Morgunblaðið - 05.01.1966, Síða 12

MORCU N BLAÐIÐ
Miðvlkudagur 8. janiSar 1968
1*
Sigtún:
KLEPPUR -
Refja i tveim leibum
FYRIRTÆKI sem nefnir sig
Borgarrevían hf. hefur sýnt það
lofsverða framtak að hleypa af
stokkunum glænýrri refju eftir
ónafngreinda höfunda, og var
hún frumsýnd í Sigtúni á sunnu-
dagskvöldið við glasaklið og góð-
ar undirtektir viðstaddra. Refjan
ber heitið „Kleppur — hraðferð“
og er „í tveim leiðum", eins og
það er orðað í leikskránni, sem
jafnframt getur um '„umferðár-
stjórann" Sigurð Karlsson, hvert
sem hlutverk hans nú er.' Hins
vegar hefur láðst að geta höfunda
og leikstjóra, hvernig sem á því
stendur. Skæðar tungur hvísla,
— Stóriðjustefna
Framhald af bls. 6
döllurum á smálest eftir að fram-
leiðslan nær lokastigi, 60 þús.
smál., og gildir í 15 ár frá því hún
nam 30 þús. smál., en tvihækkar
síðan. 35 dollara gjald er greitt
fyrir framlengingartímann, þeg-
ar 15 ár eru liðin frá upphafi
lokastigsins (60 þús. smál.).
Sé aðeins reiknað með 20 doll-
urum nemur gjaldið af ársút-
flutningi á 60 þús. smál. alls 1,2
millj. dollurum, eða um 52 millj.
króna á ári. Ríkissjóður fær þetta
gjald og sveitarfélög að ein-
hverju leyti.
Til hverra þarfa ætti fé ríkis-
sjóðs að réttu lagi að notast?
Fyrsý og fremst til að kaupa
(hluti í Isal og hlýtur ríkisstjórn-
in að geta hermt upp á sviss-
neska félagið slíka heimild (sbr.
áðurnefnda skýrslu, bls. 3).
Þessu næst til að mynda stór-
iðjusjóð, til þess að undirbúa
framtíðarverkefni í stóriðju, svo
sem með stofnun tilrauna- og
rannsóknastofnunar í efnaiðnaði
með raforku, og á annan hátt.
Þegar ríki og einstaklingar eru
orðnir eigendur fsals og jafnvel
mun fyrr, ætti hin nýja stóriðju-
stefna að vera komin í öruggan,
íslenzkan farveg.
Ásgeir Þorsteinsson,
verkfræðingur.
að höfundarnir séu þeir kunnu
háðfuglar Bjarni Guðmundsson
og Guðmundur Sigurðsson, en
Benedikt Árnason leikstjórinn,
og sel ég það ekki dýrara en ég
keypti. Hvað sem því líður er
full ástæða til að þakka þeim,
sem sömdu og settu á svið þetta
nýjastá grín, fyrir ánægjulega
kvöldstund og nokkrar hressandi
hláturrokur.
Það sem fyrst og fremst ein-
kenndi sýninguna á sunnudags-
kvöldið voru snjallir söngtextar
við mjög áheyrileg lög eftir ó-
nafngreinda höfunda og áferðar-
góð sviðssetning þar sem megin-
áherzla var lögð á hraða, fjör og
plastískan þokka. Á hinn bóginn
voru nokkrir leikenda svo illa
heima í textanum, að það olli
víða hiki og sums staðar bein-
línis ruglingi. Hefðu allir aðiljar
grætt á því að fresta frumsýn-
ingunni um svo sem tvær vikur
til að tryggja öruggari meðferð
textans. Er engu líkara en hálf-
æfðar sýningar séu að konfast í
tízku í Reykjavík!
Án þess ég muni svo langt að
geta rifjað upp „blómaskeið"
refjunnar á fslandi, þykist ég
mega slá því föstu að „Kleppur
— hraðferð" sé með samfelldara
og fágaðra yfirbragði en venja er
til um refjur hérlendis, og á sviðs
setningin ekki hvað minnstan
þátl í því: hún er bæði fjörleg og
fagmannleg, þannig að fátt er um
ládeyður eða leiðinlega hnökra.
