Morgunblaðið - 28.07.1965, Síða 8

8
MORCUNBl AflfO
Miðvikudagur 28. júlí 1965
Úlafur Geirsson, aöstoðar-
yfirlæknir — Minning
F. 27. maí 1909. - D. 22. júlí 1965.
HOLLVINUR er horfinn. Þegar
svo sterkur stofn og mikill
persónuleiki hverfur á svo skyndi
Iegan hátt sem hér hefir orðið,
stendur maður fyrst agndofa, en
síðan kemur undarlegt tóm í til-
veruna, sem ýtir vinum og
venzlafólki enn þéttar saman.
Raunin er sú, að vináttuböndin
eru hnýtt fyrri hluta aeviskeiðs-
ins, en þau skýrast og treystast
er iíður á ævina og hópurinn
þynnist.
Hið sviplega og ótímabæra frá-
fall Ólafs Geirssonar kom okkur
félögum hans því meira á óvart,
að hann hafði notið góðrar heilsu
alla ævi. Mundi ég ætla, að við
hefðum talið hann hraustastan
í okkar hópi. Líkamsvöxtur, fram
koma og fas var þannig að úr
því skein traust og öryggi sem
sé þær náðargjafir, sem eftir-
sóknarverðar eru öllum og ekki
sízt læknum. Þar sem svo þar
við bætist skarpur skilningur,
góðar námsgáfur, mildi, mannúð
og samvizkusemi er ekki að
undra þótt læknisstarfið léti hon-
um vel. Sem nánum vini og sam-
verkamanni er mér vel kunnugt,
hve óvenju ástsæll hann var
sjúklingum sínum og þeim sem
hans leituðu. Hinir sterku þættir
í skaphöfn hans voru gjörhyggli,
rósemi og festa. Með meðfæddri
hægð tók hann ákvarðanir sínar,
og gjarna breiddist þá góðlegt
bros yfir hið breiða karlmann-
lega andliti hans. Vegna djúp-
stæðrar þekkingar hans á ýmis-
konar málefnum var hann fastur
á skoðunum sínum. Athyglisgáfa
hans var frábær, og kom þar
fram margt skarplegt og skemmti
legt, en minna bar á þessu en
skyldi vegna hlédrægni hans.
Auk staðgóðrar þekkingar í
læknisfræði var Ólafur heitinn
sjór af vísum, kvæðum og sög
um. Þekki ég engann sem stóð
honum þar á sporði. Var hann
þvi óspart notaður til uppsláttar
að botna vísur og byrja. Má því
segja um hann líkt og Grímur
Thomsen segir um kvæðamann:
„Kann ég utanbókar okkar
Allar beztu rímurnar,
Þá eru stúfar, þulur, flokkar
Þjóðinni til skemmtunar.
Eins og gefur að skilja hlóðust
á hann ýmiskonar trúnaðarstörf
í þágu læknasamtakanna. Hann
hefir setið lengst allra lækna í
ritstjóm Læknablaðsins eða 22
ár. I stjórn Læknafélags Reykja-
víkur var hann ritari 1949—1951,
Og ritari í stjórn Læknafélags Is-
lands 1956—1960. Hann léði ekki
máls á að verða formaður þess,
þótt eftir honum væri gengið.
Auk þess átti hann sæti í ýmis-
konar nefndum læknasamtak
anna, sem of langt yrði upp að
telja á þessum vettvangi. Hann
var prófdómari í lyflæknisfræði
við læknadeild Háskóla íslands
og prófdómari við Hjúkmnar-
skóla íslands.
Ólafur ritaði margar greinar í
Læknablaðið um efni sérgreinar
sinnar, auk þess sem hann við-
aði að blaðinu ýmiskonar þýddu
efni. Átti létt með að skrifa og
var orðhagur vel, enda hefir
hann auðgað íslenzkt læknamál
með góðum nýyrðum. Hæfni
hans til þessara hluta mun að
vonum hafa nokkru um valdið,
hve lengi hann sat í ritstjórn
Læknablaðsins. Að beiðni Vil-
mundar Jónssonar, frv. land-
læknis, þýddi hann bók Prófess
ors Skúla Guðjónssonar úr
dönsku: „Manneldi og heilsufar
í Fornöld", og kom sú bók út
hér 1949. Er bókinni snúið
kjarngott mál og þýðandanúm
til mikils sóma. Sagði hann mér
að það hefði orðið sér tafsamt
verk.
