Morgunblaðið - 06.08.1966, Síða 14

14
MORCU N BLAÐIÐ
Laugardagur 6. ágúst 196«
Örn Bjarnason, læknir, Vesfmannaeyjum:
Hópstarf lækna og
heilsugæzlustöður
FYRIR skemmstu birtist í dag-
blöðúnum grein eftir Gísla G.
Auðunsson iækni, er hann nefndi
Læknaskortur dreifbýlisins frá
sj ónarhóli ungs læknis. Á hann
þakkir skilið fyrir að kynna
þetta mál, þvi allt Oif lítið hefur
heyrzt frá læknum fram a'ð
þessu opinberlega. Hafa þó verið
miklar umræður um þessi mál
innan stéttarinnar og undirbún-
ingur hafinn til latisnar þessa
vanda.
Varðandi þau atriði, sem hér
eru ekki rædd, vísast til greinar
Gísla.
í greininni bendir hann rétti-
lega á, að sá vandi, sem nú steðj-
ar að, verði aðeins leystur, ef
læknar sjálfir taki málið í sínar
hendur og fyrsta skrefið sé mynd
un samstarfshópa.
Hópstarf erlendis
Samstarfshópar eru ýmist skip
aðir almennum læknum (heim-
ilislæknum) eða sérfræðingum
og víða er algengt að heimilis-
læknar og sérfræðingar starfi
saman í hóp.
Slík hópstarfsemi hefur gefizt
vel og eykst hröðum skrefum.
í Englandi var fjór’ðungur al-
mennra lækna í hópstarfi fyrir
15 árum, en nú er aðeins fjórð-
ungur þeirra, sem starfar sjálf-
stætt. Eru það læknarnir sjálfir,
sem hafa haft forgöngu um
myndtm hópa.
Finnar, sem búa við lækna-
skort eins og við, hafa stuðlað að
myndun slíkra hópa, með því að
stækka héruðin og færa lækn-
ana saman.
í Svíþjóð stofnaði læknafélag-
ið sérstaka sjóði, sem standa
undir byggingu læknahúsa, þar
sem fer fram hópstarf allra
lækna, er starfa utan sjúkrahúsa,
í samkeppni við móttökur (poly-
klinik) sjúkrahúsanna.
Undirbúningur hérlendis
Læknum hefur lengi verið
ljóst, að ýmsu er ábótavant 1
lækniaþjónustu, vegna annmarka
á skipulagningu læknisstarfa.
Hefur undirbúningur veri'ð haf-
inn að þeim breytingum, sem
nauðsynlegar eru, til þess að
leysa læknaskortinn og bæta
þjónustuna.
„í Reykjavík hefur Læknafé-
lag Reykjavíkur látið sig skipu-
.agningu læknisþjónustunnar
talsvert varða á undanförnum
árum. Má þar nefna læknaþjón-
ustunefnd félagsins, sem starfað
hefur í nokkur ár. Á vegum
Reykjavíkurborgar hefur einnig
starfað nefnd um það bil háift
annað ár, er fjallar um skipulag
læknisþjónustu borgarinnar.
Loks skal þes sgetið, að læknar í
Reykjavík hafa sjálfir gert ýms-
ar ráðstafanir til hagræðingar
læknisþjónustu á stofum sínum,
enda þótt ekki sé enn starfandi
hópsamvinna í eiginlegri merk-
ingu þess orðs. Slíkur samstarfs-
hópur mun þó væntanlega hefja
starfsemi í Domus Medica á
iþessu ári“. (Læknablaðið, 1. hefti
1966).
Utan Reykjavíkur er mikil
hreyfing komin á þetta mál. Má
nefna að á Saúðárkróki eru
læknarnir tveir, sem þar sitja,
að undirbúa samvinnu, með sam-
eiginlegri vinnuaðstoð og í haust
munu tveir læknar fara til Húsa-
víkur og setja upp læknamið-
stöð.
Hér í Vestmannaeyjum hefur
tekizt samvinna tveggja lækna í
sameiginlegu húsnæði og þegar
fulilnægjandi húsnæði, tæki og
aðstoð verður fyrir hendi, verð-
ur tekin upp hópsamvinna allra
læknanna á staðnum.