Eins og títt er um verk af þessu
tagi fléttast ádeila á samtíðina
inn í græskulaust gaman um vín-
menningu íslendinga. Er víða
vikið að kunnum fyrirbærum úr
þjóðlífinu, ekki sízt braski og
fjármálahneykslum, enda af nógu
að taka á íslandi. Ádeilan er yfir-
leitt í vægasta lagi, þannig að
hún er stundum ofurliði borin af
gríni og galsa, en hitt fór ekki
milli mála, að mörg skeyti hæfðu
í mark hjá áheyrendum, og hefðu
orðið enn meiri brögð að því, ef
betur hefði verið æft og meiri
alúð lögð við að koma öllum
HRAÐFERÐ
textanum til skila. Mörg gull-
korn féllu að því er virtist mátt-
laus á hlustir tilheyrenda.
Leikurinn gerist allur á bar í
höfuðstaðnum, svonefndum Milla
bar, þar sem ræður ríkjum Brúsi
barmenni, útsmoginn einkafram-
takspostuli sem græðir á smygl-
uðum vínföngum. Meðal gesta
hans er Jökull Long farmenni,
sem kominn er í land með væn-
an slatta af áfengi handa Brúsa,
og flytur hann smygjið á hinn
frumlegasta hátt innan klæða.
Annar tíður gestur er Jenka Bar-
geir, kona Jóns Bargeirs fjár-
málamanns sem missti af strætis-
vagninum og situr inni þessa
stundina, en hefur annars matað
krókinn á okri, smygli, braski
með setuliðsgóss_og yfirleitt öllu
því sem nýríkum mönnum á ís-
landi hefur reynzt gróðavænleg-
ast. Loks koma við sögu tveir
táningar sem mynda eins konar
mótvægi við eldri kynslóðina og
túlka önnur lífsviðhorf, sem að
vísu eru ekki sérstaklega nýstár-
leg, en mættu kannski kallast
„heilbrigð“.
Um leikendur er það að segja,
að Lárus Ingólfsscn var í essinu
sínu og dró upp skoplega en furðu
raunsanna mynd af Jökli Long
smyglara og barflugu, fór víða
skemmtilega með textann en
hefði mátt kunna hann betur.
Ásamt Lárusi setti annar tán-
ingurinn, leikinn af Alla Rúts,
sterkastan svip á sýninguna. Alli
Rúts virðist vera skapaður í
refjuhlutverk, f mrmikill, skýr í
framsögn, lagviss og aðsópsmik-
ill. Var þáttur hans í sýningunni
á sunnudagskvöl'dið meiri en
hlutverkið gefur í sjálfu sér til-
efni til. Við hlið hans stóð Nína
Björk sem gerði sínu hlutverki
heldur daufleg ,kil og átti mjög
erfitt með að koma textanum til
áheyrenda. Bragurinn um táning-
ana (trúarjátning þeirra?) var
langbezt fluttur hjá henni, en
hefði sennilega orðið áhrifasterk-
ari með tilþrifameiri framsögn —
eða þá ennþá meira hlutleysi!
Emilía Jónasdóttir lék Jenku
Bargeir af alkunnri röggsemi, en
sýndi annars hvérgi óvænta túlk-
un á þrautreyndu hlutverki pils-
vargsins, og var það skaði, því
hlutverkið gefur tilefni til
skemmtilegra blæbrigða.
Loks fór Hjálmtýr Hjálmtýs-
son með hlutv.erk Brúsa bar-
mennis og gtrði margt mjög lag-
lega, enda gæddur fallegri tenór-
rödd, en leikur hans var með
köflum dálítið þvingaður og fram
sögnin viðvaningsleg og óskýr.
Hitt kæmi mér ekki á óvart, að
Hjálmtýr væri efni í góðan refju-
leikara.
