Morgunblaðið - 25.11.1967, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 26. NÓV. 1967
21
- ÖHEIMIL
Framhald aj bls. 1
koml samþykki verðlags-
nefndar til.
• Þegar skilað er til banka
gjaldeyri fyrir útfluttar af-
urðir framleiddar fyrir árslok
1967 skal greiða hann á eldra
gengi og kveður ríkisstjóm-
in nánar á um til hvaða af-
urða þetta ákvæði tekur. Mis-
munur á andvirði skilaðs
gjaldeyris á eldra og nýja
genginu skal færður á sér-
stakan reikning í Seðlabank-
anum og skal því fé ráðstaf-
að í þágu þeirra atvinnuvega,
sem eiga viðkomandi afurða-
andvirði.
• Innheimta má af gjaldeyris-
og/eða innflutningsleyfum
allt að 1% leyfisgjaid af
fjárhæð þeirri, sem leyfið
hljóðar um. Helmingur af
gjaldi þessu skal eftir nánari
ákvörðun ríkisstjómarinnar
ganga til bankanna til að
standa straum af kostnaði
við úthlutun leyfa en að öðra
leyti renni það í ríkissjóð
til greiðslu kostnaðar við
verðlagseftirlit.
Auk þessara ákvæða era í
frumvarpinu ákvæði um stofnun
sérstaks gengisbreytingarreikn-
ings í Seðlabankanum og um
ákvörðun verðtolls og annarra
gjalda á innfluttum vörum. Frv.
fer hér á eftir í heild ásamt
athugasemdum við það:
1. gr.
Frá gildistöku þessara laga
skal við ákvörðun verðtolls og
annarra gjalda á innfluittuim vör
um, þ.á.m. söluskatts, reikna
fob-verðmæti þeirra á hinu nýja
gengi. Sama gildir um annan
kostnað í cif-verði, þar á meðal
flutningskostnað, sé hann ákveð
inn í erlendum gjaldeyri, þann-
ig að krónuvirði hans breytist
sjálfkrafa til samræmiis við hið
nýja gengi, ef greiðsla fer fram
eftir gildistöku þessara laga. Á
innflutningsfarmskrám, sem
farmflytjendur afhenda tollyfir-
völdum, skal flutningsgjald til-
greint í íslenzkum krónum,.
í föb-verðmæti skal reikna
allan erlendan kostnað, sem á
er fallinn, þá er vara er komin
í faratæki það, sem flytur hana
til íslands.
Ákvæði 1. málsgr. þessarar gr.
gilda á hliðstæðan hátt um öll
önnur gjöld af innfluttum vör-
uim, sem innheimt eru af tollyfir-
völdum og ákveðin eru sem
hundraðshluti af vöruverðmæti.
Nú hefur innflytjandi fyrir 19.
nóvember 1967 afhent til toll-
meðferðar skjöl, sem eru að öllu
leyti fullnægjandi til þess að
hægt sé að tollafgreiða viðkom-
andi vöru þegar í stað, og skal
þá miða gjöld af henni við eldra
gengið, en þó því aðeins, að toll-
afgreiðsia eigi sér stað fyrir 1.
desember 1967.
Ákvæði 1. málsgr. þessarar gr.
gilda við tollafgreiðslu vara,
sem hafa verið afhentar inn-
flytjendum með leyfi tollyfir-
valda gegn tryggingu fyrir
greiðslu aðflutningsgjalda (sbr.
15. gr. tollskrárlaga), nerna
fullnaðartollafgrefðsla eigi sér
stað innan tveggja mánaða frá
gildi-stöku laganna.
2. gr.
Óheimilt er að hækka verð á
birgðum innfluttra vara, sem
greiddar hafa verið á gengi í
gildi fyrir 19. nóvem-ber 1967,
og sama gildir um verð á birgð-
um iðnaðarvara, sem framleidd-
ar eru úr efni, sem greitt hefur
verið á eldra gengi. Til birgða
teljast í þessu sambandi vörur
greiddar á eldra gengi, sem ekki
eru komnar í hendur innflytj-
enda.
