Morgunblaðið - 09.10.1966, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLADID
Sunnudagur 9. okt. 1966
Sjötugur á mánudag:
Helgi Ingvarsson
yfirlæknir
YFIRLÆKNIRINN okkar, Helgi
Ingvarsson, er sjötugur 10. októ-
ber. Ég hef bæSi verið samstarfs-
maður hans og sjúklingur og tel
mig því geta dæmt um kosti
hans, bæ'ði sem læknis og sam-
starfsmanns, og því meir sem ég
hef kynnzt honum því meir hef
ég dáðst að honum, og því lang-
ar mig til að senda afmælis-
kveðju á þessum merku tíma-
mótum.
Ósjálfrátt leitar hugurinn aft-
iur í tímann, allt til þess er ég
hóf hjúkrunarstörf við Vífils-
staðahæli fyrir nær 25 árum. >á
roru engin lyf við berklum, og
margir áttu um sárt að binda.
Minningarnar koma hver af ann-
arri í huga mér, margar ljúfar,
en aðrar sárar eins og gengur,
en í gegnum þykkt og þunnt sé
ég fyrir mér yfirlækninn okkar
veita sjúkum traust og miðla af
mannkærleika sínum. Um það
leyti sem ég hóf störf hér, var
meginþorri sjúklinganna ungt
fólk, sem hafði í för með sér
gáska og gleði á stundum, en gat
einnig verið óstýrilátt, en það
var eins konar svar við vonleysi
þeirra. Yfirlæknirinn kaus að
mæta því með mildi og einstakri
þolinmæði. Honum var ekki að
skapi að beita þvingunum né
valdi, en vildi gera gott úr öllum
hlutum á svo viturlegan hátt, að
allir stæðu jafnréttir eftir, bæði
sjúkliiigar og hjúkrunarlið.
Frá hæturvaktarárum mínum
minnist ég hversu gott og öruggt
var að leita til yfirlæknisins. Alla
tíð var hann boðinn og búinn að
Jeiðbeina og koma, þegar þess
var óskað. Hagsmunir hans sjálfs
skiptu engu máli, og þegar á
þurfti að halda munaði hann
ekki um eftir langan vinnudag
að leggja nótt með degi. Ég man'
eftir sjúklingum, sem í æsku
sinni áttu skammt eftir ólifað.
Ailt amaði að, enda var ævihlut-
verki þeirra ekki lokið, en ekki
var óalgengt að heyra þá segja:
„Ætli hann Helgi sé farinn
heim?“ En stundum var sagt:
*Viltu ekki biðja hann Helga að
koma?“ Þegar yfirlæknirinn
hafði sinnt sjúklingum sínum,
hlustað á þá og talað við þá,
brást það aldrei, að þeir hefðu
fengið hjálp og hughreystingu.
Sambandið milli þeirra var inni-
legt og óþvingað, og náði frá
hjarta til hjarta. Föðurlegri
ástúð yfirlæknisins við sjúkra-
og dánarbeðina fæ ég ekki með
orðum lýst.
Ég vaið sjálf reynslunni rík-
ari, þegar ég veiktist af berklum
og var um skeið ein af sjúkling-
«m Helga læknis. Það finnst
bezt, þegar á bjátar, hvers virði
það er, að hafa slíkan bakhjarl.
Systir mín, Laufey, sem lá á
minni deild, þurfti einnig á hjálp
hans að halda. Hún háði sitt
dauðastríð og vissi, hvað fram
undan var, en hann veitti henni
Ifkn og huggun, svo að hugur
hennar dreifðist, og í betri hönd-
um gat hún hvergi verið.
Allir vita, hvað drjúgan þátt
Helgi Ingvarsson á í baráttunni
gegn berklum. Hann hlaut í vega
nesti ágæta kosti, andlega sem
líkamlega. Honum hefur auðn-
azt að fara vel með þær góðu
gjafir til farsældar fyrir Vífils-
staðahæli. Yfirlæknirinn hefur
©rti fyrir að vera fljótur að til-
einka sér nýjungar í grein sinni
®g fylgjast vel með. Hann býr
yfir ótæmandi þekkingu og
reynslu.
Á Vífilsstaðahæli dveljast nú
«uk berklaveikra sundurleitur
hópur sjúklinga, ungir og aldr-
«ðir, andlega eða líkamlega van-
heilir. Sumir þeirra eiga von um
•kjótan bata, en aðrir eiga langt
( land, og enn þá aðrir þreyja
•íðasta áfangann, en allir eiga
það sameiginlegt að vera hjálpar
þurfi og leita til yfirlæknisins.
