Morgunblaðið - 13.03.1965, Qupperneq 14

14
MORGUNBLAÐIÐ
Laugardagur 13. marz 1965

Útgefandi:
Framkvæmdastj óri:
Ritstjórar:
Ritstjórnarfulltrúi:
Auglýsingar:
Ritstjórn:
Auglýsingar og afgreiðsla:
Áskriftargjald kr. 90.00
í lausasöiu kr.
Hf. Árvakur, Reykjavík.
Sigfús Jónsson.
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 3.
Aðalstræti 6. Sími 22480.
á mánuði innanlands.
5.00 eintakið.
ER HÆGT AÐ GERA
ALLT í EINU?
F’itt af því, sem mótar í rík-
um mæli hið íslenzka
þjóðfélag er óþreyja þjóðar-
innar. Þessari litlu þjóð, sem
lengstan hluta ævi hinnar hef
ur búið við kyrrstöðu og
ófrelsi, finnst sem hún hafi
himin höndum tekið þegar
frelsið er fengið. Þá liggur við
borð, að hún haldi að allt sé
hægt að gera í einu.
En sannleikurinn er þó sá,
að það er ekki hægt að gera
allt í einu. Þessi þjóð verður
eins og aðrar, að sníða sér
stakk eftir vexti, miða fram-
kvæmdir sínar og uppbygg-
ingu við raunverulega getu
sína. Ef þetta er ekki haft í
huga og lagt til grundvallar
á hverjum tíma, gæti svo far-
ið, að óþreyjan og framfara-
hugurinn hefði neikvæð á-
hrif, að við reistum okkur þá
hurðarás um öxl.
Það er hlutverk stjórn-
málamannanna, sem með for-
ustuna fara, að segja þjóð-
inni, hvað sé mögulegt að
framkvæma og hvað ekki. Sá
er, þegar allt kemur til alls,
sannastur framfara- og um-
bótamaður, sem metur rétt
raunverulega getu þjóðar
sinnar og hefur kjark og
manndóm til þess að segja
henni sannleikann um það.
Því miður falla margir
stjórnmálamenn oft fyrir
þeirri freistingu, að lofa öll-
um öllu og halda því fram að
unnt sé að leysa öll verkefni
og allan vanda í einu. Einkan
lega er það stjórnarandstað-
an á hverjum tíma, sem fell-
ur fyrir þessum freistingum.
Þetta verður einkar augljóst
ef litazt er Um í hinu íslenzka
þjóðfélagi í dag. í landinu sit-
ur athafnasöm ríkisstjórn,
sem haft hefur forgöngu um
stórfelldari og fjölþættari
framkvæmdir og uppbygg-
ingu í landinu, en nokkur
Önnur ríkisstjórn. Stjórnar-
andstaðan heldur því hins-
vegar fram, að þessi stjórn
sé athafnalaus og hugsjóna-
snauð. Hún berjist á móti
flestu því, sem til heilla horf-
ir og almenningi sé til hags-
bóta. Stjórnmálamenn, sem
fyrir örfáum árum voru sjálf-
ir í ríkisstjórn, þykjast nú
vera hinir einu sönnu fram-
faramenn og baráttumenn
fyrir þjóðnytjamálum, sem
þeim kom ekki til hugar að
hreyfa, hvað þá heldur að
framkvæma þegar þeir sjálf-
ir fóru með völdin.
Það er hlutverk hins al-
menna kjósanda að vega og
meta rök stjórnar og stjórnar-
andstöðu. Stjórnarfar þjóðar-
innar veltur á því, hvernig
honum tekst það. Lýðræðis-
skipulagið byggist á þroska
einstaklingsins til þess að
kunna fótum sínum forráð,
og skilja þarfir og hagsmuni
þjóðfélagsins.
Óþreyja íslendinga og ákafi
eftir framförum og uppbygg-
ingu er eðlilegur og skiljan-
legur. Þjóð, sem um aldir hef
ur búið við fátækt og kyrr-
stöðu, vill framkvæma mikið
á skömmum tíma þegar at-
hafnafrelsið blasir við. En
enn sem fyrr verður það að
segjast að óþreyjan ein má
ekki ráða ferðinni. Hyggindi
og forsjálni verða að halda í
hönd hennar. Það er hin raun
hæfa leið til þess að tryggja
stöðuga þróun, batnandi lífs-
kjör, réttlátt og rúmgott þjóð
félag á íslandi.
