Morgunblaðið - 29.08.1968, Side 13

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 29. ÁGÚST 1968
13
en aug-
Hubert
þa6 er
spunnið.
HUBERT H. Humphrey hefur
verið nefndur „rödd hins
liðna“ og “bam síns tíma“.
Hann hefur verið nefndur
svikarí við málstað frjáls-
lyndra skoðana. Hann hefur
verið nefndur boðberi stríðs-
ins í Víetnam og líka efa-
semdamaður — „kátur stríðs-
maður' og „grátandi haukur".
Það er oft litið á Hump'hrey
sem hraðmæltan sölumann
með sýnishomakassa alþak-
inn upphrópunarmerkjum —
pólitískan g-uðspjallamann
sem eys slagerðum á báða
bóga.
En það býr rmeira
lýsiinigameniniska í
Horatio Humph-rey,
miklu m'eira í ‘haon
Hann -er baldi-nn mikilli fram-
giirni, sem kviknaði þegar
hann var lítill drenigur í Suð-
ur-Dakot-a. Þe-gar fa-ðir Hu-mp
hr-eys neyddist til þess að
selja heimili si'tt á kreppuá-r-
un-um, var æsku drengsins
lokið.
Humphrey var -eitt sinn
skátaforin-gi. Fyrir þrjátíu og
þremiur áru-m fór hann með
Skátaflofck si-ntn í -skem-mti-
ferð til Washingtonborgar. —
Þaðan Skrifaði hann unnustu
sinni, Muriel Buck: „Ég verð
að ei-nbeita mér að því að le-sa
og skrifa, -einbeita mér að því
að hugsa, ef ég aetla að lába
draumin-n minn rætast, d-raum
inn um að verða eitthvað....
Þessi mynd var tekin er Humplhrey kom til Chicago síðastliðinn sunnudag til þess að sitja
flokksþing demókrata. Aðdáendur hans safnast um hann tíl þess að láta hann rita nafn sitt
á einkennishatta sína.
,Eg ætla mér að verða eitthvað’
— Saga Humphreys eftir Harry Kelly AP-fréttamann
Ég sé það fyrir mér, að -ei:n-
hvern tíma g-etum við átt
heimia hérna í Washiington og
kannski tekið þátt í stjórn-
málum, ef við leggjum okitour
öll fram við stóir verteefni.
Ég ætla mér að ná takmarki
mínu og teomast á þing.
Hlæðu eteki að mér, Muriel.
Þetta virðist -ef til vill eigin-
gimi og meira en unnt er að
fara fram á, en Muriel, ég
veit að öðru-m ‘hefur tekiz-t
þetta“.
Humphrey fæddist 27. maí
árið 1911 í litlu berbergi uppi
yfir lyfjabúð f-öð'ur síns í smá
bænum Waliaee í Suður-
Ka'kota. Hann var an-nar í röð
inni fjögurra systkin-a, y-nigri
er bróðirinn Ralph og eldri en
systurnar Frances og Fern.
Humphrey varð fyrir mikl-
um áh-rifum af f-öður -sínu-m:
„Pabbi var dásamlegur mað-
ur. Hann var fyrirmynd mín.
Hann unn-i fól-ki og hann unni
stjóirnmálum. Hann var í
rauninni eini demókratinn í
repúblíkanabæ, en hann var
kosinn bæjarstjóri, s'end-ur á
ríkiisþingið og nærri því gerð-
ur að ríkis-stjóra"
Hump'hrey mimnist þess
einnig, þegar bön'kum var lok
að og efnahagurinn la-gðist í
rú-stir seint á þriðja áratug
aldarinnar: „Dag nokburn,
þegar ég kom heim úr skól-an
um, voru mamma og pabbi
grátandi úti í garði og pabbi
sagði mér að hann yrði að
selja húsið okkar. Æsk-u
minni lauik þega-r við seldum
húsið okkair".
Kreppan v-ar dunin yfir þeg
ar Hu-mphrey hóf nám í -há-
skól'anum í Minnesota. Al-
mienningur lét 'kjú'kliinga, egg
og kjöt í s'kiptum fyrir lyf í
lyfjiabúð föður hans. Hann
varð brátt að 'hætta námi og
faðir hans byrjaði á nýjan
leik í Huron, um 6000 manna
bæ. -eteki larngt frá Wallace.
Þegar f-aðir hams var kosin-n
á ríkisþi-nigið, sótti hann stutt
námskeið í lyfj'aíræði við há-
skólann í Denver, svo að h-ann
gæti rekið lyfjabúðina á með-
an.
