Morgunblaðið - 08.08.1968, Page 13

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 8. ÁGÚST 1968
13
Njalsbrenna og Uppsala - Edda
— Spjallað við þáttfakendur í Norrœna sumo-háskólanum
Norræni sumarháskólinn
starfar í fyrsta skipti á ís-
landi nú í sumar og síóast
Iiðinn laugardag var hann
settur. Á morgnana eru um-
ræðuhópar starfandi en eftir
hádegi er ýmist hlustað á fyr
iriestra eða þátttakendur
skoða landið. Og á kvöldin
er ýmislegt gert þátttakend"
um til skemmtunar.
Guðmundur Jónsson óperu
söngvari var að syngja fyrir
þá íslenzk lög, þegar við
brugðum okkur til þeirra.
Þetta var í Þjóðminjasafn-
inu, og þegar Guðmundur
hafði lokið söng sínum, sem
vár ákaflega vel tekið, skoð-
uðu menn safnið.
Við tókum nokkra af þátt-
takendum tali og fyrst hitt-
um við Johan Fjord Jensen
mag. art., en hann stjórnar
þeim umræðuhóp, sem ræðir
útskúfunina í nútíma þjóðfé-
lagi. Við spurðum hann fyrst,
hvort hann hefði oft tekið
þátt í mótum sem þessum.
— Já, ég hef verið Með í
fimm skipti, en miklu oftar
hef ég tekið þátt í undirbún-
ingnum að skóLanum. Ákveð-
in efni eru tekin fyrir í hvert
sinn, en áður er fjallað um
þau mjög ýtarlega í hverjum
skóla, og ég gæti trúað að
um tvö þúsund manms fca'ki
þátt í því. Hins vegar eru
hér í kringum 250 í skólanum
sjálfum. Undirbúningurinn er
því á vissan hátt mikilvæg-
ari.
— Er skólinn nú eitthvað
frábrugðinn því sem áður
var?
— Nei. í aðalatriðum er
hann eins, en aðeins er þó
meiri kynning á landinu, þar
sem skólinn hefur ekki starf-
að hér áður.
Við spurðum hann um út-
skúfunina, en Jensen hefur
skrifað bók um það efni.
Hann sagði, að hún væri
fylgja nútíma iðnaðarþjóðfé-
lags, hlutur, sem hann áliti,
að ekki væri hægt að losna
við.
— Mér hefur verið sagt, að
útskúfun sé drauigur, sem
fylgi auðvaldsþjóðfélagi, er
það rétt?
— Nei. Útskúfunin er ekki
bunidin við ákveðið hagkerfi,
heldur byggist á því, að menn
hætta að vera sjálfstæðir ein
staklingar í framleiðslunni,
en verða hjól í stórri vél.
Karl Marx bendir á þetta,
að vísu, en fyrirbrigðið er
þekkt bæði austan tjaldis og
vestan. Og ég höld að það sé
fylgja nútímaþjóðfélagis. Þó
vilja sumir halda því fram,
að hægt sé að ráða bót á
þessu fyrirbrigði.
Talið berst aftur að sumar-
háskólanum og Jens:n sagði
það mætti tengja þá að
nokkru ,við kröfur stúdenta
í ýmsum löndum um breytta
háskólahætti.
— Stúdentaóeirðirnar eru
að vissu leyti uppreisn gegn
rétttrúnaði háskólanna í
kennsluaðferðum og hinu
steindauða formi. Stúdentar
krefjast þess að vera virkari
þátttakendur í starfinu, en
vera ekki þiggjendur ein-
göngu. Sumarháskólinn er í
eðli sínu slík stofnun, því að
þar er enginn sérstakur fyr-
irlesari, en allir, jafnt stú-
denfcar sem prófessorar taka
virkan þátt í umræðum um
þau málefni, sem rædd eru.
Hugmyndin er austurrísk en
ég veit ekki, hvort sá skóli
starfar enn.
Michel Olsen, Karen Brask og Peter Brask.
Þá hittum við sænska
stúlku Maj-Britt Imnander
fil. mag. Hún hafði verið hér
að læra íslenzku fyrir nokkr
um árum og talar hana dá-
vel. Við spurðum hana, hvort
hún hefði áður verið í skól-
anum.
— Já, ég tók þátt í hon-
um 1965. Það er bæði gagn
og skemmtun af því að taka
þátt í starfi hans. Gagnið er
aðallega fólgið í því, að hér
er ekki fjallað um efnin á
sama hátt og gert mundi í há-
skóla, heldur er því meira
blandað saman. Ég er í þeim
hópi, sem ræðir vandamál
þjóðemisminnihluta, og við
ræðum þetta frá öllúm mögu-
legum hliðum,. t.d. frá efna-
hagslegu og þjóðernislegu
isjónarmiði.
— Og af hverju hefur þú
áhuga á þessu vandamáli?
— Það er m.a. út af því,
að ég hef verið kennari
heima í Svíþjóð, og þar eru
m.a. börn af erlendu foreldri,
börn erlendra verkamanna,
og það er erfitt að kenna
þeim, því að þau kunna mun
minna í málinu en sænsku
börnin. Þá hef ég verið bæði
hér og í Færeyjum, og það
hefur orðið til þess að vekja
forvitni mína á þessu vanda-
máli.
