Morgunblaðið - 30.11.1966, Síða 22

22
MORGU N BLAÐIÐ
Miðvikudagur 30. nóv. 1968
• • •
• • •
• • •
• • • i
• • •
• • •
• • •
• • •
• • •
• • •
• • •
• • •
• • •
• • •
• • •
• • •
• • •
* & '
Corolyn Somody. 20
itá Bondorikjunum segin
. Þegar fílípensar þjóðu mig.
reyndi ég morgvísleg efni.
Einungis Cleorosíl hjólpaði
rounverulei
Nr. 1 i USA þvi þa3 «r raunhcef hjólp — Ctaarosll
„sveltir” fílípensana
Þetta vísindalega somsetto efnl getur hjólpað yður ó sama
hótt og það hefur hjólpoð miljónum unglinga i Banda-
ríkjunum og víðar - Því það er raunverulega óhrifamikið—
Hörundilitað: Clearasii hylur bólumor á ataáan
það vinnur á þeim.
Þar sem Clearasil er hörundslitað leynast filípensarnlr —
samtímis þvf. sem Clearasil þurrkor þá upp með því oð
fjarlœgja húðfituna, sem nœrir þá -sem sagt jveltir' þá.
1. Far inni
húðina
ö
2. Dsyðir
gerlana
.3. „Sveftír"
f'lípansana
• I • • • ••••••••••« • • • • • • • • • •••##§*
*#*e***#*#*•*•*#*•*•*•*•*•*•*•*********e*e*e*e*«*s#é*e*e*e*****
(•••••••••••••••••• •••••*•#*#*#*•*•*•*•'
Lokað
frá kl. 2—4 í dag vegna jarðarfarar
NÓA KRISTJÁNSSONAB .
Kjötborg
BÚÐARGERÐI 10.
Alúðarþakkir fyrir allan vináttuvott á sextugsaf-
mæli mínu 10. þessa mánaðar.
Jón Þorvarðsson.
Hjartkær eiginkona min,
KARÓI.ÍNA INGIBERGSDÓTTIR
andaðist í Borgarspítalanum mánudaginn 28. nóvember.
Jarðarförin verður auglýst siðar.
Ingimundur Ólafsson,
Langholtsvegi 151.
Innilegar þakkir fyrir auðsýnda samúð við andlát
og útför
JÓELS GÍSLASONAR
fyrrum bónda í Laxárdal.
Einnig þökkum við hjartanlega öllum sem voru hon-
um góðir og sýndu honum vináttu og tryggð á langri ævi.
Börn, tengdaböm og barnaböm.
Þökkum innilega auðsýnda samúð við andlát og
jarðarför
ELÍSABETAR JÓHANNSDÓTTUR
Rauðarárstíg 9.
Guðmundur Jóhannsson og aðrir ættingjar.
Þökkum innilega auðsýnda samúð og vinarhug við
andlát og jarðarför föður okkar og tengdaföður
SIGURÐAR HJARTARSONAR
frá Neðra-Vatnshomi.
Steinunn H. Sigurðardóttir, Bjami Guðjónsson,
Jóhanna S. Sigurðardóttir, Þorkell Zakaríasson,
Guðrúh Á. Sigurðardóttir, Bjami Jónsson,
Geir Bragi Sigurðsson, Guðrún Magnúsdóttir,
Birgir Sigurðsson.
—Skólapólitik
Framhald af bls. 17
meistara í vinsamlegu spjalli,
sem hann stingur upp á, yrðu
ekki síður skemmtilegar en við-
rseður við hann um hvert ann-
að efni sem á góma ber.