Gerður hefur verið tillöguupp-
dráttur að heilsuverndar- og
læknamíðstöð (heilsugæzlustöð)
og hefur bæjarstjórn samþykkt
að reisa slíka stöð og veitti á síð-
Beztu þakkir fyrir auðsýnda vináttu, skeyti, blóm og
gjafir á sjötíu ára afmæli mínu 22. júlí sl.
Maríeinn Ólafsson.
Móðir mín, tengdamóðir, amma, og fóstra,
REBEKKA ÓLAFSDÓTTIR
verður jarðsungin frá Fossvogskirkju mánudaginn
8. ágúst og hefst athöfnin kl. 10.30 f.h. —
Athöfninni verður útvarpað.
Hansína Sigurðardóttir, Magnús Magnússon,
Kristján Magnússon, Rebekkp Magnúsdóttir,
Páll Daníelsson, Rannve'g Jónasdóttir,
Ásta Jónasdóttir, GuðbjÖrg Birkis,
Ingibjörg H. Jónsdóttir, Ilansína Bjarnauottir.
þökkum innilega auðsýnda samúð við andlát og jarðarför
EINARS GUÐMUNDSSONAR
ustu fjárhagsáætlun 1 milljón
króna til framkvæmdanna og
jafnframt óskað eftir því, að rík-
ið leggi fram fé ú móti, eftir
sörnu reglum og um sjúkrahús.
Hefur verið leitað til landlæknis,
sem hefur tekið málaleitaninni
mjög vinsamlega og mun málið
nú í athugun hjá ráðuneyti og
húsameistara.
Nýskipun mála
Eðlilegt er, að nokkurn ótta
setji að mörgum, þegar miklar
breytingar eru í vændum.
Menn spyrja, hvort óhætt sé
að láta ungu læknana hafa frjáls-
ar ihendur um þessi mál.
Því er til að svara, að í hinu
nýja skipulagi vedður allt það
bezta varðveitt úr gamla kerfinu
og við erum ekki að koma með
neitt það, sem ekki hefur sannað
ágæti sitt annars staðar. Skipu-
lag, sem notað er víða erlendis
með góðutn árangri, verður tek-
ið upp og aðlagað íslenzkum
staðtoáttum og þjóðlífi.
Hópsamstarf almennra lækna
Hópsamstarf almennra lækna
(group practice) merkir, að heim
ilislækningar eru stundáðar af
almennum iæknum, sem starfa
mjög náið saman, leita ráða hver
hjá öðrúm um rannsóknir og
meðferð og hafa sameiginlega
spjaldskrá yfir sjúklinga, en
sjúklingi er heimilt að leita til
þess læknis, sem hann óskar.
Hópurinn hefur nokkra starfs-
skiptingu, þannig að læknarnir
kynna sér sérstaklega eina eða
fleiri greinar læknavísindanna.
Hópurinn hefur sameiginlegt
húsnæði fyrir starfsemina í
læknamiðstöð (medical centre)
og stjórna þeirri stofnun sjálfir.
Slíkur hópur nýtur aðstoðar
sérþjálfaðra aðila:
1. Einkaritari, sér um að vél-
rita öll bréf, vottorð og skýrslur
og að spjaldskrá sé í röð og reglu
og ritarinn er tengiliður milli að-
stoðarfólksins og læknanna inn-
byrðis og sér um skipulagningu
hins daglega starfs.
2. Sé vinnuálag ekki mikið,
getur ritarinn annast móttöku
sjúklinga og símavörzlu, ella
verður að ráða stúlku til þeirra
starfa.
3. Hjúkrunarkonur aðstoða
læknana við störf þeirra, svo
sem við slys og smærri aðgerðir
og við skoðanir, sem ekki verða
framkvæmdar án hjáipar eða
nærveru hjúkrunarkonu. Annars
vinnur hún sjálfstætt, skiptir á
sárum, gefur flestar sprautur,
sér um alla sótthreinsun og sér
um ýmsar einfaldari rannsóknir.
4. Læknamiðstöðvar, sem
liggja fjarri stórum rannsókna-
stofum, þurfa að geta annazt
slíka þjónustu og hefur því á að
skipa sérþjálfuðum aðila í þess-
um efnum (laborant).
