Morgunblaðið - 29.09.1964, Blaðsíða 21

/ Þriðjudagur 29. sept. 1964
MORCUNBLAÐIÐ
21
H í desember sama ár, tók Os-
wald þátt í skotkeppni innan
hersins. Skyttunum var skipt
í þrjá flokka eftir hæfni og
Oswald náði lágmarkinu, sem
þurfti til þess að komast í ann-
an flokk.
H Flestir, sem kynntust
Oswald i hernum, segja að
hann hafi farið einförum og
fundist illt að þurfa að hlýða
skipunum. Mestum frítíma sín-
um eyddi hann í lestur. Hann
var kallaður fyrir rétt, fyrir
að hafa í fórum sínum óskráð
vopn og í annað skipti fyir að
nota óviðeigandi oðbragð við
yfirmann sinn. Honum tókst þó
xiokkum veginn að sætta sig
við agann innan hersins.
1 í 15 mánuði var Oswald með
herdeild 'sinni erlendis, lengst
af í Japan. Hann kom aftur til
Bandaríkjanna í nóvember
1S58. Þá átti hann eftir eitt
ár í hernum og því eyddi hann
í herstöð í Santa Anna í Kali-
fornu. Það ár sýndi hann greini
lega áhuga á Sovétrkjunum og
lét stundum í ljós mjög rót-
tækar skoðanir af mikilli
sannfæringu. Þarna tók hann
aftur þátt í skotkeppni og stóð
6ig mun verr en í fyrra skiptið.
i Nú náði hann aðeins lágmark-
inu, sem þurfti til þess að kom-
ast í þriðja flokk. Samkvæmt
ummælum eins félaga hans í
hernum, hafði Oswald ekki
mikinn áhuga á að æfa skot-
hæfni sína og þess var ekki
krafizt af deild hans, að þar
væru góðar riffilskyttur. Á
þessu síðasta ári sínu í hernum
lét Oswald í ljós mikla aðdáun
á Fidel Castro og áhuga á að
ganga í her Kúbu. Hann reyndi
með framkomu sinni að
fá félaga sína í hernum til
þess að sannfærast um að hann
væri menntaður og gáfaður, en
mörgum þeirra virtist hugsun
hans rista grunnt.
Herþjónustu Oswalds lauk 11.
september 1959, að ósk hans
sjálfs, en raunverulega átti
hann að vera nokrkum mán-
uðum lengur. Hann baðst lausn
ar, kvaðst vera heilsulaus og
einnig þurfa að aðstoða móður
sína fjárhagslega. Hann hélt
heim til Fort Worth,, en var
aðeins þrjá daga hjá móður
sinni. Síðan hélt hann til New
Orleans og sagðist ætla að fá
vinnu þar, annað hvort við
skipasmíðar eða hjá innflutn-
ings og útflutningsfyrirtæki. En
þegar til New Orleans kom,
pantaði hann far með skipi
til Le Havre í Frakklandi.
1 Ljóst var, að Lee Harvey Os-
wald hafði um nokkurn tíma
haft áhuga á að komast úr
landi. Nokkrum vikum áður en
hann fór úr hernum hafði hann
eótt um og fengið vegabréfsárit
un til Sovétríkjanna. Þegar
hann sendi umsókn sína kvaðst
hann ætla að ferðast til margra
landa í Evrópu auk Sovétríkj-
anna. í hernum hafði honum
tekizt að safna töluverðu fé, lík
lega sem svarar 70 þús. ísl. kr.
Hann ástundaði mikla sparsemi,
að því er virtist í einhverjum
! eérstökum tilgangi.
| Tilgangurinn varð brátt kunn
< ur. 16. október kom Oswald
tneð járnbrautarlest til Moskvu
um Finnland, en þar hafði hann
tryggt sér 6 daga dvalarleyfi í
Sovétríkjunum. Strax við kom
una til Moskvu sótti hann um
ríkisborgararétt, en að kvöldi
21. okt. var dvalarleyfi hans út
runnið og honum var tilkynnt,
\ eð hann yrði að yfirgefa Sovét
I ríkin. Það kvöld gerði hann til-
* raun til sjálfsmorðs í gistihúss-
’ herbergi sínu, skar á púls
vinstri handar. Hann var sam-
stundis fluttur í sjúkrahús þar
Bem hann lá í nokkra daga.