Ólafur Geirsson var stúdent frá
Menntaskóianum í Reykjavík
1929, kandidat í læknisfræði frá
Háskóla íslands 1934. Dvaldi síð-
an í Danmörku til framhalds-
náms um nokkurra ára skeið. Eft
ir heimkomuna var hann ráðinn
aðstoðarlæknir berklayfirlæknis
1939. Ráðinn deildarlæknir við
Vífilsstaðahælið 1942, og verið
aðstoðaryfirlæknir þar síðari ár-
in. 1940 viðurkenndur sérfræð-
ingur í berklalækningum, og
1957 viðurkenndur sérfræðingur
lyflæknisfræði, eftir að hafa
unnið sem aðstoðarlæknir við
lyflæknisdeild Landsspítalans um
tveggja ára skeið.
Ég átti þvi láni að fagna að
standa að því að hann var ráðinn
að Landsspítalanum. Tel ég það
lyflæknisdeildinni mikið happ,
>ví að í hans hlut kom að afla
sér sérfræðilegrar þekkingar í
blóðsegavörnum og hefja þá
lækningameðferð hér á landi.
Kom þá bezt fram skipulags-
hæfni hans, nákvæmni og ár-
vekni í starfi. Er mér óhætt að
fullyrða, að árangur af starfsmi
þessari er það góður, að ég þekki
hann hvergi betri. Þótt margir
eigi þar þakkir skilið, ber Ólafi
>ær mestar.
Við höfum átt sumarleyfi sam-
an um 12 ára skeið við laxveiðar
Laxá í Aðaldal og er þaðan
margs góðs að minnast. Frá því
fagra umhverfi og laxveiðifélög-
unum færi ég alúðarfyllstu þakk
ir fyrir svo margar ógleymanleg-
ar stundir.
Ólafur var maður meðalhár,
sterklega vaxinn, allrrr hinn
vörpulegasti og vel á sig kominn,
sem sé þéttur á velli og þéttur
lund. Framkoman öll mótaðist
af rólegri yfirvegun, og við nán-
ari kynni var maðurinn svo traust
vekjandi sem mest mátti verða.
Hann var giftur Erlu Egilson
frá Hafnarfirði og eignuðust þau
þrjú börn’: Þórarin, héraðslækni
Hvammstanga, Skúla,' verk-
stæðisformann og Elísabetu, gifta
Olaf Paulson, læknanema, Kaup-
mannahöfn.
Mér er ljúft að minnast og
þakka okkar síðustu samveru,
sem alveg er nýlokið, og var átta
daga ferðalag aðallega í óbyggð
um landsins með fjölskyldu og
nánum vinum. Minnist ég þá sér.
staklega er við gengum niður að
Dettifossi, að við fórum að kyrja
kvæðið um hann eftir Kristján
JónssOn, fjallaskáld. Mundi ég þá
ekki fyrri hluta síðustu vísu
kvæðisins, sem ólafur kom auð
vitað strax með, en hún hljóðar
svo:
Blunda vil ég á bárum þínum
er bleikur loksins hníg ég nár,“
o.s.frv.
Hefði mig þá sízt grunað, hve
stutt var eftir af æviskeiði þessa
mæta manns.
Ég leyfi mér að færa hér fram
innilegustu hluttekning til eigin-
konu, barna og annarra nán
ustu frá samstarfsmönnum mín-
um á Landsspítalanum, fjöl-
skyldu minni og mér. Þakka ég
um leið órofa tryggð og vináttu
um áratuga skeið.
