Morgunblaðið - 12.10.1963, Page 20

20
MORGUNBLAÐIÐ
Laugardagur 12. okt. 1963
BRJÁLAÐA HÚSID @
ELIZABETH FERRARS
— Það skrítna við það er, hélt
frú Fry áfram, og brýndi ofur-
lítið raustina, — að lögreglan
skuli þekkja þetta efni, og af
öllum þeim, sem hér eru staddir,
ma tti segja mér, að Colin einn
þeltkti það. Og samt erum við
öll sæmilega menntað fólk. Gurr
lögregluþjónn kann að vera
greindari en við, en hitt er ótrú-
legt, að hann sé menntaðri. En
nú hef ég fengið hugmynd því
viðvíkjandi. Vitanlega er mér
Ijóst, að það þarf ekki að vera
neitt að marka hana, en ég ætla
nú samt að segja hr. Dyke frá
henni og vita, hvað hann segir
um hana. Hr. Dyke, haldið þér
ekki, að Potter prófessor gæti
eitthvað hjálpað yður, ef um
þetta efni er að ræða.
Toby kinkaði kolli. — Mér
hafði nú sjálfum dottið í hug . . .
— Einmitt. Þér skiljið . . .
hann Colih hérna er nú ekki bú-
inn að vera mjög lengi við Hilde
brand-stofnunina, svo að ef brús-
íni hefur verið stolið þar, segjum
fyrir hálfu ári, kynni að vera,
að hann hefði alls ekki heyrt
þess getið. En Potter prófessor
mundi áreiðanlega vera kunnugt
um það. Og ef út í það er farið
— hvernig ætti lögreglan að
þekkja það, nema því aðeins hún
hefði kynnzt því í sambandi við
glæpamál?
Toby kinkaði kolli aftur. —
Já. Það er verst, að prófessorinn
skuli vera farinn. Hvert ætlaði
hann? Heim?
Lisbeth Gask svaraði: — Hann
sagðist ætla í Hildabrand-stofn-
unina.
— Er það langt héðan spurði
Toby.
— Svo sem sjö mílur. En það
gengur vagn þangað.
— Eva sagði frú Fry. Þú ættir
eð skjóta honum hr. Dyke þang-
að eftir mat.
Eva hafði einmitt verið að fá
sér í glasið aftur. Hún stúndi
þungan en sagði ekkert.
— Vísið þér mér bara til veg-
ar þangað, sagði Toby, — og þá
kemst ég fylgdarlaust.
8. kafli.
Ökuferð þeirra kumpána til
Hildebrandstofnunarinnar hófst
í djúpri þögn.
Rétt áður en Toby lagði af
stað, hafði hann svipazt um eftir
Georg, en ekki getað fundið
hann. Hann steig upp í bílinn
við hliðina á Colin, kveikti í
vindlingi og féll í þanka. Svo að
það var grunsamlega áberandi.
En það gekk misjafnlega að
halda þannig áfram, af því að
Colin var með afbrigðum klaufa
legur ökumaður. Og klaufaskap-
urinn í honum stafaði mest af
því að hann hafði sýnilega ekk-
ert gaman af að aka, og það lífg-
aði hann ekkert upp. Honum
tókst illa með gír og götuhorn,
og þegar þeir höfðu ekið tvær
mílur, langaði Toby til að fara
að hreifa mótmælum.
Colin hafði annars ekki þagað,
því að hann hafði verið síbölv-
andi í hálfum hljóðum við
hvern stein eða ójöfnu á vegin-
um, en hinsvegar látið eins og
farþegi hans væri alls ekki til.
En nú sagði hann allt í einu: —
Hversvegna voru þau að myrða
hana?
— Hversvegna voru hverjir að.
myrða hana?
— Ég sagði nú þau, af því að
það er ópersónulegt. Ef það þá
hefur ekki verið faðirinn?
— Ég hef aldrei sagt, að það
hafi verið faðirnn, sagði Toby.
Bíllinn tók krappa beygju og
hallaðist út í aðra hliðina, og
Colin bölvaði enn. En um leið
leit hann hornauga til Toby.
Toby sagði: — Hvað veiztu
um Charlie Widdison?
— Hversvegna Charlie?
