Morgunblaðið - 02.09.1964, Síða 6

6
MORCUN BLAÐIÐ
Miðvikudagur 2. sept. 196S
UTVARP REYKJAVÍK
Á sunnudagskvöld, 23. ágúst,
ílutti dr. Gunnlaugur Þórðarson
ágætt erindi um Elliðavatn, en
þaðan streyma hinar frægu Ell-
jðaár. Vatnið er 8 km. frá Rvík
og um 3 ferkílómetrar að stærð.
Umhverfi þess er eftirsótt sumar
bústaðaland. Á seinni árum hef
ur minkur gert talsverðan usla
1 vatninii og við það og beitt þar
fugla og fiska ofbeldi af full-
komnu siðleysi. Seinna um
kvöldið las Baldur Ragnarsson
frumort ljóð, en virtist ekki sér-
lega mikið niðri fyrir, enda
ieifði hann meira en fjórðungi
af útmældum tíma sínum, svo að
þulur varð að skella hljómplötu
í skarðið.
Séra Sveinn Víkingur annað-
ist dags og vegs spjallið á mánu
dagskvöldið. Hann sagði, að
jnaðurinn lifði ekki á síld einni
saman, né heldur á skattarifrildi
,;Við lifum á sólskinu“ sagði
Sveinn. Sólskinið væri í töð-
unni, í lömbunum, í mjólkinni
og rjómanum. Jafnvel benzínið
væri þúsund ára gamalt sólskin.
Sveinn sagði, að fegurstu kon-
urnar ættu yndislegustu brosin,
en þó brostu þær ekki alla ævi.
Svo væri það með sólskinið, það
Ijómaði ekki daglega.
gresja, og drífur nú bréfin
hvaðanæfa að til útvarpsins.
Mörg athyglisverð bréf höfðu
borizt frá börnum og unglingum.
Einna íhugunarverðasta tillagan
kom þó frá útvarpshlustanda,
sem kominn er á níræðisaldur.
Hann taldi vanta útvarpsþátt
fyrir eldra fólkið, helzt daglegan
þátt. Framburður flytjenda
yrði að vera skýr vegna brest-
andi heyrnar gamla fólksins, og
efnið ætti einkum að vera sótt
til fyrri tíma.
Þessa tillögu gamla mannsins
finnst mér, að útvarpið þyrfti að
taka til skjótrar íhugunar. Er
það ekki annars furðulegt, að
útvarpið skuli ekki fyrir löngu
hafa tekið upp sérstakan þátt
íyrir gamla fólkið?
Þetta sama kvöld flutti Hend-
rik Ottósson fróðlegt erindi um
Rúmeníu og Stefán Júlíusson
hóf nýja útvarpssögu: „Leiðin
iá til Vesturheims".
Á þriðjudags- og miðvikudags
kvöld voru flutt tvö Synoduser-
indi. Flutti séra Felix Ólafsson
hið fyrra, en Ingólfur Ástmars-
son, biskupsritari hið síðara.
Felix Ólafsson ræddi einkum um
.íristniboð, en hann sagði, að
kirkja og kristniboð væru tvö
ar Árnason hefur nýlega gert
nokkur skil á í útvarpinu. Lút-
herska heimssambandið var
stofnsett árið 194)7 og hefur nú
innan sinna vébanda 74 kirkju-
deildir, þar sem töluð eru 260
tungumál alls. Aðalstöðvar sam-
bandsins eru í Genf í Sviss.
Hefur sambandið m.a. beitt sér
fyrir margháttaðri líknarstarf-
semi.
Á miðvikudagskvöld var enn
fremur „sumarvaka". Steindór
Hjörleifsson las frásögu Stefáns
Jónssnar á Húki af fyrstu eftir-
leit hans, en þá var hann 17 vet-
ra. Lenti hann I allmiklum
hrakningum á „Tvídægru" með
Jónasi bróður sínum, en sá Jón-
as var faðir Sigurðar Jónassonar
forstjóra. Frásögn Stefáns var
liður í 17 ára keppninni, en höf-
undur lézt síðastliðinn vetur.