* F
Nú á skipafélag kröfu, sem
ákvörðuð er í erlendum gjaid-
eyri eða miðuð við erlendan
gjaldeyri á innlendan aðila
vegna farmgjalda af innfluttum
vörum. er ekki hafa verið afihent
ar m ittakanda hennar fyrir gild
istöku þessara laga, og skal þá
einungis heimilt að innheimta
slíka kröfu á hina nýja gengi,
að svo miklu leyti sem skipa-
félagið á ógreiddan kostnað ut-
anlands í erlendum gjaldeyri
vegna flutningastarfsemi sinnar,
enda komi samþykki verðlags-
nefndar tiL
4 gr.
Þá er skilað er til banka gjald-
eyri fyrir útfluttar aifurðir fram
leiddar fyrir árslok 1967, skal
hann greiddur útflytjanda á því
gengi er gilti fyrir 19. nóvember
1967. Ríkisstjórnin kveður nán-
ar á u-m til hvaða afutrða þetta
ákvæði skuli taka, og eru ákvarð
anir hennar þa-r að lútandi fulln-
aðarúrskurðir.
Mismunur andvirðis skilaðs
gjaldeyris á eldra gengi og and-
virðis hans á hinu nýja gengi
skv. 1. m-álsgr. skal færður á
sérstakan reikning á nafni ríkis-
sjóðs í Seðlabankanum. Fé, sem
á reikninginn kemur, s-kal með
sérstökum lögum ráðstafað í
þágu þeirra atvinnuvega, sem
eiga viðkomandi afurðaandtvirði.
5. gr.
Stofna skal sérstakan gen-gis-
breytingarreikning í Seðlabank-
anum, og skal á hann færa þann
gengismun, er verður vegna
gengisbreytingarinnar hjá ein-
stökum bönkuim. Við útreikning
á þessum gengismun skal taka
tfflit til allra eigna og skulda
viðkomandi banka í erlendium
gjaldeyri, þá er hið nýja gengi
tekur gildi. Innstæður og skuld-
ir í krónum á natfni erlendra að-
ila, sem gengistryggðar eru með
sérstökum samningi, þar með
taldir skuldareikningar ríkis-
sjóðs gagnvart alþjóðastofnun-
um, teljast eriendur gjaldeyrir i
þessu sambandi, og sama gildir
um gulleign Seðlabankans. Á
þennan reikning skulu ein-nig
færðar eftirstöðvar reikn-in-ga
vegna gengisbreytinganna 1960
og 1961, sbr. 5. gr. laga nr. 4 frá
20. febrúar 1960 og 1. gr. laga nr.
28 frá 17. apríl 1962.
N-ú hefur -bankaábyrgð til
handa erlendum aðila verið
greidd erlendis, en ekki greidd
í íslenzkum ban-ka fyrr en eftir
24. n-óvember 1967, og skal hú-n
þá gerð upp á hinu nýja gengi.
Ákvæði þetta gildir ekk-i um
greiðslufrestsábyrgðir, þegar
skjöl hafa verið afh-ent innflytj-
anda fyrir gengisbreytinguina.
Gengismunur, er til verður
vegna ákvæða þessarar máls-
greinar, skal færður á gengis-
breytingarreikning, sbr. 1. máls-
gr-
6. gr.
Tíunda grein laga um skipan
innflutnings- og gjaldeyrismála
o.fl. nr. 30 frá.25. maí 1960 orðist
svo:
Innheim-ta má af gjaldeyris-
og/eða innflutningsleyfum allt
að 1% leyfisgjald af fjárhæð
þeirri, sem leyfið h-ljóðar um.