Þremur dögum eftir að hann
útskrifaðist, 81. okt., sneri hann
eér til bandaríska sendiráðsins
og tilkynnti, að hann vildi af-
! *ala sér bandarískum ríkisborg
! ararétti og gerast sovézkur borg
! ari. Þegar hann var spurður um
! éstæöuna til þess, svaraði hann:
! «Ég er marxisti“. En aldrei vax
i gengið frá formsatriðum vegna
1 afsals hans á ríkisborgararétt-
inum. Sovézkan borgararétt
fékk hann ekki heldur, en leyfi
til þess að dveljast í Sovétrikj-
unum með því að sækja árlega
um framlengingu dvalarléyfis-
ins. Hann var sendur til Minsk,
þar sem hann fékk atvinnu í
útvarpsverksmiðju sem ófag-
lærður verkamaður. í janúar
1961 sótti hann í fyrsta sinn
um framlengingu dvalarleyfis-
ins og var veitt hún. Nokkrum
vikum síðar skrifaði hann
bandaríska sendiráðinu í
Moskvu og lét í ljós ósk um að
snúa aftur heim til Bandaríkj-
anna.
í marz 1961 kynntist hann
19 ára sovézkri stúlku,
Marinu Nikolaevnu Prusakovu,
sem var lyfjafræðingur að
menntun. Hún var uppalin í
Leningrad, en bjó nú hjá
frænku sinni í Minsk. Þau gift
ust í apríl sama ár. Næstu mán
uði skrifaði Oswald bandaríska
sendiráðinu og sovézkum yfir-
völdum á víxl og bað leyfis að
snúa aftur til Bandaríkjanna
með konu sína. Bandaríska
sendiráðið staðfesti, að Oswald
væri enn bandarískur ríkisborg
ari og í des. 1961 tilkynntu
sovézk yfirvöld Marinu, að þau
hjónin myndu fá brottfarar-
leyfi. Oswald-hjónunum fædd-
ist dóttir í febrúar 1962 og mán
uðina eftir fæðingu hennar und
irbjuggu þau ferð sína til Banda
ríkjanna. Frá Móskvu fóru þau
• 1. júní og bandaríska utanríkis-
ráðuneytið lánaði þeim fyrir far
inu heim. Tveimur vikum síðar
komu þau til Fort Worth. I
fyrstu bjuggu þau hjá Robert,
bróður Oswalds og síðan hjá
.móður hans, en í byrjun ágúst
fluttu þau í íbúð, sem þau höfðu
tekið á leigu. Oswald hafði feng
ið vinnu í stálsmiðju um miðj-
an júlí.
Meðan hann bjó í Fort Worth,
áttu fulltrúar sambándslögregl-
unnar (FBI) tvisvar viðtal við
hann. í skýrslu um fyrra við-
talið segir, að hann séhrokafull
ur og ófús að ræða ástæðumar
til þess að hann fór til Sovét-
ríkjanna. Oswald neitaði harð-
lega að hann hefði verið flækt-
ur í starfsemi sovézku leyniþjón
ustunnar og íofaði að tilkynna
lögreglunni þegar í stað, ef út-
sendarar Sovétríkjanna reyndu
að hafa samband við hann. í
annað skiptið sem • lögreglu-
mennirnir ræddu við Oswald,
var hann blíðari á manninn og
lofaði aftur að láta vita, ef gerð
yrði tilraun til þess að flækja
hann í njósnastarfsemi.
f byrjun október 1962 flutti
Oswald til Dallas. Meðan hjón-
in höfðu búið i Fort Worth,
höfðu þau kynnst rússnesku-
mælandi fólki í nágrenninu,
sem aðstoðuðu þau, þegar þau
vantaði mat, klæðnað eða eitt-
hvað til heimilishaldsins. Flestu
fólkinu líkaði illa við Oswald,
en hjálpuðu fjölskyldunni af
samúð með Marinu og barninu.
Þótt Oswald hefði orðið fyrir
vonbrigðum með framkvæmd
kommúnismans í Sovétríkjun-
um, var hann sannfærðari marx
isti en nokkru sinni fyrr. Hann
sýndi lýðræði fyrirlitningu,
einnig kapítalisma og banda-
ríska þjóðfélaginu almennt.
í febrúar 1963 hitti Oswald
frú Ruth Paine á fundi. Hún
hafði skilið við mann sinn og
bjó með tveimur börnum sínum
í Irving, úthverfi Dallas. Vegna
áhuga síns á rússnesku og af
samúð með Marinu Oswald, sem
talaði lítið í ensku, og átti við
fj árhagsör ðugleika að etja,
heimsótti frú Paine ungu
rússnesku stúlkuna oft næstu
tvo mánuði.