Þó „Kleppur — hraðferð**
marki sennilega ekki tímamót í
leikhúslífi Reykjavíkur, er refj-
an vel þess virði að sjá hana og
satt að segja einkar kærkomin
uppbót á fábreytilegan kost síð-
ustu mánaða. Hafi allir þökk sem
að henni unnu.
Sigurður A. Magnússon.
Fð07sfjóm og hagræðí^^: Sorgarrevían hf
Leikendurnir fimm, frá vinstri: Hjálmtýr Hjálmtýsson, Emilía Jó nasdóttir, Alll Rúts, Lárus Ing-
óifsson og Nína Björk. Að baki gítarleikari.
Farþegi slasast um
borð í m.s. Esju
í HÆSTARÉTTI -var fyrir
nokkru kveðinn upp dómur í
skaðabótamáli, sem reis út af
því, að farþegi um borð í m.s.
Esju hrasaði niður stiga og hlaut
a/ því nokkurn áverka. Fyrir
Hæstarétti voru þær kröfur gerð
ar, að eigandi skipsins, Skipaút
gerð ríkisins greiddi kr.
201.936.15 í skaðabætur vegna
slyssins.
Málavextir eru sem hér grein-
ir:
Þ. 10. febrúar 1962 varð Ingi-
björg Jónsdóttir Suðureyri, Súg-
andáfirði fyrir slysi og hefur hún
lýst aðdraganda slyssins á eftir-
farandi hátt: Hún hafði verið
farþegi um borð í m.s. Esju til-
greindan dag og hrasað niður
stiga, sem lá af bátadekki niður
á aðalþilfar, með þeim afleið-
ingum, að hún skarst á vinstri
augabrún og fékk áverka á hné.
Stiginn hafði verið glerháll af
ísingu og ekki hafi verið skeytt
um að bera salt á stigann fyrr
en eftir slysið. Handrið stigans
vinstra megin hafi verið málm-
pípa það gild, að tæplega hafi
verið hægt að ná utan um hana
góðu taki nema fyrir handstóra
menn, en hægra megin hafi
ekkert handrið verið. Taldi
konan að útgerð m.s. Esju bæri
fulla ábyrgð á slysinu sökum
vanbúnaðar. hirðuleysis og
skorts á nauðsynlegum öryggis-
ráðstöfunum, miðað við þá hættu
fyrir farþega, er ísingin í stiga-
þrepunum gæti valdið. Taldi
konan að henni yrði á engan hátt
um slysið kennt þar eð hún hafi
haldið um það eina handrið sem
fyrir var og farið sér að engu
óðslega. Örorka konunnar vegna
slyssins var metið 10%.
Skipaútgerð ríksinis krafðist
sýknu í málinu og byggði sýknu
kröfu sína fyrst og fremst á því,
að stefnandi, Ingibjörg Jónsdótt-
ir, finnist hvorki á farþegaskrá
né í farmiðabókum á þeím tíma,
sem slysið varð, þrátt fyrir það
að panta beri far með skipinu sex
dögum fyrir brottför þess. Var
því mótmælt sem röngu og ósönn
uðu, að konan hefði verið far-
þegi raeð m.s.Esju umrædda ferð
í öðru lagi kvað Skipaútgerðin
þilfar og stiga hafa verið hreins-
að af snjó og klaka morguninn
10. febr. 1962. Þá var hríðarveð-
ur og snjókoma og því væri það
óviðráðanlegar ástæður, það er
veðrið, sem valdið hefðu hálk-
unni ef um hálku hefði verið að
ræða. f þriðja lagi benti Skipa-
útgerðin á, að um hefði verið að
ræða aðra leið innanhúss á miili
umrædda þilfara, og óviðkom-
andi ættu ekkert erindi út í skip
ið og gæti útgerðin ekki borið
ábyrgð á ferðum þeirra á skips-
fjöl. Þá benti útgerðin enn á, að
stigar milli þilja á skipum væru
venjulega mjög brattir, en sá
stigi, sem um ræðir í máli þessu
væri ekki mjög brattur, og sé
traust handrið öðrum megin en
veggur hinum megin, og allir,
sem ferðist með skipum, viti það,
að ætíð skuli ganga aftur á bak
niður skipsstiga, sem svo eru
gerðir, sem hér um ræðir.
