Morgunblaðið - 17.12.1967, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 17. DES. 1967
19
Þorvaldur Skúlason: )fBjartar línur“, 1966.
hefur ekki sýnt á jafn skýran
hátt, hugmyndir sínar á mynd-
fletinum. Hvernig á þvi stendui
er erfitt að svara. Getur góður
skól: hjá hæfustu kennurum á-
samt góðum hæfileikum ráðið
þar nokkru um?
Það er einhver veigamikil
ástæða fyrir því, hve margir
íslenzkir málarar hafa lítið
form- og litskin, að ekki sé tal-
að um að improvisere með lín-
una.
Þessar spurningar eru áleitr.-
ar, þegar skoðuð eru verk
valds, vegna þess hve lisirær’
gildi verka hans er mikið. Þ 1
er skoðun mín, að ónákvæmni í
lit og formi sé einn mesti óvin-
ur myndlistar, en um leið auð-
veldasta aðferðin til framleiðslu
á málverkum.
Yfirlitssýning á verkum Þor-
valds Skúlasonar, sem haldin
var í Casa Nova dagana 21. okt.
til 2. nóv. gaf að miklu leyti
heildarmynd af ' tuttugu ára
starfi listamannsins. Áhorfand-
inn verður vitni að þeim breyt-
ingum, sem hafa orðið, hann sér
á hinum eldri myndum forsend-
ur fyriri hinum nýju, hann sér
í heild siamhengið milli mynd-
anna. — Það er áberandi hve
liturinn hefur stækkað og hve
allar formhreyfingar eru djarf-
ari og þróttmeiri, sem er and-
stæða við hinar kyrru hreyfing-
ar og litameðferð, sem sjá má
í hans eldri myndum.
Það er skoðun mín, að með
þessari sýningu hafi Þorvaldur
sýnt að hann stendur framar
öðrum nútímamálurum á íslandi,
og list hans sé einn af þeim
menningarþáttum, sem við get-
um verið stolt af.
Að lokum vilid ég þakka Þor-
valdi Skúlasyni fyrir þann heið
ur ,sem hann hefur sýnt Lista-
félagi Menntaskólans, með þvi
að gefa því tækifæri til að sýna
verk hans.
Ólafur Kvaran.
Um Ulysses
James Joyce
Á SÍÐU þesisari, birti ég sýnis-
hom úr frægustu bék James
Joyce, Ulysses, sem Ólafur H.
Símonarson hefur þýtt brot úr.
Sýnishorn þetta er ágætt dæmi
um stíl og setningafræðilega
uppbyggingu bókarinnar. En
Ulysses hefur haft mikil áhrif
á allar nútímabókmenntir. Ekki
hafa þó áhrif Joyee borizt með
neinum hraða inn í íslenzka bóka
gerð. Helzt má rekja skyldleika
hans í stíl Guðbergs Bergssonar i
bókinni, Tómas Jónsson Metsölu-
bók, og í virðingarverðar til-
raunir Bugða Beyglusonar. Þó
virðist Joyes hafa átt nokkrum
vinsældum að fagna í skólablaði
M.R. og hafa þar birzt mjög
skemmtilegar stælingar á stíl
hans.
Ulysses kom fyrst út í París
árið 1922. En bókin var bann-
færð í Englandi og Ameríku, því
þegar upplag af bókinni var sent
til Englands, gerði tollurinn
hana upptæka og lét brenna
það sem í náðist. 1 dag er bókin
hinsvegar í hávegum höfð meðal
bókmenntamanna og þegar hafa
verið skrifaðar svo margar dokt-
orsritgerðir um hana og greinar
að nægja mundi til að fylla heilt
bókasafn.
Margt í bókinni verkar undar-
Iega á lesandann, og sumt gæti
virzt óskiljanlegt, svo ósikiljan-
legt að í fyrri heimsstyrjöldinni,
þegar nokkur blöð úr handritinu
lentu í höndum njósnara, héldu
þeir að hér væri um dulmál að
ræða og sendu blöðin til rann-
sókna sem leyniskjöl.
Hér á síðunni hefur áður birzt
sýníshorn úr verkum Joyce, en
það var þýðing Ernis Snorra-
sonar á fyrsta kafla æskuverks
Joyce „A portrait of the artist as
young man“.
H. G.
— Gunnar í Leiftri
Framhald af bis. 7.
Dóra og bekkj arsystur hennar
er önnur bókin um Dóru.
Þessi bók hérna heitir Jóna í
skólanum og er góð saga handa
ungum stúlkum eftir Mögnu
Toft.
Hér er fyrsta bók í nýjum
bókaflokki: Frank og Jói finna
fjársjó'ð. Þessi bókaflokkur er
við hæfi röskra drengja, sem
aldrei eru iðjulausir.
Á meðan á þessari upptaln-
ingu hefur staðið, hefur Gunnar
handfjatlað hveí.fa bók. Um and-
lit hans leikur bros — bros móð-
ur, sem hreykin er af börnum
sínum. Það er ekki svo lítið átak,
sem þarf til að koma 36 bókum
á legg, en þetta átak er Gunnar
samt í þann veginn að leggja
síðustu hönd að.
Bezt að auglýsa
í Morgunblaðinu
, LAUN
IB lHil IL B3Í
nð I JltKi mm ilnif
Brot úr Ulysses James Joyce
— Þýtt hefur Ólafur H. Símonarson
ÞAÐ var lamið á dyrnar, og rödd
útá gánginum hrópaði:
— Hockey.
Þeir dreifðust, rugguðu sér út-
af bekkjunum og stukku yfir þá.