6. apríl 1963 missti Oswald
atvinnu, sem hann hafði haft
um nokkurt skeið við ljós-
myndafyrirtæki. 10. apríl gerði
hann tilraun til þess að myrða
Edwin A. Walker hershöfðingja
og notaði til þess riffil, sem
hann hafði pantað í póstkröfu
mánuði áður undir fölsku nafni.
Oswald sagði konu sinni frá
þessu þegar hún heimtaði skýr-
ingu á miða, sem hann hafði
skilið eftir með fyrirmælum um
hvað hún ætti að gera, ef hann
kæmi ekki aftur. Vegna þessa
atburðar og fjárhagsörðugleika,
sem að steðjuðu, hvatti Marina
mann sinn til þess að fara til
New Orleans i atvinnúleit. —
Hann gerði það í apríllok og
Ruth Paine bauð Marinu að búa
hjá sér með barnið. Rúmri viku
síðar barst bréf frá Oswald þar
sem hann sagðist hafa fengið
vinnu og Ruth ók Marinu til
New Orleans. Meðan Oswald
dvaldist þar, lézt hann vera rit
ari félagsskapar, sem berðist
fyrir því að viðskiptabanninu
yrði létt af Kúbu og tekið upp
eðlilegt stjórnmálasamband við
Castro. Hann sagði, að forseti
þessa félagsskapar væri A. J.
Hidell, en sá maður hefur aldrei
verið til og ekki heldur félags-
skapurinn. 9. ágúst var Oswald
handtekinn fyrir að dreifa mið
um með áróðri hlynntum
Castro. Næsta dag, meðan hann
var enn í fangelsinu, ræddi
hann að eigin ósk við fulltrúa
sambandslögreglunnar. Oswald
gaf fulltrúanum rangar upplýs-
ingar um æviferil sinn og neit-
aði að svara, þegar hann var
spurður, hvers vegna hann
hefði dreift áróðursmiðunum.
Næsta hálfa mánuð kom Ös-
wald tvisvar fram í útvarpi
sem talsmaður áðurnefnds fé-.
lagsskapar, sem var hans eigið
hugarfóstur.
í júlí 1963 missti Oswald
vinnluna í kaffiverksmiðjunni í
New Orleans. Marina Oswald
skrifaðist alltaf á við Ruth
Paine og að ósk Marinu sótti
Lee Harvey Oswald með riffil-
inn, sem hann skaut úr á
Kennedy forseta. í beltinu er
skammbyssa, sem talið er, að
sé sú sama og hann notaði,
þegar hann skaut Tippit. Mar-
ina Oswald tók þessa mynd af
manni sínum vorið 1963.
Ruth hana og barnið til New
Orleans í septemberlok og fór
með mæðgurnar til Irving. Hún
bau Marinu, sem átti vor á
barni í október, að búa hjá sér
þangað til það væri fætt. Os-
wald hélt sjálfur áfram atvinnu
leitinni og sagðist ætla að fara
til Houston. í stað þess að gera
það, hélt hann til Mexíkó og
kom til Mexíkóborgar 27. sept.
Þar heimsótti hann þegar í stað
sendiráð Kúbu og Sovétríkj-
anna. Hann kvaðst vilja fá leyfi
til þess að heimsækja Kúbu á
leið til Sovétríkjanna, en Kúbu
stjórn vildi ekki veita honum
vegabréfsáritun fyrr en hann
hefði fengið áritun til Sovétríkj
anna. Honum tókst ekki að fá
áritunina og 3. október kom
hann til Dallas.
Ákveðið var að Oswald tæki
á leigu herbergi í Dallas og
heimsækti fjölskyldu sína um
helgar. í eina viku bjó hann í
húsi frú Bledsoe, sem síðan sá
hann í strætisvagninum
skömmu eftir morð Kennedys.
14. október flutti hann í her-
bergi við Berkley Avenue, þá
sagðist hann heita O.H. Lee. —
Tveimur dögum síðar fékk hann
vinnu í skólabókagymslunni eft
ir tilvísun frú Paine.
20. oktber fæddist Oswald-
hjónunum önnur dóttir, Þann
mánuð og fram í nóvember
heimsótti Oswald fjölskyldu
sína um hverja helgi, kom á
fostudagskvöldi og fór aftur á
mánudagsmorgni með nágranna
frú Paine, Frazier að nafni. 15.
nóvember dvaldist Oswald yfir
helgi í Dallas. Hafði kona hans
beðið hann um það, vegna þess
að þröngt var í húsi frú Paine,
sem átti afmæli þann dag og
hafði boðið til sín gestum. —
Mánudaginn eftir helgina rifust
Oswald og kona hans í síma,
ve'gna þess að henni hafði Orð-
ið ljóst að hann leigði undir
fölsku nafni. Marina Oswald
skýrði Warren-nefndinni frá
því, að þau hjónin hefðu oft
rifizt og Oswald hefði barið
hana. Reiðastur varð hann, ef
hann varð iþess var að hún
reykti, bragðaði áfengi eða not-
aði andlitsfarða.
