Morgunblaðið - 03.01.1968, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 3. JANÚAR 1068
FOSTUDAGSKVOLDIÐ 20. des-
emiber frumsýndi Leikfélag
Reykjavíkur tvo einlþáttunga
eftir Jónas Árnason undir sam-
heitinu „Koppalogn“, en raunar
nefnast þættirnir „Táp og fjör“
og „Drottins dýrðar koppalogn“.
Eru þessi nýjustu leikfhús'verk
Jónasar næsta sundurleit að inn-
taki og yfirbragði, þó þau eigi
sameiginlega þá góðlátlegu
kímni sem er aðal höfundarins.
Fyrri þátturinn er mjög skop-
færð svipmynd úr sveitalífina:
fjósamaður er að kveðja
bernskuheimilið og beljurnar
sem han-n hefur helgað ævistarf
sitt, en þær eru á leið í slátur-
húsið vegna hækkaðs mjólkur-
skatts og ofríkis yngra bróður-
ins, bóndans á jörðinni, sem hef-
ur þrælkað eldra bróður sinn,
fjósamanninn, alla ævi og haft
af honum allt sem hann átti,
bæði helming jarðarinnar og
væntanlega eiginkonu. Þessi
svipmynd er með köflum ákatf-
lega skopleg, þó hún sé reyndar
á mörkum fjarstæðunnar og feli
ekki í sér annað en sjálft grínið.
Lýsingin á bræðrunum, sem eru
báðir dusilmenni, hvor með sín-
um hætti, er góðra gjalda verð
sivo langt sem hún nær, en mér
fannst höfundinum ekki lánast
að samræma fullkomlega natúra-
líska aðferð siína í uimhiverfis- og
atíburðalýsingum þeim ýkjum
sem hann beitir í mótun persón-
anna. Kom það greinilegast fram
í gerð Mikka, fyrirmyndarpilts-
ins sem elur á vonlausum
draumum um að verða verulega
töff og illa .nnrættur. Að vísu
kemur höfundurinn á framfæri
ýmsum hnyttnum atihugasemd-
um um uppeldismál, sálfræð-
inga og annað þessháttar, en
saga piitslns og raunar þeirra
bræðia líka verður ekki veru-
lega hugtæk, aflþví bakvið hana
liggur ekki annað en tiltölulega
Htilvæg skrýtla um hækkaðan
mjólkurskatt.
Þessi einþáttungur var hins-
vega: ekki iskemmitilegur í sýn-
ingu og viða bráðfyndnir sprett-
ir, t.d. í átökum bræðranna, an
þáttur A'. xarders trúboða
spillti sýningunni og dró hana á
langinn. Hann hafði ekkert til
málanna að leggja nema kynna
hið rétta eðli Mikka og tengja
saman fyrri og seinni kaflann. í
heild virtist mér „Táp og fjör“
fremur vera stílæfing en eigin-
legt leikrit — grínið hafði engan
undirtón og ekki annan tilgang
en þann að vekja hlátur. Það er
auðvitað gott og blessað, en
verkaði einhvernveginn ófull-
nægjandi vegna þess að aðferð
og andi leiksins stönguðust á.
„Táp og fjör“ kynnti áhorf-
endum fimm harla sundurleitar
persónur, og valt að sjálfsögðu
mikið á skopgervingu þeirra.
Steindór Hjörleifsson brá upp
sérkennilegri og mátulega skop-
legri mynd af roluskap Lása
fjósamanns; túlkun hans var
„Drottins dýrðar koppalogn": Ungírú Kristin (Sigríður Hagalín), séra Konráð (Brynjólfur Jó-
hannesiswn), Georg oddviti (Jón Aðils) og Jakob hreppstjóri (Jón Sigurbjörnsison).
hæfilega ýkt, tfasið kauðalegt og
svipbrigði forkostuleg, góð-
mennskan skein úfcúr hverjum
drætti.
„Táp og fjör“: Lá-si (Steindór Hjörleifsision),
Pálsrion) og Mikki (Borgar Garðarsson).
