Morgunblaðið - 03.03.1964, Qupperneq 14

14
MORCUNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 3. marz 1964

Útgefandi:
F ramkvæmdastj óri:
Ritstjórar:
Auglýsingar:
Útbreiðslustjóri:
Ritstjórn:
Auglýsingar og afgreiðsla:
Áskriftargjald kr. 80.00
í lausasölu kr.
Hf. Árvakur, Reykjavík.
Sigfús Jónsson.
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Sverrir Þórðarson.
Aðalstræti 6.
Aðalstræti 6. Sími 22480.
á mánuði innanlands.
4.00 eintakið.
ÞJOÐSKALDIÐ FRA
FAGRASKÓGI
Molotov og Krúsjeff
um friðarsamningana við
T\avíð Stefánsson, þjóðskáld-
ið frá Fagraskógi, er lát-
inn. Með honum er vinsæl-
asta ljóðskáld íslendinga horf
ið af sjónarsviðinu. Hann var
mikið skáld, stórbrotinn per-
sónuleiki og hjartahlýr og
heillandi maður. Sagan mun
lyfta nafni hans hátt á sínum
breiðu vængjum.
★
Allt frá því að fyrsta Ijóða-
bók Davíðs frá Fagraskógi,
Svartar fjaðrir, kom út fyrir
45 árum, hefur hann verið ást
mögur þjóðar sinnar. Ljóð
hans hafa verið lærð og sung-
in um allt ísland. Síðar gerð-
ist hann mikilvirkur og vin-
sæll leikrita- og skáldsagna-
höfundur.
í ritgerðasafni eftir Davíð
Stefánsson, er nefndist „Mælt
mál“ og kom út nú fyrir jólin,
gat að líta einkar skýra og
sterka mynd af þjóðskáldinu
frá Fagraskógi. Fagurt mál,
víðsýni, sterk og öfgalaus átt-
haga- og ættjarðarást, hrein-
skilni og réttvísi mótaði svip
þessa ritgerða- og ræðusafns
Davíðs Stefánssonar. Hann
var tengdur átthögum sínum
traustum og órjúfandi bönd-
um. Fjöldi ljóða hans og rit-
gerða bergmála fölskvalausa
ást hans og tryggð til bernsku
stöðvanna.
★
í fyrsta kafla bókarinnar
„Mælt mál“, kemur þetta sér-
staklega fegurlega í ljós. Hann
kemst þar að orði m.a. á þessa
leið:
„Vinnuborð mitt stendur
við norðurglugga. Út um hann
blasir við mér Eyjafjörður.
Við mynni hans austanvert
rís Kaldbakur, fjallið mikla.
Hvort sem hann klæðist
skikkjunni grænu, feldinu
hvíta eða purpurakápunni, er
hann alltaf jafn tiginn og
bjargfastur. En þó sýnist
hann stundum í kvöldmóð-
unni fljóta á hafinu, líkt og
tröllaukinn nökkvi, jafnvel
hefjast í loft upp eins og hann
hyggi til brottferðar. En þá
grípur hann heimþráin,
tryggð við fornar stöðvar.
Andi fjallsins er þögull en
máttugur.
Vestan fjarðarins, undir
Kötlufjalli, er Fagriskógur.
Vafalaust er það sama fjallið
og Landnáma nefnir Sólar-
fjöll. Þessi tvö f jöll, sitt hvoru
megin álsins, hafa verið
hljóðir vottar hugsana minna
og gerða, frá því ég sá dags-
ins ljós.
Hvar sem ég er staddur á
hnettinum, er skammt heim í
Fagraskóg. Þar hef ég alltaf
átt góðu að mæta, og fyrr en
nokkurn varir ek ég heim í
varpann. Á þessum slóðum
teiga ég ilm úr grasi og hlusta
á söng sjófugla. Líf fólksins,
búskap og aflabrögð, læt ég
mig einnig nokkru varða. Allt
treystir þetta gömul tengsl
við hlíðina og fjörðinn“, segir
skáldið.
★
Við íslendingar eigum
Fagraskógi Davíðs Stefánsson
ar mikið að þakka. Þaðan
hafa runnið sterkir og hollir
straumar, þaðan hafa hljóm-
að fögur ljóð, sem fundið hafa
ríkan hljómgrunn hjá ís-
lenzku fólki. Þar, undir Sólar-
fjöllum, andspænis Kaldbak,
mótaðist frjór hugur heims-
borgara, sem þó stóð ávallt
föstum fótum í norðlenzkri
sveit.
