Morgunblaðið - 03.01.1964, Qupperneq 17

Föstudagur 3. jan. 1964
MOKGUNBLAÐIÐ
17
Kristín Sigmundsdóttir
í DAG fer fram frá Dómkirkj- I
unni í Reykjavík útför frú Krist-
ínar Sigmundsdóttur. Hún andað- I
ist hinn 24. f. m. að heimili sínu
Lindargötu 34. Kristín var faedd
að Kambi í Flóa 3. sept. 1868.
Var hún því á 96. aldursári er
hún lézt.
Hún var dóttir hjónanna sem
þá bjuggu á Kambi, Sigmundar
Jóhannssonar frá Langholti _ í
Ytri-hrepp og Þorbjargar Á-
mundadóttur af Fjallsætt. Jódís,
móðir Þorbjargar, fædd 1798, var
ein af 14 börnum Vigfúsar bónda
á Fjalli á Skeiðum. Þóttu þau
$ystkini öll kjarnmenni og gæða-
fólk, sem mikill ættbálkur er nú
þegar kominn frá. Kunnastur
þeirra systkina var Ófeigur ríki á
Fjalli. Hann gagnrýndi sveitunga
$ína fyrir að miða ásetningu bú-
penings við góðæri. Fékk það lít-
inn hljómgrunn. Á efri árum
hans kom skæður harðindavetur,
svo að við fjárfelli lá. Hjálpaði
hann þá fjölda sveitunga sinna
um hey og afstýrði hordauða.
Komu sér þá vel vallgrónu hey-
in hans. Þótti hann sýna fátæk-
um mildi við endurgreiðslu. Fékk
Ófeigur mikið lof fyrir stór-
mannlega hjálp í þessum raun-
lim.
Þau hjónin Sigmundur og Þor-
þjörg eignuðust 4 börn. Eitt
þeirra, dóttir, dó í æsku, en 3
komust til hárrar elli, Ámundi,
lengi bóndi á Kambi, dó síðastl.
sumar. Jódís, lengi húsfreyja á
Kringlu í Grímsnesi, dáin fyrir
nokkrum árum og Kristín, sem
nú er nýdáin, var þriðja syst-
kinið.
Kambsheimilið var talið vel
bjargálna á þeirra tíma mæli-
kvarða, en allir þurftu að leggja
mikið á sig við vinnu, til að hafa
ofan af fyrir sér. Þó var Kristín
látin læra skrift og reikning auk
hinna venjulegu kristnifræða og
var hún við fermingu talin vel
að sér, enda var hún námsfús og
bráðgreind. Heimilið á Kambi
þótti snyrtilegt og hreinlegt og
þar réði hlýtt hugarþel til manna
og málleysingja. Entust henni
þessar heimanfylgjur ævina á
enda.
Til að innvinna sér peninga
gerðust þær systur, Kristín og
Jódís, er þær voru um tvítugt,
vinnukonur í Hraungerði hjá
Sæmundi presti og frú Stefaníu,
foreldrum hins kunna og mikil-
hæfa manns, Geirs vígslubiskups.
Þær systurnar unnu þar hálft ár-
ið hvor, til skiptis og var árs-
kaupið 20 krónur.
Þar kynntist Kristín ungum,
efnilegum manni, Guðna Þorkels-
syni, síðar steinsmið í Reykja-
vík og hugsuðu þau til ráðahags
og eignuðust son, Sigurgeir, hinn
efnilegasta mann, sem býr hér
f borginni, giftist góðri konu og
eignuðust þau eina dóttur, en
þær mæðgur eru báðar látnar.
En þá byrjaði hinn erfiði
reynslutími Kristínar.Húnofkæld
ist að haustlagi við útivinnu og
lá um skeið þungt haldin. Bar
hún þessa áfalls aldrei fullar
bætur, þó hún hlífði sér aldrei
©g gengi jafnan sem hetja til
vinnu.
Þegar svo var komið fyrir
Kristínu, varð Guðni afhuga
henni. Varð henni þetta mikið
áfall. Þó tel ég tjónið hafi orðið
meira í hans hlut og hann hafi
tapað af gulleplinu.