Hitt atriðið er, að skólameist-
ari telur að með því að leggja
áherzlu á „fánýti þess að skil-
greina setningafræðileg og önn-
ur málfræðileg hugtök á grund-
velli merkingar" þá hafi það
jafnframt nálgazt „skort á fræði
legri hæversku“ hjá mér að láta
þess ekki um leið stuttlega get-
ið, „að fjöldi þeirra málvísinda-
manna sem hafna allri skilgrein
ingu á grundvelli merkingar,
hafa síður en svo bundið enda
á merkingarvandamálið heldur
eiga í stökustu vandræðum með
allt sem að „merkingu" lýtur.“
Um þetta sagði ég þó örlítið
meira en skólameistari tilfærir,
sem sé að fánýtar væru skil-
greiningar „á grundvelli al-
mennrar merkingar, af þvi tæl
sem tíðkazt hefur". Vissulega
eru til, eða hafa a.m.k. verið
til, þeir málfræðingar sem hafa
neitað því að „merkingar" væru
meðal rannsóknarviðfangsefna
málvísinda; er ég ekki og hef
aldrei verið í þeirra hópi. Hitt
er satt að merkingarfræðin er
sá þáttur málvísinda sem einna
skemmst er á veg kominn í
fræðilegu tilliti, og þegar af
þeirri ástæðu er óheppilegt að
leggja merkingar til grundvall-
ar í byrjendabók. Þar við bæt-
ist svo að málgreining á grund-
velli formlegra einkenna er ekki
aðeins áþreifanlegri, og
leiðir til skynsamlegri og nyt-
samari niðurstaðna, heldur
bendir allt til að formleg mál-
greining og formlegar skilgrein-
ingar séu beinlínis forsendan
fyrir úrlausn merkingarfræði-
legra viðfangsefna. Og þó að
merkingarfræðin sé skammt á
veg komin, er þó þegar ljóst að
komandi framfarir í henni munu
leiða til niðurstaðna sem verða
af allt öðru tæi en þær merking-
arskýringar sem tíðkazt hafa í
kennslubókum. Um það hins
vegar hvort sá tími komi að
merkingarskilgreiningar geti
staðið einar sér og komið í stað
hinna formlegu, skal engu spáð.
Skólameistari lýsir árangrin-
um af áratuga móðurmáls-
kennslu í skólum með ófögrum
orðum og segir „að um fáar
fræðigreinar er meira af al-
röijgum hugmyndum á sveimi
meðal leikmanna en einmitt um
málvísindi“, og að „öruggt má
telja“ að það sem leikmenn hafi
lært í skóla í þessum efnum séu
„málfræðileg hindurvitni." Ekki
skulu bornar hrigður á þessa
lýsingu skólameistara, og það er
vissulega ekki rétt sem hann
er hræddur um, sem sé að ég
hafi gleymt því, að „mikill þorri
læsra íslendinga er alinn upp
við þær málfræðikenningar sem
hann fordæmir, og að þeim var
meira að segja kennt að bera
trúarlega lotningu fyrir því sem
hann kallar hefðbundinn villu-
lærdóm.“ Þvert á móti var mér og
er vel ljóst að fyrir flestum sem
gengið hafa venjulega skóla-
göngu er það svo, að það sem
kemur í hugann er minnzt er á
,4nálfræði“ er einkum þrennt:
f fyrsta lagi, kommu- eða merkja
setning, og er vart vafi að til
eru þeir sem „umgangast komm
ur sem helga dóma“, þó að
merkj asetning, éins og skóla-
meistari tekur réttilega fram,
„komi málvísindum ákaflega lít-
ið við“; í öðru lagi, stafsetning
eða réttritun, einkum fágætra
orða, sem alls engir eða aðeins
fáir nota, og margir þekkja jafn
vel ekki; og loks í þriðja lagi það
sem skólameistari nefnir á ein-
um stað „algjörlega vanhugsað
og iðulega skaðlegt málhreins-
unarstagl" og á öðrum stað „þær
hégómlegu fingrafettur sem
lengi hafa tíðkazt mest hjá um-
bótamönnum um málnotkun ís-
lendinga.“ Til viðbótar kemur
svo það, að mjög hefur verið
áberandi, hve „málfræðin" og
„málfræði“-kennslan, að svo
miklu leyti sem hún hefur náð
út fyrir þrjá ofangreinda liði,
hefur verið í litlu sambandi við
málið sjálft. Það verður, svo að
dæmi sé tekið, ekki auðveldlega
komið auga á gildi þess að kenna
nemendum sögu íslenzks eða
jafnvel frumnorræns hljóðkerfis,
án þess þá að þeir læri um leið
að gera sér grein fyrir hvað
hljóðkerfi er, og hvert sé hljóð-
kerfi nútímamáls — þeirrar
tungu sem nemendur hafa að
móðurmáli.
III.