í stuttu máli má segja, að
þannig er heimilislæknum búin
lík vinnuskilyrði og sjúkrahús-
læknar hafa.
Nökkvavogi 32.
Rósamunda Jónsdóttir,
dætur, fóstursonur.
Hjartans þakkir færum við öllum þeim, er auðsýndu
okkur samúð við andlát og jarðarför móður okkar,
JÓHÖNNU VALENTÍNUSDÓTTUlt
frá Bifröst, Ólafsvík.
Ennfremur þökkum við hjúkrunar- og starfsfólki, her-
bergissystrum og öllum þeim er heimsótlu hana á Elli-
heimilið Grund.
Baldur Guðbrandsson,
Skarphéðinn Guðbrandsson,
Torfhildur Guðbrandsdóttir.
Heilsugæzlustöðvar
En breytingarnar þurfa að
vera víðtækari, ef þær eiga að
koma að fullu gagni, því lækn-
ingar eru aðeins einn þáttur
læknisþjónustunnar.
Til þess að starfskraftar lækn-
anna nýtist vel og öll læknis-
þjónusta komi að sem beztum
notum, þarf hópsamvinna heim-
ilislæknanna að ná til allrar al-
mennrar læknisþjónustu, sem
fram fer utan spitala.
Fyrir slíka starfsemi þartf að
koma upp sérstökum stofnunum,
heilsugæzlustöðvum.
Slíkar heilsugæzlustöðvar, sem
tíðkast víða í Englandi, eru þann
ig uppbyggðar, að þær sameina
undir eirtu þaki læknamiðstöð,
eins og að framan er lýst, og
heilsuvemdarstöð fyrir mæðra-
eftirlit og barnaskoðun, sjúk-
dómavarnir o. s. frv. >á er þar
húsnæði ætlað almennri tann-
læknaþjónustu, aðstaða til að
taka röntgenmyndir, sinna
smærri slysum og gera minni-
háttar aðgerðir.
Hið daglega starf
Mjög misjafnt hlýtur að vera
á hvaða tíma starfstfólk heilsu-
gæzlustöðvar er við vinnu, eftir
því hvort um er að ræða kaup-
stað eða hverfi í borg eða á hinn
bóginn sveit eða kauptún.
í kaupstað má hugsa sér að
stö'ðin sé opin frá klukkan 8 að
morgni til klukkan 6 að kveldi.
Símaþjónusta hefst klukkan 8,
en klukkan 8:30 eða 9 byrja
læknar að taka á móti sjúkling-
um. Klukkan 10 hittast þeir á
skrifstofunni, bera saman bækur
sínar og skiptast á upplýsingum.
Að því búnu fara þeir í vitjanir
og ljúka þeim fyrir næsta stofu-
tíma, sem gæti veri'ð frá klukk-
an 14.
Símaviðtalstími er alltaf hinn
sami hjá hverjum lækni. Endra-
nær er læknirinn aðeins ónáðað-
ur í aðkallandi nauðsyn og síma-
stúlkan tekur niður öll skilaboð,
t.d. beiðnir um endurnýjunarlyf-
seðla, fyrir lyif, sem sjúklingur á
að nota að staðaldri, beiðnir um
vitjanir og viðtöl á stofu.
Þriðji stofutíminn gæti verið
milli klukkan 6 og 7 á kvöldin og
gætu læknar skipzt á um að vera
vfð á þeim tíma, enda skipta þeir
meá sér kvöld- og næturvöktum.
Tímapantanakerfi
Til þess að losna við alla þá
sóun á tíma sjúklinga, sem nú
iíðkast, verður viðhötfð tima-
pöntun.
Er þá hægt að panta tíma dag-
inn áður eða sama dag. Sé upp-
pantað hjá þeim lækni, sem
sjúklingurinn kýs helzt að tala
við og viðkomandi læknir getur
ekki skotið honum inn á milli, á
sjúklingurinn þess völ að bíða,
þar til læknirinn getur sinnt
honum, t.d. næsta dag eða annar
læknir úr hópnum tekur að sér
að leysa vanda hans.
Komi í Ijós að sjúklingur þarf
á ýtarlegri rannsókn að halda,
en tíminn leyfir, er hann látinn
koma aftur sama dag eða næsta
og þá ætlaður ríflegri tírni.