Sú verður ósk mín síðasta, að
hinn göfugi læknisferill Ólafs
Geirssonar um þrjátíu ára skeið
verði læknastéttinni óbrotgjarn
minnisvarði og til fyrirmyndar
þeim ungu læknum og læknaefn-
um sem kynnzt hafa verðugum
fulltrúa stéttarinnar og góðum
dreng.
Útför hans verður gjörð frá
Dómkirkjunni í Reykjavík í dag
kl. 14.
Sigurður Samúelsson
látinn geri ég að mínum yfir
moldum velunnara míns, Ölafs
Geirssonar læknis.
Ég læt öðrum eftir að rekja
sögu ævi hans og starfs. Aðeins
fáein þakkarorð til þessa mæta
manns, sem stundaði mig um 10
ára skeið á Vífilsstaðahæii á-
samt sínum góða kollega, Helga
Ingvarssyni.
Ég veit, að margur á Ólafi
hei'tnum mikið að þakka. En ég
er í vafa um að nokkur sjúkl-
inga hans eigi honum meira að
þakka en ég, — því að í félagi
við fyrrnefndan kollega sinn frí-
aói hann mig frá því, sem verra
er en berkladauðinn. Langar
m;g að minnast þess lítið eitt.
Þegar ég bom að Vífilsstöðum
árið 1951, var ég sjúk bæði á
sál og líkama. Truflun á efna-
sldptum líkamans hafði þrúgað
svo taugakerfi mitt að í algert
óeíni var komið. Þá tóku þess-
ir mætu mannvinir, Ólafur heit-
inn og Helgi Ingvarsson, hönd-
urn saman og slógu um mig varð
iokur, sem þeir í rauninni aldrei
rufu síðan, þó að ég dveldi ann-
ars staðar síðustu 5 árin. Helgi
reið á vaðið og reyndi fyrstur
lækna við mig það lyf, er mér
hefur eitt að varanlegu gagni
komið á þessu sviði. Og því
meira var um tilraun þessa vert
sökum þess, að ekki voru spurn
ir af að lyf þetta hefði nokkru
aðgerðin gerð. En með því að
sjúkdómurinn var búinn að
leika mig grátt, var ég nokkvið
lengi að ná mér á eftir. Gekk
svo fyrsta árið, að á mig sóttu
geðtruflanir, sem lýstu sér í
þunglyndi og ýmis konar firr-
um. Dvaldi ég í skjóli þeirra
Vífilsstaðalækna — og hef ég
oft hugsað til þess með kinn-
roða, hve þreytandi sjúklingur
ég hlýt að hafa verið þennan
tíma. Ég átti orðræður við þá,
annan hvorn, nálega daglega —
og þær viðræður björguðu mér
úr sálkreppunni. Báðir reyndust
þar jafnir, fannst mér eldri lækn
irinn sem faðir, hinn yngri sem
bróðir. Gengu þeir báðir f>am
fyrir skjöldu og gerðust trúnað-
armenn mínir og vinir. Þó að ég
kæmi með sömu vandræðin dag
eftir dag, brá aldrei til óþolin-
mæði, heldur voru þau rædd
eins og þau væru mikilvægasta
málefnið í heimi. Þeir skildu,
að hið smáa er stórt í harmanna
heim. Ég hef fáa menn þekkt,
sem hafa kunnað þá list, að
hlusta, eins vel og ólafur Geirs-
son. Og brást þá ekki, að hann
gerhugsaði svarið jafnt og hann
hlustaði. Og orðum Ólafs var
alltaf hægt að treysta. Hreih-
skilni og hreinskiptin voru hon-
um í blóð bornar. Þetta ár var
hér heima í kynnisför góður
kollega Ólafs, er starfað hefur
ytra, Karl Strand. Fyrir bæna-
stað Ólafs gerði hann sér ferð
að Vífilsstöðum til að athuga
mig. Svo að ekkert tækifæri til
að hjálpa mér var látið ónotað,
— né heldur ngitt til að tala í
mig kjarkinn. Þetta sameigin-
lega átak þeirra læknanna á Víf-
ilsstöðum bar að lokum þann
árangur, að andlegt ástand mitt
hefur síðan verið annað líf í
þessu lífi. Sagði ég eitt sinn í
spaugi við Ólaf, er við minnt-
umst á þessa breytingu:
— Þessu hefur þú nú að
nokkru leyti komið til leiðar
með þinni hæversku — frekju!