ÍSLENZK
LOFJBRÚ
k fáum sviðum hafa jafn
hraðar framfarir orðið
hér á landi og í samgöngu-
málunum. Svo að segja strax
að lokinni síðari heimsstyrj-
öldinni hófu tvö íslenzk flug-
félög áætlunarflug milli ís-
lands og útlanda.
Loftleiðir hafa með ein-
stæðum glæsibrag byggt sína
loftbrú milli Norður-Amer-
íku, um ísland til Norður-
landa og meginlands Evrópu.
A komandi sumri verða áætl-
unarferðir þeirra fleiri en
nokkru sinni fyrr á þessari
flugleið. Flugfarþegum Loft-
leiða fjölgar ört, og félagið
færir út kvíarnar á marga
lund.
Flugfélag íslands heldur
uppi greiðum og öruggum
flugsamgöngum milli íslands,
Bretlandseyja, Norðurlanda
og Vestur-Þýzkalands. Það
annast jafnframt meginhluta
alls innanlandsflugs í land-
inu og hefur um árabil unnið
merkilegt brautryðjendastarf
með því að halda uppi flug-
samgöngum til og frá Græn-
landi.
Þessi loftbrú, sem hin ís-
lenzku flugfélög hafa byggt
yfir Norður-Atlantshaf er
eitt af því merkilegasta, sem
gerzt hefur á vegum íslenzks
einkaframtaks á síðari ára-
tugum. Flugsamgöngurnar
hafa fært ísland í alfaraleið.
Það er ekki lengur „yzt á
Ránarslóðum“. Þetta hefur
haft stórkostleg áhrií á allt
athafna- og viðskiptalíf þjóð-
MYNDIN er tekin af l»ví er
veri® var að prófa í I vs Ang-
eles í Kalifornía nýja gervi-
hnött, sem annast á fjarskipta
þjónustu yfir Atlantshafi.
Hnötturinn, sem heitir „Early
Bird“, vegur 80 pund og um
hann eiga að geta farið 240
símtöl í senn yfir Atlantshaf-
i« en hann getur einnig
flutt sjónvarpssendingar milli
Evrópu og Ameríku. „Early
Bird“ er svipaðrar gerðar og
Syncom-hnettirnir tveir, sem
enn eru á ferli yfir Kyrrahafi
og Indlandshafi og standa sig
með prýði, en er sagður full-
komnari.
EINS og sagt hefur veriff frá
í fréttum, skrifaði AUan Herne
líus, ritstjóri Svenska Dag-
bladet í Stokkhólmi, grein í
blað sitt síðla í febrúar undir
fyrirsögninni „Norræn greið-
vikni getur gefið íslendingum
sjónvarpið sitt fyrr“ og mælt-
ist þar til þess að íslending-
um yrði veitt aðstoð við að
koma sér upp sjónvarpi. Grein
þessi fer hér á eftir í lauslegri
þýðingu:
Það hefur marga og mikla
erfiðleika í för með sér fyrir
lítið land að koma sér upp
eigin sjónvarpi. Stofnkostnað-
ur er hár og í byrjun geta
iðgjöld eða a'ðrar tekjur ekki
staðið undir rekstrinum. Fjár
ráð fyrirtækisins eru tak-
mörkuð og öll reynsla af þess-
um nýja fjölmiðli bæði á sviði
tækni og dagskrármála er af
skornum skammti.
Þessir erfiðleikar hafa auð-
vitað berlega komið í Ijós á
íslandi, eynni m.eð íbúana
180.000. Þar hafa menn ekki
enn getað komið sér upp sjón-
varpi til viðbótar útvarpinu.
Auk þeirra erfiðleika sem að
ofan greinir, eru staðhættir
þannig, að fjöll meina sjón-
varpinu greiðan gang að lands
mönnum öllum. Og það er
skóðun margra í dreifbýlinu
að ekkert vit eða réttlæti sé í
því að þéttbýlli héruðin fái
sjónvarpið á undan þeim. Þó
gera menn sér vonir um að
koma á laggirnar í lok næsta
árs litlum sjónvarpssendi, er
náð gæti til Reykjavíkur og
hinna 80.000 íbúa hennar, en
næstu sjö árin þar á eftir yrði
svo skipt um smám saman,
fenginn stór sendir og endur-
arinnar. Það hefur skapað
aukin lífsþægindi og aukna
trú á íslenzkt framtak. Það
hefur kynnt þjóðina og treyst
sess hennar meðal dugmestu
og framsæknustu menningar-
þjóða heimsins.