Héraðsdómur taldi sannað með
framburði vitna í málinu, að
Ingibjörg hefði verið farþegi með
skipinu umrædda ferð og hratt
því sýknukröfu stefnda af þeim
ástæðum. Þá taldi dómurinn, að
öryggisútbúnaði umrædds stiga
væri áfátt að því leyti, að ekkert
handriði væri hægra megin við
stigann. Þá taldi dómurinn, að
eins og veðri var háttað þann dag,
sem umrætt slys átti sér stað, og
með tilliti til þess, að skipið var
í þann veginn að leggja úr höfn
í Reykjavík og búast mátti því
við mikilli umferð farþega um
það, hefði ekki verið gætt þess
öryggis af hálfu útgerðarinnar,
sem ætlast yrði til.undir þessum
kringumstæðum; þar sem hvorki
voru gerðar ráðstafanir til að
koma í veg fyrir, að hálka mynd-
aðist í stiganum, né heldur hafð-
ur maður við hann til þess að
hjálpa farþegum sem fara þyrftu
um hann. Þá taldi dómurinn með
skirskotun til vitnisburðar skips
stjóra. m.s. Esju, að stefnandi
'hefði ekki farið óeðlilega leið í
umrætt skipti niður á neðra þil-
far skipsins, enda þótt Um fleiri
leiðir væri að ræða.
Hinsvegar leit dómurinn svo á,
að Ingibjörg hefði heldiw eigi
gætt þeirrar varúðar, sem henni
bar til að tryggja öryggi sitt.
Þótti einkum athugavert að hún
hélt áfram niður stigann án þess
EIMSKIPAFÉLAG íslands
hefur látið gera fallegt alma-
nak og barst blaðinu það í gær.
Það vakti athygli er Eimskip
gaf ekki út almanak í fyrra, og
þetta nýja virðist ekki gefa
eftir Eimskipafélags-almanök-
um sem menn þekkja frá fyrri
árum. Það er prentað í litum,
með ljósmyndaúrvali frá ýms-
um stöðum á landinu úx byggð
að leita sér aðstoðar, enda þótt
hún fyndi þegar í^fyrsta þrepi,
að hann væri flugháll, og enn-
fremur að hún skyldi ekki hafa
fótfestu og auk þess betra tak
gengið aftur á bak niður stigann
en þá hefði hún fengið betri
á handriðinu. Af þessum ástæð-
um taldi héraðsdómurinn rétt,
að Ingibjörg bæri hluta skaðar-
innar sjálf og þótti hæfilegt að
skipta sök þannig, að útgerðin
bæri % hluta hennar, en Ingi-
björg Ys.
Hæstiréttur staðfesti dóm hér-
aðsdóms að öðru leyti en því, að
hluti útgerðarinnar í slysinu var
metinn % hlutar en hlutur Ingi-
bjargar Yi. Samkvæmt því var
Skipaútgerð ríkisins dæmd til að
greiða Ingibjörgu Jónsdóttur kr.
130.339.50 ásamt vöxtum og máls
kostnaði í héraði og fyrir Hæsta-
rétti kr. 44.000.00.
og óbyggðum og frá hinum nýj-
asta hluta af íslandi, frá Surts-
ey. Myndir eiga að þessu sinni
Rafn Hafnfjörð, Gunnar Hannes
son, Hreiðar Marteinsson, dr.
Sigurður Þórarinsson, Mats
Wibe Lund jr. (Norðmaður),
Magnús Jóhannsson og Ásgeir
Long.
Almanakið er prentað í prent-
smiðju Kassagerðarinnar.
Aknanak frá Eimskip