Það sem gerir grein Jóhanns
skólameistara svo gagnmerka
sem ég hef áður lýst, er að með
henni hefur komið í ljós á skýr-
an og ótvíræðan hátt, hvar við
erum á vegi stödd í móðurmáls-
kennslu í dag. Skólameistari hef
ur í meginatriðum staðfest álit
mitt um þann eina þátt sem ég
fjallaði um, setningafræðina, og
hann hefur alhæft þá niður-
stöðu, þannig að hún nái og til
annarra þátt móðurmálskennsl-
unnar. Er slíkt álit mikils virði
sem kemur frá manni með svo
glögga þekkingu á skólamálum
og jafn víðsýna dómgreind. Og
svo langt sem þekking mín á
kennslumálum nær, er ég síð-
ur en svo ósammála skólameist-
ara um hina almennu niður-
stöðu hans.
Þegar sú niðurstaða er fengin,
liggur næst fyrir að gera sér
grein fyrir, hverjar horfur séu og
hvert stefna beri, og er þar kom-
ið að aðalatrið þessa máls. Um
það skal rætt í síðara hluta
þessarar greinar, sem birtast
mun hér í blaðinu á morgun.
■ Utan úr heimi
Framhald af bls. 16
tákna ísrael), sem reynir af
öllu megni að styðja við hús-
ið. Hún hrópar: „Ég ætlaði að
eins að berja að dyrum.“
Teiikningin talar sín-u máli.
Árásir ísraelsmanna hafa
þannig vakið upp deilur í
Jórdaníu, sem orðið hafa
mjög heiftarlegar. Að vísu
hefur ástandið í mnanríkis-
málum þessa litla ríkis verið
ótryggt, og fyrir nokkrum dög
um gengu sumir stjórnmála-
fréttaritarar svo langt, að
þeir létu að hvi liggja, að
fullkomin upplausn kynni að
blasa við. Fáir eru þó þeir,
sem þekkja til á þessum slóð-
um, sem gera sér ckki grein
fyrir, að upplausn Jórdaniu
myndi hafa mjög alvarlegar
afleiðingar fyrir fsrael. Hér
er ekki átt við, að Hussein,
Jórdaníukonungux, sé sér-
stakur vinur ísraels, heldur
eru Jórdanía og Líbanon þau
lönd, sem minnsta árásar-
hneigð hafa þeirra ríkja, sem
ísrael telur til andstöðu-
ríkja sinna.
Því 'hefur verið haldið
fram, að félli Hussein frá —
oft hefur verið á lofti orð-
rómur um, að til stæði að
ráða hann af dögum —
myndu andstæðingar ísraels-
manna í Jórdaníu ná fullkom
lega yfinhöndinni, og að öH-
um líkindum taka höndum
saman við Sýrlendinga, en
slík samvinna gaeti orðið ör-
lagarík fyrir ísrael.
Talið er fullvíst, að að haki
þeim árásum, sem gerðar hafa
verið á landamærahéruð ísra-
els undanfarna mánuði,
standi Baaithstjórnin, sem fer
með völd í Sýrlandi. Hins veg
ar mun sýrlenzka stjórnin
telja hentugast að árásir þess-
ar séu ger’ðar af jórdanskri
grund. Það, sem lá að baki
árásum ísraelsmanna nú, mun
vera, að þær myndu neyða
Hussein, konung, til þess að
herða eftiriltið, og koma í veg
fyrir frekari aðgerðir á jórd-
anskri grund gegn ísrael.
Er málefni þessi voru til
umræðu í israelska þinginu,
fyrir rúmum mánuði, heyrð-
ust þar allmargar raddir, sem
héldu því fram, að stórfelld-
ar gagnaðgerðir ísraelsmanna
kynnu að hafa ófyrirsjáanleg-
ar afleiðingar. Hins vegar
hafði þá þegar mjög reynt á
þolinmæði israelsku þjóðar-
innnar, svo ð stjórn lands-
ins hefur talið, að ekki yrði
hjá þvi komizt a- grípa til
harkalegra mótaðgerða.