Ólafur Jóhann Sigurðsson,
rithöfundur, flutti ljóðaþátt
Helga Sæmundssonar síðar á
sumarvökunni. Var næsta erfitt
að finna snöggan blett á þeim
upplestri. Meðalaldur skáldanna
hjá Helga var að þessu sirini um
75 ár. Það væri synd að segja,
að hann spillti æskulýðnum með
ekki mætti not-
a ljóðaflutning
sem „þéttiefni"
í dagskránni*’
annað slagið og
létta þannig
nokkuð byrðar
hljómlistar
innar í því
hlutverki. Ég
held, að margir
séu orðnir leiðir
á þessum óþreyt
andi hljómplötu
skríl, sem veður uppi í útvarp-
inu í tíma og ótíma. Varla mynd
ast svo mínútuglufa í dagskrána
að þar sé ekki skellt hljómplötu.
Auðvitað er ekkert við því að
segja, þótt góðar hljóplötur séu
leiknar í útvarpið, en of mikið
má af öllu gera, og þetta sífelda
hljómplötugaul er einkar vel til
þess fallið að skapa leiða með
hlustendum. Auk þess höfðar
megnið af þessari tónlist ekki til
neinna listrænna kennda hjá
þorra hlustenda og það þótt þeir
hafi næmt tóneyra og hafi yndi
af frjálsum leik fagurra tóna.
En góð kvæði eiga áreiðanlega
enn mikinn hljómgrunn með öll
um þorra fullorðins fólks, og
hafi æskan ekki lengur smekk
íyrir þau, þá er útvarpið ákjósan
legur vettvangur til að glæða
ijóðaást unga fólksins. Hætti
þjóðin að lesa og hlýða á bundið
mál, þá missir hún smátt og
smátt smekk fyrir og vald yfir
hinni fögru hrynjandi tungunn-
ar, en slappist vald manna yfir
málinu, þá lamast rökvísi þeirra
um leið, og tungan verður ekki
Helgi
Sæmundsson
Síðar vék Sveinn að þeirri
efnishyggju, sem væri svo áber-
andi hjá mörg-
um nú til
I dags. Þeir neit-
| uðu tilvist þess,
| sem þeir gætu
I ekki þreifað á.
] Hann sagðist
Iraunar ekki af-
[ neita vísindaleg-
[ um sannleika,
fút af fyrir sig,
„. „ en sem betur
Sera Svemn . . . ,
.... . fæn væri sa
íkingur sannleikur ekki
sannleikurinn allur.
Sveinn líkti blindum efnis-
hyggjumönnum við ánamaðk,
sem sér ekki, heyrir ekki né kann
að greina ilman og afneitar því
tilvist þeirra fyrirbæra, sem við
komandi skilningarvit gefa til
kynna. Hann sagði, að það mætti
að vísu telja nausynlegt t.d. í
sakamáli að sanna áfreifanleg-
an hátt sekt sakbornings. Hins
vegar mundi enginn lögfræðing
ur né dómari halda því fram, að
þjófnaður hefði ekki verið fram
inn, fyrr en þjófurinn dinglaði
í gálganum. Lík því virtist þó af
staða margra efnishyggjumanna
gagnvart fyrirbærum, sem þeir
skildu ekki.
Ég veit ekki, hvort erindi
Sveins hefur átt að vera andsvar
við þeim kenningum, sem nýlega
hafa komið fram í útvarpinu,
þar sem landafræðikunnátta
frelsarans var dregin í efa og
Guð var ekki talinn hafa tækni-
lega aðstöðu til að sinna kvabbi
alheimsins um bænheyrslu, þó
svo að hann væri til. Hitt fer
ekki á milli mála, að erindi
hans var mjög vekjandi og
hvatti menn til umhugsunar um
málefni, sem þeir hugleiða varla
á degi hverjum,
Síðar um kvöldið opnaði Gísli
Ástþórsson bréf frá hlustendum.
