Morgunblaðið - 19.04.1966, Blaðsíða 21

£>riðjudagur 19. aprfl Í966
MORGU HBLADIÐ
21
Svanborg Eyjólfs-
dóttir 75 ára
Guðrún Eiríksdóttir
Ijósmóðir - Minning
í DAG er 7ö ára heiðurskonan
Svaniborg Eyjólfsdóttir nú bú-
sett í Hveragerði.
Hún er fædd 19. apríl 1691 í
Hraunshjáleigu í Ölfusi, dóttir
hjónanna Guðrúnar Guðmunds-
dóttur frá Ytri-Grímslæk og
Eyjólfs Eyjólfssonar fró Efri-
Grímslæk, bæði af hinni þekktu
Grímslækj arætt.
Foreldrar hennar bjuggu
Jengst af í Bakkarholti 1 Ölfusi.
Svanborg ólst upp í foreldrahús
um ásamt 12 systkinum sínum,
en nú eru á lífi 7 þeirra.
Einn vetur stundaði Svanlborg
nám í Reykjavík, í saumaskap,
og nýtur þess æ síðan, hafa
margir notið hennar handar-
verka.
Svanborg giftist 1918, Agli
Jónssyni Hannessonar frá Bakk-
arholti. Móðir hans var Guðrún
Hannesdóttir frá Hvoli, voru feð
ur þeirra bræður Hannessynir
frá Hvoli, Hannessonar lögréttu-
manns í Kaldaðarnesi Jónssonar.
Móðir Jóns var Ingveldur Jóns-
dóttir frá Bakkarholti og móðir
Guðrúnar var Sigríður Gísladótt
ir.
Ungu hjónin hófu búskap í
Smádalakoti Sandvíkurhreppi í
Flóa. Árið 1929 fluttust þau að
Reykjahjáleigu í Ölfusi. Þau
höfðu bjartar framtíðarvonir og
voru samhent hvað dugnað og
ráðdeild snerti. Þau eignuðust
sex mannvænleg börn, og lífið
virtist brosa við þeim. Þau höfðu
fest sér jörð í sveitinni og hugð-
ust flytja að vorinu á væntan-
lega eignarjörð sína.
En nú brá sól sumri. Egill
fellur snögglega frá árið 1930
úr lungnabólgu á bezta aldurs-
skeiði. Nú stóð Svaniborg ein
uppi með barnahópinn sinn, það
MIG LANGAR til að vekja at-
hygli á lítilli og snoturri bók,
sem kom út rétt fyrir jólin. Ég
hefi hvergi séð hennar minnzt
á prenti og þykir líklegt að hún
hafi „drukknað" í öllu bókaflóð-
inu. En þessi bók er ljóðmæli
eftir Guðrúnu Guðmundsdóttur
frá Melgerði.
Guðrún er vistmaður á Elli-
heimilinu Grund og hefir ábyggi
lega séð margar hliðar lífsins um
sína daga, en það sem einkennir
hana og bókina er hennar barna
lega trúnaðartraust á Drottni alls
herjar, trúin á mátt hins góða í
lífinu og allsstaðar sér hún
björtu hliðarnar. Áður hafa kom
ið út eftir Guðrúnu bækur og í
blöðum hafa ótal ljóð birzt eftir
hana, bæði minningarljóð og
tækifæriskvæði. Andlegu ljóðin
hennar hljóta að hrífa hvern
huga. Allsstaðar reynir hún að
glæða hið góða í mannssálinni.
Það getur verið að á mælikvarða
hinna miklu skálda sé þessi bók
ekki mikil að risi, en hún er það
sem meira er full af þeirri lífs-
bjartsýni og sönnum manndómi
sem við þurfum svo mjög á að
halda.
Ég hefi um mörg ár fylgzt með
ljóðagerð Guðrúnar bæði í bók-
um hennar og blöðum og tíma-
ritum og undrast hversu létt
henni er um að yrkja, hversu vel
hún kemst oft að orði og svo ekki
sízt sólskinið, sem er í kringum
allt það sem hún lætur frá sér
fara.
Ég vil til dæmis taka úr nýj-
ustu bókinni hennar nokkrar
ljóðlínur til sýnis og eru þær af
handahófi valdar. Til dæmis.
Gleðilegt sumai
Prjónastofan Hlín,
Skólavörðustíg 18.
yngsta var skírt við útför manns
hennar.