Af gjaldi þessu skal allt að helm
ingur, eftir n-ánari ákvörðun
ríkisstjórnarinnar, gan-ga til
bankanna ti-1 að standa straum
af kostnaði við úthlutu-n leyfa,
en að öðru leyti renni það í ríkis
sjóð til greiðslu kostnaðar við
verðlagseftirlit.
Jafn-framt falia úr gildi lög nr.
912 frá 22. desember 1965 u-m
breytingu á lögum um skipan
innflutnings- og gjaldeyrism-ála
o.fl. nr. 30 frá 25. maí 1960.
7. *r.
Rikisstjórninni er heimilt að
setja með reglugerð eða á annan
hátt nánari fyrirmæli um fram-
kvæm-d laga þessara.
8. gr.
Lög þessi öðlast þeg-ar gildi.
Athugasemdir við lagafrumvarp
þetta.
í dag, 24. nóvember 1967, hef-
ur Seðlabanki ísland-s gefið út
tilkynni-ngu um nýtt stofngengi
íslenzkrar krónu. Áf þessu leiðir,
að nauðsynlegt er sð setja sér-
stök lög, er kveði á um ýmis
framkvæmdaratriði varðandi
gengisbreytinguna. Hafa slík nög
ætíð verið sett, þegar líkt hefur
staðið á. í lag-afrumvarpi því,
sem hér liggu-r fyrir, er þó ein-
göngu að finna þau ákvæði, sem
mest liggur á að lögfesta, svo að
ebki sé um nein vafaatriði að
ræða, þegar gjaldeyrisviðskipti
hefjast væntanlega að nýju
mánudaginn 27. nóvember á
grundvelli hins nýja stofngeng-
is. Síðar verður nauðsynlegt að
setj-a frekari löggjöf um ýmis
vandamál, er úr þarf að skera
vegna gengisbreytingari-nnar.
Yfirleitt má segja, að frum-
varp þetta þurfi ekki mikffla
skýringa við, þar sem þa-ð er að
mestu leyti byggt á þeirri
reynslu og ákvæðum, er áður
hafa verið sett, þegar líkt hefu-r
á staðið. Fara hér á eftir athuga-
semdir við einstakar greinar
þess.
Um 1. gr.
Ákvæði þessarar greinar eru í
aðalatriðum hliðstæð ákvæðum
7. gr. laga nr. 4/1960 um efnahags
mál og 5. gr. laga nr. 28/1962
um ráðstafanir vegna g-engis-
breytingarinnar í ágú-stmánuði
1-961, og eru þau nauðsynleg til
að fjalla um meðferð aðflutnings
gjalda, á sama há-tt og verið hef-'
ur við fyrri gengisbreyting-a-r.
Um 2. gr.
iHér er um að ræða samhljóða
ákvæði og er að finna í 27. gr.
1. nr. 4/1960 um efnahagsm-ál og
12. gr. 1-aga nr. 28/1962 varðandi
gengisbreytinguna 1961 og er
sett til að tryggja, að ekki verði
um verðhækkunarágóða að ræða
af þeim birgðum erlendra vara,
sem greiddar eru á eldra geng-
inu,
Um 3. gr.
Samíhljóða ákvæði var ekki í
lögum varðandi gengi-sbreyting-
arnar 1960 og 1961.
Skipafélögin haf-a haft ákvæði
í farmsamningnum, sem miða
farmgjöld við erlendan gjald-
eyri. Munu þau ákvæði byggð á
því, að verulegur hl-uti tilkostn-
aðar skipafélaga fellur til er-
lendis, enda standa félögin að
jafnaði í miklum erlendum
rebstrarskuldum, einkurn við
um-boðsmenn.
