Morgunblaðið - 08.03.1964, Page 12

MORGUNBLADIÐ
i
Sunnudagur 8. marz 1964
réttarlög-maður, frú Sigríður J. Eiríksdóttir, hjúkrunarkona, Dr. med Ólafur Bjarnason, gjaldkeri
Bjarmi Bjarnason, læknir, formaður, Dr. med. Gisli Fr. Petersen, ritari, Hans R. Pórðarson, stór*
Jtaupmaður og Jón Oddgeir Jónsson, nú ráðinn framkvæmdastj óri Krabbameinsfélags Rvíkur.
— Krabbameínsfél.
Reykjavlkur
Framh. af bls. 8
en fjáröflun, til sín taka eftir
aö Krabíbameinsfélags íslands
var stofnað. Fræðsluerindi um
k. abbamein hafa verið haldin á
vs;,um þess í útvarpinu. Bækl-
ingar um krabbamein og krabba
rr.einsvamir hafa verið gefnir út
á vegum þess. Um tíma fékk það
sýnda fræðslumynd um krabba-
msin í Tjarnarbíói, sá um áróð-
ur gegn reykingum meg því
að fá litskuggamyndir, sem
Krabbameinsfélag íslands lét
gera, sýndar í krvikmyndahúsum
í Reykjavík og á Akureyri. í>á
hefur það veitt læknum styrki
til utanfarar til að kynna sér
nýjungar í krabbameinsrann-
sr.knum, og einum læikni hefur
þ-tð veitt styrk til kaupa á tækj-
um tfl frumurannsókna. Það
lagði fram til viðbótarbygging-
ar Landspítalans ásamt Krabba-
meinsfélags íslands, allverulega
peningaupphæð, með sénstaka
f.vrirgreiðslu krabbameinssjúkl-
inga fyrir augum. Það hefur
haldið fræðslukvöld fyrir ljós-
mæður og hjúkrunarkonur um
trjóst- og legtfcraíbbamein. Um
tíma lét Krabbameinsifélag
Reykjavíkur gera rannsóknir
fyrir blóði í saur, með það fyrir
auigum, að það mætti gefa leið-
beiningar um krabbamein á
byrjunarstigi. Með því að þessar
ransóknir gáfu engan jákvæðan
árangur, frekar en í öðrum lönd
um, þar sem þær hafa verið fram
fcvæmdar, voru þeir lagðar nið-
ur. Þýðingarleysi þeirri þótti
fullreynt.
Leitarstöð Krabbameinsfélags
Reykjavíkur
Arið 1956 hóf Krabbameinsfé-
lag Reykjavíkur undirbúning að
stofnun, krabbameinsleitarstöð í
Reykjavík. Verkefni hennar
skyldi vera að gefa fólki, sem
efcki kenndi sjúkleika, tækifæri
til rannsóknar, með tilliti til
krabbameins á byrjunarstigi.
Stöðin tók til starfa 14. maí 1957
og varð þegar fjölsótt. Sam-
fcvæmt skýrslum hennar hafa
um 1% af þeim, sem þangað
hafa komið til rannsóknar, verið
með krabbamein. Er það svipað
hundraðstala og í öðrum lönd-
um, sem slíkr stöðvar eru starf-
ræktar. Hjá öllum konurn, sem
leitað hafa til stöðvarinnar, eru
gerðar frumurannsóknir í leit
að legkrabbameini. Það er rann-
sóknaraðferð, sem hefur rutt
sér til rúms um allan heim á
síðari árum, og sýnir að hægt
væri að útrýma legkrabba að
miklu eða jafnvel öllu leyti með
nógum almennum rannsóknum
og etftirliti á þeim konum, sem
hafa tekið sjúfcdóminn.
Læknar leitarstöðvarinnar
voru: Riohard Thors frá byrjun
og Gunnlaugur Snædal frá 11.
júní sama ár, auk þess höfðu
þeir aðstoðarstúlku, sem jafn-
framt annaðist rannsóknir á
blóði, þvagi o.s.frv. Einnig vann
Sigríður Pétursdóttir, sem lært
hafði frumugreiningu í Amerífcu
að þeim rannsóknum, undir
stjórn Ólafs Bjarnasonar læikn-
is, en síðar Ólafs Jensson-
ar læknis, eða frá 1. des. 1957,
að hann var ráðinn aðstoðar-
læknir Ólafs Bjamasonar, sem
efcki gat sinnt þessu verkefni
sökum anna, en hafði allan veg
og vanda að undirbúningi þess-
arar nýjungar.
