Morgunblaðið - 11.04.1965, Side 16

16
MORCUNBLAÐIÐ
Sunnudagur 11. aptíl 1965

Útgefandi:
F ramkvæmdast j óri:
Ritstjórar:
Ritst j órnarf ulltrúi:
Auglýsingar:
Ritstjórn:
Auglýsingar og afgreiðsla:
Áskriftargjald kr. 90.00
í lausasölu kr.
Hf. Árvakur, Reykjavík.
Sigfús Jónsson.
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6. '
Aðalstræti 6. Sími 22480.
á mánuði innanlands.
5.00 eintakið.
INNLENT ÞJÓÐHÖFÐ
INGJAVALD 25 ÁRA
¥ gær, 10. apríl, voru liðin 25 ] sem eru að byggja upp fjár-
-*■ ár frá því að vald þjóð- j hagsafkomu sína. Þess vegna
höfðingja fluttist inn í landið.
Daginn áður höfðu þau vá-
legu tíðindi borizt til lands-
ins, að nazistar hefðu her-
numið Danmörku og með því
gert konungi íslands og Dan-
merkur ókleift að fara með
__ þjóðhöfðingjavald á íslandi.
Hinn 9. apríl 1940 sat því
Alþingi íslendinga á löngum
fundum. Og klukkan 2.50 að
morgni hins 10. apríl sam-
þykkti Alþingi samhljóða eft-
irfarandi ályktun:
„Með því að ástand það,
sem nú hefur skapazt, hefur
gert konungi íslands ókleift
að fara með vald þá^, sent
honum er fengið í stjórnaf-
skránni, lýsir Alþingi því yf-
ir, að það felur ráðuneyti ís-
lands að svo stöddu meðferð
þesá valds“.
Vald þjóðhöfðingja var ári
síðar fengið ríkisstjóra og var
í hans höndum, þar til sam-
bandinu var slitið við Dani og
lýðveldi stofnað 1944.
Þessa merkisatburðar hljót-
— um við íslendingar að minn-
ast, þótt við hörmum auðvit-
að, að þessi þáttaskil í sögu
þjóðarinnaV skyldi bera að
með þeim hætti, sem raun
varð á, að danska þjóðin var
svipt frelsi sínu og konungur
íslands og Danmerkur gat
ekki lengur sinnt skyldum
þjóðhöfðingja gagnvart ís-
landi.
BARÁTTAN VIÐ
VERÐBÓLGUNA
Cíðan á stríðsárunum hefur
. lengst af verið verð-
bólguþróun hér á íslandi, sem
skapað hefur margháttuð
vandamál og oft og tíðum
valdið því, að efnahagsfram-
farir háfa orðið minni en ella
hefði verið. Menn hafa stöð-
ugt glímt við þennan vanda
og tekizt misjafnlega.
Og enn óttast menn verð-
bólgu. Júnísamkomulagið í
fyrra gerði það að vísu að
verkum, að unnt var að
treysta efnahagsafkomuna og
t.d. eru hin nýju og stórfelldu
lán til húsbyggjenda afleið-
ing þess samkomulags, því að
ógjörlegt hefði verið að
tryggja fé til húsbygginga, ef
ekki hefði tekizt að stemma
stigu við hraðri verðbólgu-
þróun.
Sem betur fer skilja það æ
fleiri, að verðbólgan er til
óþurftar og sérstaklega skað-
ar hún hina efnaminni og þá,
ættu launþegasamtökin að
vera fús til samstarfs um
stöðvun verðbólgu og traust-
an fjárhag.
Með hliðsjón af þessum
staðreyndum er ekki ástæða
til annars en ætla, að laun-
þegasamtökin og vinnuveit-
endur geri nú alvarlega til-
raun til þess að ná kjarasamn
ingum, sem ekki mundu valda
því, að nýtt kapphlaup hæfist
milli kaupgjalds og verðlags,
sem stofna mundi efnahag al-
þýðu í voða. Nú eins og í
fyrra mun ríkisvaldið gera
það, sem í þess valdi stendur
til að greiða fyrir slíkum
sanmingum.