Nú hófst barátta hennar, fyrst
og fremst fyrir því að geta hald
ið barnahópnum saman, en á
'þessum tímum í sögu Mfsbaráttu
íslenzkrar alþýðu var það al-
gengast að heimili tvístruðust er
heimilisfaðirinn féll frá. Fæstir
trúðu að henni yrði einni kleift
að ala þennan stóra barnahóp
upp án aðstoðar. Vissulega voru
margar hindranir á veginum en
þær skulu ekki raktar hér Með
eindæma dugnaði og útsjónar-
semi tókst Svanborgu að sjá
heimilinu farborða. Við í dag
eigum ef til vill erfitt með að
skilja þá miklu erfiðleika, sem
á vegi hennar urðu. f þá daga
voru engar almannatryggingar.
Svanborg hélt áfram búrekstri
hafði nokkrar kindur og eina
eða tvær kýr. Allur fatnaður
var unninn heima, allt var notað
til hins ýtrasta, sjálf annaðist
hún allar útréttingar fyrir heim-
ilið, Bömum sínum kom hún til
þroska og eru þau vel metnir
þjóðfélagsborgarar. Þau eru:
Hallgrímur, garðyrkjubóndi,
Hveragerði, Jónína, húsmóðir í
Rauðafelli, Bárðardal, Guðrún,
húsmóðir í Reykjavík, Steinunn,
húsmóðir í Reykjavík, Eyjólfur,
starfsm. hjá ’neilsuhæli N.L.F.Í.,
búsettur í Hveragerði og Egill,
vélstjóri í Reykjavík. Barna-
börn hennar eru nú 15.
Árið 1938 fluttist Svanborg í
Hveragerði. Hún byggði sér þar
snoturt hús sem nú er að Breiðu
mörk 16. Hún hefur ræktað fall-
egan garð kringum húsið sitt
með trjám og blómum. Hann ber
umhyggju hennar fagurt vitni.
Svanborg er vinmörg og hjarta-
Ennþá blessuð sumarsólin
signir geislum landið mitt
breiðir á minn bernskuhólinn
blessað geislaskartið sitt.
Sé ég allt í sólarljóma
sem ég naut og hefi þráð
heyri milda morgunhljóma
( Mikil er guðs líkn og náð.
í kvæðinu „Huggun hrelldum"
eru þessi erindi:
Þú átt kanske tíðum við
þjáningar að stríða
þá er enginn nærri sem strýkur
tár af kinn
en finnst þér ekki styrkur að
Ijóssins englar líða
með léttum vængjatökum I
kringum beðinn þinn.
Vera kann þér finnist þinn
hugur tæpast hálfur
þú hafir litla getu að
flytja bænarmál.
Þá verður mesta gleðin að son
Guðs, Jesús sjálfur
með sínum mikla krafti vill
auðga þína sál.
í ljóði til Sigurbjörns Á Gísla-
sonar á 90 ára afmæli hans eru
þessar ljóðlínur:
Þú strýkur um kollinn á öldruðu
einstæðings barni
sem örlögin fluttu til víða á
mannlifsins hjarni
Þú bendir á ljósið, þar björtustu
geislarnir skína
guðs blessandi mátturinn styrkt
hefur kraftana þína.
Þetta er aðeins lítið sýnishorn
af ljóðagerð Guðrúnar frá Mel-
gerði. Sólskinið og lífsgleðin er
öllu ofar. Mörg ljóðin hennar
hafa yljað hjarta mínu og haft
þar varanleg áhrif. Svo mun um
fleiri. Fyrir þau vil ég þakka
henni.
Ég vil svo með þessum fáu
orðum benda mönnum á bókina.
Það eru góð kaup og eftir lestur
henneu- mun öllum líða betur.
Árni Helgason.
hlý og er gott að njóta þar gest-
risni hennar.x
í dag dvelst frú Svanborg k
heimili dóttur sinnar Guðrúnar
og tengdasonar Óskars Jónsson-
ar að Skaftahlíð 49.
Kæra Svanborg, í dag er vissu
lega margs að minnast og margt
ber að þakka. Getur þú með
stolti horft yfir farinn veg, hve
vel þú hefur staðið af þér hret-
viðri lífsins. Saga þín er sann-
kölluð hetjusaga.
Við samferðamenn þínir
og vinir þökkum þér liðnar
situndir og óskum þér allrar
blessunar á framtáðarbrautinni.
Hróbjartur Bjarnason.
Hér við skiljumst
og hittast munum
á feginsdegi fira;
drottinn minn
gef dánum ró
en hinum líkn er lifa.