Árið 1936 kvæntist Hump-
'hrey Muriel og fór aftur í 'há-
Skólann í Minnesota. Eftir tvö
ár laute hann prófi með mi'kl-u
lofi. Skömmu áður fæddist
homum fyrsta barnið, dóttiriin
Nancy. En skól'agöngu 'hans
var ekki lokið. Hann lauk
magistersprófi í stjórnvísind-
um við ríkisháskólann í
Louisiana.
Síðan steig 'hann fyrsta
skrefið til þess að „verða eitt-
hvað“. Tveir verkalýðsforingj
ar báðu hann um að verða í
framboði til embættis borgar-
stjóra í Minmeapolis. Hann
féllst á það og tapaði í fyrstu,
en var 'kjörinn borgarstjóri
tveimur árum síðar. Hann var
þá yngsti borgarstjóri í banda
rí-skri stórborg, aðeins 34 ára
að aldri. En Humphrey minn-
ist þess, að borgin var vett-
vamgur óteljandi vandamála,
glæpa og kredd'ufestu.
Forlögin ýttu honum lengra
fram á svið þjóðmálamma árið
1948. Þá var hamn ekki að-
eins í framboði til öldunga-
deildar Bandaríkjaþings, held
ur var hann einnig valimn for-
maður fulltrúanefndar Minne-
sotaríkis á þingi demókrata-
flokksins í Philad-elphia. Þar
var Harry S. Truman valiinn
forsetaefni fl-okfcsins á-n þes-s
að til tíðinda drægi, en hi-ns
vegar var barizt hart um borg
ara-réttindi.
Humphrey var kosinn í
stefnuskrárnefnd þimgsiins og
segir þannig firá því: „Lagt
var fram upþkast að stefuskrá
um borgararéttindi, en það
sniðgekk öll erfiðu-stu vanda-
málin. Við vildum einfalda og
sterka stefnuskrá sem styddi
áform Truma-ns -um -réttindi
bandarískra borgaira“.
H'Uimphirey fkvtti ræðu á
þinginu, fcrafðist rótttækari
stefnuskrár og sagði: „Ég trúi
ekki á ineina mála-mið-lun um
trygginigu borgaTaréttiinda .
Það má e'kiki svæfa iþetta mál,
það má ekki láta það renna út
í sandinn .... Við erum 172
árum á eftir tímamuim“.
Á flokksþinginiu va,r sam-
þyk-kt róttæk stefnuskrá og í-
haldssamir suðurrítejamenn
nufu samstarfið. Humphrey
varð frægur á einni nóttu. Og
sam-a ár varð hann fyrsti öld-
ungad-eildarþingmaður Minne-
sota úr flokiki demókrata.
An'dstæðingar Humph-reys
halda því fram, að bezti tími
’hans hafi verið fyrir 20 árum
og samstarfið við Johnson
hafi dregið niðuT í honum. En
Humphtrey væri sennilega
ekki það sem hann er nú,
hefði Johnson efcki komið til.
Þeir voru fcosnir á þing á
sama árinu. Johnson teomst
fljótt í forusbuisveit floteksins,
en Humphrey átti erfiðara
uppdráttar. Jóhnson fylgdist
stöðugt með ferli Humphreys
og þegar J-ohnson var útnefnd
uir leiðtogi þingflokks demó-
k-rata árið 1953, kvaddi hann
Humphrey í innstia hrin'ginn.
Og framagirni Humphreys
jókst.
Hanin vonaðist til þess árið
1956, að Adiai Stevenson,
frambjóðandi demófcrata-
flofcksins við forsetakosn in-g-
arnar, veldi han-n sem vara-
forsetaefni. í stað þess lét
Steveinson floteksþingið ráða
vaHnu og Estes Kefauv-er var
útnefndur varaforsetaefni. —
Það -er sagt, að vinur Hu-mp-
'hreys hafi fundið ‘hann grát-
andi úti í homi fundarsalar-
ins.
Árið 1960 reyndf Hump-
hrey, liðfár og févana, að
verða f-orsetaefní demókrata-
flokksins, en h-ann tapaði fyr-
ir John F. Kennedy. Nú, átta
áru-m síðar, ér Humphir'ey bet-
ur á vegi staddur.
,,Ég vissi það áirið 19-60“, seg
ir Humphrey, „að sigurlí'kur
mínar voru mjög Htlar. Ég
main, að sumir svofcallaðir vi-n
ir mínir hurfu skyndilega. Það
er auðvel't að verða hryggur
og reiður af slíku, ein það tók-
uæ því ekki. Ég lærði þá, að
það er efcki hægt að sigra án
peninga.
Árið 1964 útnefndi Jobnson
Humph-rey varaforsetaefni
sitt. Það hefur ekteí verið auð
v-el't að lúta stjórn jafnteröfu-
harðs og árvak-urs -húsbónda.