íslendingar eru að vísu ekki
þeir einu, sem glíma við verð-
þólguna. Verðhækkanir hafa
orðið verulegar í flestum ná-
grannalöndunum, en þó hef-
ur kaupgjald hvergi hækkað
jafn ört og hér á íslandi nú
allra síðustu árin, sem leitt
hefur til þess, að verðlag inn-
lendra vara hefur hækkað
verulega.
Auðvitað hafa verðhækk-
anirnar á mörkuðum okkar
hjálpað okkur, en þær hafa
þó hvergi nærri orðið jafn
miklar og kauphækkanirnar
hér. Þess vegna er alveg ljóst,
að ekki má hætta á verulegar
kauphækkanir nú. Það þurfa
ráðamenn á öllum sviðum
þjóðlífsins að gera sér ljóst,
og öll þjóðholl öfl að vinna
að heilbrigðri lausn kjara-
málanna.
VANDAMÁL
IÐNAÐARINS
T umræðunum um vandamál
A iðnaðarins og samkeppni
.þá, sem iðnaðurinn hefur af
innfluttum vörum, hefur það
ekki nægilega verið undir-
strikað, að erfiðleikar ís-
lenzks iðnaðar stafa ekki sízt
af því, að allur kostnaður
hans hefur hækkað, og sér-
staklega þó vinnulaunin.
Það er ætíð matsatriði, hve
mikla vernd á að veita iðnaði,
og þróunin er víðast sú að
draga úr tollvernd og auka
samkeppni. Flestar greinar
íslenzks iðnaðar njóta veru-
legrar tollverndar, en sumar
þeirra eiga engu að síður í
talsverðum erfiðleikum vegna
samkeppni utan lands frá.
Iðnrekendur viðurkenna,að
eðlilegt sé, að þeir verði að
búa við hæfilega samkeppni
og leggja megináherzlu á að
Drottningin hyllt með
kampavíni í
er hún kom úr síðustu
Islandsferdinnl
3. apríl sl., ®r IDronning Alex-
andrine kom úr hinztu íslands
för sinni, var haldin kampa-
vinsveizla um borð til heið-
urs hinu aldna happaskipi, o<
hafa Kaupmannahafnarblöð-
in skýrt frá hófi þessu, og
rakið feril skipsins, og sum
sö?u íslandssiglinganna frá
frá Danmörku í öld eða svo.
Berlingske Tidende segir að
það sé sjaldgæft nú á dögum
annrikis og hraða að slík
,.stemning“ ríki, og hafi ver-
ið um borð í Drottningunni er
hún kom úr síðustu ferðinni.
Endalok Drottningarinnar
verða þau, að lokinn dyggri
þjónustu, að hún verður rif-
in i brotajárn, en nýrra skip
og veglegra kemur nú í henn
ar stað, sem kunnugt er.
í grein Berlingske Tidende
er saga íslandssiglinganna
rakin i eina öld og fer hér á
eftir sá hluti hennar.
Um miðja síðustu öld var
fyrirtækinu Fried E. Peter-
sen falið að annazt íslands-
siglingarnar, sem þá áttu sér
stað með seglskipum. En í
nóvember 1857 stgldi „Sæ-
ljónið“ út í suðvestan kuli,
sem brátt varð að ofsaroki.
Segiskipi’ð fórst uradir Snæ-
fellsjökli og fórust allir, sem
með því voru. Árið eftir
stakk C.P.A. Kooh, skipamiðl-
ari, upp á því við stjórnina,
að gufuskip skyldi annazt póst
flutninga milli íslands og
Danmerkur. Gufuskipið ,,Act-
urus“, sem ismíðað var í Bret-
landi, sigldi þá til íslands þar
til í lok sjöunda tugs aldar-
innar. Fór skipið 6—7 ferðir
á ári fyrir stjórnina. Þetta
skip hafði líkt og önnur Is-
lands- og Graenlandsför,
bryggjupláss I Kristjánshöfn
og nöfnin Island Plads og
Trangraven (Lýsisgrófin) eru
frá þessum tímum.