— Ólafur brosti hjartanlega
sínu fallega brosi, sem ávalt sló
birtu yfir, hvar sem það sást.
Nú sendi ég að hans leiðar-
lokum ástvinum hans ' kærar
kveðjur. Konunni, er fylgdi hon-
um og bar birtu á líf hans, syn-
inum eldri, er fetar í- fótspor
hans, dótturinni í framandi landi
og syninum yngri hér heima.
Megi minning hins mæta drengs
bregða birtu á líf þeirra. Einnig
sendi ég vini mínum og félaga
menn þeirra hjóna lögðu því ó-
sjaldan leið sína til þeirra og
nutu þar góðrar risnu og heil-
brigðrar glaðværðar.
Ólafur var um tvo áratugi
læknir á Vífilsstöðum og ávann
sér þar óbilandi traust og vin-
áttu samstarfsmanna sinna og
sjúklinga. Utan hælisins var
hann einnig eftirsóttur læknir
og átti stóran hóp skjólstæðinga
og vina um land allt. Hann tók
einnig mikinn og virkan þátt
í félagsmálum lækna og reynd-
ist þar sem annarsstaðar ósér-
hlífinn og hollrá'ður. Hann gegndi
því mörgum trúnaðarstörfum
fyrir stétt sína og var óvenju-
lega vinsæll meðal stéttabræðra
sinna og naut óskoraðs trausts
þeirra. Ólafur var sérfræðingur
í berkla og lyflæknissjúkdómum
og hafði því aflað sér mjög stað-
góðrar og víðtækrar menntunar
í læknisfræði. Þegar þar við bætt
ist frábær skyldurækni, reglu-
semi og áhugi í starfi er síst að
undra, a'ð vegur hans og vin-
sældir fóru sívaxandi. Ólafur
var maður hæglátur, ljúfur og
lítillátur og var því hvers manns
hugljúfi, en jafnframt bjó hann
yfir þeirri skapfestu og æðru-
leysi, sem gerði hann vel til
forráða fallin. Seinustu árin var
hann aðstoðaryfirlæknir á Vífils
stöðum og á allra vitorði var, að
hann átti að taka við yfirlæknis-
stöðu þar á næstunni. Enginn
hafði betur til þess unnið, eng-
inn til þess færari og engum
unni ég þess betur. Ég tel það
eitt mest lán á öllum starfferli
mínum að hafa notið aðstoðar
hans og samvinnu í svo mörg
ár. Það er bjart yfir minningum
mínum um samstarfið við hann,
á þær hefur enginn skuggi fall-
ið. í öllum vandamálum var
hann stoð mín og stytta og kvik-
aði aldrei.
Nú er hann horfinn af sjón-
arsvi'ðinu, en minningin um mik-
ilhæfan og góðan dreng fyrnist
ekki. Við samstarfsmenn hans og
skjólstæðingar á Vífilsstöðum
kveðjum dáðan lækni og dáðan
drengskaparmann. Vegna sakn-
aðar okkar skiljum við betur
sára sorg eiginkonu hans, barna
og annara ástvina. Við vottum
þeim öll innilega samúð okkar
og hluttekningu.
Helgi Ingvarsson.
sinni verið reynt í heiminum i hans, Helga Ingvarssyni, hjart-
þessum tilgangi, þo að notað
— Góðar nætur, kóngsson,
— og syngi englar sálu þína
í ró. —
Þessi orð Hórasar um Hamlet
væri á öðru sviði En tæpu ári
síðar fékk læknirinn spurnir af
að byrjað væri þá að nota það
á sama hátt erlendis. Vildi hann
því aldrei flíka sinni tilraun.
