Morgunblaðið - 01.11.1968, Blaðsíða 8

8
MORGU'NBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 1. NÓVEMBER 1968
Mál drykkjusjúklinga á íslandi
Síðari hluti fyrirlesturs Stein
ars Guðmundssonar á geðheil-
brigðisviku Tengla.
HVER eru svo viðbrögð þjóð-
félagsins gegn þessum voða?
Þau eru ekki upp á marga
fiska. Þó tel ég þjóðina í heild
vera sekari en stjórnendurna.
Orsök athafnaleysisins í þessu
málum liggur hjá almenningi.
Lands- og bæjarstjórnir hafa
veTÍð tiltölulega fljótar að
styðja hverja þá tilraun sem
fram hefir komið til úrbóta. Má
þar t.d. nefna þá tilraun sem
gerð var fyrir 13 árum með
Stofnun Bláa bandsins. Sá stór-
kostlegi árangur sem varð af
því starfi fyrstu árin hefir ekki
verið færður á skýrslur, — og
ástæðunnar til þess að þetta
þjóðþrifastarf úrkynjaðist á fá-
um árum, er hvergi getið. Rík-
ið, Reykjavíkurbær og einstakl-
ingar kostuðu of fjár til þessar-
ar tilraunar. Tilraunin tókst að
vissu marki, þótt hún síðar
rynni út í sandinn. En reynsl-
an sem fékkst þarna er vel
þeirra peninga virði sem til
hennar voru lagðir, — Og nú á
að fela þetta allt. Þetta er ekki
hægt.
Þjóðin verður að hirsta af sér
slenið í þessum málum. Okkur
varðar vissulega öll um hvað er
að gefast. Við verðum að reyna
að temja okkur sjálf að því
marki að við köllum ekki þann
sem við drykkjuskap á að
stríða, „ræfil“ í öðru orði og
sjúkling í hinu. Betra væri held
ur að kalla hann alltaf „ræfil“,
því það truflaði síður þá sem
eru að reyna að vekja almenn-
ingsálitið til jákvæðrar afstöðu
til ofdrykkjuvandamálsins.
Það er almenningsálitið sem
Verður að breytast — það er
mikilvægasti liðurinn. Hræðsla
við að nefna drykkjuskap á nafn
í návist drykkjumannsins, sé
hann ófullur — er hjákátleg.
En til kórvillu verður það að
teljast þegar menn reyna að ala
þá hégómlegu fávizku upp í
drykkjumanninum, að hann sé
eitthvert ofurmenni þegar renn-
ur af honum. Menn virðast trúa
því í alvöru að túramaðurinn af-
kasti jafn miklu og hinn sem
aldrei hverfur frá vinnu. Menn
vilja ekki skilja af hverju alko-
holistinn sveiflar spöðum sínum
eins og vindmylla í roki þegar
hann tekur til starfa á ný eftir
túr. Menn vilja ekki reyna að
skilja eðli virkra drykkjumanna.
Það er þetta sem þarf að breyt-
ast. Og því verður ekki breytt
nema með alhliða fræðslu. Það
glittir í hverja glompuna af ann
arri hvar sem á málefninu er
tekið. Að fræðsluskortinum
slepptum, mætti nefna þörfina á
upplýsingamiðstöð fyrir þá sem
vegvilltir leita aðstoðar vegna
sín eða annarra. Slík upplýs-
ingamiðstöð gæti verkað sem
kvalastillandi inngjöf á hundr-
uð fjölskyldna. En þó ekki nema
henni takist að viðhalda virku
sambandi bæði við heilbrigðis-
þjónustu og félagsvarnir ýmis-
konar. Það er dautt mál að tala
um hjálp við fjölskyldu túra-
manns á fylliríi, nema hægt sé
að gera einhverjar ráðstafanir
til að láta renna af honum. Þess-
vegna þarf að vera til skyndi-
hjúkrunarstöð sem tekur þetta
verk að sér. Slík stöð þyrfti að
hýsa viðkomandi í minnst 3 sól-
arhringa, en mest 6. Almennt
veitir ekki af þremur sólarhring
um til að vel renni af honum,
en sex ættu að vera yfrið nóg
nema annað komi til. En 6 duga
ekki er maðurinn „spítalamatur"
og ætti að fara annað. En ákveð
ið hámark legudaga verður að
vera á „Skyndihjúkrunarstöð",
því annars teppist hún strax.