1866 gengu skip fyrrnefnds
Koeh’s inn í hið nýstofnaða
útgerðarfyrirtæki Sameinaða
gufuskipafélagið (DFDS), og
„Arcturus“ hélt áfram Islands
ferðum á vegum þess ásamt
gufuskipunum „Anglo Dane“
og „Phönix“. í janiúar 1877
fórst „Phönix“ í stormj, stór-
Georg Andersen, forstjóri Sameinaða gufuskipafélagsins og
Joensen, skipstjóri, skála í kampavíni um borð i Dronning
Alexandrine er skipið kom úr siðustu íslandsferðinni.
Drottningin leggst að bryggju
við Larsens Plads í Kaup-
mannahöfn, komin úr siðustu
ferðinni.
hríð og 22 stiga frosti. Skip-
ið festist í ís, og endaði með
því áð steyta á blindskeri,
Skipbrotsmenn rtáðu landi í
opnum bátum, margir með
kolbrand á höndum og fótum,
en allir nema matsveinninn
héldu lífi.
„Laura“, „Ceres" og „Vesta“
voru næstu Islandsförin, en
tvö þau síðasttöldu urðu fórn
arlömib kafbátaihernaðarins
1917. Þremur árum áður hafði
Eimskipafélag Islands verið
stofnað, og hélt það félag
einnig uppi siglingum eftir
það.
Hið fyrsta raunverulega far
þegaskip DFDS var „ísland“,
en þar voru rúm fyrir 172
farþega. Það skip flutti Krist-
ján konung X, er heimsótti
Island og Grænland 1921. „ís~
land“ fórst við strönd Skot-
lands 1937, en áhöfnin komst
öll af.
18. júní 1927 var „Dronning
Alexandrine“ afhent DFDS,
og nú hefur það skip hætt
ferðum eftir 37 ára þjónustu
og við tekur „Kronprins
Olav.“
samkeppnisaðstaða þeirra
verði bætt, en ekki hitt, að
samkeppninni sé bægt frá
dyrum.
Nú þegar dregur að gerð
nýrra kjarasamninga er rétt
að menn hafi það hugfast, að
iðnaðurinn getur ekki staðið
undir verulegum kauphækk-
unum. Einhver kynni að vísu
að benda á það, að unnt væri
að bæta aðstöðu iðnaðarins
með því að hækka tolla á inn-
fluttar vörur. En hver væri
þá bættari? Iðnaðarvarningur
bæði innlendur og erlendur
mundi þá hækka í verði og éta
upp kauphækkanirnar.
Sú stefna væri áreiðanlega
engum til góðs. Og ljóst er að
það er ekki einungis vegna
sjávarútvegsins, sem við verð
um að forðast verulegar kaup
hækkanir, heldur einnig
vegna iðnaðarins og þar með
meginhluta alls ísLenzks at-
vinnulífs.
VÁTNS
SKORTURINN í
VESTMANNA
EYJUM
¥ viðtali, sem Morgunblaðið
A birti í gær við Sigfús John-
sen, rekur hann þann mikla
vanda, sem Vestmannaeying-
um er búinn af vatnsskórtin-
um, en tilraunir til þess að
ná drykkjarvatni í Vest-
mannaeyjum hafa ekki borið
tilætlaðan árangur.
Auðvitað kemur að því áð«
ur en langt um líður, að ann-
að hvort verður að leggja
vatnsleiðslu úr landi til Eyja
eða vinna vatn úr sjó, en Sig-
fús Johnsen bendir á bráða-
birgðalausn til að firra mestu
vandræðunum.
í Herjólfi eru geymar, sem
ætlaðir voru til olíuflutninga
og taka um 120 tonn. Leggur
hann til að geymar þessir
verði lagfærðir, og þannig
væri hægt að flytja um 500
tonn af vatni til Eyja á viku
hverri með sáralitlum kostn-
aði. Virðist einsýnt, að bráður
bugur verði undinn að því að
greiða fyrir Vestmanneying-
um með þessum hætti, meðan
beðið er fullnaðarlausnar á
vatnsskortinum þar,