21. nóv. sagði Oswald Frazier,
að hann hefði áhuga að komast
heim um kvöldið, til ,að sækja
gardínustengur til að setja í
íbúð í Dallas. Allir urðu undr-
andi, þegar Oswald kom heim
á fimmtudagskvöldi og frú
Paine og Marina héldu, að hann
væri leiður vegna rifrildisins á
mánudaginn. Hann lét í ljós
sáttarvilja, en Marina var enn
þá reið.
Síðar um kvöldið tók frú
Paine eftir því að ljós var í bfl
skúrnum við húsið, en þar voru
nær allar eigur Oswalds geymd
ar. Oswald fór um morguninn
án þess að kveðja og skildi gift
ingarhring sinn eftir á nátt-
borðinu, en það hafði hann
aldrei gert fyrr. Peningaveski
sitt með rúmurn 7 þús. (ísl. kr.)
skildi hann einnig eftir í skúffu.
' Oswald gekk heim til Fraziers
með langan böggul undir hend-
inni. Þetta var heimagerð-
ur bréfpoki iímdur
saman með glæru límbandi
og honum henti Oswald í aftur
sætið, þegar hann steig upp í
bifreið Fraziers. Hann sagði ná
granna sínum að þetta væru
gardínustengur.
Um kl. 3 e.h. 22. nóvember
kom lögreglumaður heim til frú
Paine og spurði Marinu hvort
maður hennar ætti riffil. Hún
kvað það vera, fór með lög-
reglumanninum út í bílskúrinn
og - benti honum á upprúllað
teppi í einu horninu. Riffillinn
hafði verið vafinn inn í teppið
og Marina hélt að hann væri
þar ennþá, en svo var ekki.
Meðan á þessu stóð, var verið
að yfirheyra Oswald á lögreglu
stöðinni. Rúmlega 100 blaða-
menn, ljósmyndarar og sjón-
varpsmenn hópuðust saman í
forgalnum, sém Oswald var
leiddur um á leið úr klefa sín-
um til herbergisins þar sem
hann var yfirheyrður. Frétta-
mennirnir reyndu að ræða við
Oswald, er hann gekk framhjá
og frá föstudegi til sunnudags-
morguns hafði hann farið 16
sinnum um forsalinn. Ringul-
reiðin þar og í skrifstofu lög-
regluforingjans gerði yfirheyrsl
una erfiða. Lögreglumennirnir
sögðu Oswald, að honum væri
heimilt að leita aðstoðar lög-
fræðings. Hann gerði tilraunir
til þess og ræddi m.a. við for-
mann lögfræðingafélagsins i
Dallas, sem bauðst til þess að
útvega verjanda. Oswald af-
þakkaði og sagðist heldur vilja
reyna sjálfur, en á sunnudags-
morguninn Var hann ennþá
verjandalaus.
Klukkan rúmlega 7 að kvöldi
föstudagsins 22. nóvember, var
Oswald skýrt frá því, að hann
væri sakaður um orð á J. D.
Tippits, lögreglumanns. Nokk-
ur vitni höfðu þekkt Oswald
aftur, og þótt ekki hefði farið
fram nákvæm rannsókn, var
Ijóst, að Tippits gat hafa fallið
fyrir byssunni, sem Oswald bar
þegar hann var haldtekinn.
Oswald var formlega ákærð-
ur fyrir morðið á Kennedy
Bandaríkjaforseta skömmu eftir
hádegi 23. nóv. Klukkan 10 að
kvöldi morðdagsins hafði sam-
bandslögreglan komizt að þeirri
niðurstöðu að riffillinn í bóka-
herberginu hafði verið keyptur
gegn póstkröfu frá fyrirtæki I
Chicago, en það fyrirtæki hafði
pantað hann frá New York. Sex
klukkustundum síðar skýrði
fyrirtækið í Chicago frá því, að
A. Hidell hefði keypt riffilinn
gegn póstkröfu í marz
1963 og óskað að hann yrði
sendur í pósthólf 2915 í Dallas,
en það pósthól leigði Oswald.
Greitt var fyrir rifilinn með
ávísun undirritaðri af A. Hid-
elL Að morgni 23. nóv. hafSi
sambandslögreglan komizt að
þeirri niðurstöðu eftir rithand-
arrannsóknir, að Oswald væri
maðurinn, sem pantaði riffilinn
og skýrði hún lögreglunni í Dall
as frá því.