Vel uppbyggt tímapantana-
kerfi tryggir það, að sjúklingur
kemst að á réttum tíma, læknir-
inn hefur næði til þess að <ala
við hann, skoða og skrá athuga-
semdir á spjaldskrá hans, enda
er hann laus við allt óþarft
kvabb.
Spjaldskrá
Allar upplýsingár um sjúk*
linga eru skráðar á sérstök
spjöld og þeim fylgja bréf frá
sjúkraihúsum, álit sérfræðinga,
vottorð og skýrslur, Eru þannig
á einum stað að finna allar upp-
lýsingar um sjúklinginn.
Flytji sjúklingur burt eru öll
plöggin send til vfðkomandi
heilsugæzlumiðstöðvar.
Sérfræðiþjónusta
Þar sem ekki eru starfandi sér-
fræðingar, þarf að gera ráð fyrir
að þeir komi öðru hverju, til að
rannsaka sjúklinga, að tilvísun
heimilislæknanna.
Er að því augljóst hagræði fyr-
ir alila aðila.
í fyrsta lagi hittir sérfræðing-
urinn sújklinginn við beztu skil-
yrði. Hann fær aðgang að öllum
upplýsingum um fyrri rannsókn-
ir og me'ðferð og hann nýtur að-
stoðar heimilislæknisins, sem að
jafnaði þekkir sjúklinginn betur
en nokkur annar.
f öðru lagi væri hægt, að kom-
ast hjá að senda nema mjög fáa
sjúklinga til Reykjavíkur, miðað
við það, sem nú er og má þannig
spara sjúklingum óþarfa útgjöld
og vinnutap.
í þriðja lagi myndu þannig
fást starfsskilyrði fyrir marga af
þeim sérfræðingum, sem erlendis
dveljast. Því að ef gert er ráð
fyrir, að allir þeir, sem erlendis
eru og ekki hafa tekið sér fasta
búsetu þar, kæmu heim á
næsta áratug, má búast vi'ð að
þröngt yrði um þá í þéttbýlinu.
Vitað er, að langflestir þeirra,
sem erlendis eru við sérfræði-
nám hyggjast koma heirn, séu
starfsskilyrði fyrir hendi. Og það
er okkar, sem heima störfum að
búa þekn viðunandi skilyrðL
Lokaorð
Það sem hér hefur verið rakið,
eru aðeins fá atriði í iausn mikils
vandamáls. Miklu varðar áð þjóð
in skilji, hvað það er, sem yngri
læknar vilja gera og munu gera,
ef þeim er veitt tækifæri til
þess, því þær breytingar, sem
hér hefur verið iýst, munu brátt
komast á og verður það aðeins
háð áhuga almennings hversu
fljótt og víða það verður.
Skarphéðinn Bfarna-
son — Hvammsfianga
F.: 2. ágúst 1885. — D.: 13. maí 1966.
Áægti vinur, laus við sviða sára,
sézt ekki skuggi ncinn á kynningunni.
Þakka ég fyrir fjörutíu ára,
falslausa tryggð og gleðst í minningunni.
Yndi þitt var að segja öðrum sögur,
sagðir þær vel, því traust þú áttir minni.
Ljóðelskur mjög, og bjóst til hnittnar bögur,
blindur þú hlúðir vel að konu þinni.
Aðstoð var hoðin ykkar hjóna beggja,
aðrir ef þurftu hjálp í stærsta vanda.
Mállausum dýrum lið þið vilduð leggja,
ljósmóðurstörf þar kröfðust nettra handa.
Þið höfðuð bæði þungan kross að bera,
þjakaði margt, en söm vai karlmanns lundin,
glaðlynd og samhent virtust ætíð vera,
vinan þín horfna mætir bak við sundin.
Vinur minn kæri, þú varst sveitar sómi,
sakna ég þín, en geymi minninguna,
þorpsbúar segja einnig einum rómi:
ástkærar þakkir fyrir kynninguna.
Vinur.
(Þessi erindi voru flutt yfir kaffiborðum, er erfi hans var'
drukkið á Hvamxnstanga laugardaginn 21. maí 1966).