Hann telur ekki eftir sér að hlýða
á þá og ræða við sjúklingana og
gefa gaum að því, sem þeim ligg-
ur á hjarta. Það er engu líkara
en þessi störfum hlaðni maður
hafi óþrjótandi tíma og óþrjót-
andi vilja til að hjálpa og líkna
og verða ö’ðrum að liði og kalla
fram það bezta í hverjum ein-
stakling.
Ég flyt yfirlækni mínum, sam-
starfsmanni og velgjörðarmanni
hjartans þakkir fyrir liðnu árin
og árna afmælisbarninu allra
heilla um ókomin ár.
Svana Gunnarsdóttir.
HELGI Ingvarsson, yfirlæknir á
Vífilsstöðum, er sjötugur 10.
október. Hann er fæddur 10. okt.
1806 að Gaulverjabæ í Flóa, en
fluttist ungur norður að Skeggja-
stöðum með foreldrum sínum,
séra Ingvari Nikulássyni og konu
hans, Júlíu Guðmundsdóttur,.
Brynjólfssonar frá Keldum.
Helgi varð stúdent 1916, cand.
med. 1922. Framhaldsnám stund-
aði hann erlendis. Aðstoðar-
læknir varð hann við berkla-
hælið á Vífilsstö’ðum árið 1922,
og átti þá glæsilegan námsferil
að baki. Því starfi gegndi hann
til ársins 1939, er Sigurður Magn
ússon, prófessor, lét af störfum.
Á Vífilsstöðum ávann hann sér
brátt virðingu og traust sjúklinga
og starfsfólks. Hann var því sjálf
kjörinn eftirmaður Sigurðar
Magnússonar. Má segja að þessi
stofnun hafi verið óvenjulega
heppin með val yfirlækna sinna,
en þeir hafa aðeins verið tveir
frá yrstu tíð.
Á þessum árum, en þá einkum
hin síðari ár, hefur óvanalega
mikið áunnizt, því að svo má
segja að tekizt hafi að mestu áð
útrýma berklunum úr landinu.
Má vel telja það Grettistak á svo
fám árum. Árið 1925 vissi ég til
þess að sjúklingar urðu tímum
saman að bíða eftir plássi því að
hvert rúm var skipað. Nú má
segja, að hælið sé svo að segja
autt af berklasjúklingum. Það er
mikil blessun fyrir land og þjóð
ef takast má að útrýma þeim vá-
gesti að fullu, hvítadauðanum,
sem á tímabili gekk yfir sveitir
landsins líkt og farsótt og hjó
vfða stórt skarð í þjóðarstofninn
með því að leggja að velli heilar
fjölskyldur, en þó einkum æsku-
lýðinn. Þrotlaust fórnarstarf ligg
ur að baki þessa glæsilega og
heillaríka árangurs. í einu orði
sagt hefur yfirlæknir verið á
verði nótt og dag, starfandi að
því að frelsa mannslíf og veita
hjálp og huggun. Það er engin
tilviljun að sjúklingar hans elska
hann og virða og bera ótakmark-
að traust til hans. Háttprúð fram
koma hans á sennilega sinn þátt
í því, en þó einkum hans innri
maður. Hann er ekki aðeins
læknir þeirra heldur og vinur og
ráðgjafi. Til hans geta þeir leitað
með allt, sem þeim liggur á
hjarta. Er þeir útskrifast sleppir
hann ekki hendi af þeim, en fylg-
ist með líðan þeirra og greiðir
götu þeirra á ýmsan hátt. Þetta
hygg ég að muni vera dálítið
óvenjulegt. En yfirlæknirinn er
ekki einungis ágætur læknir
heldur og óvenjulegur maður.
í mörg ár tók hann á móti
sjúklingum hér í Reykjavík viss-
an dag vikunnar. Þau voru ærið
mörg heimilin, sem til hans leit-
uðu og hann veitti hjálpv þar á
meðal var heimili mitt. Ég veit
að fjöldi manna telja að þeir eigi
honum líf sitt eða sinna að launa
og meðal þeirra erum vi'ð hjónin.
Þegar hann kom birti yfir. Það
var eitthvað óendanlega gott í
fylgd með honum. Sjúklingnum
leið betur abra við að sjá hann,
og við hjónin öðluðumst nýtt
þrek og nýja von.
Á þessum merkisdegi munu
þúsundir manna um land allt
senda honum kveðjur og þökk
fyrir veitta hjálp og þjóðin öll
stendur í þakkarskuld við hann
fyrir unnin afrek.
Kvæntur er hann Guðrúnu
Lárusdóttur, Pálssonar læknis
frá Sjónarhóli á Vatnsleysu-
strönd, ágætri konu, sem búið
hefur manni sínum friðsælt ,og
fagurt heimili. Á hún sinn þátt
í því að hann hefur getað ein-
beitt sér við starfi'ð.
