giftist, Eirík
Magnússon, rafvirkjameistara,
sem búsettur er í Reykjavík. Fór
vel á með þeim feðgum og mjög
unni hann þessum einkasyni sín-
um og börnum hans.
Verzlunarstörf léku mjög í
höndum Mpgnúsar, og sérstak-
lega öll viðskipti við erlenda
aðila. Þó urðu verzlunarstörfin
honum töluvert ógeðfelldari á
tímum innflutningsleyfa og
banna, og dró hann þá mjög úr
verzlunarrekstri sínum.
Hann kom mörgu fram, sem
hann beitti sér að í störfum sín-
um, en mesta afrek hans á lífs-
leiðinni tel ég að hann hafi unn-
ið árið 1936, er hann réðist
í það, svo að segja mitt í krepp-
unni á þeim tíma, að gefa út
"heildarútgáfu af ljoðum föður
síns. Einkunnarorð fyrir þeim
ljóðmælum valdi hann úr nýjárs
^sálmi skáldsins:
„í sannleik hvar sem sólin
skín,
er sjálfur guð að leita þín.“
Ég held að þar hafi verið
rétt valið, því einmitt trúarljóð-
in eru þungamiðja í kvæðum
Matthíasar. í þeim skin sólin, og
þar finna menn nálægð alföð-
ur. Með 3. heildarútgáfu ljóða
Matthíasar, mikið aukinni frá
fyrfi útgáfum, vann Magnús
verk, sem öðrum hefði ekki tek-
ist án fjárstyrks. Honum tókst
að láta útgáfuna bera sig, með
því að selja sérstaklega, dýrara
verði, 150 vönduð, sérprentuð,
tölusett eintök ljóðmælanna,
skrautlega og eigulega bók.
Sýndi hann með því fyrirkomu-
lagi einstaka kaupsýsluhæfileika,
því að á þeim tíma var bóka-
útgáfa sem þessi ekkert gróða-
fyrirtæki hér á landi. Með þessu
tókst honum að selja hina al-
menn útgáfu ljóða þjóðskálds-
ins ódýrara .verði og naut all-
ur altnenningur góðs af því, sam
fara því að Magnús heiðraði
með útgáfum þessum minningu
föður síns ári eftir áldarafmæli
hans.
Fleiri bækur föður síns gaf
Magnús út á þessum árum. Má
þar nefna Shakespearsleikrita
þýðingar hans, þýðingu hans á
Manfred eftir Byron og þýðingu
hans á Friðþjófssögu Tegners.
Síðasttalda bókin er máske frá
Magnúsar hendi einhver hin
smekklegasta útgáfa lítillar bók
ar, sem sézt hefur hér á landi,
myndskreytt og í skinnbandi. Ber
hún vott smekkvísi Magnúsar
og kunnugleika hans á vönduð-
um frágangi erlendra bóka.
Magnús heitinn var hlédrægur
maður, og gumaði lítt af því,
sem honum hafði tekizt að af-
reka í lífinu. Hann var vinur
vina sinna og frábærlega ráð-
hollur. Sá sem þetta ritar á hon-
um margt gott upp að unna,
hans styrku hjálparhönd, sem
bæði mig og aðra studdi á lífs-
leiðini.
Farðu vel kæri frændi á guðs
þíns fund, þótt skarð sé fyrir
skildi fyrir okkur, sem eftir
lifum.
Baldur Steingrimsson.
Hann ólst upp í foreldrahúsum
og starfaði, er hann hafði aldur
til í bankaútibúi á Akureyri. Lið
lega tvítugur að aldri fluttist
hann til Vesturheims, fyrst til
bróður síns, Gunnars, er þar
var búsettur, en seinna dvaldist
hann víða á Kyrrahafsströnd og
í Alaska við ýmisskonar störf.
Ekki féll honum allskostar Ame-
ríkuvistin, að hann kysi að setj
ast þar að, enda var þá skollin
á heimsfctyrjöldin fyrri og óhægt
um vik fyrir unga menn, sem
ekki voru. Bandaríkjaþegnar.