— Er hann vinur þinn?
— Ekkert sérstaklega. Mér er
nokkurnveginn sama um hann.
Veit ekkert í sinn haus. Hvernig
þessir kallar eru svo ósvífnir að
stunda læknisstörf án þess að
hafa nokkurn vísindalegan
grundvöll undir fótum, yfirgeng
ur minn skilning. Samt er hann
ekki neinn bjáni. Það er að
segja, á sumum sviðum er hann
bjáni, en þó ekki eins mikill og
hann gæti verið.
— Þetta er nú dálítið yfir-
borðsleg lýsing á flóknu mann-
eðli, sagði Toby.
— Hvað segirðu? Nú, jæja, þú
skalt bara tala við hann sjálfur.
Reyna að fá hann til að tala um
eitthvað annað en kvenfólkið.
sem hann langar að sofa hjá. Ein
stöku sinnum hefur hann eitt-
hvað að segja.
— Ég skil.
Colin leit aftur snöggt á hann,
en auðvitað kostaði það velting
á bílnum og tilheyrandi blóts-
yrði. En svo kom hann aftur að
efninu: — Hvað veit Charlie um
þetta morð?
— Hvernig ætti ég að vita
það? sagði Toby. — Ég er eng-
inn trúnaðarmaður hans.
— En þú varst að spyrja. . .
— Bara, hvað þú vissir um
hann. Ég er sæmilega forvitinn,
svona almennt tekið.
— Ég skil.
-— Ég vildi, að þú hefðir séð
þennan hliðstólpa. Hann langaði
að berja mig.
— Fyrirgefðu, sagði Colin,
eins og utan við sig.
Þeir voru nú komnir út af veg-
inuní og inn á brautina, sem lá
að stofnuninni, og byggingin
var beint fram undan þeim.
Þetta var ólánlega klunnaleg
múrsteinsbygging með allskonar
útbyggingum og skúrum við,
stóð uppi á hæð, ábearndi en ljót,
og sást í margra mílna fjarlægð
til allra hliða. Út frá því voru
miklar breiður af ræktuðu landi
— tilraunalandi — sem þjónaði
þörfum hinna ýmsu vísinda-
manna, sem þarna unnu, en síður
venjulegum búskap eða jarð-
rækt.
Bíllinn staðnæmdist úti fyrir
einum dyrum af mörgum. Colin
greip í olnbogann á Toby ann-
arri hendi.
— H^ða annar tilgangur gat
verið með þessu? sagði hann.
k — Hversvegna tók nokkur
maður upp á því að fara að
myrða Lou?
— Ef einhver getur sagt þér
það, geturðu víst um leið fengið
að vita, hver hefur gért það,
sagði Toby og sleit sig lausan,
önugur á svipinn. — Jæja, hvar
er svo þessi Potter?
Colin sviflaði sér út úr bílnum.
— Komdu, sagði hann, — ég skal
vísa þér á hann.
Colin benti á dyr. — Hann er
víst þarna inni. Ég skal bíða eftir
þér í bílnum. Ef hann er þarna
ekki, þá skaltu veina í mig. En
ég vil ekki koma inn — mig
hryllir við honum.
— Af hverju það? sagði Toby.
— Ha»fi er svo mikill. . . .
Colin virtist berjast við að
finna eitthyert viðeigandi orð. —
Það hryllir alla við honum. Svo
sneri hann aftúr að bílnum.
Toby lofaði honum að komast
úr augsýn, en barði síðan að
dyrum. Max Potter öskraði,
óþarflega hátt, og bað hann
koma inn.
Max Potter var ekkert að gera.
Hann bara sat við borð og hélt
höndunum um hnakkann. Hann
hélt þeim þannig, að rauða hár-
ið ýfðist upp undan höndunum.
Hann hafði vindling í munnin-
um og talsvert af ösku hafði
dottið niður á vestið hans.
Fyrir framan hann á borðinu
var glas með viskíi í, og óskrif-
uð pappírsörk. Og andlitið á
honum var álíka sviplaust og
blaðið .
Skýrsla Dennings um Profumo-málið
— Þér þekkið ekki stofnunina,
hr. Dyke, sagði frú Fry. — Hún
er hreinasta völundarhús. Það
þyrfti einhver að fylgja yður.