Krabbameinsfélag Reykjavík-
ur annaðist rekstur leitarstöðv-
arinnar þar til í maí 1958. Rekst
ur hennar kostaði meira fé en
gert hafði verið ráð fyrir og varð
félaginu ofviða. Tæki hennar
voru því seld Krabbameinsfé-
lagi íslands, sem kaus heldur að
taka við rekstri stöðvarinnar,
en að styrkja K.Rvíkur til þess.
Leitarstöðin hefur frá byrjun
verið í Heilsuvemdarstöðinni og
ekki þurft að greiða húsaleigu,
Ijós né hita, ekki heldur ræst-
ingu.
Fyrstu stjóm Krabbameinsfé-
lag Reykjavíkur, eftir að
Krabbameinsfélag ísl. var stofn
að, skipuðu þessir menn: For-
maður: Alfreð Gíslason læknir,
ritari: Gísli Fr. Petersen yfir-
laaknir, gjaldkeri: Ólafur .Bjarna
son læknir, varaform.: Þorsteinn
Soheving Thorsteinsson lyfsali,
meðstjórnendur: frú Sigríður
Eiríksdóttir, Sveinbjöm Jónsson
hrl. og Bjarni Bjarnason lækn-
ir. Árið 1954 gekk Þorst. Sch.
Thorsteinsson úr stjórninni
vegna heilsubrests. f hans stað
var kosinn Hans R. Þórðarson
stórkaupm, en Bjarni Bjarnason
varð varaformaður.
Á aðalfundi 1960 baðst Alfreð
Gíslason læknir eindregið und-
an endurkosningu. Hann hafði
frá byrjun unnið félaginu af
árvekni og miklum dugnaði. Hoii
um var þakkað mikið og heilla-
ríkt brautryðjendastarf í þágu
krabbameinsvamanna.
Stjórn Krabbameinsfélaigs
Reykjavíkur, síðan 19Í60, er skip
uð þannig: Formaður: Bjarni
Bjarnason læknir, ritari: Gísli
Fr. Petersen yfirlæknir, gjald-
keri: Ólafur Bjarnason dr. med
meðstjórnendur: frú Sigríður
Eiríksdóttir, Sveinbjöm Jóns-
son hrl., Hans R. Þórðarson stór-
kaupma. og Jón Oddgeir. Jóns-
on fulltrúi.
Um áramótin 1951 og 1952 lét
Gunnar Thorarensen af störfum
sem framkvæmdastjóri K.R.
Nokkru seinna, eða í maí 1952,
tók frú Þóra Björnsdóttir við
stjóm skrifstofunnar, sem þá
var í Lækjargötu 10 B. Hún ann
aðist stjóm skrifstofunnar þar
til í maí 1954, að skrifstofan
flutti í Blóðbankann við Bar-
ónsstíg, húsnæði, sem félagið
fékk endurgjaldslaust. Frk. Hall
dóra Thoroddsen tók þá við
stjóm skrifstofunnar, ásamt
skrifstofu Krabbameinsfélags ís-
lands og er nú framkv.stjóri
þess félags. Starfið jókst með
hverju ári, og haustið 1962 var
Guðmundur Benjamínsson ráð-
inn sem starfsmaður á skrifstof-
unni.
Ný verkefni Krabbameinsfé-
Iags Reykjavíkur og nýr fram-
kvæmdarstjóri
Árið 1960 tók Jón Oddgfeir
Jónsson að sér framkvæmda-
stjórn happdrætta Krabbameins-
■félags Reykjavíkur. Á sl. hausti
fól stjóm Krabbameinsfélag ísl.
Krabbameinsfélagi Reykjavik-
ur að sjá um fræðslustarfsemi,
bæði í Reykjavík og úti á landi,
enda er Krabbameinsfélag ís-
lands nú mjög störfum hlaðið.
Aufc fyrri starfa sem eru um-
svifamikil, er það að undirbúa
víðtækar rannsóknir og leit að
legkrabbameini hjá ölluim kon-
um í landinu á 25 — 60 ára aldri.
Fræðslustarfsemin felst fyrst og
fremst í því að láta sýna kvik-
myndir um skaðsemi reykinga í
skólum og hjá ýmsum félögum,
gefa út fræðslurit um krabba-
mein og áróðursrit gegn reyking
um. Jóni Oddgeir var einnig fal-
in framkvæmd þessarar starf-
semi og framfcvæmdastjórn
Kraibbameinsfélags Reykjavíkur.
Félagið hefur nú ákveðið og
undirbúið að taka að nýju upp
fræðslu í útvarpinu uim krabba-
mein og skaðsemi reykinga, en
sú fræðsla hefur að mestu legið
niðri undanfarin ár.