— En Lapparnir?
— Þeir eru ekki eins mikið
vandamál hjá okkur og í Nor
egi, þar eru þeir miklu fleiri.
En það er rétt, að það hafa
viss vandamál skapast vagna
þeirra.
Þá spurðum við hana um
hennar nám.
— Ég er núma að vinna
að lícensíafcritgerð um Upp-
sala-Eddu, og verður hún stíl-
fræðilegs eðlis. Hins vegar er
ég ekki búin að gera það
endanlega upp við mig, um
hvað ég fjalla í Eddunni.
— Og af hverju um Upp-
sala-Eddu.
— Ég kom hingað á styrk
til að læra íslenzku og mér
finnst eðlilegt að halda eitt-
hvað áfram, og vegna- þess að
ég er stúdent frá Uppsölum
þótti mér rétt að taka okkar
Eddu. Hún er elzta Eddu-
handritið og hefur verið mjög
lítið rannisökuð, enda er hand
ritið slæmt, en það getur vel
verið, að þar sé eitthvað
merkilegt að sækja, a.m.k.
vona ég það.
Svo hittum við unga s.túlku
sem var á tali við tvo kunn-
ingja sína. Þau sögðust vera
dönisk. Hún heitir Karen
Brask og kggur stund á menn
ingarfélagsfræði, en þeir
heita Peter Brask, mag. art.
og Michel Olsen háskólakenn
ari. Við spurðum Karen,
hvernig henni líkaði hér.
— Dásamlega. Við fórum í
reiðtúr í dag, og það var
1 mjög gaman. Hestarnir ykkar
eru skemmtilegir, þótt þeir
séu litlir, og óhætt að ganga
að þeim án þess að eiga það

Johan Fjord Jensen
á hættu að verða slegin eða
bifcin. Þessi sem ég fékk fór
á harða stökki, en ég hékk nú
samt á baki, bætti hún við og
hló.
— Mér finnst lítoa virkilega
gaman að skoða safinið hérna.
Hér er margt af merkilegum
munum. En er það virkilega
satt, að öskuleifarnar þama
séu úr Njálsbrennu?
Við játtum því.
— Það er stórkostlegt.
Michel kvaðst hafa lesið
Njálssögu og þótti mjög til
um hana:
— Hún ier ein af þessum
sögum, sem aldrei fyrnist yf-
ir, og þótt enginn viti um fs-
land eða það sökkvi í sæ, þá
mun þessi saga alltaf lifa og
verða lesin.
Þau sögðusfc aldrei fyrr
hafa verið á fslandi, en
kunnu prýðilega við sig. Þó
fannst þeim eitt undarlegt, og
Karen sagði:
— Er mikið Danahatur hjá
ykkur íslendmgum? Þið tak-
ið mjög vel á móti okkur og
mjög hjartanlega, en strax og
farið er að tala eitthvað um
liðna daga, höfum við orðið
vör við vissan kala í garð.
Dana, og okkur er sagt hér
að við höfum farið illa með
Maj-Britt Imnander
ykkur og stolið hinu og þessu
á liðnum öldum.
Við reyndum að svara
spurningunni eftir bezfcu getu.
-— Það getur vel verið eitt-
hvað til í þessu, en Dönum
leið ekkert vel á þessum tíma
heldur. Annars er okkur ekk-
ert kennt um ísland í skólum,
nema réfct um landnámið og
svo eftir að þið urðuð sjálf-
stæð, segir Peter.
— Og Dönum er alls ekk-
ert illa við ykkur, bætti Kar-
en við, en 1944 var dálítill
kali í garð ykkar, þegar þið
lýstuð yfir sjálfstæði, en það
er allt gleymfc. Mér finnist
furðulegt að þið skulið hafa
svona horn í síðu okkar lönigu
eftir að þið eruð orðin sjálf-
stæð.
— Já, greip Michel fram í.
Við komum handritunum að.
Við erum nú eina ránsþjóð-
in, sem skilar því, sem hún
hefur tekið. Bretar skiluðu að
vísu einni hönd á Akrapóliis,
en hvað er það á móti hand-
ritunum. Auk þess held ég nú,
að þau hafi verið bezt geymd
í Danmörku á þessum tíma.
— Annars -sr það furðulégt,
að þið skuluð ekki fylgja Nor-
egi, þegar Svíar tóku hann
frá okkur. Eiginlega hefði það
verið betra. Þá ættum við
handritin, en ykkur væri í
nöp við Svía eða Norðmenn,
en elskuðuð okkur, rétt eins
og þeir.í Vestur-Indíum elska
otokur, en hata Bandaríkja-
menin.
Þeim líkaði vel stoólinn og
fyrirkomulagið, að menn rædd
ust við í bróðerni. Og þegar
við kvöddum þau, sagði Pét-
er: „Svo er það eifct, sem við
urðum mjög hrifin af, það eru
myndirnar hans Ásmundar.
