Morgunblaðið - 22.11.1966, Blaðsíða 12

MORGUN BLAÐIÐ
ÞrlSJudagur 22. nðv. 1906
12
.L
SAMNINGAR SÍÐUSTU ÁRA HAFA GEFIÐ BETRI RAUN
— sagði t3ann!^al V&DcEímarssoR, forseti ASI við setoingu 30. þings sambantSsins
Fáninn, sem er rauður með
gylltri áletrun og gylltu merki
teiknaði Gísli B. Björnsson, en
listakonan Unnur Ólafsdóttir
saumaði hann. Sagði Eðvarð er
hann afhenti fánann, að það
væri von gefendanna, að hann
ætti að verða Al'þýðusamband-
inu einingartákn. Fánann af-
hjúpaði Jóna Guðjónsdóttir frá
Verkakvennafélaginu Fram-
sókn.
Næst voru fluttar kveðjur
frá Norðurlöndunum. Fyrir
fulltrúunum' talaði Tomas
Nielsen frá Danmörku. Hann
hvatti alþýðusamtökin á Norð-
urlöndum til þess að treysta
með sér tengsl. Hinir fimm
svanir yrðu að vera samtaka á
flugi sínu, ef þyturinn af flugi
þeirra ætti að heyrast um
víða veröld. Hann sagði að
yrðu veittar 100 þús. kr. til
kaupa á bókum til afnota fyiir
félagsmenn á sumardvaiar-
heimilum sambandsins.
f>á tók aftur til máls Hanni-
bal Valdimarsson og sagðist
hann álíta að málefni þau sem
rædd yrðu á þinginu yrðu þrí-
þætt, atvinnumál, kjaramál og
skipulagsmál. Gerði hann síðan
grein fyrir hverju um sig.
Hannibal ræddi um innflutn
ings- og útflutningsverzlun
landsmanna og sagðist líta alv-
arlegum augum á álverksmiðj-
una við Straum og sagði að
verkalýgðshreyfingin álíti að
efla bæri íslenzka atvinnuvegi,
eins og hann komst að orði.
Síðan sagði forseti ASÍ:
„Verkalýðshreyfingin býður
fram liðsinni sitt öllum þeim
Árið 1964 varð hið svo-
nefnda júnísamkomulag. —
Sagði Hannibal að brátt
hefði komið í ljós, að kaup-
máttur tímakaups hefði
hækkað á árinu 1964 úr 87
í 92 stig eða um 5 stig, en
það sannaði, „að hið yfir-
lætislausa júnísamkomulag
hafði varðveitt kaupmátt
tímakaupsins betur en áð-
ur.“ Þegar þessi reynsla
hefði fengizt hefði verið far
ið sömu braut 1965, en 1966
varð bráðabirgðasamkomu-
lag.
Þá gaf Hannibal yfirlit
yfir kaupmátt tímakaups
frá 1. júlí 1964—1. okt. 1966.
Frá fánaafhendingunni í Háskólabíói s.l. laugardag. Eðvarð Sigurðsson afhendir Hannibal Valdi
marssyni forseta ASÍ fánann, en fulltrúar stofnfélaga standa og horfa á. Stofnfélög ASÍ gáfu
fánann.
öflum í íslenzku þjóðfólagi,
/
30. ÞING Alþýðusambands
íslands var sett í Háskóla-
bíói sl. laugardag kl. 14. —
Var setningaratliöfnin með
sérstökum hátíðablæ, þar eð
hálf öld er liðin frá því ASÍ
var stofnað, en stofnfélög
voru: Dagsbrún, Hásetafé-
lagið, Bókbindarafélagið,
Verkakvennafélagið Hvöt,
Hafnarfirði og Hásetafélag
Hafnarfjarðar.
Viðstaddir þingsetninguna
sl. laugardag voru: dr. Bjarni
Benediktsson, forsætisráðherra
og fleiri ráðherrar, borgar-
stjórinn í Reykjavík Geir Hail-
grímsson og aðrir gestir.
Forseti Alþýðusambandsins,
Hannibal Valdimarsson setti
þingið og bauð hann fulltrúa
og gesti velkomna og las síðan
upp skeyti, sem borizt höfðu
m.a. frá forseta íslands hr. Ás-
geiri Ásgeirssyni. I>á bauð for-
seti ASÍ sérstaklega velkomna
! fulltrúa alþýðusambandanna á
Norðurlöndum, þá Tomas Niel-
: sen frá Danmörku, Bent Nor-
' ling frá Svíþjóð, Thorleif
I Andreassen frá Noregi og Jó-
! hann Hinrik Jóhannesen frá
Fiskimannafélagi Færeyja.