Við hjónin og synir okkar send
um honum hugheilar árnaðar-
óskir á þessum merkisdegi, og
biðjum honum, konu hans, börn-
um og barnabörnum allrar bless-
unar.
Elinborg Lárusdóttir.
Við eld og hjarn alin.
Örlögum falin,
hörðum á heims kvarða,
hamingju skarða.
Oft með ófeiti
á næta leiti.
Sár serkur nauða
og Svartadauða,
Þjóð var þröngur skorinn.
Þögull er harðsporinn.
Það var lán lýðum,
á liðnum tíðum.
Vegnestfð valið
vorri tíð falið.
Að veginn vísa
vitar sem lýsa:
Hrafnseyri og Hraun,
Hallgríms þrek í raun,
eldsprestsins ægi þor,
aldan þunga við Skor.
Líkt og bálstorka
bergkviku
ummyndar í
eðla steina.
Þannig vaxa
af þjóðasál
einstakir afreksmenn.
Aðeins örfáa
öldin hver
kjörviði á,
sem kveður að.
Þar er markið,
sem mætti hvert
ungmenni eftir leita.
Ungur réðst þú til
atlögu
við Ógnavald,
sem eyddi byggð.
Æsku blómann,
erfingja lands,
kvistaði Hvítidauðinn.
Af innri þörfum
allt þitt starf
bar hinn góði
bróðurhugur.
Yfir sært hold
og sálarmein,
lagðirðu líknarhendur.
Aldrei matst þú
erfiði dags
til fjár eða frama.
Svo mun enn
á sigurstund.
Þú lagðir líf að veði.
Bezt þeir vita
sem bágt áttu,
hver þú í raun reyndist.
Ævistarf
sem allt var fórn
metur þjóðin og þakkar.
Þórarinn frá Steintúni.
— Daubinn
Framhald af bls. 10
— sem hafði það í för með
sér að einungis forystuliðið
gat haldið áfram til Schweitz
erlandssvæðisins. 28. júlí
hafði hópnum verið skipt í
þrjá hluta.
Dilly lét sér þetta í léttu
rúmi liggja. „Allt um kring
voru fjöll, sem aldrei höfðu
verið klifin, fjöllin fyrir hand
an voru e. t. v. hærri, — en
hvað um þa’ð, þessi voru ágæt
og svo var það svo sem fjand
ans sama, hvar maður klifr-
aði“.
Landslagið var ólíkt hrika
legra en í Ölpunum, en e. t. v.
ekki eins miklar andstæður.
Hvergi var grænan blett að
sjá svo langt sem augað eygði.
XXX
1. ágúst komu Stocken og
menn hans aftur til þeirra
Dillys. Svo mjög var gengið
á matarbirgðir þeirra að þeir
gátu ekki haldið áfram — og
nú héldu báðir flokkarnir aft
ur til Conniats-stöðvanna.
Hvað þeirra beið þar, má
sjá af dagbók Dillys 5. ágúst:
„Pete Garden er dáinn. Roger
sagði okkur í gær, að hann
hefði verið að hjálpa Roy
Rearman, sem hafði dottið og
meitt sig og þá gengið yfir
sakleysislega snjóbrú og horf-
ið í sprungu'*.
Roy Dearman hafði verið
að feta sig eftir bröttu kletta
einstigi og misst fótanna.
Hann hrapaði niður um það
bil fimmtán mtra, áður en
honum tókst að stöðva sig —
og klifraði síðan niður allur
skrámaður og skelfdur. Hinir
ákváðu að fara með hann nið
ur að bækistöðinni og Garden
fór á undan. „Láttu mig fara
á undan“, hafði hann sagt vin
gjarnlega við Dearman, „við
kærum okkur ekki um að
fleira komi fyrir þig“. Þeir
voru ekki bundnir saman, er
þeir héldu af stað. Dearmann
var enn of spenntur á taugum
til að veita því eftirtekt og lík
lega hefur Garden talið að þess
væri ekki þörf — ekki gert
sér grein fyrir því hve svæðið
var sprungið.
„Hann hafði aðeins gengið
fáein skref, þegar annar fótur
hans hvarf í snjóinn og hinn
strax á eftir, sagði Dearman
— hann hvarf sjónum okkar
sviplega og hljóðalaust".
Wallis var látinn siga niður
í sprunguna og fann lík
Gardens á rúmlega 25 mtra
dýpi. Hann hafði greinilega
látizt samstundis. „Ég grét
yfir líki hans og bað fyrir
honum í hljóði". óhugsandi
var að ná líkinu upp — það
var nógu erfitt fyrir Wallis
að komast upp úr sprungunni,
yfir slúttu blákaldir jökulvegg
ir og þessi klukkustundarferð
í reipinu varð martröð, sem
Wallis aldrei gleymir.