Nokkru seinna fluttist hún að
Árhrauni á Skeiðum til foreldra
minna, sem nýlega höfðu tekið
við búi hjá afa mínum og ömmu,
Erlingi og Þuríði, sem þangað
höfðu flutt nokkrum árum áður
frá Sámsstöðum í Fljótshlið.
Þar kynntist hún ungum efni-
legum manni, Þorsteini Sigurðs-
•yni, bróðursyni Erlings afa míns
og heitbundust þau. Árið 1898
fæddist þeim í Árhrauni dóttir,
■kírð Sigríður.
Hún býr hér f borginni og er
'gift Karli Þórhallssyni, bifreiða-
•tjóra og eiga þau hjón mörg
mannvænleg böm. Sigríður er
•ftirmynd móður sinnar f öllum
Minning
myndarbrag og hið mesta góð-
kvendi.
Áður en ég varð ársgamall, var
ég falin í umsjá Kristínar á heim-
ili foreldra minna. Tel ég mér
það mikið happ og þótti mér
næst móður minni vænzt um
hana. Naut ég hennar umönnun-
ar -meðan hún dvaldi hjá for-
eldrum mínum.
Árið 1896 gengu svo sem kunn-
ugt er, miklir jarðskjálftar yfir
Suðvesturland, svo að í mörgum
sveitum Árnessýslu hrundu bæ-
ir og útihús í rúst og hlaðnir
túngarðar. Þetta var að sumar-
lagi. Kl. 11 um kvöldið er fólkið
var komið í svefn, kom fyrsta
hræringin. Móðir mín var þá ein
vakandi. Hún sá þegar baðstofu-
hurðin, sem var í öðrum enda
baðstofunnar, svignaði og sprakk
úr karminum með þvílíku afli
að hún hentist eftir endilangri
baðstofunni og lenti í baðstofu-
glugganum. Lék þá allt á reiði-
skjálfi og fólkið þusti út um op
baðstofugluggans, hver sem bet-
ur mátti. En er að var gætt, hafði
einn orðið eftir inni. Það var
króinn, sem Kristín átti að sjá
um.
Hún hljóp þá inn í baðstofuna,
vaggan lá á hliðinni og skreið
hún undir rúm þar andspænis.
Þar fann hún króann. Hann var
hinn rólegasti og var að sjúga
á sér fingurna. Kristín tók hann
í fangið, sem er sá er þetta ritar,
en þá byrjuðu aftur kippir. Hún
hélt þá út bæjargöngin, sem voru
löng og hlaðin úr grjóti og torfi
og gekk hröðum og ákveðnum
skrefum, en er hún átti eftir
skamma leið út, skall yfir mesta
hræringin. Hún lét sér hvergi
bregða og herti gönguna, en um
leið og hún slapp út, hrundi
gangurinn alveg saman og grjót-
ið skall henni á hælum, þó hvor-
ugt sakaði. Þarna yfirsást henni
að fara ekki út um gluggann, en
það reið gæfumuninn að hún hik-
aði ekki neitt, því engu augna-
bliki mátti tapa. Svona var hún
alltaf stærst þegar mest á reyndi.
Á ungdómsárum mínum minnist
ég þess, að ýmsir lágu föður min-
um að hlaupa frá búi sínu haust
og vor, eins og það var orðað, og
fara til Reykjavíkur að kenna
sund og skilja húsfreyjuna eftir
heima fáliðaða með börnin. Þá
var Kristín jafnan góður mál-
svari.
Hún minntist þá samt ekki á,
að hún hafði séð Pál Erlingsson
synda yfir Hvítá fram og til
baka í vatnavöxtum að vorlagi,
hjá Árhrauni, en hún dró fram á
sjónarsviðið önnur atvik er hún
hafði orðið sjónarvottur að. Einu
sinni þegar hestarnir voru sund-
lagðir í Hvítá að vorlagi, var
þeim róið í taumi út í miðia ána
og sleppt svo. Það vildi þá til
að einn hesturinn flæktist í
beizlinu og náði ekki höfðinu
upp og veltist þannig út í miðri
elfunni og var ekki annað sjáan-
legt en að hann mundi drukkna.