Eva . . . mér finnst sannarlega,
eð þú ættir . . .
Eva svaraði illskulega: — Ég
eetla mér ekki að koma nærri
þ^im stað.
— Já . . en . . byrjaði frænka
hennar.
— Nei, sagði Eva og yppti
öxlum. — Colin, þú getur fylgt
honum ef hann vill endilega
fara.
Það var . eins og Colin hefði
verið djúpt sokkinn í einhverjar
hugleiðingar en vaknaði nú eins
Cg af draumi. Hann horfði nú á
hin með önugleika- og tortryggn
issvip.
— Colin, heldurðu, að þú
nenntir að fara með hr. Dyke í
Hildebrandstofnunina seinnipart
inn? endurtók Eva.
— Ég ætlaði nú annars að
vinna dálítið, tautaði hann. Ég
tók verkefni með mér heim. Það
er ritgerð, sem sá gamli er að
reka á eftir mér með. Og ég
•etlaði að vinna að henni í næði ..
— Æ, Colin; Eva lagði hart að
■ér að setja upp sitt blíðasta bros.
— Jseja, jæja! hvæsti hann að
henni, rétt eins og hún hefði ver-
ið að hríðast í honum í hálftíma.
Svo leit hann niður fyrir sig, og
þegar hann, andartaki seinna leit
upp aftur, var auðmjúk afsök-
6ökunarbeiðni í augnaráðinu. —
Gott og vel, Eva, ég skal fara
með honum.
En Eva leit í hina áttina með
kæruleysissvip og var þegar
Bokkin niður í sínar eigin óró-
vekjandi hugleiðingar.
kynni að koma út á prenti þegar
eftir réttarhaldið. Lögfræðingur
Wards sneri sér til varadóms-
málaráðherrans (solicitor-gener-
al) og skýrði honum frá þessu,
og hann lét það ganga áfram til
dómsmálaráðherrans (attorney-
general). Hann sendi aftur Pro-
fumo orðsendingu og bað hann
koma til viðtals við sig. .
En síðdegis sama dag, hitti
Astor lávarður lögfræðing sinn;
og klukkan 5.30 fór Astor lávarð
ur til Profumos og skýrði hon-
um frá hættunni. Yfirmaður ör-
yggisþjónustunnar, sem Pro-
fumo hafði náð í og beðið að
finna sig fékk þá hugmynd, að
Profumo hefði von um að geta
fengið útgefið, „D-bann“, til þess
að hindra útgáfuna — en sú von
varð að engu.
Næstu dagana gerðist margt í
senn — svo margt, að ég verð
að skipta því í kafla, til þess að
geta sýnt, hvað lögreglan gerði,/
hvað lögfræðingarnir, og ráðherr
arnir. En einnig áttu aðalmenn-
irnir tvö mót með sér. Profumo
vildi fræðast betur um málið.
Hann og Stephen Ward, snæddu
báðir hádegisverð hjá Astor lá-
varði í Lundúnabústað hans. En
svo vildi Profumo „veiða eitt-
hvað meira upp úr Ward“ og
hitti hann því í Dorchester hótel
inu. Ward sagði honum þá, að
blaðið hefði í fórum sínum bréf,
sem byrjaði á „Elskan“ og endaði
á „Bless. J.“
6. kafli.
Lögreglunni tilkynnt.
(I) Reglulega lögregluliðið.
Enginn getur skilið athafnir
lögreglunnar í Profumomálinu,
nema gera sér ljóst, að fyrsta og
fremsta skylda hennar er að
halda uppi lögum og reglu —
ejnkum er það þó skylda hennar
að framkvæma refsilögin, og að
á því sviði er hún algjörlega
óháð innanríkisráðuneytinu. Það
er ekki í hennar verkahring að
snuðra um einkalíf einstakra
manna, hvort heldur hlutaðeig-
andi er ráðherra í ríkisstjórn-
inni eða lægstsetti borgari. Og
ef hún í rannsóknum sínurrr
10
kemst á snoðir um niðrandi at
vik í einkalífi manna( sem ekki
eru beint glæpsamleg), er það
alls ekki skylda hennar að fara
að tilkynna það neinum. Við er-
um enn ekki orðnir „lögreglu-
ríki“. Jafnvel þótt lögreglan
komist að einhverju niðrandi um
ráðherra, á hún ekki að tilkynna
það — nema því aðeins það virð-
>ist geta orðið hættulegt fyrir
öryggi landsins, og þá á hún að
tilkynna það öryggisþjónustunni.