Var þar um allauðugan garð að
óaðskiljanleg hugtök. Ingólfur
Ástmarsson ræddi um Lútherska
heimssambandið, sem séra Gunn
ofmiklu dálæti.
í sambandi við ljóðalestur í
útvarpið dettur mér í hug, hvort
jafnnæmur miðill manniegra hug
renninga og æskilegt væri. Því
er kjörorðið í dag: Minna af tón-
Skólagangan
Jæja, þá er haustið komið.
Frá því að ég var sjálfur í
skóla hefur mér alltaf fundizt
sumarið kveðja og haustið taka
við þann daginn sem skóla-
gangan byrjaði. Áður og fyrr
byrjuðu allir 1. október, nú
fara þau yngstu í skólann 1.
september — og sennilega stýtt
ir það sumarið hjá þeim um
heilan mánuð.
Fyrstu skóladagarnir marka
stór tímamót í lífi hvers og
eins. Sumum reynist þetta erf-
itt, öðrum verður skólinn leik-
ur. En mikið er komið undir
handleiðslu foreldra fyrstu ár-
in.
Samvinna heimilis
og skóla
Það er allt of algengt að for
eldrar varpi allri ábyrgðinni á
kennara og skóia. Það er e.t.v.
þægilegt fyrir suma foreldra
að geta notað þá sjálfsblekk-
ingu, að allt sé kennurunum og
skólanum að kenna, ef illa
tekst með nám barnanna. En
það er ekki hlutverk skólanna
að leysa foreldrana undan öll-
um skyldum varðandi uppeldi
og fræðslu barna sinna — og
fæstir foreldrar mundu kjósa
slíkt, ef þeir væru spurðir.
Sumum finnst jafnvel að 'skól-
arnir hafi seilzt of langt til
yfirráða og áhrifa, en sam-
vinna heimilis og skóla verður
barninu alltaf fyrir beztu. Slík
samvinna bætir skólann og ger
ir foreldrana jafnframt hæfari
til að leiðbeina barninu og
veita því það aðhald, sem
hverju skólabarni er nauðsyn-
legt.
Gagnkvæm virðing
Aðalsmerki góðra heimila er
sú gagnkvæma virðing, sem
fjölskyldumeðlimirnir sýna
hver öðrum. Börn bera virð-
ingu fyrir foreldrum sínum og
taka fræðslu þeirra og góðum
ráðum. Foreldrarnir virða líka
óskir og vilja þessara misjafn-
lega smáu einstaklinga, en þó
innan vissra takmarka, eins og
vera ber. Og börn, sem bera
virðingu fyrir foreldrum sínum
bera líka virðingu fyrir kenn-
urum sínum. En hin, sem ótt-
ast foreldra sína, óttast hins
vegar ekki alltaf kennara sína.
Og þá er talað um agaleysið í
skólunum, kennararnir ' hafi
enga stjórn á börnunum — oig
námsárangurinn verði enginn.
Fólkið, sem rífur niður
Það er jafnvel ekkert óal-
gengt, að foreldrar hafi gaman
af að heyra sögur barna sinna
úr skólanum — hvemig einn
eða annar hefur farið illa með
kennarann, gabbað hann,
„stungið upp í hann“, eða geng
ið fram af honum með slæmri
hegðun. Foreldrarnir, sem þann
ig taka á málunum, eru ein-
mitt fólkið, sem grefur undan
skólunum — fólkið, sem rífur
niður hinn nauðsynlega aga
skólanna. Ef börnin finna, að
foreldrarnir líta agabrot í skóla
ekki alvarlegum augum, þá er
þar með verið að leysa sömu
börn að nokkru undan þeim
skyldum, sem skólinn leggur á
þau. Því langoftast er dómur
foreldranna miklu þyngri á
metaskálum barnanna en dóm-
ur kennaranna — sem betur
fer.