Þá kastaði Páll klæðum, sagði
hún lagðist út í ána og tog-
aði hestinn úr beizlinu og hag-
ræddi höfði hestsins upp úr vatn-
inu, tók hann þá fljótt við sér
og bjargaði sér sjálfur til lands.
Þá minntist hún þess, að einu
sinni flæddi Hvítá svo mikið einn
veturinn, að flóðið náði upp á
miðjar hurðir á þremur fjárhús-
um á túninu í Árhvammi. Þá
synti Páll út að húsunum og opn-
aði þau og kom fénu út og upp
á húsþökin, meðan enn var að
hækka í ánni. Hefði annars orðið
fjárskaði. — Álitið þið sundið
virkilega ekki þarfa íþrótt?
spurði Kristín.
Helzt var það þá að heyra á
mönnum að það gæti verið þarf-
legt að kunna að bregða fyrir
sig sundtökum undir slíkum
kringumstæðum. Ég minnist
þess alltaf með nokkrum sökn-
uði þegar Kristín yfirgaf fyrir
fullt og allt heimili foreldra
minna á Efra-Apavatni í Gríms-
nesi. Hamingjan hafði ekki orð
ið henni haldfröm. Maðurinn
sem hún elskaði hafði farið frá
henni, og hún hélt örfátæk út
í óvissuna til Reykjavíkur.
En þar beið hennar haimingj-
an. Hún kynntist ágætum manni
Pétri Marteinssyni þá sjómanni
Þau giftust 1903, og stofnuðu
heimili í Reykjavík. Þau eign-
uðust tvo syni, hina mestu efnis
menn, Martein bifreiðastjóra
og Ásgeir, sem var hinn
mesti atgerfismaður til líkama
og sálar. Stór og fagurlega vax-
inn og hið mesta hraustmenni
Hann útskrifaðist af Sjómanna-
skólanum með hárri einkunn eft
ir eins vetrar nám og var sér-
staklega mikill stserðfræðingur.
Hann fórst á Skúla fógeta árið
1933, 26 ára að aldri. Marteinn
er rammaukinn. Hann er ágæt-
ur sundmaður og synti 2svar
nýjárssund á yngri árum. Mar-
teinn ólst upp í foreldrahúsum
og hefir verið með foreldrum
sínum alla tíð, og annast þau á
elliárum með mestu prýði, og
verið þeim stoð og stytta og
góður sonur. Marteinn giftist og
á tvo sonu, myndarlega reglu-
menn, Pétur Lúðvík, sem er að
ljúka flugnámi til mannflutn-
inga, og hinn sonurinn Karl
Gunnar er vélvirki.
Þau Kristín og Pétur byggðu
sér hús á lóðinni Lindargötu 34
árið 1925. Þau hjónin komust all-
vel af, og bjuggu við sæmileg
efni, þó þau væru vinmörg og
gestrisin.
Kristín átti 3 háLfsystur, Sig-
mundar dætur Arnbjörgu sem
var tvígift. Fyrri maður hennar
var Guðjón Guðmundsson frá
Sandgerði, sem fórst á kútter
Emelíu mannskaðaveturinn 1906.
Þau eignuðust eina dóttur Jónu,
gift Ólsen búsett í Danmörku.
Seinni eiginmaðurinn var
Daníel Daníelsson, sjómað-
ur. Eignuðust þau tvo
syni, Magnús, húsgagnameist-
ara og Pál, járnsmið, búsettir í
Reykjavík.
Hinar systurnar hétu Signý og
Anna, ógiftar.