„Drottina dýrðar koppalogn": Séra Konráð (Brynjólfur Jóhann-
e&sion) og Vilhjálmur (Guðmundur Pálssion).
Guðmundur Pálsson lék Ebba
bróður Lása og skóp einnig sér-
kennilega persónu, letiblóð og
barnalega tiltfinningatepru, sem
hefur ha-ft bróður sinn í vasan-
um með prettum, kjökri og skap-
ofsa. Guðmundur náði einkar
góðum fcökum á ytra gervi Elbba
og framgöngu, en oflék sums-
stfaðar viðbrögð hans, einkum
of'sann.
Margrét ólatfsdóttir lék Jönu,
kionu Ebba sem Lási átti forðum
von í, og dró upp veru'lega
fyndna manngerð með fáum
skýrum drátturru
Borgar Garðarsson lék Mikka,
fyrirmyndarpiltinn mieð sál-
flækjurnar, vanþakklátt hlut-
verk sem hann túlkaði dável
með ýmsum ytri brögðum, og
náði beztum tökum á því þegar
leið á leikinn. Inruviðir persón-
unnar eru ekki til þess lagaðir
að gera úr þeim markrverða
hluti.
Loks lék Jón Siguribjörnsson
Alexander mjólkurbílstjóra og
trúiboða, klautfalegt hlútverk og
snautt að mannlegum dráitum,
og gerði það sem hann gat úr
sama og engu efni.
Mér virtisf leikstjórinn, -Helgi
Skúlason, hatfa unnið þennan
einþáttung atf góðum skilningi
á möguleikum han's og takmörk-
Ebbi (Guðmundur
unum, réttilega lagt áherzlu á
glensið og grínið, en kannski
hefði hann mátt dempa leik
Guðmundar og Borgars á stöku
stað.
„Drottins dýrðar koppalogn"
er í öllum skilningi miklu betra
verk en „Táp og fjör“, bygging
þess rökvísleg og hnitmiðuð, at-
burðarásin eðlileg, persónumót-
un skýr og margbreytileg,
fyndnin frjó og mark'viss, „boð-
skapurinn“ tímabær ánþess hon-
um sé þröngvað uppá áhorfand-
ann. Fyndni leiksins felst ekki
sízt í þeirri skírskotun sem hann
hefur til alkunnra aðstæðna og
umræðuefna, og það veigamesta
er kannski að undirtónn grínsins
er rammasta alvara.
Leikurinn gerist í íslenzku
sjávarplássi (Ólatfsvík?) þar sem
presturinn er jafná'hugasamur
um bátamótora og kirkjuathatfn-
ir. Sjálf atburðarásin er eins
einföld og verða má: meðan beð-
ið er fyrir utan kirkjugarðinn
við fjörukampinn eftir jarðar-
för, se-m hefur seinkað atf óvið-
ráðanlegum orsökum, dyttar
presturinn að móbor og þorpsibú-
ar kioma á vettvang einn af öðr-
um. Ber að sjállfisögðu margt
káfcbnoislegt á góima, en megin-
viðfangsefni leiksins felst í við-
brögðum þorpsfoúa við atburði
sem er að gerast utan sviðsins,
og er mjög kunnáttusamilega
með það efni farið, stöðug stíg-
andi og hvergi slakað á spenn-
unni.
Brynjóltfur Jólhannesson brá
eöfcki venju og skóp enn eina sér-
stæða sviðspersónu þar sem var
séra Konráð, góðlátlegur, ann-
arshugar og óðamála trúmaður
með mjög praktískar hneigðir og
eilífar dönskuslettur, enda prest-
lærður í Köbenhavn. Að vísu
háði það Brynjólfi talsvert hve
textinn vafðist fyrir honum, og
dró það sannarlega úr áhrifum
persónunnar, en eigi að síður
var ’hún bæði skýrt og skemmti-
lega mótuð.
Jón Aðils lék Georg oddvita,
hæglátan sjóara sem veit tals-
vert til sín, og dró sömuleiðis
upp glögga rnynd af værukærum
og vitgrönnum dundara, sem
stendur utanvið átök mannlífs-
ins nema hann sé beinlínis
neyddur til þe-ss með ögrunum.
