Morgunblaðið - 13.06.1968, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ. FIMMTUDAGUR 13. JÚNÍ 196«
3
Brúin á Ægi er óvenju stór og rúmgóð, og útsýni er þar mjög gott. Á myndinni sést Jón Jóns-
son, skipherra, ásamt nokkrum skipverjum, er þeir sigldu skipinu inn í höfnina.
- Ægir
Framhald af bls. 32
eða vatnsþéttum þilförum. Váfer
rúm eru tvö, öldungis aðskilin
með vatnsþéttu skilrúmi. Eru
aðalvélarnar í því fremra en
ljósavélar og fleira í aftara rúm-
inu. Skipið er sérstaklega styrkt
til siglinga í ís, eins og óður er
um getið, — stefni þess og bóg-
ur eru með tvöföldum böndum í
sjólínunni og þykkri súð en á
venjulegum skipum. Auk þess
eru síður aðalvélarúms úr einn-
ar tommu þykkum stálplötum af
sömu ástæðu, samkvæmt sérstök
um óskum Landhelgisgæzlunn-
ar.
Sérstaklega útbúið þilfar til
lendingar fyrir þyrlur er aftast á
bátaþilfari. Af-tan við það, milli
hinna tveggja reykháfa skipsins,
er 11 metra langt og 5 metra
breitt skýli fyrir þyrlur, og ýmiss
björgunartæki. Geymir fyrir
þyrlubenzín er aftast í skutnum.
Sú breyting er frá öðrum skip-
um, að allir bátar skipsins eru
úr gúmmí — bæði björgunarbát-
ar, sem eru sex að tölu, og vinnu
bátar, sem ýmist eru geymdir
uppblásnir undir sérstökum hlíf-
úm utan á þyrluskýlinu, eða til-
búnir með utanborðsmótorum
undir gálga aftan við reykháf-
ana. Er þetta gert samkvæmt
reynslu Landhelgisgæzlunnar á
eldri varðskipunum á undanförn
um árum, sem leitt hefur í ljós,
Dómsmálaráðherra, Jóhann Haf-
stein, flytur ræðu um borð í nýja
varðskipinu.
að gúmbátarnir eru notabeztir.
Auk gálganna tveggja, sem fyrr
er getið og lyfta 1 % tonni hvor,
er fimm tonna bóma í mastri á
framþilfari.
Pétur gat þess sérstaklega, að
brú skipsins væri innréttuð að
jöfnu sem stýrishús og korta-
klefi, og er áherzla lögð á sem
allra bezt útsýni og aðrar góðar
vinnuaðstæður. Mjög stórir glugg
ar eru á brúnni allt í kring og
má loka þeim að innanverðu með
málmhlerum til öryggis. í
brúnni eru öll helztu siglingar-
tækin, s.s. tveir radarar, áttavit-
ar, miðunarstöðvar o.fl. Þar er
einnig aðalsambandsstöðin inn-
anskips, þannig að þaðan má
hafa samband við hvert herbergi,
sali og vinnustaði. Þaðan er beitt
skiptiskrúfum skipsins, ennfrem
ur akkerisvindum og dráttarspili,
og er það nýjung á íslenzku
skipi.
Fyrir aftan stýrishúsið er all-
hár innangengur turn, og ofan á
honum er loftnet aðalradarsins,
þannig að komast má auðveld-
lega að því inna-nfrá til lagfær-
ingar, eða til að hreinsa snjó af
radar í hvaða veðri sem er. Inn-
an úr turninum er einnig
hægt að komast að siglingar-
ljósum, flautu o. fl.
Undir stýrighúsinu er loft
skeytastöðin og búin góðum
tækjum, þar á meðal aðalsendi
af svonefndri SSB-gerð, stutt-
bylgjustöðvum, svo og loftskeyta
tækjum til viðskipta við flugvél
ar. Neyðarsendir er smíðaðurhjá
Landsíma fslands.
Skipið er útbúið sérstaklega
sterku vökvaknúðu dráttarspili.
læknisstofu, björgunardælum köí
unarútbúnaði og fleiru. t>að hef
ur einnig neðansjávarsjónvarp,
sem daglega verður þó notað til
að fylgjast með vinnu á aftur-
þilfari frá brúnni. Vopn verða
eins og í hinum varðskipunum,
og fyrst í stað verða byssur
gamla Ægis notaðar, — meðan
leitað er minni en nýtízkulegri
byssna, er síðar verða settar á
skipið.