Árangur og agi
Með þessu er ég ekki að segja
að foreldranir beri ábyrgð á
því hvort kennarar nái yfirleitt
árangri eða ekki. Góður kenn-
ari laðar börnin að sér — jafn-
vel svo, að börn, sem lítið er
hirt um heima taka hann fram
yfir foreldra sína. — Það, sem
ég vildi segja, er hins vegar, að
beztur árangur næst með hæfi
legri samvinnu heimilis og
skóla. Og vitanlega er það börn
unum fyrir beztu, að foreldrar
stuðli að sem beztum aga í
skólunum. Námsárangur og
agi vill oft fara saman.
Lengd skólaganga
Jæja, ég var naestum búinn
líst , meira af ljóðlist í útvarpið.
Á fimmtudagslkvöldið sá
Kristján Ingólfsson, skólastjóri
á Eskifirði um
dagskrá, sem
hann nefndi:
„Þar sem síldin
ríkir“. Voru
þetta bæði við
talsþættir við
fólk þar eystra
í sambandi við
síldveiðarnar
þar, log einnig
Kristján var vikið nokk-
Ingólfsson uð að sögu
síldveiðanpa.
hér við land. Litið er getið um
síldveiðar hér við land fyrr á
öldum. Þó er sagt, að Skallagrím
ur Kveldúlfsson á Borg, faðir
Egils skálds, hafi stundað eitt-
hvað síldveiðar. Það er hins veg
ar ekki fyrr en á 19. öld, að ís-
tendingar taka að nema síldveið
ar í stærri stíl af Norðmönnum.
Síðar um kvöldið stjórnaði
Ingólfur Kristjánsson, rithöf-
undur, þættinum .Raddir skálda*
Var hann að þessu sinni helgað-
ur Þóroddi Guðmundssyni.
skáldi, en hann
fyllti nýlega 6.
áratuginn, eins
og mnnum er
kunnugt af
fréttum. Lesin
voru ljóð, ljóða-
þýðingar og
smásaga eftir
skáldið. Mörg
kvæði Þórodds
eru kjarnmikill
og góður skáld-
skapur, a.m.k. í
eyrum þeirra, sem fylgja hin-
um eldri skáldskaparstíl með
Framhald á bls. 23.
Þóroddur
Guð mundsson
að gleyma því, sem ég ætlaði
þó að gera að aðalumræðuefni:
Þessa nýbreytni, að flytja
skólagönguna fram.
Sjálfsagt mælist þetta mis-
jafnlega fyrir. Ég efast ekki
um, að ástæðan til þess að
skólatíminn er nú lengdur
fram í september er sá, að
námsefnið eykst stöðugt —
og þeir, sem veita skólamálum
forstöðu, telja að skólann
verði að lengja. Sumarfríið er
lengra hjá okkur en flestum
öðrum, ef ekki öllum öðrum
þjóðum, sem komið hafa á fót
fræðslukerfi á borð við okk-
ar. —
Auknar kröfur
Ef markmiðið er að færa
skólagönguna smám saman
fram, eins og ég hef heyrt —
þar til skólaganga hefjist al-
mennt í byrjun september, þá
mætir slíkt vafalaust andstööu.
Ég veit, að kennarar eru
ósköp ánægðir með sumarfríið
sitt. Börnin vilja vera í sveit-
inni fram yfir réttir. Námsfólk
vill gjarnan nota allan bjarg-
ræðistímann til að vinna fyrir
sér og gera námið fjárhagslega
léttara —- t.d. eru skólastrák-
arnir ekki komnir heim af sí d-
inni fyrr’ en undir miðjan
september.
En með vaxandi kröfum um
menntun um allan heim, fram-
fömrn á öllum sviðum vísinda
og tækni, er ljóst, að íslenzkir
námsmenn verða að leggja
harðar að sér ár frá ári. Hvern
ig hægt verður að samræma
kröfur tímans og íslenzka stað-
hætti í framtíðinni er ekki gott
að segja — en eðlilegt má telja
að skglamir „þyngist“ og
skóiagangan lengist.
BOSCH
KÆLISKÁPAR
frá —8Vá cubikfet.
Ennfremur
FRFSTIKISTUR
Söluumboð:
HÚSPRÝÐI h.f.
Simi 20440 og 20441