Þetta er hvorki skrum né
skjall, aðeins viðurkenning á
varpssendar út um landsbyggð
ina.
En þetta ástand mála þýðir
þó engan veginn, að íslend-
ingum gefist ekki kostur á að
horfa á sjónvarp. Á banda-
rísku herstöðinni á Keflavíkur
flugvelli, skammt frá höfuð-
borginni, er sjónvarpsstöð,
sem Bandaríkjamönnum var
heimilað að reka þar árið
1955. Sendir stöðvar þessarar
var tiltölulega skammdrægur.
En nokkrum árum síðar kom
í hans stað stærri sendir og
aflmeiri. Undir rekstur þess-
arar sjónvarpsstöðvar var
m.a.rennt þeim rökum að æski
legt væri að hermennirnir
hefðu eitbhvað sér til aflþrey-
ingap þar ytra. Stöð þessi
sendir nú 7—8 tíma dagskrá
dag hvern og lengur þó laug-
ardaga og sunnudaga. Að lang
mestu leyti er hér um að ræða
skemmtiefni fyrir hermenn-
ina en fréttaflutningur er til-
tölulega takmarkaður.
Sjónvarpssendingar þegsar
sjást vel utan herstöðvarinn-
ar, og hafa orðið til þess að
vekja töluvei'ðan og auðskil-
inn áhuga á sjónvarpi með ís-
lendingum, sem eins og allir
aðrir eru forvitnir um þennan
nýja fjölmiðil og það sem
hann hefur að bjóða. Nú er
talið að sjónvarpstæki á ís-
landi séu a.m.k. 5.400 og það
þýðir að töluver'ður hluti tbúa
Reykjavíkur hefur tækifæri
til þess að horfa á sjónvarps-
dagskrárnar. Ekki hefur þó
skort andstöðu gegn heimild-
inni um sjónvarpsrekstur á
herstöðinni. Við skulum leiða
hjá okkur það sem i þessari
andstöðu á rætur sínar að
mikilsverðum staðreyndum.
En þeir miklu sigrar, sem
unnizt hafa á þessu sviði og
mörgum öðrum, hljóta að
minna íslendinga á skyldur
þeirra við framtíðina. Það
sem áunnizt hefur má ekki
glatást. Grundvöllurinrt verð-
ur alltaf að vera traustur.
Þróunin á að geta haldið á-
rekja trl stjórnmálaskoðana
manna.
En svo eru aðrir andstæð-
ingar sjónvarpsins, sem ekki
láta stjórnmál hafa áhrif á
afstöðu sína og þeir segja að
þetta sjónvarp Bandaríkja-
manna hafi sefandi áhrif á
áhorfendur, einkum þó börn
og unglinga og telja að is-
lenzkri og norrænni menningar
arfleifð stafi hætta af. Meö
þetta í huga segja þessir
menn, ætti að koma á ís-
lenzku sjónvarpi eins fljótt og
kostur er,
Þessi afstaða er auðskilrn
Og það er ekki nema rétt og
skylt, að fólk annars staðar
á Noi'ðurlöndum iáti ekki sitja
við samúðarorðin tóm heldur
tjái hug sinn í verki. í Dan-
mörku, Finnlandi, Noregi og
Svíþjóð eiga menn nú að baki
tiLtölulega margra ára reynsiu
af sjónvarpinu, bæði tækni-
legri hiið þéss og hinni er að
dagskránni snýr. íslenzka út-
varpið á þegar góða samvinnu
við samibærilegar stofnanir
annars staðar á Norðurlönd-
um um útvarpsmál og sins
hefur norska útvarpið miðlað
fslendingum af reynslu sinni
í sambandi við áform þau sem
nú eru uppi. En það ætti að
vera hægt að gera miklu
meira tiL þess að stuðla að
því að íslenzka sjónvarpi'ð
verði, þegar það hefur út-
sendingar sínar — sem við
skulum vona að verði ekki
of Langt að bíða — eins vel úr
garði gert og kostur er. Þar
er mörgu til að dreifa. Til að
mynda mætti bjóða starfs-
mönnum íslenzka útvarpsins
Framh. á bls. 27.
fram. Hin íslenzka loftbrú við
umheiminn er tákn þróttar og
framtaks lítillar þjóðar. En
hún verður líka að vera fyrir-
heit um nýja sókn, vakandi
skilning á viðfangsefnum
hvers tíma, og ábyrgðartil-
finningu og manndóm þrosk-
aðrar lýðræðisþjóðar,