Að því leyti, sem skipafélag
á kröfu í erlendum gjaldeyri á
innlendan aðila, eins og segir í
upphafi greinarinnar, þá er því
aðeins h-eimi-lt að inn-heimta um-
rætt farm-gja-ld, miðað við hið
nýja gengi, að svo miklu leyti
sem skipafélagið á ógreiddan er-
lendan kostnað, þegar gengis-
breytinigin tekur gildi, vegna
flutningastarfseminnar, enda
komi samþykki verðlagsnefndar
tíL
Um 4 gr.
Sa-mkvæm-t þessari grein er
gert ráð fyrir því, að sá gjald-
eyrir, sem ski-lað er til ban-ka
fyrir afurðir, sem framleiddar
eru fyrir árslok 1967 skuli
g-reiddur á hinu gamla gengi. Er
talið eðlilegt að miða hér við
árslok með tilliti til þess, að því
er sjávarafurðir snertir sérstak-
lega, að fiskverð það, sem nú
gildir, miðast við tímábilið til
áramóta, þegar nýtt verðlags-
tím-abil teku-r við. Þá má enn
fremur ætla, að hækka-na á fram
leiðslukostnaði vegna gen-gis-
breytingarinnar múni lítt eða
ekki gæta á þeim stutta tíma,
sem eftir er til ársloka.
Þá er talið sjálfsagt, að þeim
mismun, sem þarna kem-ur fram,
verði varið í þágu þeirra atvinnu
vega, sem þær afurðir koma frá,
sem ákvæði þessarar greinar
ta-ka til.
Nánari ráðstöfun á því fé, sem
hér um ræðir, fellur hins vegar
ekki innan ramma þessara laga
og er því gert ráð fyrir, að um
það verði sett sérstök lög.
Um 5. gr.
Ákvæði hliðstæðs efnig er að
finna í 5. gr. laga nr. 4/1960 og
1. gr. laga nr. 28/1962 og er hér
farin sama braut og áður um
meðfierð gengismunar við bank-
ana. Aðalefni gireinarinnar er,
að bankarnir hvorki hagnist né
bíði skaða við gengisbreyting-
u-na, og er stofnaður gengisbreyt
ingarreikningur við Seðla-bank-
ann, sem gengismunur er færður
á. Á hann eru einnig færðar eft-
irstöðvar reikninga vegna geng-
isbreyti-nganna árin 1960 og
1961.
í annarri málsgrein er um að
ræða hliðstætt ákvæði og sett
var í lög 4/1960 5. gr. og lög
28/1962 2. gr. og gengismunur,
sem til fellur í þessu sambandi,
færður á sambærilegan há-tt og
áður hefur v-erið. Ákvæði grein-
arinnar nær þó eigi tií ábyrgða
með erlendum greið-slufresti,
þegar hlutaðeigandi vöruskjöl
hafa verið afhent innflytjanda
fyrir gengisbreytinguna.
Um 6. gr.
í 10. gr. laga nr. 30/1960 var
veitt heimild til 1% leyfisgjalds
og hefur sú heimild frá upphafi
verið notuð að hálfu og a-nd-
- KÝPURDEILAN
Framhald af bls. 2.
endum í Istanbul verið sagt,
hvernig þeir eigi að nota farar-
tæki sín, ef til hernaðarástands
kemur.
í frétt frá Aþenu segir, að
þessi nýjasti þáttur Kýpurmáls-
ins hafi þega-r kostað nokkur
mannslM. Voru það fjórtán grísk
ir hermenn, sem biðu bana, er
flutningabifreið þeirra ók yfir
jarðsprengju skammt frá tyrk-
nesku landaimærunuim.
Svo er að sjá sem Grivas,
hershöfðingi, verðá ekki látinn
snúa aftur til Kýpur. Hann var
kallaður heim til Aþenu fyrir
nokkru til viðræðna um ástandið
og komst þá á kreik sá orð-
nómur, að honum hefði verið
vikið frá — en það hefur ek-ki
enn fen-gizt staðfest.
Síðustu dagana hefur ákaft
verið leitað diplómatískra leiða
til þesis að leysa Kýpurdeiluna.