Sólarljóð.
Mér komu þessar fögru línur
úr Sólarljóðum í hug þegar ég
settist við að skrifa niður örfá,
fátækleg minningarorð um Guð-
finn Ara Sjólfsson, sem dag verð
ur til moldar borinn.
Guðfinnur Ari, eða Ari, eins
og hann var ávallt nefndur af
kunningjum sínum, fæddist að
Gröf í Garði í Gullbringusýslu
12. júlí 1884, og voru foreldrar
hans Snjólfur Sigurðsson og Guð
rún Filippusdóttir, sem bæði voru
ættuð úr Rangárþingi. Hann var
yngstur fjögurra ystkina, en hin
voru Filippía, dó ung, Filippus
lengi starfsmaður hjá h.f. Kveld-
úlfi í Reykjavík og Sigurður er
lengi bjó í Ey í Vestur-Land-
eyjum.
Ari ólst upp með móður sinni
að Syðstu-Mörk undir Eyjafjöll-
um, og þar sem ríkidæmi mun
ekki hafa verið mikið á verald-
arvísu, varð hann fljótlega að
fara að vinna fyrir sér, við öll
venjuleg störf til lands og sjávar.
Kom þar snemma fram að hann
var traustur verkmaður og eftir-
sóttur til starfa.
Árið 1917 kvæntist hann Guð-
björgu Guðjónsdóttur frá Ljótar-
stöðum í A-Landeyjum og eign-
uðust þau fjögur börn, sem öll
HÚN var fædd 5. maí 1901, að
Miklabolti í Hraunhreppi, Mýr-
arsýslu, dóttir Eiríks Sigurðsson-
ar bónda og konu hans Stein-
varar Ármannsdóttur. Ársgöm-
ul fluttist hún með foreldrum
sínum að Ytri Görðum í Staðar-
sveit og síðar eða árið 1925 er
þau brugðu búi’ og fluttust að
Gröf í Breiðavíkurhreppi, þar
sem hún átti heima til síns loka-
dægurs 30. sept. sl.
Börn þeirra Eiríks og Stein-
varar voru 5 og eru nú 3 á lífi,
öll voru þau mjög mannvænleg,
harðdugleg og félagslynd, svo til
fyrirmyndar var og lengi mun
minnst verða. Er það nokkuð til
marks að árið sem fjölskylda
þessi flytur að Gröf, er fyrst
stofnað ungmennafélag í sveit-
inni og tóku systkinin strax mjög
virkan þátt í því, og það mun
varla ofsagt, að með stofnun
þessa félagsskapar og áhuga og
eldmóði þeirra Grafarsystkina,
ásamt ótöldu áhugasömu ungu
fólki i sveitinni, hafi byrjað nýtt
tímabil í sögu sveitarfélagsins.
En sú saga verður ekki frekar
rakin hér.
Árin 1925—26 nam Guðrún
komust til fullorðinsára og búa
hér í Reykjavík og Kópavogi,
þáu eru: Jón bifreiðastjóri, Ást-
dís húsfreyja, Theódóra hús-
freyja, Fjóla Guðrún húsfreyja.
Þau ári og Guðbjörg skildu
eftir fárra ára sambúð og var
Ari eftir það í vinnumennsku ár-
um saman, lengst af austur í
Rangárþingi, og ávann sér traust
og virðingu húsbænda sinna
fyrir dugnað og trúmennsku í
starfi.
Ari var sannur dýravinur og
hafði alla tíð mikið yndi af hest-
um, enda mikill hestamaður.
Hefur mér verið sagt að menn
hafi dáðst af því hversu sýnt
honum var að laða fram það
bezta úr hinum ferfættu vinum
sínum og hafði líka mikil skipti
við þá álífsleiðinni.
Fyrir 8 árum fékk Ari heitinn
aðkenningu af slagi og lamaðist
að nokkru, svo að eftir það varð
hann að liggja rúmfastur og gat
litla björg sér veitt. Fékk hann
þá vist á Elli- og hjúkrunar-
heimilinu þGrund í Reykjavík,
þar sem hann lá síðan til dauða-
dags.
Öllum, sem þekktu Ara mun
vera ljóst, af> það hefur verið
þungt áfall fyrir jafn mikinn
dugnaðar og atorkumann, eins og
hann var, að hlýta slíkum ör-
lagadómi. Má nærri geta að ein-
hverntíma hefur dagurinn verið
langur að líða og næturnar
svartar í kyrrð sjúkrastofunnar.