Ótryggt ástand í innanrik-
ismálum Jórdaníu á fyrst og
fremst rót sína að rekja til
afstöðu þeirra tveggja meg-
inhópa, sem landið byggja,
hvors til annars. Annars veg-
ar er um að ræða Bedúína,
sem byggja hina fornu Trans
jórdaníu. Hins vegar er um
að ræða þá, sem búa vestan
árinnar Jórdan, sem landið
dregur nafn si<t af. Stór hluti
þeirra eru flóttamenn, sem
flýðu frá Palestínu 1948.
Talið er, að um þríðjungur
þjóðarinnar standi fast að
baki Hussein konungi. Hin*
vegar má segja, að tveir
þriðju hlu-arnir, þ. á m. Pal-
estínu flóttamennirnir, sem
eru um hálf milljón talsins,
séu andstæðingar hans.
Það er einkum til þessa
flóttamannahóps, sem þeir,
er ganga erinda sýrlenzku
stjórnarinnar, leita eftir sjálf-
boðaliðum og stuðningi. Má
í því sambandi nefna „Fxels-
isher Palestínu", sem stjórn-
að er af Shukeiri, sem býr i
Kairó.
Árásir ísraelstnanna hafa
leitt til þess, að bessi öfl hafa
nú hafið mikla áróðursher-
ferð gegn Hussein konungL
Útvarpsstöðvar í Kairó og
Damaskus hafa stutt þá, sem
þannig berjast gegn konungi,
I þeirri von, að 'það takist að
reka hann frá völdum, og
mynduð verði í Jórdaniu
stjórn lík þeirri, sem nú fer
með völd í Sýrlandi.
Hefur í því sambandi verið
talað um, að 10.000 „frelsis-
hermenn" verði staðsettir f
Jórdaníu. Þá myndu dagar
Husseins vafalítið taldir. Kon
ungur hefur í útvarpi svarað
því til, að sé það æfclunin að
„frelsa“ Palestínu frá „síon-
iskum heimsvaldasinnum", þá
skuli þeir, sem að slíkri
„frelsun“ vilja standa,
stjóma aðgei'ðum sínum frú
Sýrlandi eða Egyptalandi,
ekki Jórdaníu. Slhukeiri hef-
ur aftur svarað konungi því
til, að ljóst sé, að hann gangi
nú erinda ísraelsmanna. —-
Þessi hatursherferð gegn
Hussein hefur ekki verið
árangurslaus.
í Nablus, sem er ein mann-
flesta borgin við landamæri
ísraels, hafa myndir af kon-
ungi verið rifnar niður. Svip-
aðar aðgerðir hafa átt sér
stað í öðrum borgum.
Hussein hefur reynt að ná
meira valdi yfir þeim öflum,
sem ganga erinda sýrlenzku
stjórnarinnar, m.a. með því
að taka hluta þeirra í her
sinn, þannig að konungshollir
hermenn geti betur haft með
þeim eftirlit.
Kairóútvarpfð krefst þess
þá í staðinn, að allir ráðherr-
ar Jórdaniu segi af sér, en þá
hefur Hussein svarað þvi tii,
að svo kunni að fara, að hana
verði að fyrirskipa ahnénnt
herútkall allra manna á aldr-
inum 18 til 40 ára. Samtímis
hefur hann farið fram á hera
aðaraðstoð frá Saudi-Arafoú*
— að nafniinu til til að verj-
ast ísraelsxnönnum, en í raua
og veru til að reyna að vinna
bug á óvinum sínum innan-
lands.
Það, sem raunverulega er að
gerast, er, að barátta Araba-
ríkjanna, sem af mestu hef-
ur verið háð í Jemen, kann
nú að komast á nýtt stig í
Jórdaníu, nsesta grannríkl
ísraels. Byltingarstjórnir Ar-
abarikjanna (í Egyptalandi
og Sýrlandi) eiga nú í harðn-
andi átökum við íhaldssam-
ari öfl (einkum í Saudi-Ara-
bíu og Jórdaníu), og siðustu
atburðir í Jerúsalem eru lif-
andi tákn þessara átaka.
Blóðug átök milli hermanna
Husseins og lögreglu eru eia
hlið þessarar deilu, atfourð-
irnir í Hebron, Nablus og
Ramalla önnur hlið.
Reyndar eru átök ekki nýtt
fyrirbæri á þessum slóðum,
en það má rekja beint til
gagnárása ísraels, að þau
skuli eiga sér stað nú, og I
svo ríkum mælL