Morgunblaðið - 27.11.1968, Qupperneq 2

2
MORGUNBLAÐIÐ, MEÐVIKUDAGUR 27. NÓV. 196«
Ráðstefna Vísindafél. íslendinga
um stöðu visinda / /s/. jbjóðfélagi
í DAG hefst í hátíðarsal Háskói-
ans tveggja daga ráðtefna Vís-
inidaféilags Ísíendimga, sem haldin
er í tilefni þess að félagið er nú
50 ára. Á ráðstefnan annars veg-
ar að fjalla um þróun ísilenzkra
visdnda síðajatliðin 50 ár, en hins
vegar um fnamtíðarhorfur þeirra.
Ráð9tefnan hefsrt kl. 2 e.h. For-
seti félagsins, Halldór Halldórs-
son setur náðstefnuna og þvínæst
ilytuir menntamiálaráðherra, dr.
Gyifi Þ. Gíslaison ávarp. Þá verða
flluitt 7 erindi: Próf Einar Ó1
Sveinisison tálar um þróun hug-
vísinda 1918-1968, próf. Siigurður
Þórarinsson um þróun jarðvis-
inda 1918-1968. dr. Sigurður Pét-
ursson um rannsóknir á gróðri-
Og dýralíii 1918-1968 og Stein-
grímur Hermannsson um fjár-
miagn til islenzkra vísinda. Að
loknu hléi verður fjallað um
ástand og fraimjtíðarhorfur: Jón
Jórnsson, fonstjóri, talar um haf-
ramnisókndr, Þórður Þorbjamar-
son, forstjóri, um rannisóknar-
■fc stofnun fiskiðnaðarins og fiistk-
iðnað og dr. Sturla Friðriksson
um búnaðarrannsóknir. Ráð-
stefnunni verður svo haldið
áfram á morigun.
Til ráðstefnu þessarar hefur
verið boðið auk félaga Vísinda-
íélaig--ins prófessorum hiásikólans,
ráðherrum, ráðuney>tisstjórum,
og stjórnum félaga samtiaka á
sviði vísinda.
Tveir slasast illa
Keflavík, 26. nóvember.
TVÖ ALVARLEG slys urðu hér
í Keflavík í dag, og voru tveir
menn fluttir slasaðir í sjúkra-
hús.
Um 9 leytið í morgun varð
Ingimundur Jónsson, kaupmaður
fyrir bíl á móts við búð sína í
Hafnargötu, er hann var á leið
til vinnu. Slasaðist hann illa, lær
brotnaði á fjórum stöðum og
fékk höfuðáverka. Var hann flutt
ur í sjúkrahúsið, og samkvæmt
upplýsingum' héraðslæknisins síð
ari hluta dags var líðan hans
eftir atvikum góð. Ekki er ljóst
hvernig slysið vildi til, en jafn-
vel talið að Ingimundur hafi
Þyrlan leitaði manna
/ eftirleit — Fann jbd heila á húfi
i gærmorgun
LANDHELGISGÆZLUNNI
barst snemma í gærmorgun
beiðni frá Gisla Hjörleifssyni,
bónda að Unnarholtskoti í Hrepp
um, um aðstoð þyrlunnar við að
leita af fimm mönnum, sem voru
í eftirleit í nágrenni Kerlingar-
fjalla. Höfðu þeir farið á jeppa
á sunnudagskvöld.
Þyrlm lagði þegar af Stað, og
var í fyrstiu haidið áleiðis að
Gullfossi, en þaðam flogið með
vegimiuim í átt að BláfellsháJisi.
Var komið að mömmumiuim kl. 11,
þax sem þeir voru í jeppamum
við Grjótaá. Voru þeir heildir á
húfi, og himir hressustu. Umn nótt
ina höfðu þeir hafzit við í sælu-
húsimu við Hvítámies, en mjög
hafði tafið för þeirra, að oft simn
is þurftu þeir að moka sig í gegn-
um snjóskafla á leiðinni. Emgim
talistöð var í þílmium, og voru
men.nirnir því samhamidslausir
við umheiminm frá því að þeir
lögðu aif stað. Um kaffilieytið í
gær voru þeir ailir komnir til
byggða.
fokið út á götuna, en mjög hvasst
var hér í morgun og sviptivind-
ar.
Þá varð annað slys í Skipa-
smíðastöð Njarðvíkur. Þar var
verið að vinna við bát, er planki
féll niður með einhverjum hætti
og lenti á manni, sem þarna var
við vinnu. Hlaut hann nokkra
áverka, sérstaklega á höfði og
herðum. Meiðsli hans munu þó
ekki vera mjög alvarlegs eðlis.
hsj.
Árshótíð Sjdlf-
stæðismnnna
ó Hellissnndi
ÁRSHÁTÍÐ Sjálfstæðisflokksins
hér á Nesinu var haldin í Röst
laugardaginn 9. nóvember. Hófst
hún með kaffidrykkju kl. 9. —
Skemmtunina setti Kristinn
Kristjánsson, formaður Sjálfstæð
isfélagsins Snæfells, en veizlu-
stjóri var Þórir Ingvarsson, sveit
arstjóri. Undir borðum var fjöl-
breytt skemmtiskrá, upplestur og
þrír leikþættir. M. a. frumsamið
leikrit eftir Kristin Kristjáns-
son, sem gekk út á efnahagslífið
og pólitíkina innanlands og utan,
ívafið ljóðum og söng. Þótti
Kristni vel hafa tekizt með þenn
•an leikþátt. Aðalræðu kvöldsins
fLutti Matthías Bjarnason, alþing
dsmiaður frá ísafirði, og var gerð-
ur góðum rómur að ræðu hans.
Loks var dans stiginn fram eftir
nóttu.
rv »f
Upton Sinclair látinn
Vinstrisinnaður rithöfundur, sem
barðist fyrir þjóðfélagsumbótum