Svo er ósköp hæpið að hleypa
manni af Hjúkrunarstöð eða Spít
ala óstuddum beint út í þjóðlíf-
ið. í flestum tilfellum einangr-
ast hann fljótt í margmenninu,
misskilur sjálfan sig, og er kom-
inn á fyllirí fyrr en varir. Þess-
vegna verður að skipuleggja fé-
lagsvarnir sem fylgjast með
hverjum manni eins lengi og
nokkur kostur er.
Til að reyna að fylla upp í
þessar þrjár megin gloppur hef-
ir svolítill hópur manna ákveðið
að beita sér fyrir stofnun Áfeng
ismálafélags fslands — en
stefnuskrá þess er þessi:
„Áfengismálafélag fslands vill
a. hlutast til um að alkohol-
istar eigi greiðan aðgang að
sjúkrahjálp, og að skyndihjálp
standi öllum drykkjumönnum til
boða.
b. hvetja og hlúa að öllu fé-
lagslegu áfengismálastarfi með-
al allra sétta, starfshópa og ald
ursflokka, er áhuga hafa á þess-
um málum, án tillits til sér-sjón-
armiða er ríkja kunna á hverj-
um stað.
c. safna sem allra fjölbreytt-
astri fræðslu um áfengismál, og
koma henni stöðugt til almenn-
ings með öllum tiltækum ráðum,
svo sem: í útvarpi, blöðum, sjón
varpi, rituðu og töluðu máli,
auk hins almenna fræðslukerf-
is þjóðarinnar.
Félagið tekur ekki afstöðu til
neinna annarra mála en þeirra
er hér hafa verið talin — og þá
heldur ekki til áfengis sem
drykkjar."
Varnaglinn um hlutleysi gagn
vart áfengi, sem hér er svo
greinilega sleginn, verður að
teljast nauðsynlegur til að fyrir
byggja að starfið í þágu of-
drykkjuvandræðanna lamist ef
þrasi og þrætum um orsök
þeirra.
Að lokum þetta:
Kleppur fær örsjaldan áfeng
issjúkling til meðferðar fyrr en
veikindin hafa keyrt um þver-
bak. Aðeins lokastigið — Deler-
íum Tremens — eða „Dellan“
eins og við köllum það, réttlæta
tafarlausa aðstoð. Mér finnst
þetta sambærilegt því, að sagt
væri við konuna sem kemur á
lækningastöð með „ber í
brjósti": komdu seinna vina, —
kannski að þetta verði krabba-
mein.
Sú deild Kleppsspítalans sem
er í þeim húsakynnum sem Bláa
bandið var forðum rekið í, á
Flókagötunni, hefir undanfarin
ár ekki verið rekin sem of-
drykkjuvarnarstöð. En í haust
hafa farið þar fram breytingar
á starfsháttum, og er almennt lit
ið svo á, að þar muni Klepps-
spítalinn beita sér að málefnum
alkoholista. Verði svo, má búast
við að styttra verði í land en
ella með stofnun „Skyndihjúkr
unarstöðvar", þótt hún verði
hinsvegar varla rekin í sam-
krulli við sjálfa lækningastöð-
ina.
Hælin: Víðines — Arnarholt
Gunnarsholt, eru þáttur út af
fyrir sig, og verða öll að teljast
„geymslur“ frekar en lækninga-
hæli.
En ég skal fúslega viður-
kenna að læknar og hjúkrunar-
fólk er að reyna að bjarga því
sem bjargað verður við þær
ófullkomnu aðstæður sem fyrir
hendi eru — en ef ekki er hægt
að skipuleggja eitthvert sam-
hengi í varnirnar við núverandi
aðstæður, verður að knýja þær
aðstæður fram. En það er að
mínum dómi ekki á valdi neins
annars aðila en almannafélags
sem tekur hlutverk sitt alvar-
lega, svo alvarlega að mark
verði á tekið — líkt og Slysa-
varnafélagið, Krabbameins-
Hjartaverndar- og Berklavarna
félögin. Þetta félag gæti orðið:
Áfengismálafélag íslands.
Ég ætla að ljúka máli mínu
með upphrópun, sem ég tek að
láni frá AA-samtökunum. Ég
FASTEIGNASALAN
GARÐASTRÆTI ,17
Símar 24647 - 15221
Til sölu
2ja herb. rúmgóð og vönduð
kjallaraíbúð í Vesturbæn-
um, sérhiti.
3ja herb. risíbúð við Hátröð.
4ra herb. íbúð á 2. hæð í
Hlíðunum.