★
Trúin á framtíð byggðar-
innar um allt ísland gengur
einnig eins og rauður þráður
gegnum ritgerðir og ræður
Davíðs ■ Stefánssonar. Hann
ræðir af karlmannlegri bjart-
sýni og raunsæi um það sem
koma skal. Hann sér byggð-
ina færast „í aukana, unz all-
ar verða ein samfeld gróandi
heild. Það er að stækka ís-
land“, sagði Davíð í ræðu sem
hann flutti af svölum Alþingis
hússins á vegum stúdenta fyr-
ir rúmum 11 árum.
Enn eitt höfuðeinkenni
Davíðs Stefánssonar mætti
nefna. Það er réttvísi hans,
samúð hans með þeim sem
leita réttar síns gegn rang-
læti í hvaða mynd sem það
birtist. Hann réðist alltaf
beint framan af óréttlætinu,
sálarlausri skriffinnsku og
hverskonar klíkuskap.
★
En nú er rödd hans, þessa
karlmannlega og djarfa
skálds, hljóðnuð. íslenzka
þjóðin þakkar honum líf hans
og ljóð. Af þeim stóð gustur
hreinskilni og karlmennsku,
en líka ilmur af vori og gró-
anda. Þar birtist hrynjandi
tungunnar, magnaður kyngi-
krafti hugsjóna, sem munu
lifa löngu eftir að þjóðskáldið
frá Fagraskógi hefur verið
orpið moldu að Möðruvöllum
í HörgárdaL
NI K I T A Krúsj eff sagði
fyrir skömmu í viðtali við
í t a 1 s k a bókaútgefandann
Julio Einaudi, að hann mundi
því aðeins skrifa endurminn-
ingar sínar, að hann teldi
hættu á, að hann yrði hrak-
inn úr embætti forsætisráð-
herra Sovétríkjanna.
Einaudi hafði bent Krúsjeff
á, að aðrir stjórnarleiðtogar,
svo sem de Gaulle, forseti
Frakklands; Eisenhower, fyrr
verandi forseti Bandaríkj-
anna og Churchill, fyrrum
forsætisráðherra Bretlands,
hefðu auðgað heimsbókmennt
irnar með minningum sínum.
Þá svaraði Krúsjeff stuttlega:
Hvers vegna skyldi ég líka
gera það? Ég vil heldur verja
lífi mínu til starfa fyrir land
mitt og þjóð og í þágu friðar
fyrir allar þjóðir heims.
í viðtalinu svaraði Krúsjeff
fjölmörgum spurningum bæði
varðandi innanríkismál Sovét
ríkjanna og aiþjóðleg deilu-
mál. Kom þar fram eins og
áður, að Krúsjeff telur Þýzka
landsmálin hættulegustu al-
þjóðadeiluna og öllu öðru
mikilvægara að finna friðsam
lega lausn á henni. Af sam-
skiptunum við Bandaríkin
kvaðst hann engar áhyggjur
hafa.
— Það er skoðun mín,
sagði Krúsjeff, að Konrad
Adenauer, kanzlari hafi und-
ir lok kanzlaratíðar sinnar
skilið, hverjar afleiðingar
„Langar þig í styrjöld?“ spurði Krúsjeff Molotov.
Dauft yfir skák-
lífi í Færeyjum
EINS og áður hefur verið sagt
frá í Mbl. keppti færeyskur skák-
maður, John Nolsöe frá Tórshavn
í Færeyjum sem gestur á Skák-
þingi Norðlendinga. Fréttamaður
Mbl. á Blönduósi átti stutt tal við
hann að skákþinginu loknu.
— Hvað segir þú um skáklíf í
Færeyjum?
— Það er heldur dauft um þess
ar mundir. Landsmót hefur ekki
verið haldið í 10 ár, en í Tórs-
havn og Vestmanna eru starfandi
skákfélög. Fyrir 15—20 árum var
áhuginn meiri.
— Hefur þú tekið mikinn þátt
í skák að undanförnu?
— Ekki get ég sagt það. Ég
byrjaði að tefla nokkuð fyrir inn
an tvítugt, en svo fór ég til Nor-
egs og var þar í fimm og hálft ár.