Guðmundur Pálsson lék Vii-
hjálm, tengdason gömlu kon-
unnar sem jarðsetja á, og skóp
þar eina sína kátlegu.stu persónu
með öruggum og markvissum
leik. Vilhjálmur hans var á sinn
hátt engu síðari skopgerving en
séra Konráð.
Jón Siguribjörnsson lék Jakob
hreppstjóra, gigfcveikan, ill-
hryssingslegan og sparan á al-
mannafé, og náði prýðistökum á
önuglyndi hans og sérvizku. Há-
mar.kið var rifrildi hans við ung-
frú Kristínu, fulLtrúa kvenþjóð-
arinnar í hreppsnefnd. Hana lék
Sigríður Hagalín og brá upp
óiborganlegri svipmynd aif ein-
beittri piparmey á miðjum
aldri.
Pétur Einarsson l'ék Davíð
skólastjóra, sem virðist vera
einskonar flormœlandi höfundar
í leiknum, og fannst mér hlutur
hans enganiveginn nógu góður.
Davíð er að vísu lýst sem tauga-
veikluðu afsprengi taugaveikl-
aðrar ættar, en mér fannst Pétur
ofleika ofsa hans framanaf,
þannig að hann átti ekíki nægan
vind í lokin, þegar örvæntingin
nær fullum tökum á 'honum.
Hófstilltari túlkun og eilítið
m.anneskjulegri hefði að minni
hyggju orðið áfhritfameiri, magn-
að orð hans og viðvaranir.
Minni hlutverk léku Borgar
Garðarsson, Sigmundur Örn
Arngrímsson, Hrafnlhildur Guð-
mundsdóttir, Steindór Hjörleifs-
son, Margrét Ólafsdóttir, Guð-
rnundur Erlendsson, Erlendur
Svavarsson og Harald G. Har-
aldsson. Þau gefa ekki tiletfni til
umsagnar nema hivað Borgar
gerði góða fígúru úr drukknum
unglingi og Steindór var all-
skríngílegur í gervi dauða-
drukkins læknis.
'Helgi Skúlason hefur gætt
„Drottins dýrðar koppalogn“ Lífi
og fjöri á gviðinu, þannig að þar
var naumast dauðan blett að
finna, en ég sætti mig ekki v.ð
skilning hans á hlutverki skóla-
stjórans.
Og eru þá ótaldar leikmyndir
Steindórs Sigurðssonar, sem
báðar voru mjög vandaðar. í
„Táp og fjör“ var „mjólkurbíll-
inn“ kannski ekki alveg eins
eðlilegur og allt hitt, en spillti
þó alls ekki heildarmyndinni af
niðurníddum íslenzkum sveita-
bæ einsog þeir gerast víða um
land. Leiikmyndin í seinni þætt-
inum var sannkallað listaverk,
nokkurskonar þrívíddar-mál-
verk, sem naut sín fullkomlega,
bæði með og án persóna.
Sýningunni var vel tekið af
frumsýningargestum, og voru
leikendur, leikstjóri, leik.mynda-
smiður og höfundur hylltir í
leikslok.
Sigurður A. Magnússon.
Berlín. 30. des. NTB
INNAN skamms mun Norður-
landaflugfélagið SAS opna skrif
stotfu í Austur Berlín fyrst vest-
rænna flugfélaga. Mun skrif-
stofan fyrst og fremst annast
fyrirgreiðslu farþega milli Norð
urlanda og Austur Evrópulanda.
Ekki er þar með sagt að SAS
koimi á beinni flugleið til Aust-
ur-iÞýzkalandis. Til þess að svo
geti orðið þurfa ríkisstjórnir
Norðurlanda og Austur-Þýzka-
lands að ræðast við um málið en
ekkert Norðurlandanna hefur
viðurkennt austur þýzku stjórn-
ina.
Leikfélag Reykjavikur:
Koppolog
*
Höfundur: Jónas Arnason
Leikstjóri: Helgi Skúlason
Leikmynd: Steinþór Sigurðsson