„Þegar ég varð varaforseti”,
segir Humphrey, „var ég var-
aður við því, iað sambúðin við
forsetann yrði orðin óþolaaidi
innan árs, samtevæm't veuj-u
sögiunraar. En það fór efcki svo
illa. Sannlei'kurinin er sá, að
venj-ulega þetekjiast forseti og
varaforseti tæplega fyrir
flóteksþingið. En við Johnson
höfum verið vinir í tuttugu
ár. Hann þekkir mig nágiu vel
til þess að búast við 'hollustu,
en ekfci eftiröpun".
Þegar kvartað er yfi-r því,
að Humphrey sé aðdáandi
stríðsins í Víetraam, svarar
'haran: „Varaforseti getur
aldrei verið of trúr. Ég varð
ektei varaforseti til þess að
stangast á við forsetann".
Humphrey hefur gaman af
því -að minnast þess, að hann
brauzt til frama úr fátækt. Nú
býr hanin við talsverðan mum-
að. Hú-s hans í Miranesota
stendur á batetea Waverly-
vatns,-um klufckustundar a'kst-
'Ur frá Minneapolis. Þar er
Sundlaug, gufu'bað, gestahús,
bátanaust og að sjálfsögðu bát
ar.
Þega-r h-amn dvelst í Was-
hi-ngton, býr bann í glæsilegri
íbúð með fögnu útsýní yfir
Potomac.
„Allt snýr öfugt“, segir
Humphrey, „eins og flestir
vita. Menn ættu að meta lífs-
gæðin þegar þeir er.u ungir,
þegar þeir þarfnast þeirra
mest og njóta þeirra mest.
Þegar bömdn voru lítil, hafði
ég rraesta þörf fyrir bezta hús
sem ég hef átt á ævinni. Nú
á ég tvö hús, en börnin er-u
flogin að heiman og ég hef
lítinn tíma til þess að vera í
húsuiraum“.
En Humphrey er fra-mgjar-n
maður og hefur góða von um
að fá nýtt hús — Hvíta húsið.
Verður danska á ný
opinbert mál á íslandi?
FYRIR rúmri öld var danska
opinbert mál á íslandi. En þá
var-ð Stefán Gunnl-augsson bæj-
arfógeti í Reykjavík. Hann hóf
íslenzku til þess vegs að verða
opinbert mál í höfuðstað ís-
lands, tök að birta tilkynningar
á ísilenzku óg jafnvel bauð kaup
mönn-um að -nota mál heima-
manna í auglýsingum. Þetta olli
að sjálfsögðu fjaðraþyt hjá aðii
Reykjavíkur. Kaupmenn voru
danskir og embættismenn dansk
lundaðir. Báðir aðilar voru
dönskunni vanir, enda aðski-ldi
hún þá frá fávísum almúga.
Laugardaginn 24. ágúst sl. var
Norræna húsið í Reykjavík vígt.
Það er húsið „þitt“, ei-ns og for-
stö&umaður þess hinn norski
orðaði það við íslendinga í af-
bragðs grein í Morgunblaðinu,
sem sé ís-lenzk stofnun á íslandi.
Skiptir það engu máli, þótt
fleiri þjóðir geti með sama rétti
talið það sitt hús.
Vígsla hússins var því opi-n-
ber íslenzk athöfn og fram-
kvæmd af æðstu embættis-
mönnum íslands. En nú brá svo
við, að danska var eftir a-ldar
hlé gjörð að opinberu máli á ís-
landi. Forseti íslands mælti á
danska tungu svo og mennta-
málaráðherra. Ráðherrann
ávarpaði meira að segja forseta
Islands á dönsku.
Ei'tt er þó breytt frá fyrri öld
dönskunni í óhag. Hún skilur
ekki framar að leika og lærða á
Islandi, þar sem hvert o-g eitt is-
lenzkt ferminga'rbarn og eldra
skilur mælta dönsku af vörum
íslendings. Þeim mun minni
ástæða er að gjöra hana nú að
opinberu máli á íslandi, heldur
en var fyrir Stefán G-unn-laugs-
son að sleppa henni.
Forsætisrá&herra einn íslend-
inga virti mál feðra sinna við
vígsluna. Hann mælti á ís-
lenzku.
Jón Á. Gissurarson.
ánudagskvöldið. Skömmu seinna tilkynnti kona um hvarf hans,
og það um leið og fyrrverandi unnusti hennar hefði komið og
ekki verið hleypt inn. Gæti verið að hann hefði tekið bílinn.
Maðurima fannst nokkru seinna undir áhrifum áfengis, og mu
ndi ekki nokkurn skapaðan hlut.