Síðast í dag félluist báðar deiiu-
þjóðirnar á að ManlSo Brosio,
framkvæmdastjóri Atlantshafs-
bandalagsinsi, reyndi að miðla
málum og er búizt við, að hann
fari fljótlega til Aþenu og Ank-
ara.
Báðar þjóðirnar eiga aðild að
Atlantshafsbandalaginu — hafa
fengið vopn og hergögn frá
sömu aðiluan ag þekkja herbúnað
hvor annarra-r til hins ítrasta.
Búizt er við fundi Öryggisráðs
Sameinuðu þjóðanna um Kýpur-
deiluna seint í kvöld, en
haft er eftir aðalfulltrúa Tyrkja
hjá S.Þ.: að nýjur umræður þar
muni tæpast leiða til annars en
gagnkvæmra klögumála.
í aðalstöðvunum ræddi U
Thant í dag við aðalfulltrúa
Ban-daríkjanna, Bretlands og
Kanada og var þá rneðal annars
reifuð tillaga frá Kanada u-m
lausn Kýpundeilunnar.
U Thanit hefur haft sérlegan
sendima-nn sinh, dr. Jose Rolz
Bennett, í förum mill Aþenu og
Ankara-. Bandaríski sendiherr-
ann í Ankara hefur rætf við
tyrkneska utanríksráðherrann
og sérlegu-r s-en-dimaður Jahnsons
florseta, Cyrus Vance hefur
einnig rætt við báða aðila. í
Tyrklandi hefur hann verið lit-
inn óhýru auga. Eitt útbreidd-
ast blað Tyrklands, „Hurriyet"
skrifar í dag, að Johnson, for-
seti, hafi móðgað Tyrki með því
að senda þeim „óþekktan lög-
fræðdng fá New Yonk“. Nú sé
kamið nóg og Tyrkir megi gera
sér ljóst, n-ú eins og oft áður, að
Bandaríkja-menn- séu ekki sannir
vinir þei-rra. Blaðið segir enn-
fremur, að grískir áhriffamenn í
Washington styðji Grikki í bar-
áttunni við Tyiiki.
Annað áhrifamkið blað
„Milliyet'1 gagnrýnir harðlega
þær tilra-unir, sem gerðar hafa
verið hvarvetna, allt frá Sovét-
ríkjunum til Kanada til þess að
koma í veg fynir stríð milli
Grikkja og Tynkja.
Hafizt vgr handa upp úr há-
degi í dag við að flytja eríenda
borgara fná Kýpur. í kvöld
höfðu 600 bandarískar konur og
börn verið flutt þaðan og fyrir-
hugað að flytja 200 kpnur og
börn til viðbótar, fjölskyldur
starfsmanna gæzluliðs Samein-
uðu þjóðanna á Kýpur. Þá eru
á Kýpur alls um 18.000 manns
með brezk vegabréf og er í at-
hu-gun, bvernig og hvort ei-gi að
flytja það fólk burt. Því hefuir
verið ben-t á að leita til brezkra
aðila sem fyrst.
virði skipzt mil-li gjaldeyrisbank
anna, annarsv-egar vegna leyfa-
úthlutunar og verðila-gseftirlits
hins vegar.
Með lögum nr. 92/1966 var
ákvæði 10. gr. laga nr. 30/1960
breytt. Heimild um leyfisgja-id
var lækkuð í 0.5% og tekið upp
nýtt gjald, sem nam 0.5% a-f
gj ald-eyrissölu, sem gan-ga skyldi
til ríkissjóðs.
Með greininni er nefnt gjald
ti-1 ríkissjóðs fellt niður og grein-
in orðuð að efni til, eins og hún
var upphaflega sett með lögum
nr. 30/1960.
Um 7. og 8. gr.
Þa-rfnast ekki skýringa.
- SKIPIN
Framhald af bls. 32.