Þá tefldi ég ekkert. Nú hef ég
verið heima í hálft annað ár og
teflt talsvert. Sl. sumar var hald-
ið alþjóðlegt skákmót í Færeyj-
um í tilefni af 40 ára afmæli
Havnar Tevlingarfelag. Þátttak-
endur voru 14 og tefldu eftir
Monrad-kerfi, 9 umferðir alls. Ég
tók þátt í mótinu ásamt 7 öðrum
Færeyingum og þar tefldu ís-
lendingarnir Friðrik Ólafsson,
Ingvar Ásmundsson og Margeir
Sigurjónsson, sem hefur verið
búsettur í Færeyjum í 12 ár og er
mikill áhugamaður um skák.
— Og hvar varst þú í röðinni?
- Ég var í 5.—7. sæti ásamt
löndum mínum O. Andreasen og
J. K. Henriksen. Við hlutum fjóra
greindi á
Austurríki
það gæti haft að ætla að
leysa Þýzkalandsmálin með
valdi. Og ég er þeirrar skoð-
unar, bætti hann við, að nú-
verandi kanzlari, Dr. Ludwig
Erhard, geri sér þess einnig
ljósa grein.
í þessu sambandi sagði
sovézki forsætisráðherrann
frá því, er friðarsamhingar
voru gerðir við Austurríki.
Molotov var þá utanríkisráð-
herra og segir Krúsjeff, að
þeir hafi deilt um það, hvern-
ig friðarsamningunum skyldi
háttað. Krúsjeff kveðst hafa
viljað ganga að skilyrðum
Vesturveldanna, en Molotov
hafi verið ákaflega andvígur
ýmsum atriðum þeirra. Þá
segist Krúsjeff hafa spurt
Molotov: „Hvað er þetta,
langar þig í styrjöld?" Því
hafði Molotov svarað afdrátt-
arlaust neitandi og Krúsjeff
þá sagt stutt og laggott: Gott
og vel, þá verðum við líka
að kalla hermenn okkar heim
frá Austurríki. Og þar með
var málið útrætt.
★
Einaudi ræddi lengi við
Krúsjeff um landbúnaðar-
vandamál Sovétríkjanna og
stefnu Krúsjeffs varðandi
hin víðáttumiklu óræktuðu
héruð í austurhluta Sovét-
ríkjanna, hina svonefndu
Kazakstan-áætlun. — Allir
segja, að þessi áætlun hafi
mistekizt, sagði Krúsjeff, —
en það er ekki satt. Við höf-
um haft hag af því að sinna
þessum héruðum og þau hafa
gefið þjóðinni töluvert magn
af hinu ágætasta brauði, þeg-
ar uppskeran í öðrum héruð-
um brást. Sagði Krúsjeff, að
það, sem lagt hefði verið í
ræktun Austurhéraðanna
mundi borga sig, þótt ekki
næðist þar góð uppskera
nema tvisvar sinnum á fimm
árum. Hins vegar sagði hann,
að hætta yrði við Kazakstan
áætlunina jafnskjótt og Sovét
ríkin hefðu náð Vesturveld-
unum í kornframleiðslu.
Kornökrunum yrði þá breytt
í tún og með bættri tækni
mætti e.t.v. í framtíðinni
rækta þar alls kyns góðgæti.
Jafnvel kvað Krúsjeff ekki
óhugsandi, að áður en langt
um liði mætti sjá þar hina
dýrðlegustu olívulundi.
og hálfan vinning. Friðrik Ólafs-
son var efstur með 8 vinninga, ea
7 vinninga hlutu Ingvar Ás-
mundsson, B. H. Wood frá Eng-
landi og F. Ronsperger frá Sviss.
— Hvað segir þú svo um skák-
þingið og dvöl þína hér á landi?
— Ég er ákaflega hrifinn. Mér
finnst ísland fagurt og tignar-
legt og dvölin hér á Blönduósi
hefði ekki getað verið betri. Ég
hef búið í ágætu hóteli og skák-
félagarnif allir verið ágætismenn.
Reynsla mín af skákmótum er
lítil og ég hef aldrei teflt erlendis
fyrr. Ég var spenntur að vita, hve
sterkum skákmönnum ég ætti að
mæta og nú er ég ríkari að
reynslu. Mótið hefur verið
strangt. Við tefldum þrisvar tvær
skákir á dag og það er mikið erf-
iði, en allir virtust hafa mikinn
áhuga á að hraða mótinu sem
mest, því að flestir höfðu mjög
nauman tíma til að sækja það.
Það er skemmtilegt að kynnast
svona miklum áhugamönnum i
skák. — B. B.