Þeir þóttu sjálfkjörnir til her-
skyldu.
Magnús hélt því austur yfir
haf að nýju og settist að í
Reykjavík, þar sem hann átti
heima æ síðan. Hann lagði fyrir
sig verzlunarstörf og var í fyrstu
í félagi við mág sinn, Jón tón
skáld Laxdal, en síðar stofnaði
hann til eigin heildsölu og rak
um árabil.
Magnús var kvnætur Mathilde
Einarsdóttur Kvarans skálds,
glæsilegri konu og hámenntaðri,
sem lifir mann sinn. Þeim varð
ekki barna auðið, en Magnús
hafði áður en hann kvæntist
eignast son, Eirík, sem búsettur
er hér í borg.
Magnús Matthíasson var mað-
ur ljúfur í lund, glaður í bragði,
skemmtinn og orðheppinn. Vera
má, að löng ævi hans hafi ekki
einlægt verið tómar sólskins-
stundir, en hann mun hafa kunn
að mörgum betur að bera harm
sinn í hljóði og flíka ekki til-
finningum sínum við ókunnuga.
Ég minnist þess, er ég kom til
Reykjavíkur haustið 1919 og
keypti fæði hjá hinni frábæru
Magnús væri þar mest dáður
allra, sem þar voru í fæði, enda
var hann hrókur alls fagnaðar,
glæsimenni og snyrtimenni i
sjón og snjallur í máli í bezta
lagi. Við áttum nokkuð saman
að sælda þennan eina vetur, en
upp frá því lágu leiðir okkar lít-
ið saman, svo við urðum frekar
lítið kunnugir hvor öorum hin
seinni árin.
Nú, þegar Magnús frændi minn
er horfinn af sjónarsviði, vil
ég þakka honum þau stuttu
kynni, er við áttum saman og
kveðja hann með þessum orðum
föður hans:
„Frændur vinl fagna, fást mun
nóg að starfa,
„lífs og liðnum gagna, lærðu
feður arfa.
„Það er grátleg gleymska, Guð
að hugsa snauðan.
„Mannsins hinzta heimska,
hræðslan sé við dauðann.
Magnús Jochumsson.
sæmdarkonu, frú Ástjj Hall-
grímsson, að meðal þeirra, sem
þar borðuðu, var frændi minn
Magnús Matthíasson og sá ég
hann í fyrsta skipti þar í henn-
ar húsi. Mér virtist svo, sem
F ramhaldsleikrit
eftir Cronin
í haust
í Útvarpsdagskránni í hauát
verður framháldsleikrit eftir A.
J. Cronin, gert eftir sögunni, sera
gerði hann heimsfrægan árið
1931 „Hatters Castle". Ekki er
vitað hvaða nafn þýðandinn, Ás-
laug Árnadóttir, gefur leikritinu,
en það gæti heitið Höll hattar-
ans. Á flutningur leikritsins að
byrja fyrst í nóvember og er það
í 10 þáttum. Cronin hefur jafn-
an lag á að halda athygli les-
enda sinna fanginni, og má því
búast við að útvarpshlustendur
eigi eftir að kunna að meta fluta
inginn á verki hans.
MAGNUS VAR fæddur á Akur-
eyri, yngsti sonur séra Matt-
híasar Jochumssonar og síðustu
konu hans, Guðrúnar Runólfs-
dóttur úr Saurbæ á Kjalarnesi.
Þjóðleikhúsið hefur nú sýnt leikritið Andorra 40 sinnum
við ágæta aðsókn. Nú eru aðeins fáar sýningar eftir á leikn-
um og verður sú næsta á föstudagskvöldið. Myndin er af
Róbert Arnfinnssyni og Val GíslasynL
ELDVARNARVIKAIM 1963
Vér bendum yður á:
að brunatryggíng er nauðsynleg, þrátt fyrir allt
Slíka tryggingu fáið þér hjá oss