Morgunblaðið - 01.05.1968, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR, 1. MAI 1W8
AUÐUN Auðunsson skip-
stjóri á togaranum Narfa,
er einn þekktasti togara-
skipstjóri landsins, einn
hinna frægu Auðunsbræð-
ra, sem getið hafa sér mik-
inn orðstír fyrir skipstjórn
á togurum. Þegar Auðun
Auðunsson tók við Narfa
hafði hann um nokkurt
„Eitthvað þessu líkt er það sem koma skal“ segir Auðun.
um undanfarin ár. Samt sem
áður er það mín skoðun, að ef
ekki verður brugðið skjótt við
nú, megi búast við því, a’ð inn
an tveggja ára verði aðeins 5
togarar okkar í gangfæru
ástandi, Þar sem þessir svo-
kölluðu nýsköpunartogarar,
sem flestir eru orðnir 20 ára,
eru nú þegar orðnir úreltir
vegna þess hve olíueyðslan og
viðhaldskostnaður er gengd-
arlaus.
— En hvað segirðu þá um
framtíð togaraútgerðar á ís-
landi?
— Já, eins og ég sagði hér
að fra/nan, verður a'ð bregðast
við skjótt, ef við eigum að
landi og við þurfum að byggja
halda við togaraútgerð á ís-
ný skip. Miðað við þá reynslu,
endurnýjun nauðsynleg — gömlu skipin úrelt
karfaveiðar á sumrin hafa
meginþýðingu fyrir togaraút-
gerð, segir Auðunn Auðuns-
son, skipstjóri á IMarfa i
viðtali við IVforgunblaðið
skeið verið skipstjóri á tog
aranum Sigurði, sem varð
mikið aflaskip undir hans
stjórn.
Auðun Auðunsson hefur
starfað sem togaraskip-
stjóri frá 1950, en hann er
búinn að vera á togurum
síðan 1941. Morgunblaðið
ræddi við Auðun Auðuns-
son fyrir nokkrum dögum
um viðhorfin í íslenzkri
togaraútgerð og framtíð
hennar og fer viðtalið hér
á eftir.
Þessum dugmikla togaraskip
stjóra voru karfaveiðar togar-
anna í sumar efst í huga og
sú ákvörðun frystihúsanna að
kaupa ekki karfa til vinnslu,
en frystihúsin telja, a'ð það
verð, sem þau fá fyrir karf-
ann sé svo lágt, að það svari
ekki kostnaði að vinna hann.
Auðun víkur fyrst að frysti
húsunum og segir, að þau
þurfi að taka upp nánara og
skipulegra samstarf um
vinnslu á karfa og öðrum
fiski, sem möguleiki er á að
flokka um borð í skipunum,
frekar en gert hefur verið.
Það hefur oft komið fyrir
undanfarin árt að einstök
frystihús hafa unni’ð langt
fram á nótt þótt önnur stæðu
á sama tíma verkefnalaus, og
hefur þetta orsakað það, að
atvinna hefur verið ójöfn og
frystihúsin oft orðið að notast
við lítt þjálfað starfsfólk.
Nú segja samtök frystihús-
anna, að meðalnýting á karfa
sé aðeins 26%, segir Auðun
Auðunsson. Ég vil ekki fara
út í deilur um það atri’ði, en
vil hins vegar benda á, að
nýtingin á karfanum undan-
farin ár, þ. e. á íslands- og
Grænlandskarfa, mun hafa
verið 27—32% með fáum und-
antekningum, en þær eru því
miður í sumum tilvikum því
að kenna, að hirtur hef»r ver-
ið karfi, sem er undir 500 gr.,
sem er lágmarksþungi á karfa^
sem frystihúsin vilja taka til
vinnslu.
— Hvers vegna hafið þið
togaramenn svona mikinn
áhuga á karfanum?
— S.l. sumar var mjög gott
karfaár, segir Auðun Auðuns-
son, bæði á heimamiðum og
við Grænland. Karfaveiðin hef
ur verulega þý’ðingu fyrir tog
arana frá því í maí og til loka
september. Ég legg til, að við
flokkum karfa eftir gæðum
og ef það er gert, er frekari
grundvöil vera fyrir vinnslu
hans í frystihúsunum.
— En hvað gerist ef frysti-
húsin halda fast við þá ákvörð
un sína að taka ekki á móti
karfanum?
— Ef frystihúsin taka ekki
á móti karfa, er tæplega um
annað að ræða, en binda skip-
in frá því um miðjan júní tii
miðs septembermána'ðar
vegna þess, að Englandsmark-
aðurinn er mjög ótrygguir yfir
sumarmánuðina, íslenzku skip
in verða að bíða allt að 48
klst. eftir að komast í „törn“.
þess vegna eiga þau á hættu
að liggja í miklum hita með
fiskinn í íestunum og þá getur
Auðun Auðunsson. Um árin
hefur verið stórhagnaður af
fiskvinnslu og í mörgum til-
fellum hefur sá hagnaður far-
i'ð annað en til þess að styrkja
hráefnisöflunina.