Eimskip, sagði, að tvö af skipum
félagsins hefðu stöðvazt í verk-
fallinu, Brúarfoss og Mánafoss.
Mánafoss leggur af stað á mánu-
dagskvöld til Vestmannaeyja,
Reyðarfjarðar og Norðfjarðar og
þaðan fer hann til Lysikil og
Gautaborgar. Önnur skip stöðv-
uðust ekki, en hinsvegar urðu
tafir á afgreiðslu víða vegna
breyttra áætlana. Brúarfoss fór
frá Reykjavík í gærkvöldi til fsa
fjarðar, Súgandafjarðar, Siglu-
fjarðar, Ólafsfjarðar og Akureyr
ar og frá Akureyri fer skipið svo
til Cambridge.
Hjá Hafskip var það að frétta,
að Rangá fór í gærkvöldi til
Norður- og Austurlandshafna,
þar sem hún lestar síldarmjöl
og saltfisk til Englands. Langá
var að losa 1 Reykjavík í gær,
en átti síðan að fara til Akra-
ness og lesta þar hval- og fiski-
mjöl til Finnlands. Von var á
Selá til Reykjavíkur í kvöld og
að öllu óbreyttu lestar hún síld-
armjöl til Belfast og Liverpool.
Laxá er að losa áburð í Óðins-
véum, en fer þaðan til Hamborg-
ar og Hull og lestar vörur til ís-
lands. Og leiguskipið Marco lest-
ar vörur til íslands í Kaupmanna
höfn og Gau-taborg. Rangá kx>m
til hafnar daginn sem verkfallið
hófst og varð að liggja þar allan
tímann. Langá kom á þriðj.u-
dagskvöld og var þá byrjað að
losa, en gekk seint, þar sem ekki
mátti nota bómur skipsins til
þess. Selá kom á miðvikudags-
morgun til Seyðisfjarðar, en bú-
ið var að losa hana um morgun-
inn, þegar verkfallið var leyst.
Þó að ekki hafi nema tvö skip
stöðvazt, seinkaði þetta mikið
og færði úr skorðum allar áætl-
anir.
Fimm af farkostum skipadeild
ar SÍS stöðvuðust í verkfallinu,
en Litlafellið fékk raunar undan
þágu til að losa olíufarm. En nú
eru þau öll komin af stað aftur.
Disafell fór um miðnætti á
fimmtudagskvöld til Sauðár-
króks, til að lesta gærur og mjöl
til útlanda. Jökulfell fór til Ak-
ureyrar og Norðurlandshafna til
að losa fóðurmjöl og lesta fisk-
til Ameríku, og í gærmorgun fór
Helgafellið til Borgarness til að
losa fóðurmjöl og lesta síld til
Finhlands. Stapafell og Litlafell
lestuðu olíu í Örfirisey og Skerja
firði og héldu vestur og norður
um land, og mun Stapafell einnig
fara til Austfjarðahafna.
Guðjón Teitsson, forstjóri
Skipaútgerðar ríkisins, sagði, að
þeir væru að hugsa um að láta
Blikur fara austur um land á
mánudag. Esjunni væri ætlað að
fara til Vestfjarða á þriðjudag
og Herðubreið daginn áður til
Norðurlandshafna, sérstaklega á
Strandir og Húnaflóa. Herjólfur
verður í ferðum til Vestmanrsa-
eyja.
Gerið skil
NÚ fer óðum að styttast í það,
að dregið verði í skyndi'happ-
drætti Sjálfstæðisflokksiins, en
vinning'urinn er sem kunnugt er
stórglæsileg bandarísk bifreið.
Félagar í hinum ýmsu Sjálf-
stæðisfélög-um, í Reykjavík og í
hi-num dreifðu byggðum, eru vin-
samlega beðnir um að gera s-kil
á h-appdræt-tismiðum. sem allra
fyrst. Dregið verður hinn 5. des-
ember n.k.