í setningarræðu sinni rakti
Hannibal Valdimarsson að
nokkru aðdragandann að stofn
un ASÍ og sögu þess í fáum
dráttum. í ræðu hans kom
fram, að fyrsta reglulegt þirg
ASÍ hafi verið sett í Báruhús-
inu í Reykjavík sunnudaginn
19. nóvember 1916 kl. 14, og
siðan sagði Hannibal:
„Ég fullyrði að þetta höfð-
um við engan veginn í huga,
þegar við ákváðum samkomu-
dag þessa þings. Hér er um
skemmtilega tilviljun að ræða.
Afmælisþingið nú, 50 árum
síðar hefst upp á dag og
klukkustund — 19. nóvember
kl. 2“.
Hannibal Valdimarsson sagð-
- ist ekki myndu reyna að rekja
sögu AiSÍ í smáatriðum, en
þess í stað leyfði hann sér að
■ taka sér í munn orð forseta
íslands, hr. Ásgeirs Ásgeirs-
sonar er hann viðhafði í skeyti
til Alþýðusambandsins á 50 ára
afmælinu í vor:
„Öllum oss, er munum 50 ár
er það ljóst hvílík stökkbrejrting
hefur orðið á lífskjörum og
hugsunarhætti á þessu tímabili,
máske meiri en á 5 öldum áð-
ur. Hitt er öllum ljóst, hve rík-
an þátt ASÍ á í því efni. Bætt
kjör, aukin réttindi og ný við-
horf skapa nýjar skyldur fyrir
þrjátíu og fimm þúsund manna
landssamtök. >að er hinn nýi
vettvangur verkalýðs- atvinnu-
og stjórnmála á næstu 50 ár-
um“.
f lok setningarræðu sinnar
gat Hannibal að nokkru lát-
inna leiðtoga og þá sérstak-
lega nýlátins frumlherja Ottós
N. Þorlákssonar, fyrsta forseta
ASÍ.
Er Hannibal Valdimarsson
hafði lokið setningarræðu
sinni tók til máls Eðvarð Sig-
urðsson og talaði hann fyrir
stofnfélög ASÍ, sem hann sagði
að hefðu ákveðið að gefa ASÍ
í tilefni afmælisins fána. Hefði
Þessi ákvörðun verið tilkynnt
á afmælisdaginn í marz.
það hlyti að vera takmarkið,
þótt við hefðum ekki náð því í
Danmörku og á fslandi, að fáir
ihafi of mikið og færri of lít-
ið. Síðan kvaðst hann vonast
til að vináttan milli landanna
myndi eflast í þeim anda sem
handritamálið faiefði leystst.
Því næst færðu fulltrúarnir frá
Noregi, Svíþjóð og Danmörku
ASÍ góðar gjafir.
Þá tók til máls Jóhann Hin-
rik Jóhannessen fulltrúi Fiski-
mannafélagsins í Færeyjum.
Óskaði hann í upphafi síns
máls íslendingum til hamingju
með endurheimt handritanna
og rakti í nokkrum orðum sam
skipti Færeyinga við ASÍ.
Færði hann síðan Alþýðusam-
bandinu að gjöf líkan af fær-
eyskri skútu, fagran grip, en
Hannibal Valdimarsson þakk-
aði gjafir og góðar óskir.
Næstur talaði félagsmálaráð-
herra Eggert G. Þorsteinsso.n,
og kvað brýna nauðsyn á að
ASÍ beitti valdi sínu innan
þjóðfélagsins af ábyrgð, það
væri nausyn, ef takast mætti
vel rekstur þjóðarbúsins. Þá
gat ráðherra þess, að sér hefði
hlotnazt sá heiður á afmælinu
í marz sl. að tilkynna að ríkis-
stjórnin hefði ákveðið að lög-
skipa 1. maí sem hátíðisdag,
og nú hefði hann einnig þann
heiður að tilkynna, að ríkis-
stjórnin ætlaði að beita sér
fyrir að á næstu fjárlögum
sem stoð vilja veita slíkri
stefnu.“
„Mæli með kjarasamningum á
líkum grundvelli og síðustu
ár“
Þá ræddi forseti ASÍ
kaupgjalds- og kjaramál og
sagði að ýmsum þætti lágt
risið á kjarabaráttu á kjör-
tímabili núverandi mið-
stjórnar. Hann ræddi þró-
un mála síðan 1964 og sagði
að fyrir þann tíma hefði sam
bandið átt í látlausri styrj-
öld við atvinnurekendur og
ríki. Á árunum 1959—’63
hefði kaupmætti launa hrak
að um 15 stig, kaupmáttur
launa verkamannsins hefði
þá verið kominn niður í 85
miðað við 100 1959. Á árinu
1963 voru knúðar fram kaup
hækkanir tvisvar, en síðan
kom í ljós, sagði Hannibal,
að við höfðum aðeins lyft
kaupmætti tímakaups um 2
stig — úr 85 í 87 stig. Þetta
gerði mönnum ljóst að hat-
römm kjarabarátta var at-
vinnulífinu dýr, þjóðarhags
munum skaðleg og verka-
fólki lítill ávinningur.