Á föstudaginn og laúgardag-
inn eftir handtöku Oswalds,
skýrði lögreglan í Dallas opin-
berlega frá ýmsum atriðum,
sem bentu til þess að Oswald
væri sekur. Lögreglufulltrúar
ræddu mikilvæg atriði málsins
á ruglingslegum fundum með
fréttamönnum í ganginum á
þriðju hæð lögreglustöðvarinn-
ar og sumar upplýsingar,
sem þar voru gefnar,
voru rangar. Tilraunir frétta-
stofnana og blaða til þess að
segja sem fyrst nákvæmlega frá
atburðunum á föstudaginn og
grípa hvert smáatriði á lofti,
leiddi til þess að frásagnirnar
urðu villandi og bar ekki sam-
an. Vegna ágangs fréttamánna,
féllst Jesse E. Carry, lögreglu-
stjóri, á að þeir fengju að
ræða við Oswald. Og skömmu
eftir miðnætti daginn sem hann
var handtekinn, var haldinn
blaðamannafundur í einu her-
bergi lögreglustöðvarinnar. —
Voru þar saman komnir blaða-
menn frá öllum hornum Banda-
ríkjanna, sem höfðu f.lykkzt til
Dallas eftir að forsetinn var
myrtur. Þeir reyndu allir að
spyrja Oswald, hrópuðu og
kölluðu og blossar myndayéla
fylltu herbergið. í miðjum hópi
fréttamannanna var Jack Ruby,
52 ára næturklúbbseigandi í
Dallas.
Að morgni sunnudágsins 24.
nóvember, var flutningur Os-
walds úr borgarfangelsinu í rík-
isfangelsið undirbúinn, en milli
fangelsanna er tæpra tveggja
kílómetra leið. Fréttamönnum
hafði á laugardagskvöldið verið
sagt, að Oswald yrði ekki flutt-
ur til fangelsins fyrr en kl. 10
morguninn eftir. Aðfaranótt
sunnudagsins, milli kl. 2,30 og
3, bárust skrifstofu sambands-
lögreglunnar í Dallas hótanir
um að drepa Oswald og sams
konar hótanir bárust lögreglu-
stjóra eins borgarhvérfisins.
Þrátt fyrir þetta voru frétta-
menn, ljósmyndarar og sjón-
varpsmenn í stórum hópum á
neðstu hæð lögreglustöðvarinn-
ar á sunnudagsmorguninn við-
búnir að hefja myndatökur
strax og Oswald birtist.
Brynvarða bifreiðin, sem
flytja átti Oswald til ríkisfang-
elsisins, kom að dyrum borgar-
fangelsins skömmu eftir kl. 11
f.h. En þá ákváðu lögreglufor-
ingjarnir, að betra myndi að
flytja hann í ómerktri bifreið
og óvarinni vegna þess að húa
kæmist betur áfram í umferð-
inni og síður yrði tekið eftir
henni. Um kl. 11,30 birtist Os-
wald £ ganginum umkringdur
leynilögreglumönnum. Hann
tók nokkur skref í áttina til
bifreiðarinnar og í blindandi
ljósi sjónvarpsvélanna stökk
maður í átt til hans frá hægri
út úr hópi fréttamanna. Maður-
inn hafði byssu í hendinni og
að milljónum sjónvarpsnotenda
ásjáandi skaut hann Oswald 1
kviðinn. Oswald stundi af sárs-
auka, féll á gólfið og missti með
vitund. Tæpum sjö mínútum síð
ar var Oswald kominn í Park-
land-sjúkrahúsið og þar lézt
hann sjö míntúur yfir eitt án
þess að hafa komizt til með-
vitundar.
Maðurinn, sem drap Oswald
var Jack Ruby. Hann var hand-
tekinn þegar í stað og nokkr-
um mínútum síðar hafði hann
verið lokaður inni í klefa á
fimmtu hæð lögreglustöðvarinn
ar í Dallas. Við yfirheyrslur
neitaði hann harðlega, að sam-
særi hefði verið gert um að
myrða Oswald. Hann staðhæfði,
að hann hefði myrt Oswald aí
tilfinningahita og í augnabliks-
reiði. Daginn eftir var Ruby
fluttur í ríkisfangelsið og í þetta
sinn var fréttamönnum ekki
gert aðvart Ruby var sekur
fundinn um morð Oswalds 14
marz 1964 og dæmdur til dauða.
En dóminum hefur ekki verið
fullnægt enn, vegna þess að
lögfræðingar Rubys áfrýjuðu
honum.