Stór sár þurfa langa græðslu, en
þó kom þar að, er fram liðu
stundir, að þessi tilraun bar
góðan árangur. En ekki voru
þessir velunnarar mínir þó fylli-
lega ánægðir fyrir mína hönd.
Og kom nú Ólafi Geirssyni í
hug heilagerð sú, er lobotomi
nefnist og oft hefur reynst rík
til árangurs. íslenzkur lækmr
var þá á lífi, sem fékkst við
þessar aðgerðir, Bjarni heitinn
Oddsson. Blessuð sé minning
hans. Réðj nú Ólafur mér að
leita þessa ráðs, en ég var lengi
treg. Mun þar hafa ráðið nokkru
að ég hef aldrei verið kjark,-
kona og treg orðin að trúa á
árangur. En þó mun þar mesíu
hafa ráðið, að tilhugsunin við að
láta hrófla við þessu viðkvæma
líffæri, heilanum, skóp mér
beyg við einhverja breytingu, er
verða kynni á sjálfri mér til
hins lakara. Ég þæfði því lengi
á móti. Ólafur heitinn skildi mig
út í æsar og sótti mál sitt ekki
fast. Hann hvorki skipaði né
bað. En hann setti sig ekki úr
færi að bera þær aðgerðir af
þessu tagi í tal, sem hann kunni
sögur af. Segja mér frá þeim
og árangri þeirra, einnig að út-
lista fyrir mér, í hverju þær
væru fólgnar og árangur þeirra,
rétt eins og hann væri að ræða
við jafningja sinn. Þessum hæ-
verska áróðri hélt hann áfram
uns ég fór að linast. Hugsaði
loks sem svo, að það mikið hefði
Ólafur fyrir mig gert, að skylt
væri að sýna honum það traust
að hlíta ráðum hans. Var svo
ans kveðju.
Sjálfan hann kveð ég að skiln-
aði sömu orðum og ég kvaddi
hann síðast í lifanda lífi:
— Ég vona að guð launi þér
fyrir mig, þegar þú þarft mest
á því að halda. —
Helga Jónasardóttir,
frá Hólabaki.
ÞAÐ var mikið og þungt áfall
fyrir skjólstæðinga og vini Ólafs
Geirssonar, aðstoðaryfirlæknis,
þegar sú harmafregn barst út,
að hann væri fallinn frá, löngu
fyrir aldur fram. Hann var mað-
ur á bezta aldri, heilsugóður og
virtist eiga ólokið mikilvægasta
hluta af athafnamiklu og heilla-
drjúgu lífsstarfi sínu. Heimili
hans var með ágætum. Eiginkona
hans, frú Erla Egilsson, er kunn
fyrir rausn og höfðingsskap og
þrjú góð og mannvænleg börn
þeirra gerðu sitt til að gera
garðinn frægan. Vinir og vanda-
12 íbúðarhús í
bysf^ingu á Er>ils-
stöðum
EGILSSTÖÐUM, ' 27. júlí. —
12 íbúðarhús eru nú í byggingu
hér á Egilsstöðum. Þá er byrjað
á stórri vöruskemmu fyrir Kaup-
félag Héraðsbúa og á flugvellin-
um er unnið að viðbyggingu við
flugskýlið.
Gott veður er hér I dag, en
heldur ,kalt hefur verið undan-
farna daga. Heyskapur er í full-
um gangi og gengur eftir vonum.
Kartöfluspretta er einnig á góð-
um vegi.
Hér er mikil umferð ferða-
manna og öll hótel hafa verið
fullskipuð. — M.G.
ATHÚGIÐ
að borið saman við útbreiðslu
er langtum ódýrara að auglýsa
< Morgunblaðinu en öðrum
blöðum.
Til sölu
Volvo-Amazon
árgerð 1965, skemmd vegna veltu. Bifreiðinni hefur
verið ekið rúma 10.000 km. — Bifreiðin er til sýnis
í Ármúla 16. — Tilboð óskast.
Sjóvátryggingafélag íslands
Bifreiðadeild — Laugavegi 176.