En frá vörum Ara heyrðist
aldrei neitt æðruorð og örlög sín
bar hann með svo einstakri hug-
arró að hann ávann sér einlæga
vináttu og virðingu hjúkrunar-
fólksins, sem annaðist hann öll
þessi þungbæru ár.
Ég hef verið beðinn um að
flyjta innlegt þakklæti frá börn-
um hans til allra þeirra, er lið-
sinntu honum og glöddu á þess-
um löngu sjúkdómsárum.
Síðustu árin var Ari heitinn
mjög farinn að heilsu og mun
hafa verið saddur lífdaga þegar
hann lézt laugardaginn fyrir
páska, 9. apríl s.l. á 82. aldursári.
Kvaddi þar góður maður og
gegn, sem ekki vildi vamm sitt
vita. — Blessuð sé minning
hans.
Ólafur Þ. Ingvarsson.
ljósmóðurfræði, og gerðist strax
uð námi loknu ljósmóðir í
iireppnum. Gegndi. hún því starfi
ihér ætíð síðan og kom eigi ó-
rjaldan fyrir að til hennar væri
ieitað úr nágrannabyggðarlög-
unum. Vann hún þessi störf af
ikyldurækni og trúmennsku.
iVar við orð haft hve hún var
uetíð fljót að ferðbúast hvernig
i;em á stóð og á hvaða tíma sem
ivar.
l Árið 1937 giftist Guðrún Har-
aldi Jónssyni kennara og síðar
hreppstjóra í Breiðavíkurhreppi,
ættuðum úr Vestur-Skaptafells-
sýslu. Eignuðust þau 5 börn sem
öll eru á lífi. Var þeim hjónum
það mikið metnaðarmál að
mennta börnin og búa þau þann-
ig sem bezt undir lífsbaráttuna,
fyrst með heimanámi og síðan
til framhaldsnáms eftir því hvort
hugur þeirra stefndi og efni voru
til. Vegna starfa eiginmannsins
við barnakennslu langan tíma á
ári hverju og fjarveru sem af
því leiddi, komu hin daglegu
störf og umsjá heimilisins að
miklu leyti í hlut Guðrúnar þann
tíma. Kom sér þá óefað vel það
mikla þrek sem henni var gefið.
Því skal þó ekki gleymt né fram
hjá gengið, að góðrar aðstoðar
nutu þau hjón og heimilið í heild,
frá uppeldissystur og nöfnu
Guðrúnar sem dvaldist í Gröf frá
bernsku.
Guðrúnu var í blóð borin rík
þrá eftir starfi og athafnasemi,
henni nægði ekki störfin sem
heimilið útheimti og erilsamt
ljósmóðurstarf. Hún gekkst
snemma fyrir stofnun kvenfélags
í sveitinni og var formaður þess
Iengst af, eða þar til fyrir fáum
árum, að þrekið fór að bila. Hún
átti ríkan þátt í að koma á hvíld-
arviku húsmæðra í sýslunni.
Henni auðnaðist að sjá þá hug-
sjón verða að veruleika, þó sjálf
nyti hún þess aldrei að eiga
þar hvíldarstund, en henni var
það nóg að sjá árangur verk-
anna, þó hún sjálf bæri ekki
alltaf svo mikið úr býtum eftir
arfiðan starfsdag. Guðrún var
gjörvileg kona í sjón, hress og
glöð í viðmóti, hreinskiptin og
dró ekki fjöður yfir meiningu
sína, trygglynd og vinaföst.
Og nú er þessi kona öll. Það
er mikill sjónarsviptir að slík-
um einstaklingum, sem á jafn
ótvíræðan hátt hafa komið við
sögu í fámennu byggðarlagi, átti
svo ríkan þátt í félagslegu upp-
byggingarstarfi, og ef saga þess-
arar byggðar verður einhvern
tíma skráð, væri þáttur Guð-
rúnar Eiríksdóttur ljósmóður í
sögu þeirri fyrir marga hluti
merkur. En á meðan svo er ekki
geymum við sveitungarnir minn-
ingarnar um þessa mikilhæfu
konu, sem við áttum samleið
með í lífsgöngu þessari. Þannig
mun og einnig minningin um
góða eiginkonu og móður verða
syrgjandi fjölskyldu leiðarljós á
ókomnum leiðum. Sveitungi,
Ljóðmæli Guðrúnar
Guðmundsdóttur
Guðfinnur Ari
Snjólfsson-Minning