(II) Sérdeildin.
Þetta var um það, sem ég vil
kalla reglulega lögregluliðið. En
svo er líka til „Sérdeild" (Speci-
al Branch) í lögreglu Lundúna.
IJún var stofnuð árið 1886, tii
þess að sporna við starfsemi
írskra ýlðveldissipna. Síðan hefur
hún þróazt, svo að nú'er megin-
hlutverk hennar sem hér segir:
(1). Hún fæst við byltinga- og
ofbeldisflokka. Ein skylda henn-
ar er að komast að athöfnum
þeirra og tilkynna þær öryggis-
þjónustunni.
(2). Einnig fæst hún við brot
gegn öryggi ríkisins, svo sem
landráð, njósnir, brot gegn lög-
unum um ríkisleyndarmál og
lögin um almenna reglu. Ef t. d.
öryggisþjónustan kemst á snoðir
um njósnara, safnar hún saman
allri vitneskju um hann og lætur
hana síðan ganga tíl Sérdeildar-
innar. Sérdeildin getur svo gert
þær rannsóknir og handtökur,
sem þurfa þykir, og undirbúið
málið til dómstólanna. Á tilsvar-
andi hátt, ef Sérdeildin kemst að
vitneskju, sem bendir til hættu
fyrir öryggi ríkisins, lætur hún
hana ganga til öryggisþjónust-
unnar, svo hún viti um hana.
(3). Hún heldur vörð um
hafnir og flugvelli, vegna glæpa-
manna og annarra hættulegra
aðila, leitar upplýsinga um út-
lendinga, o. s. frv.
Náin samvinna er með Sér-
deiidinni og öryggisþjónustuoni.
Þessar tvær vinna saman og
hvor ber fullt traust til hinnar.
(III) Starfsemi reglulega
lögregluliðsins.
Hin ýmsu mál, sem upp komu
í sambandi við Profumomálið,
sýna berlega starfshætti reglu-
lega lögregluliðsins. Edgecombe-
málið fór lögreglan með á venju
legan hátt. Þegar henni var til-
kynnt um skothríðina, hraðaði
hún sér á vettvang, framdi rann-
sóknir og síðan handtöku, tók
svo skýrslur og rak málið i öll-
um atriðum fram að réttarhöld-
unum. í Gordonmálinu, fór hún
eins að, eftir að árásin á Christ-
ine Keeler hafði verið kærð.
Sama er að segja um Wardmálið.
Það kom til hennar vitundar fyr-
ir nafnlausar tilkynningar. Þá
athugaði hún málið til þess að
vita hvort nokkuð væri að rann-
saka frekar, og þegar svo reynd-
ist, tóku þeir skýrslur, sem að
lokum leiddu í ljós sök á hendur
honum, og síðar tóku þeir hann
fastan og undirbjuggu málið til
dómstólanna.
En mikilvægasta atriðið í mál-
inu, sem hér um ræðir er þetta:
Meðan á stpð rekstri Edgecombe-
málsins, rákust starfsmenn reglu
legu lögreglunnar á vitneskju.
sem gat haft þýðingu fyrir ör-
yggl landsins, og spurningin er
þá, hvort iiún væri réttilega með
farin af henni, eða þá Sérdeild-
inni og þá síðar meir öryggis-
þjónustunni.
(IV) Christine Keeler
segir lögreglunni frá.
Laugardaginn 26. janúar 1963,
fór Burrow lögregluforingi frá
stöðinni í Marylebone Road til að
stefna Christine Keeler og Mari-
lyn Rice-Davies til að mæta I
sakadómnum til yfirheyrslu i
máli John Edgesombe. Hann
birti þeim stefnuna og þá gal
Christine Keeler honum sjáll-
viljuglega skýrslu (sem ég birti
samkvæmt minnisblaðinu, sem
hann skrifaði' nákvæmlega eini
og hann gal bana yfirmönnum
sínum):