íbúðir og vistarverur skip-
verja eru allar framan við miðju
skipsins, og svefnklefar eru ým-
ist eins eða tveggja manna. Mat
salur er einn fyrir alla áhöfn-
ina og farþega, en auk þess er
sérstakt farþegaherbergi og sal
ur fremst í brúarhúsi. Samtals
eru 42 hvílur auk sjúkrarúma í
skipinu og 26 legubekkir. í söl-
um geta matast 46 manns í einu
við 11 borð. Áhöfn verður fró
20-25 manna.
Pétur Sigurðsson, forstjóri Land-
helgisgæzlunnar ávarpar gesti.
Jón Jónsson var skipherra í
siglingunni heim, og verður það
áfram, en yfirvélstjóri er And-
rés Jónsson 1. stýrimaður er
Bjarni Helgason, 2. vélstjóri er
Bjarni Guðbjörnsson, loft-
skeytamaður Jón Steindórsson
og bryti Adolf Hansen. Eru
þetta allt gamalreyndir varð-
skipsmenn, eins og flestir aðrir
skipsmenn.
Við ræddum lítillega við Jón
Jónsson, skipherra, um nýjaskip
ið og hann sagði: — Þeð er gíf-
urlegur munur á þessu skipi og
fyrri varðskipunum. Sérstaklega
er mikill munur á brúnni, hún
er mikil um sig og útsýni sér-
staklega gott, auk þess sem al-
gjörlega er hægt að stjórna vél-
unum þaðan, en slíkt gerir alla
stjórn skipsins auðveldari. >á er
útsýnisturninn kærkominn, en
hann eykur yfirsýnina mjög, auk
þess sem hann gerir það kleift
að komast að ratsjánni og fleiri
tækjum innanfrá. Ég er mjögán
ægður með skipið, og hygg að
það eigi eftir að reynast okkur
vel“ sagði hann að endingu.
Þegar skipið hafði lagzt að
bryggju í Reykjavík kom fjöldi
gesta til að skoða skipið, Þar á
meðal voru ráðherrarnir Jóhann
Hafstein, Gylfi Þ. Gíslason,
Magnús Jónsson, Emil Jónsson
og Geir Hallgrímsson, borgar-
stjóri. Við þetta tækifæri flutti
Jóhann Hafstein, dómsmálaráð-
herra, ræðu, sem hér fer á eftir:
Virðulegu áheyrendur.
Vér heilsum af hafi hinu nýja
varðskipi Landhelgisgæzlunnar,
Ægi!
Við bjóðum áhöfn og skipið
velkomið í íslenzka höfn!
Við þessi tímamót kemur mér
i hug merkisdagur í lífi ungs
drengs norður á Húsavík fyrir
39 árum. Það var sólfagur dag-
ur og Skjálfandi spegilsléttur.
Skip sigldi af hafi. Það þótti
ungum drengjum í þessu litla
sjávarþorpi tíðindum sæta í þá
daga. Innan stundar var litlum
róðrarbáti ýtt á flot. Skipiðhafði
kastað akkerum úti á höfn, —
e.ulgin bryggja var þá í þorp-
inu. Róið var út að skipinu, sem
alltaf varð stærra og stærra eft-
ir því, sem nær dró. Þegar róið
var fyrir stefnið á hinu mikla
skipi, sem speglaðist tignarlega
í sjávarfletinum, þótti þeim ungu
drengjum, sem undir árum sátu
á litlu róðrarkænunni sem ann-
ar eins bryndreki mundi vand-
fundinn. Þvílíkt skip! Þetta var
fyrsti Ægir íslenzku Landhelgis
gæzlunnar.
Vér minnumst nú þessa gamla
góða varðskips, sem lokið hefur
hlutverki sínu í þágu varðgæzlu
og björgunar fyrir íslenzkuþjóð
ina, auk rannsókna og vísinda-
starfsemi. Fyrsti skipherrann á
gamla Ægi var Einar M. Einars-
son, sem mér þykir vænt um að
vita nú meðal vor í dag.