Þegar upp var komið héldu
þeir félagarnir óformlega
minningarathöfn. Þessir menn
höfðu verið því sem næst
ókunnugir, þgar þeir lögðu
upp í leiðangur sinn. Erfið-
leikar undangenginna daga
höfðu tengt þá vináttuböndum
og Garden hafði orðið þeirra
vinsælastur.
Þremur dögum síðar lagði
Stocken upp í aðra för til
Schweizrlandssvæðisins — nú
við fimmta mann. Eftir urðu
þeir Corner og Twigg.
Að þessu sinni komust þeir
140 kílómetra vegalengd á 27
klukkustundum. 12. ágúst
komust þeir á leiðarenda og
tóku að klifa fjöllin. Þeir
klifu alls 16 tinda, sá hæsti
var 3000 metrar. Stocken
kannaði gróðurinn ýtarlega
skrifaði gaumgæfilega hjá
sér hverja tegund, er hann
rakst á. Síðasta blómið sá
hann í tæplega tvö þúsund
metra hæð, lítið fíngert blóm
með hvítum blöðum. Fleiri
fann hann ekki — hann fór3t
23. ágúst.
Hann hafði haldið upp í
fjallgöngu um morguninn
ásamt þeim Dilly, Keelan og
Kirktpatrik. Er á leið hvessti
með. skafrenningi og Dilly
hafði orð á því við Keelau,
að það væri „tóm vitleysa'*
að halda áfram í þessu veðri.
Nokkru síðar komst Stocken
að sömu niðurstöðu, því að
hann ákvað að snúa við. A
leiðinni niður urðu þeir iyr-
ir grjóthruni úr fjallinu, einn
steinninn skall á hðfði Stcck
ens, hlífðarhjálmur hans
brotnaði og hann féll til jarð
ar meðvitundarlaus. „Hann
hafði höfuðkúpubrotnað og
komst ekki til meðvitundar
sagði Dilly — við Tom út-
bjuggum börur lögðum hann
þar og bundum um höfuð
hans eins vel og við gátum
m.a. með hlífðarfötum okkar,
ég reif m.a. upp stormbux-
urnar mínar". Ferðin niður
fjallið var hátt í 400 metra
og óskaplega erfið, einkum
var torsótt leiðin niður 70
metra nær lóðrétlan han'ra-
vegg. Reipi var bundið utan
um Keelan og hann nélt af
stað aftur á bak, skref ívrir
skref og varð að halia sér
aftur á bak til þess að geta
haldið börunum í réttri stöðu.
„Þetta var óskaplega erfitt
og krafðist ótrúlegs styrks'*
segir Dilly.
Þegar þeir loksins komust
niður fjallið eftir klukku-
stunda baráttu við sleitulausa
snjóstorma var Stocken dá-
inn. „Við höfðum siutta at-
höfn, grófum hann og hlóð-
um vörðu yfir legstaðinn —
Chris var mikið fyrir vörð-
ur og hlóð þær hvar sem
við komum. Síðan settu þeir
niður lítinn trékross með
spjaldi, þar sem nafn hans
var letrað.
Þar með var þessi leiðang-
ur í rauninni á enda. Þeir,
sem eftir voru héldu aftur
til Tasisarsikfjarðar, þar sem
þeir heyrðu fréttirnar af
morði lögreglumannanna
þriggja í London og sigri
Breta í heimsmeistarakeppn-
inni í knattspyrnu. Þeir höfðu
farið samtals 480 kílómetra
vegnalengd og klifið 38 fjöll.
Og þessir menn voru of
ungir og áhugasamir til að
láta fráfall tveggja vina
draga úr sér kjark. Áður en
langt um leið voru þeir farn-
ir að ráðgera nýjar ferðir —■
til Alpafjalla og til Græn-
lands.
Stocken og Garden voru
báðir kvæntir menn og létu
hvor eftir sig þrjú börn. Dilly
sem einnig er giftur og á ung
an son sagði: „Satt er, að
við vanmátum aðstæðurnar
— en ég held ég mundi íara
aftur og með nákvæmliga
sama hugarfari."
Og Wallis, sem tekið hafði
við forystunni sagði: Þegar
við sigldum út Tassisarsik
fjörð hafði dregið úr mér
allan kjark. Við höfðum haft
svo mikinn stuðning af Chris
Nú gekk allt á afturfórun-
t*m, — við þurftum sannar-
lega á uppörvun að hatda.
Sem betur fer mundu menn
skilja þetta.“
Dómus IUedica
Nokkrar stúlkur óskast til símavörzlu og móttöku
sjúklinga í læknahúsinu við Egilsgötu.
Umsóknir með upplýsingum um aldur, menntun og
fyrri störf sendist skrifstofu læknafélaganna í Domus
Medica, Egilsgötu 3, fyrir 20. okt. nk.