Skyndilega voru þeir horfnir,
og frá áhaldaherberginu byrjuðu
skellirnir í kylfunum og hávað-
anum í skóm og túngum.
Sargent, sem var einn eftir,
gekk hægt upp og rétti fram
opna stílabók.
Magur hálsinn og ritjulegt hár
ið vitnuðu um ráðleysi hans, og
gegnum döggvuð gleraugun
horfðu tvö veik augu.
Á kinninni, sem var glanslaus
og föl, var blekklessa, möndlu-
laga. og ennþá fersk og blaut,
einsog snigilspor.
Hann rétti fram stílabókina.
Orðið REIKNINGSDÆMI stóð
efst.
Undir því stóðu hallandi tölu-
stafir og neðst krókótt undir-
skrift með lokuðum sluffum og
blekklessu.
Cyril Sargent: nafn hans og
merki.
Mr. Deasy sagði, að ég ætti að
umskrifa hvert einasta þeirra,
og láta yður síðan líta á þau,
herra, sagði hann.
Stephen snerti brúnir bókar-
innar. Tilgángsleysi.
— Veitstu hvernig á að reikna
þau?, spurði hann.
— Númer ellefu til fimmtán,
sagði Sargent.
Mr. Desay sagði, að ég skyldi
skrifa þau upp af töflunni, herra.
— Geturðu sjálfur reiknað
þau? spurði Stephen.
— Nei, herra:
Ljótur og einskis nýtur: mag-
ur háls og ritjuhár og blekklessa,
snigilspor.
Og þó hafði ein elskað hann,
borið hann í fangi sínu og hjarta.
Ef hennar hefði ekki notið við,
hefði hið beljandi lífshlaup troð-
ið hann undir, maskaður, bein-
laus snigill.
Hún hafði elskað, þunna vatns
kennda blóðið, sem var hennar
eigið blóð.
Var það mögulegt?
Hið einasta sanna í lífinu.
f heilögum eldmóði tróð Col-
umbanus á liggjandi líkama
móður sinnar.
Hún var ei lengur: þessi skjálf
andi grind úr kvisti sem hvarf
í loganum, rósatrésilmur og rök
aska.
Hún hafði frelsað hann frá að
vera troðinn undir og hvarf eftir
andartaks veru.
Veslings sál, hverf til himins:
og uppá heiði undir tindrandi
stjörnum stóð refur með ránryk
á pelsnum, og miskunnarlaus,
skínapdi augu og krafsaði í jörð-
ina, hlustaði, krafsaði upp mold-
ina, hlustaði, krafsaði og krafs-
aði.
Stephen sat við hlið hanns og
reiknaði dæmin.
Hann sannaði með algebru, að
draugur Shakespeares er afi
Hamlets.
Sargent gaut augunum gegn-
um skökk gleraugun.
Hockeykylfurnar smullu í á-
haldaherberginu:
holir smellir frá bollta og hróp
utanfrá vellinum.
Yfir síðuna mjökuðust í virðu-
legum máradansi, í dulargerfum,
bókstafir, með einkennileg höf-
uðföt úr teningum og kúlum.
Réttið hendina, krossið, hneig-
ið fyrir dömunni:
þannig: húsálfar frá ímyndun-
arafli máranna.
Einnig horfnir heiminum, Av-
ernas og Moses Maimonides,
dökkir menn í andliti og hreyf-
ingu: í ugluspegli þeirra höndl
ast hin falda heimssál, myrkur,
sem lýsir í greinileik, sem
greinileiki ekki fær höndlað.
— Skilurðu nú? Geturðu
reiknað það næsta?
— Já, herra.
Með löngum, veikburða penna
strikum skrifaði Sargent niður
verkefnið.
f stöðugri von um hjálpandi
orð, hreyfði hönd hanns hin ó-
stöðugu tákn, meðan veikur roði
af skömm reikaði undir gljá-
lausri húð hans.
Amor matris: subjektiv og
objektiv genitiv.
Á kraftlitlu blóði sínu, og
fjörefnafátækri mjólk hafði hún
mett hann, og dulið hann gráð-
ugum augum.
Einnig hann var ég sjálfur,
þessar kýttu axlir, þessi vöntun
á yndisþokika. Æska miín krýpur
við hlið mér.
Of lángt frá, til að ég geti snert
hana, aðeins einusinni.
Mín er fjarlæg og hanns leynd
ardómsfull einsog augu okkar.
Leyndardómar, þöglir og stein
runnir, ríkja í höllum hjartna
okkar: leyndardómar, lóngþreytt
ir á ofríki þeirra: harðstjórar,
sem óska að hverfa úr valda-
stólum.
Dæmin voru reiknuð.
— Þetta er mjög auðvelt, sagði
Stephen um leið og hann reis á
fætur.
— Já, herra. Þakkir, svaraði
Sargent.
Hann þurrkaði síðuna með
þunnum þerripappír og gekk
með stílabókina aftur í borðið
sitt.
— Þú skallt ná í kylfuna þína
og fara út til hinna, sagði Step-
hen, meðan augu hanns fylgdu
yndisvana líkama drengsins að
dyrunum.
— Já, herra.
Þetta er nýjasta læknaskáldsagan eftir
SHANE DOUGLAS
Saga um ástir og örlög saklausrar stúlku
LAUN ÁSTARINNAR er jólabók kvenna.
SANNAR FRASAGNIR UR STRIÐINU
Allir karlmenn kunna að meta sanna
hreysti og hetjudáðir. í þessari bók eru
frásagnir manna, sem lentu í misk-
unnarleysi stríðsins og háðu harða bar-
áttu fyrir lífi sínu.
TIL SÍÐASTA MANNS er karlmannabók.
HÖRPUÚTGÁFAN.