Mér þykir hlýða við þetta tæki
færi að hylla minningu þessa
aldna skips, sem Landhelgisgæzl
an nú kveður með þökk og virð-
ingu.
Ægir sá, er vér nú heilsum, er
meira skip, þótt það sé eigi svo
í augum vorum nú en hitt var
á sinni tíð.
Alþingi og ríkisstjórn þóttj
nauðsyn til bera að endurnýja
og efla skipastól Landhelgisgæzl
unnar. Voru því undirritað-
ir, samningar um smíði þessa
nýja skips hér 1 Reykjavík þann
12. ágúst 1966. Hafði smíði skips
ins verið boðin út og tekið hag-
stæðasta tilboði frá Aalborg
Værft A S. Er þetta fyrsta skip
Landhelgisgæzlunnar, sem samið
er um á föstu verði samkvæmt
tilboði. Samningsverðið er D. kr.
13 millj. 850 þúsund. Ekki hefur
enn verið veitt neitt fé á fjár-
lögum úr ríkissjóði til kaupa
þessa skips, en Landhelgissjóður
verið fær um að standa undir
þeim greiðslum, sem gjaldfallið
hafa fram til þess, sem nemur
20% af kaupverði, en 80% er
lánssamningur um til 8 ára.
Smíði þessa skips var vand-
lega undirbúin. Forgöngu þess
hafði forstjóri Langhelgisgæzl-
unnar, Pétur Sigurðsson, í sam-
ráði við kunnáttumenn Landhelg
isgæzlunnar og tilkvadda sér-
fræðinga. Hefir verið lagt kapp
á að njóta góðs af fenginni
reynzlu um gerð skipsins og all-
an útbúnað.
Samskipti við Aalborg Værft
um smíði skipsins hafa í alla
staði verið hinir ánægjulegustu.
Við alla samninga fyllilega stað-
ið og ástundað að ljúka verkinu
á tilsettum tíma með traustu hand
bragði og kunnáttu. Skipinu var
gefið nafnið „Ægir“ þéuin 9.
apríl s.l. og það afhent íslenzka
ríkinu þann 30. maí 1968. Ég
leyfi mér að tjá skipasmíðastöð-
inni þakkir og viðurkenningu,
en hún hafði áður byggt varð
skipin Óðin og Þór.
Nánari lýsing þessa skips verð
ur tjáð á öðrum vettvangi. En
Ægir er nú stærsta skip Land-
helgisgæzlunnar, öllu meira en
Óðinn, um 5 metrum lengra með
meira vélarafl og heldur meiri
ganghraða. Eins og menn hafa
sennilega veitt athygli, er þetta
skip nokkuð nýtízkulegra en
hin eldri. Þyrluskýli er á þessu
skipi, sem ekki var áður, þótt
lendingarskilyrði séu fyrirþyrlu
á Óðni og Þór. Er þetta til veru
legra bóta og skapar nýja mögu
leika. Ástundað hefir verið- að
hafa sjálfvirkni skipsins sem
mesta til þess m.a. að draga úr
reksturskostnaði. Gert er ráð fyr
ir 21 manns áhöfn, en 26-27
manna áhöfn er á Óðni og Þór.
í skipinu er skurðstofa til lækn
isaðgerða og aðbúnaður til lækn
isstarfa og hjúkrunar betri en
áður, en eldri skipunum er einn-
ig breytt í sama skyni, — að
veita megi aukna læknisþjón-
ustu á f jarlægum miðum og á af-
skekktum stöðum. Skipið er með
sérstökum hætti styrkt, þar sem
viðkvæmni er mest og mest á
reynir við siglingu í hafís.
Það er ein þýðingarmesta
stjórnsýsla ríkisins að gæta ís-
lenzku landhelginnar, enda er
landhelgisgæzlan á ytra borði
tákn fullveldis þess og sjálfstæð
is. Eftir að við fslendingar hlut-
um fullveldisviðurkenningu 1918
var svo um samið, að Danir
skyldu fyrst í stað annast gæzlu
landhelginnar, en þess var
skammt að bíða að íslendingar
tækju gæzluna í eigin hendur.