í æfiminningum sínum segir
séra Árni Þórarinsson að Signý
hafi verið vinnukona á sínu
heimili og verið bezta hjú sem
hann hafi haft. Hún hafi verið
trúmennskan sjálf og ekkert
hugsað um kaup, heldur að
vinna og þjóna og gera öllum
gott. Hún var um tíma þjónustu-
stúlka hjá frú Þorbjörgu ljós-
móður í Reykjavík, systur Bene-
dikts Sveinssonar sýslumanns og
alþingismanns, föður Einars
skálds. Þar kynntist Signý, Ólafíu
Jóhannesdóttur. Höfðu þessar
gáfuðu og merku konur miklar
mætur á Signýju.
Allar þessar systur höfðu ó-
venjumikla fórnfýsi til að bera
og þjónustuanda af Guðs náð,
og þar stóð Kristín í fremstu
röð.
Þessi kærleiksríki þjónustu-
andi, er aðalsmerki ísienzkra
kvenna og á eflaust stóran þátt
í því, að þjóðin liföi af, hörm-
ungatímabilið. Er það tilviljun
að stórskáldið Einar Benedikts-
son sem þekkti mætavel þær
Þorbjörgu, Ólafíu og Signýju
kvað „Þitt verðmæti gegnum líf-
ið er fórnin.“?
Signý tók þátt í brautryðj-
endastarfi Ólafíu Jóhannsdóttur
í kvenréttindamálinu. Bar hún út
um bæinn áróðursplögg frá
Ólafíu og kom í næstum hvert
hús í bænum. Hafði hún „aki-
terað“, mikið fyrir hinu göf-
uga máli og dáðist Ólafía að
því, hvað mikið ágengt henni
hefði orðið og var jafn-
an mikil vinátta með þeim.
Kvenréttindahreyfingin hér ' á
landi átti því upptök sín í litla
bænum á Skólavörðustíg 11 hjá
þeim frú Þorbjörgu og Ólafíu það
an fór Signý til Sveins Sveinsson
ar biskupsbróðurs (Hallgríms
Sveinssonar biskups) og konu
hans Kristjönu Hansdóttur Hoff-
man og síðar til Jóns Zoega
kaupm., sonar þeirra og lauk
æfinni á heimili Sveins Zoega
kaupm. og konu hans frú Jó-
hönnu Möllers og þeirra barna,
í elskulegum vinahóp.
Signý liggur í gamla kirkju-
garðinum við hlið Ólafíu Jó-
hannsdóttur. Anna fór í vist
á þrítugsaldri, til hjónanna Tóm
asar Eyvindssonar og Sigríðar
Pálsdóttur, Guðmundssonar frá
Keldum í Rangárvallasýslu, sem
þá bjuggu að Vælugerði í Flóa
og fluttist með þeim til Reykja-
víkur. Að þeim látnum var hún
hjá börnum þeirra, hinum kunnu
Kjaranssystkinxim sem unnu
henni mikið og kunnu vel að
meta hennar ágætu mannkosti
og var hún á vegum þess góða
fólks til æfiloka.
Kristín tók oft þátt í umræð-
um um þjóðmál. Hún var rök-
föst og hreinskilin og hélt máli
sínu fram með kurteisi og óbif-
anlegri festu, hver sem í hlut
átti. Einnig þar hafði hún mikla
reisn. Þó hún stæði í fylkingu
þeirra, sem óskuðu saimhjálpar
til handa þeirn bágstöddu, mót-
uðust viðhorf hennar í dægur
málunum að ýmsu leyti af ein-
staklingshyggju. Hún taldi, að
leiðin til manndóms og þroska
lægi um hinn þrönga veg sjálfs-
afneitunar og erfiðis og að fáir
kynnu að fara með þau andlegu
eða efnislegu verðmæti, sem þeir
hefðu öðlast án tilverknaðar.
Hún trúði á Jesús Krist, sem
frelsara sinn og hinn eina meðal-
gangara milli Guðs og manna og
var örugg og sæl í þeirri trú
Með því hugarfari skildi hún
við jarðlífið, í sátt við alla, á
aðfangadag jóla.
„Far þú í friði, friður Guðs
þig blessi“, hafðu þökk fyrir
allt og allt
Erlingur Pálsson
Fædd 3. sept. 1868
Dáin 24. des. 1963.