HÖFUM KAUPANDA AÐ
nýlenduvöruverzlun,
söluturni,
einbýlishúsi sem næst Mið-
bænum sem hentaði vel
fyrir íbúð og heildverzlun.
Árni Guðjónsson, hrl.
Þorsteinn Geirsson, hdl.
Helgi Ólafsson, sölustj.
Kvöldsími 41230.
ÍMAR 21150 21370
íbúðir óskast
Höfum góða kaupendur að
2ja, 3ja, 4ra og 5 herb. íbúð-
um. Sérstaklega óskast góð
sérhæð, helzt á Teigunum eða
í Vesturborginni.
Til sölu
Geðheilbrigðismál:
400 geösjúkir og 200 van-
gefnir fá ekki inni á geðdeildum
ÍSLENDINGAR eru menn með
mannlega kvilla og hafa því
enga sérstöðu gagnvart geðsjúk-
dómum. Þess vegna þurfum við
á eins mikilli geðheilbrigðis-
þjónustu að halda og fólk í ná-
grannalöndunum. En við höfum
leitt þessi mál sem mest hjá
okkur og sífellt skellt skolla-
eyrum við því, að þörf er á
rarunhæfum og stórtækum að-
gerðum til úrbóta á þessum van-
ræktasta þætti íslenzkra heil-
brigðismála.
Prófessor Tómas Helgason ger-
ir ráð fyrir því, að þriðji hver
unglingur, sem náð hefur fjórtán
ára aldri, fái einhvern geðsjúk-
dóm fyrir sextugt, að 6% þeirra,
sem ná 14 ára aldri, fái meiri
háttar geðsjúkdóma fyrir sex-
tugt, að u. þ. b. 1—2% þjóðar-
innar séu óvinnufær á hverjum
tíma vegna geðsjúkdóma.
ítarlegar rannsóknir á tíðni og
útbreiðslu geðsjúkdóma hafa
leitt í ljós, að þörf er fyrir 3,9
sjúkrarúm fyrir geðsjúka fyrir
hverja þúsund íbúa. Samkvæmt
því þyrftu að vera 780 sjúkra-
rúm fyrir geðsjúka hér á landi.
Þegar aðeins eru um 350 rúm,
eins og nú, hlýtur hverjum
manni að verða ljós þörfin á
stórtækum úrbótum í þessum
málum. Aftur á móti hafa aðeins
bætzt við um 30 ný geðsjúkra-
rúm síðastliðin 18 ár.
Mál vangefinna eru mun bet-
ur á vegi stödd. Tekjur af tappa-
gjaldi hafa gert það mögulegt,
að reistar hafa verið úrvals-
stofnanir svo sem Skálatún og
Lyngás. Samt sem áður eru um
200 vangefnir, sem ekki fá inni
á stofnunum þeim, sem til eru,
og fara þannig á mis við þá
aðhlynningu og þjálfun, sem
þjóðfélaginu ber að veita.
Til þess að viðunandi ástand
náist í málum geðsjúkra, vantar
geðdei'ldir við öll almenn sjúkra-
hús og heilsuverndarstöðvar,
jafnt fyrir börn og unglinga sem
fullorðna, sérstakar geðlækn-
ingamiðstöðvar, sem allir geta
leitað beint til, — geðheilbrigðis-
þjónustu á hverja lækningamið-
stöð, sem upp kann að rísa, jafnt
í dreifbýli sem þéttbýli.
Fátt af þessu er fyrir hendi, og
ekki eru einu sinni neinar sér-
stofnanir fyrir hugsjúka (tauga-
veiklaða), né geðveila, drykkju-
sjúklinga eða eiturlyfjaneytend-
ur. Enda er ekki til nein stofnun
fyrir geðsjúk, taugaveikluð eða
geðveik börn. Ástandið í fang-
elsismálum er engan veginn við-
unandi, og enn vantar mikið á í
aðhlynningu aldraðra, sérstak-
lega í dreifbýlinu.
Fyrsta skilyrði fyrir jákvæðri
þróun þessara mála er, að úr hús
næðisskorti rætist veruiega, að
geðdeildir verði byggðar. Þó
gerði það lítið gagn án nægs
sérmenntaðs mannafla. Það mál
verður tekið fyrir í þessum
þætti á morgun.
Ákærður um
njósnir
2ja herb. ný og glæsileg íbúð
við Hraunbæ, eignaskipti
möguleg.
2ja herb. góðar íbúðir við
Álfheima, Hvassal., Brekku-
stíg, Lyngbrekku. Þessar
íbúðir eru mjög góðar
kjallaraíbúðir, lítið eitt nið-
urgrafnar.