Við fengum að sjá þær um
daginn og þar eru stórkostleg
listaverk og þið megið vera
stolt yfir að eiga slíkan lista-
mann.“
36 þús. leikhúsgestir
í Iðnó á s.l. leikári
LEIKFÉLAG Reykjavíkur sýndi
á síðastliðnu leikári átta leikrit.
Þar af voru tveir einiþáttungar,
sem sýndir voru saman undir
samheiti, Koppalogn Jónasar
Árnasonar, en á þeim urðu flest-
ar sýningar, eða 53. Sex af þess-
um átta Ieikritum voru eftir is-
lenzka höfunda, þar af fjögur
ný. Sýningar á leikárinu urðu
samtaJs 201 í Iðnó. Auk þess
voru 19 sýningar á Koppalogni
í leikfór og 1 í Stapa á Indíána-
-leik.
Lei'kárið hófst 21. september
og lauk 19. júlí. Fyrst var Fjalla-
Eyvindur tekinn til sýningar að
nýju; var hann sýndur 34 sinn-
um á leikárinu og hafði þá verið
leikinn samfleytt í eitt ár, eða
88 sinnum. Hefur hann aldrei
verið leikinn jafnoft hérlendis í
einni lotu.
Næst komu svo sýningar á
Indíánaleik, en hann og Hedda
Gabler voru einu erlendu leik-
rit.in, sem sýnd voru á leikárimu
í Iðnó; en hlutfallstala innlendra
verkefna hefur aldrei verið jafn
há á verkefnaskrá eins vetrar
hjá L.R. 75% verkefna var ís-
lenzkt og 144 kvöld af 201 leik-
kvöldi var viðfangsefnið ís-
lenzkt. Auk Koppalogns komu
fram tvö ný íslenzk leitohúsverk:
Sumarið ’37 eftir Jökul Jakobs-
son og Snjókarlinn okkar, sem
Oddur Björnsson samdi úr hug-
myndum nokkurra barna, sem
eru nemendur Myndlistarskólans
í Reykjavík. Tónlist fyrir síðast-
nefnda leikritið samdi Leifur
Þórarinsson.
Aðsókn í Iðnó var góð. Leik-
húsgestir voru samtals 36 þús-
und, en það er nokkru lægri tala
en undanfarið ár, sem var met-
ár. Sætanýting var um 78%, en
hún hefur undanfarin fimm ár
verið um 80% og þar yfir.
37 leikarar komu fram á svið-
inu í Iðnó í vetur sem leið, auk
nemenda og aukaleikara, eða
samtals 56 manns. Alls hefur um
100 manns meiri eða minni at-
vinnu í leikhúsinu, en fastráðnir
starfsmenn eru 16, þar af 8 leik-
arar. Leikstjórar voru 6 í vetur
og leikmyndateiknarar 4.
Auk sýninganna í Iðnó gekkst
L.R. í haust fyrir skrúðgöngu og
sýningum í Austurbæjarbíói, til
ágóða fyrir húsbyggingarsjóð
sinn. Nefndist sýningin Það var
um aldamótin. Þá rak L.R. sem
fyrr leiklistarskóla í Tjarnarbæ
og brautskráði 8 nemendur. Ekki
verður tekið við nýjum nem-
endum í haust fremur en í fyrra-
'haust. Nýbrautskráðir nemendur
mynduðu sín á milli Litla leik-
félagið, sem stóð fyrir sýningum
á Myndum í Tjarnarbæ, og sá
auk þess um sjónvarpsdagskrá.
Áformað er að taka upp að
nýju í haust þrjú leikrit, sem
mikil aðsókn var að í vor, Koppa
logn Jónasar, Leynimel 13 og
Heddu Gabler, en Helga Bach-
mann leikkona hlaut, sem tounn-
ugt er, Silfurlampann fyrir túlk-
un sína á Heddu á sl. leikári.
Fyrsta nýja viðfangsefnið
verður Maður og kona eftir Jón
Thoroddsen, í leikgerð Emils
Thoroddsens og Indriða Waage.
Jón Sigurbjörnsson er leikstjóri,
en aðalhdutverkin, Séra Sigvalda
og Þórdísi í Hlíð, leitoa Bryn-
jólfur Jóhannesson og Regína
Þórðardóttir. Þá er og komið í
æfingu eitt þeirra nútímaleik-
rita, sem mesta eftirtekt hefur
vakið erlendis að undanförnu,
Yvonne Búrgundarprinsessa eft-
ir Witold Gombrowicz. Þýðandi
er Magnús Jónsson, en leikstjóri
verður Sveinn Einarsson.
Steindór Hjörleifsson hefur
verið formaður Leikfélags
Reykjavíkur síðan 1965 og er
hann jafnframt formaður leik-
húsráðs; framkvæmdastjóri leik-
hússins er Guðmundur Pálsson
og leikhússtjóri Sveinn Einars-
son.
Verkefni og sýningafjöldi varð
að öðru leyti eins og hér segir:
1. Fjalla-Eyvindur eftir Jó-
hann Sigurjónsson. Leikstjóri
Gísli Halldórsson. 34 sýningar;
samtals 88 sýningar.
Framliald á bls. 23