KÆRA móðursystir. Ég ætla
ekki að skrifa löng eftirmæli eft-
ir þig, heldur eiga þetta að vera
kveðju- og þakkarorð fyrir allt
það góða, sem þú sýndir mér og
öllum okkar systkinum, þegar
við komum til þín á unglingsár-
um okkar. En það var ekki að-
eins á unglingsárum mínum og
okkar, sem við nutum þess að
koma á heimili þitt, það entist
alveg fram á síðasta dag. — Ég
man eftir þér frá því ég var
smábarn og mér þótti alltaf sem
ég væri komin heim, þegar ég
kom til þín, og hjá þér eyddi ég
flestum mínum frístundum, þeg-
ar ég dvaldi í Reykjavík á fyrri
árum. — Aldrei gleymi ég þegar
þú fórst með mér niður á Austur-
völl, þar sem þá var hornaflokk-
ur að leika, og sá ég það í fyrsta
sinn, svo og ýmis söfn í borginni,
og er þetta allt greypt í huga
minn enn þann dag í dag. —
Svona varst þú, alltaf hugsandi
um, að maður nyti þess, sem þú
vissir, að gleddi mann og upp-
lýsti.
Allt þetta þakka ég þér fyrir,
kæra frænka mín. Nú ertu kom-
in á leiðarenda, síðust af þínum
systkinum. Aldur virtist ekki
hafa mikil áhrif á þig, þó árin
væru orðin 95, ótrúleg starfsorka
og skýrleiki bjó með þér allt til
hins síðasta. — Ég minnist þín
með hlýju og virðingu og votta
börnum þínum og barnabörnum
samúð mína. Friður Guðs fylgi
þér.
Geirþrúður Sigurjónsdóttir.
Hjalti Jónsson
In memoriam
„Drottin gaf og drottin tók.**
HLÝTURi þessi spurning ekki að
vakna í brjóstum okkar, er við
heyrum Jánarfregn eins af ung-
mennum þessa lands og kærum
bekkjarfélaga okkar, er útskrif-
uðumst úr Verzlunarskóla ís-
lands 1955?
Það var vorglöð æzka, er út-
skrifaðist úr Verzlunarskóla ís-
lands vorið 1955, og ekkert bar
á skugga þar.
Margir voru þá þegar búnir
að finna sér framtíðaratvinnu
og var Hjalti einn af þeim.
Það var engin tilviljun, að
Hjalti var einn af þeim fyrstu
í okkar hóp, sem kom sér í
fasta og góða atvinnu.
Hann var einn af þeim ungu
mönnum, sem allsstaðar kom sér
vel, og vann sér traust og virð-
ingu þeirra er til þekktu.
Sigurður Hjalti Jónsson var
fæddur í Keflavík 16. apríl 1936.
sonur hjónanna Helgu Egilsdótt-
ur og Jóns Jónssonar.
Eins og fyrr segir fór Hjalti
ungur að vinna fyrir sér. Hann
var með afbrigðum duglegur og
ötull maður, hlífði sér hvergi
við vinnu, enda vinsæll af starfs-
félögum. Árið 1955 varð hann
gjaldkeri Sparisjóðs Reykjavíkur
og nágrennis. Gegndi hann því
starfi til dánardægurs.
Með Hjalta er genginn góður
drengur, sem allir sakna, er
kynntust honum. Ég sendi móður
hans og öðrum ættingjum mínar
innilegustu samúðarkveðjur.
H. S. Fr.
Skrifstofustúlka
Opinbert fyrirtæki óskar að ráða skrifstofustúlku
til starfa allan daginn. Laun samkvæmt kjaradómi.
Umsóknir sendist Morgunblaðinu fyrir 10. janúar
merkt: „Skrifstofustörf — 3538“.
Eldridansaklúbburinn
verður í Skátaheimilinu í kvöld (föstudag) (í stóra
salnum) kl. 9. — Inngangur frá Snorrabraut.
Stjórnandi Guðjón Matthíasson.
..xdridansaklúbhurinti.