Hann sagði að vísitala
neyzlu og þjónustu hefði
verið 1/7 ’64 187 stig, en 1/10
1966 230 stig — hefði hækk-
að um 43 stig eða 23%. Á
sama tíma hefði framfærslu
vísitala hækkað um 35 stig.
Hannibal sagði að kaup-
gjaldsvísitala hefði hækkað
frá 1/7 ’64 úr 163 í 188 stig,
eða um 25 stig, en það sam-
svarar 15.25% grunnkaups-
hækkun. Síðan sagði Hanni-
bal: „Við þetta bætast svo
smávægilegar grunnkaups-
hækkanir, sem samið var
um 1964, ’65 og vorið ’66.
Þegar þær eru meðtaldar
standa sakir þannig, hjá
verkamönnum, sem flutzt
hafa upp um einn eða eng-
an taxtaflokk, að kaup-
máttur tímakaups þeirra er
rétt 100. Það er hann hefur
þó þokazt upp á við frá því
um 15 stig sem hann var
lægst kominn, en er nú hinn
sami og 1959. Aftur á móti
er kaupmáttur tímakaups
hjá þeim, sem mestar taxta
færslur hafa fengið til hækk
unar 105—106 stig. Það þýð-
ir, að kaupmáttur þeirra
hefur þokazt upp á við um
20—21 stig. Verður þannig
ekki dregið í efa, að samn-
ingar síðustu ára, þótt ris-
lágir hafi þótt, hafa gefið
betri raun en áður fyrr, þeg
ar samið var um mun meiri
kauphækkanir, og þær síð-
an að engu gerðar með
stjórnmálaaðgerðupi.“
Hannibal nefndi eitt tölu-
legt dæmi þessu til sönnun-
ar: Hafnarverkamenn í
Reykjavík höfðu í tíma-
kaup 1. júlí 1964 kr. 35.P9.
Þeir höfðu nú 1. okt. kr.
50.59. Vísitalan, aldurshækk
un, færsla milli taxtaflokúa
og grunnkaupshækkanír
hafa hjá þessum hópi ver' a
manna hækkað kaupið á
þessum tíma um 40.5%.
Þá ræddi Hannibal Va’di-
marsson um verðfall á út-
flutningsafurðum og ta’di
að væri um ýkjur að ræoa,
en þó ríkti þar enn nokkur
óvissa og sagði hann að á
meðan væri ekki óskynsam-
legt að bíða átekta, flýta sér
hægt með að hespa af end-
aniega kaungjaldssamninga.
Síðan sagði Hannibal orð-
rétt:
„Takmark verkalýðssam-
takanna í næstu kaupgjalds
samningum hlýtur að vera
það, að stytta hinn óhóf-
lega vinnutíma og þoka upp
á við kaupmætti launanna.
Þess vegna mæli ég hik-
laust með kjarasamningum
á líkum grundvelli og samn
ingar síðustu ára hafa ver-
ið. Þeir hafa sannarlega
reynzt haldbetri, en þótt
farið hefði verið í stærri
stökkum. Um þetta má
deila, það er mér Ijóst, og
sjálfsagt eiga þeir sér mál-
svara á þinginu — sem held
ur vilja fara hina leiðina."
Þess má geta, að er Hannibal
hafði mælt þessi orð leit hann
út í salinn, en þar sat m.a. gesta
á fremsta be-kk Eysteinn Jóns-
sion, formaður Framsóknar-
flokksins.
Þá ræddi Hannibal skipulaffs
mál sambandsins. Hann sagði
að nýtt rækist á gamalt og gam
alt á nýtt. Nauðsynlegt væri
að breyta skipulagi sambands-
ins, sem hefði ekki breytzt frá
stofnun þess. Fyrir þingið
verða nú lagðar tillögur stjórn
ar um skipulagsbreytingar á
sambandinu. Stæði öll mið-
stjórnin að þessum tillögum,
nema tveir fulltrúar.
Hljómsveit, er leikið hafði
við og við meðan á hátíðafund
inum stóð lék nú þjóðsönginn,
en því næst frestaði Hannibal
Valdimarsson fundi þar til kl.
14 á sunnudag.
Á eftir hátíðafundinum bauð
félagsmálaráðherra fulltrúum
og gestum þingsins til síðdeg-
isdrykkju að Hótel Sögu.
Þingið sitja tæplega 370 full
trúar.
H S í ÞRÓTTUR H K R R
Handknattleiksheimsókn V-Þýsku meistaranna /ys
W oppum - m to
í Laugardalshöllinni í kvöld, kl. 20,15. — Forleikur: ÞRÓTTUR — VÍKINGUR III. fl.
Forsala aðgöngumiða í Bókaverzlun Lárusar Blöndal, Skólavörðustíg og Vesturveri.
Knattspyrnufélagið ÞRÓTTUR.