3ja herb. nýleg og góð íbúð
við Álftamýri, verð kr. 900
þúsund.
3ja herb. góð hæð í Austur-
bænum í Kópavogi sunnan
megin með sérinngangi.,
verð kr. 850 þús., útb.
300—350 þúsund.
3ja herb. góð ibúð 90 ferm.
við Hringbraut, útborgun
kr. 450 þúsund.
4ra herb. glæsilegar íbúðir í
Heimunum.
5 herb. glæsilegar íbúðir í
Laugarneshverfi.
6 herb. glæsileg hæð 150
ferm. við Sundlaugaveg, eitt
herb. hefur sérforstofuinng.
og sérsnyrtingu, sérhitav.
Bonn, 30. október — AP —
OTAKAR Svercina, fréttaritari
tékkóslóvakísku fréttastofunnar
CTK, en hann starfar í Bonn,
var handtekinn af lögreglunni
þar á þriðjudagskvöld, grunað-
ur um njósnir. Skýrði Karel Cis-
ar, sem einnig er fréttamaður
CTK, frá þessu í Bonn í dag.
Cisar sagði, að Svercina, sem
er 43 ára gamall, hafi verið hand
tekinn í úthverfi Bonn og verið
yfirheyrður í margar klukku-
stundir af 10 manns, en síðan
látinn laus aftur eftir miðnætti.
Einbýlishús
120 ferm. nýtt og glæsilegt
ekkj fullgert, á vinsælun
stað í Garðahreppi, eigna
skipti möguleg.
Komið og skoðiðl
AIMENNÁ
FASTEIGNASAlAK
LINDARGATA 9 SIMAR 21150-2157C
laga hana þó svolítið til, og
gæti hún þessvegna alveg eins
orðið mottó Áfengismálafélags-
ins. Hún er þessi:
Fálmi einhver einhversstaðar
eftir handfestu,
ber ég ábyrgð á því
að hann grípi ekki í tómt.
Eigum við ekki að reyna að
taka þessa ábyrgð á okkar herð
ar, þegar drykkjumaðurinn,
maki hans eða ástvinur eiga í
hlut?
Steinar Guðmundsson
í smíðum
4ra herb. íbúð á 3. hæð við
Efstaland, að verða tilb.
undir tréverk. Sameign að
mestu fullgerð.
IVIálflutnmgs &
^fasteignastofaj
Agnar Cústafsson, hrl.j
Austurstræti 14
i Símar 22870 — 21750. i
t Utan skrifstofutíma:
35455 — 41028.
FASTEIGNAVAL
Skólavörðustíg 3 A. 2. hæð.
Símar 22911 og 19255.
Til sölu m.a.
2ja herb. góð íbúð í gamla
bænum, um 65 ferm.
3ja herb. íbúð í háhýsi við
Sólheima.
3ja herb. íbúðarhæð um 94
ferm. í Vesturbænum, bíl-
skúr fylgir.
3ja herb. íbúðarhæð um 86
ferm. við Laugarnesveg.
4ra herb. risíbúð 85 ferm. við
Efstasund.
4ra herb. íbúð á 1. hæð við
Kleppsveg.
4ra herb. íbúð á 1. hæð við
Eskihlíð.
5 herb. íbúð við Háaleitis-
braut.
6 herb. íbúðarhæð við Goð-
heima, allt sér, skipti á
minni íbúð koma til greina.
Jón Arason hdl.
Sölumaður fasteigna
Torfi Ásgeirsson.
16870
2ja herb. sem ný enda-
íbúð á 1. hæð við Rofa-
bæ. Sam.vélaþvottahús.
270 þús. Húsn.lán áhv.
Verð 650 þús.
3ja herb. 97 ferm. íbúð
á 1. hæð í syðsta fjöl-
býlishúsinu við Stóra-
gerði. Lítið herb. í kjall
ara fylgir. Suðursvalir.
4ra—5 herb. 117 ferm.
suðurendaíbúð á 2. hæð
við Háaleitisbraut. —
Ágæt innrétting, véla-
þvottahús.
Fokhelt endaraðhús í
Fossvogi, óvenju góð
kjör, útb. 420 þúsund.
FASTEIGNA-
PJÓNUSTAN
Austurstræti 17 (Silli & Valdi)
fíagnar Támasson hdl. slmi 24S45
sölumaður fasteigna:
Stefin J. fíichter sfmi 16870
kvöldstmi 30587