Á árinu 1962 var þegar löngu
orðið sýnt að skrifstofuhúsnæði
krabbameinsfélaganna í Blóð-
bankanum var alltof þröngt, og
að ekki yrði komizt hjá að bæta
úr því. Stjórnir félafjanna fóru
þá sameiginlega að athuga mögu
leik á að útvega nýtt húsnæði
fyrir starfsemi þeirra. Það varð
svo úr að þau keyptu hálfa
húseignina við Suðurgötu 22 í
Reykjavík, að jöfnu. Nokkru
seinna keypti K.í. hinn hluta
eignarinnar. Miklar umbætur og
breytingar hafa verið gerðar á
húsinu og umhverfi þess. Þann-
ig hafa" krabbameinsfélögin skap
að ágæt starfsskilyrði og aðstaða
til þeirra rannsókna, sem nú
standa fyrir dyrum hjá K.í. verð
ur óaðfinnanleg. Húsakaupin
voru allmikið átak, en óhjá-
kvæmilega til að tryggja aðstöðu
og framtíðarrekstur félaganna.
Veglyndi almennings
Ekki er úr vegi að minnast
þess, hverjum helzt beri að
þakka að krabbameinsfélögin
hafa getað elft starfsemi sína
og komið henni nokkuð áleiðis
Það er fyrst og fremst veglyndi
og góður skilningur almennings
sem á þar hlut að máli. Félags
menn eru nú um 1400. Árleg
framlög þeirra eru félaginu góð
ur styrkur. Happdrættin eru þó
aðaltekjulind þess, og árangur-
inn af þeim sýnir, svo að ekki
verður um villst að viðleitni
krabbameinsfélaganna á sér ítök
í hugum fólksins, sem skylt er
að þakka og virða.
Bóndakona gaf 100 þús. krónnr
Félaginu hafa löngum borizt
góðar gjafir, sem ekki er hægt
ð telja upp hér.
Þó er ein þeirra, sem á sér
algera sérstöðu. Það var 1961,
að fyrrverandi bóndakonu, sem
ekki vill láta nafns síns getið,
lét færa félaginu eitt hundrað
þús kr. að gjöf. Þetta er veg-
legasta gjöf, sem Krabbameins-
félagi Reykjavíkur hefur borizt.
Eins og að lýkum lætur, mun
efcki miklum auðæfum til að
dreyfa hjá þessari konu, heldur
frábær fórnfýsi og gjafmildi,
sem lengi mun minnst innan
Krabbameinsfélags Reykjavíkur.
Borgarsjóður Reykjavíkur hef-
ur veitt félaginu árlegan pen-
ingastyrk síðan 1955.
Auk velvilja og góðs ^kilnings
á málefnum félagsins, hefur það
létt mjög starfsemi þess og gert
hana ánægjulega, að starfsfólk
skrifstofunnar og framkvæmda-
stjórinn vinnur störf sín af ein-
lægni og áhuga.
Skólafólk frætt um skaðseml
reykinga
Fræðsla um krabbamein, áróð-
ur og þá fyrst og fremst gegn
reyfcingum skólafólks, er a.m.k.
um stundarsakir, orðið baráttu.
mál Krabbameinsf. Reykjaviikur.
Kvikmyndasýningar í mörgum
skólum, fræðslurit, fyrirlestrar
o. fl. krefst mikillar vinnu og
mikils tíma. Allur áróður og
fræðslustarfsemi kostar mikið
fé. Kannske er nokkur hætta
á að fjárskortur geti orðið fé-
laginu nókkur fjötur um fót.
Reynsla undanfarinnar ára af
skilningi almennings og opin.
berra aðila, gefur þó efcki ástæðu
til neinnar svartsýni.
Það, sem gerir alla fræðslu
um krabbamein erfiða, er hin
mikla hræðsla, sem öllum al.
menningi stafar af sjúkdómin-
um. Ef til vill á nafn hans ein-
hvern þátt í því. Sumir halda,
að allir þeir, sem fá krabbamein,
í hvað mynd sem er, séu dauða-
dæmdir. SHkan misskilning þarf
ag leiðrétta með því að fræða
fólkið meira en verið hefur.
Bæði meðal lækna og almenn-
ings eru margir andvígir al-
mennri fræðslu um krabbamein,
telja hana varhugaverða. Senni.
lega mætti þó draga mikið úr
þeim ótta, sem fólki stafar af
krabbameininu, með þvlí að
fræða það um gang þess og
lækningamöguleika á réttan hátL
Það er óneitanlega vandasamt
verk. Litlu má muna að vopnin
snúist í höndum þess, sem með
þá fræðslu fer og þannig gert
illt verra. Öll slík fræðsla verð-
ur að byggjast á varúð og næm-
um skilningi á afsúöðu fóLks til
sjúkdómsins.
KVENSKÓR
IMÝTT FRÁ BARTELS
•
LAIJGAVEG 11
Sttetmmui
K0PAR FITTINGS W