— En hvaða áhrif telurðu,
að útfærsla landhelginnar
1958 hafi haft ú útgerð togar-
anna?
— Ég hef aldrei verið tals-
maður þess, að fara upp í
kálgarða til veiða, og tel það
ekki hafa neina teljandi þýð-
ingu.
sem ég hef aflað mér, verða
skip sem stunda veiðar á öll-
um veiðisvæ'ðum áN-Atlants-
hafi, að vera minnst 1400 smá-
lestir að stærð til þess að
þeim sé óhætt að stunda þessi
veiðisvæði, þar sem mikill
sjávarkuldi og loftkuldi er, og
ennfremur þurfa skipin að
vera þetta stór tif þess að geta
fiskað í verri veðrum með góð
um árangri og 4n þess að
skipshöfnin sé í bráðri lífs-
hættu. í stormum, kulda og
stórsjó vedður vinnan ákaf-
lega erfið. Ég tel einnig eðli-
legt, að þessi skip verði skut-
skipstjóri fremst á myndinni.
hann skemmzt. En ég spyr,
hvort 27—32% nýting karfans
heíur verið lögð til grund-
hafa verið rædd og ég tel, að
með nánari samvinnu útgerð-
arinnar og fiskvinnslunar, sé
hægt að leysa þetta vandamál
að einhverju leyti a.m.k.
— En hver telur þú a'ð sé
að öðru leyti aðalástæðan
fyrir erfiðleikum togaraútgerð
arinnar á undanförnum árum?
— Það hefur almennt verið
borgað of lágt hráefnisverð
bæði til togara og báta, segir
„Þessi skip lögðu þjóðinni til á sínum tími mikii verðmæti og
eru þessi skip gersamlega úrelt“, segir Auðunsson, skipstjóri i
mynd er af einum þeirra.
oft
tvöfalt
gömlu
kaupverð
togarana,
á ári. Nú
en þessi
— Sumir segja, að of margir
menn séu um borð í okkar
togurum nú orðið.
— Meðan vfð notum þau
skip, sem við eigum nú, verð-
ur ekki hægt að fækka veru-
lega á togurunum, segir Auð-
un Auðunsson. Mennirnir eru
ekki 31, eins og margir halda,
þeir eru 27—29 á skipunum
og ef t.d. nýju skipin lenda í
miklum fiski, þá er erfitt að
vera mjög fáliðaður.
— Heldurðu, að skuttogarar
leysi okkar vanda?
— Skuttogarar leysa í sjálfu
sér engan vanda. Rússar hafa
ekki byggt skip, sem skut-
togara, sem er undir 800—
1000 tonnum að stærð, en vax
andi afli togaranna á undan-
förnum árum, sem var í lág-
marki á árunum 1960—62,
kemur fyrst og fremst til af
nýrri veiðitækni og þá aðal-
lega vegna þess að vi*ð höfum
hætt að nota gamlar aðferðir
til þess að taka upp trollið,
ennfremur hafa komið á maík
aðinn ný gerfiefni í netin sem
eru margfalt sterkari og end-
ingarbetri heldur en gamli
brolltvinniinn og loks má
benda á, að nú er hægt að
staðsetja skipin á veiðisvæð-
um mun betur en áður fyrir
tilstilli lóranstiijfyanna í Ang
masalik á Grænlandi og á
Snæfel'lsnesi. Þa'ð er því ekki
hægt að segja, að engar fram
farir hafi orðið í útbúnaði og
aðferðum á íslenzku togurun-
byggð til þess að fá sem mest
vinnupláss undir þiljum. Enn-
fremur er rétt að benda á að
þau skip sem við eigum nú
geta ekki fiskað í dýpra vatni
en í mesta lagi 300 föðmum.
Nú eru stóru erlendu togar-
arnir farnir að fiska með gðS
um árangri á 300—800 faðma
dýpi og stækkar þa'ð veiði-
svæðið að mun.
— En hvað um rekstrar-
grundvöil slíkra skipa?
— Áður en byggð eru ný
skip, þarf að leggja grund-
völl að því að þau geti borið
sig fjárhagslega. Og það er
mín skoðun, að það beri fyrst
og fremst að gera me'ð því að
auka hagfavæmni í fisk-
vinnslu, þannig að hún geti
greitt hæxra hráefniisverð til
skipanna. 1 því sambandi vil
ég t.d. benda á nauðsyn þess,
-ekki sízt hér í Reykjavík, að
fiskvinnslustöðvarnar verði
byggðar niður við höfn, þann-
ið að hægt sé að landa beint
úr skipunum í fiskvinnslu-
stögvarnar, í stað þess að
keyra hráefn'ö langar leiðir,
en því fylgir auðvitað mikill
kostnaður.
Ég tel ennfremur nauðsyn-
legt að sama fyrirtækið reki
bæði skipin og fiskvinnslu-
stöðvarnar og annist jafn-
framt sjálft útflutning á sinni
framleiiðsluvöru. Þróunin í
Þýzkalandi og Englandi, er sú
að stórar samsteypur reka
Framhald á bls. 21
Eigum að byggja 1400 smálesta togara