Árið 1926 keypti ríkið björg-
unarskipið Þór af Björgunarfé-
lagi Vestmannaeyja. Sama ár var
Óðinn fyrsti fullsmíðaður og um
mánaðamótin júní júlí það ár
héldu bæði þessi skip úr höfn til
landhelgisgæzlu. Hefir síðan ver
ið við það miðað, að þá hefji ís-
lenzka ríkið reglulega landhelg-
isgæzlu og var 40 ára afmælis
Landhelgisgæzlunnar minnst
Framhald á bls. 21
mkSTEINAR
Eyðsla ferðamanna
í grein, sem Gísli Guðmunds-
son skrifaði hér í blaðið í gær
um Ferðamálaráðstefnu, kemur
eftirfarandi m.a. fram:
„í undanfarin 15 ár hefi ég far-
ið með íslenzka ferðahópa til út-
landa á hverju ári og suma
stóra. Með örfáum undantekn-
ingum þá hefur þetta fólk verið
með fullar hendur fjár, hjá sum-
um eins og óværð á likamanum,
sem það leggur ofurkapp á að
Iosa sig við. Það er mikill mun-
ur á því eða meðferð útlendinga
á sínum f jármunum hér á landi.
Hörmulegast er þó að horfa upp
á virðingarleysið fyrir okkar eig-
in gjaldeyri og hvernig allar
reglur um útflutning á honum
eru þverbrotnar. Eitt sinn fylgd-
ist ég með því, er farþegar um
borð í skipi voru að koma pen-
r
ingum sínum til geymslu um
borð. Nokkuð af þeim var er-
lendur gjaldeyrir en langmest
íslenzkir 1000 kr. seðlar, þetta
frá 10 upp í 30. Þá var leyfilegt
að fara með 2500 kr. út úr lanjl-
inu. Sannarlega er þetta rauna-
legt virðingarleysi fyrir lands-
lögum, að ég nú ekki tali um
fyrir eigin fjármunum, því að
undantekningarlítið verður að
sætta sig við afföll af þessum
peningum, stundum mikil“.
Nú er íslendingum heimilt að
taka með sér til útlanda 1500 ís-
lenzkar krónur í 100 krónu seðl-
um, samkvæmt reglum, sem um
þetta voru settar á liðnum vetri.'
Samkvæmt þessu er erlendum
bönkum væntanlega ekki heim-
ilt að taka við stærri peninga-
seðlum íslenzkum til skiptingar
en 100 krónu seðlum og ekki
hærri upphæð en 1500 krónum i.
frá hverjum einstökum.
Ályktanir
Kjördæmaráðs
í síðasta tölublaði „íslendings"
er sagt frá ályktun Kjördæma-
ráðs Sjálfstæðisflokksins í
Norðurlandskjördæmi eystra og
fara þær hér á eftir:
„Aðalfundur Kjördæmaráðs
Sjálfstæðisflokksins í Norður-
landskjördæmi eystra, haldinn
á Akureyri 8. júni 1968, fagnar
þeim skipulegu aðgerðum, sem
hafnar eru til eflingar hinum
strjálli byggðum landsins, undir
forystu núverandi ríkisstjórnar
og meirihluta Alþingis.
Fundurinn leggur áherzlu á,
að haldið verði áfram að treysta
undirstöður þessara aðgerða á
næstu misserum, og bendir í
því sambandi á eftirfarandi:
• Efla þarf verulega starfs-
aðstöðu og starfsemi byggðaáætl-
anadeildar Efnahagsstofnunar-
innar, og stofna þarf við hlið
hennar sérstaka skipulagsdeild
frá skipulagsstjórn ríkisins.
Auka þarf enn fjármagn til upp-
byggingar í hinum strjálli byggð
um landsins.
• Taka á opinbera afstöðu
til hlutverks Akureyrar, sem
næstu borgar í landinu, og
taka á sérstakt tillit til þess af
hálfu ríkisvaldsins í sambandi ‘
við stofnanir þess og fram-
kvæmdir, svo og fyrirgreiðslu
við atvinnuvegina.
• Kanna ber til hlítar mögu-
leika á stórvirkjun og stóriðju
á Norðuríandi, annað hvort sér
í lagi eða í tengslum við slíka
uppbyggingu annars staðar á
landinu, enda verði stefnt að því
í sambandi við borgarmyndun
á Akureyri, að byggja upp öfl-
ugar iðngreinar“.