Bound Brook, New Jersey,
26. nóvember NTB—AP —
BANDARÍSKI rithöfundurinn
Upton Sinclair lézt í dag á
heilsuhæli í Bound Brook
í New Jersey, niræður að
aldri. Sinclair var mjög vinstri
sinnaður höfundur og barð-
ist fyrir þjóðfélagslegum um-
bótum. Hann hlaut Pulitz-
er-verðlaunin fyrir bók sína
„Dragon’s Teeth“, sem út kom
árið 1942.
Sinclair varð fyrst frægur
árið 1906 fyrir bók sína „The
Jungle“, sem lýsti ástandinu
í sláturhúsunum í Chicago.
Gagnrýni hans leiddi til þess,
að sett voru lög um hrein-
læti í meðferð matvæla. Theo
dore Roosevelt forseti bauð
•honum til Hvíta hússins, og
varð fundur þeirra til þess
að forsetinn beitti sér fyrir
því að slík lög yrðu sett.
Skáldsagan „The Jungle var
þýdd á mörg erlend tungu-
mál meðal annars íslenzku,
eins og margar aðrar bækur,
sem Sinelair samdi á 60 ára
rithöfundaferli. Eftir hann
liggja 80—90 bækur. Hann var
sósíalisti allt frá árinu 1902
og óþreytandi baráttumaður
þjóðfélagslegs réttlætis, mál-
frelsis og mannréttinda. Sin-
clair notaði tekjur þær sem
hann hafði af bókinni „The
Jungle“ til þess að koma á
fót nýlendu með sameignar-
fyrirkomulagi í New Jersey.
Þetta áform hans fór út um
þúfur eftir dularfullt rán ár-
ið 1907.
Árið 1915 fluttist hann til
Kalifomíu. Árið 1934 bauð
hann sig fram fyrir demókrata
í ríkisstjórakosningum í Kali-
forníu. Vígorð hans í kosninga
baráttunni var „Afnemum fá
tæktina í Kaliforníu". Hann
náði ekki kosningu.
Bók hans „ Dragon’s Tee.th“,
•sem hann fékk Pulitzer-verð-
launin fyrir, gerðist i Þýzka-
landi Hitlers, þar sem bækur
hans voru brenndar á báli.
Upton Sinclair var fæddur
í Baltimore 20. september
1878. Foreldrar hans voru af
merkum Suðurríkjaættum.
Faðir hans var sölumaður og
seldi áfengi og þótti sopinn
góður. Sinclair þjó við fátækt
í uppvexti sínum, en tekjur
af ritstörfum gerðu honum
kleift að stunda nám í
menntaskóla í New York og
síðar við Columbia-háskóla.
Hann hóf snemma að skrifa
um og berjast gegn ranglæti

Nýja frímerkið.
Nýtt frímerki
1. desember
SUNNUDAGINN 1. desember
næstkomandi gefur póst- og síma
málastjórnin út nýtt frímerki í
tveimur verðgildum, kr. 4.00 og
kr. 50.00 í tilefni af því að 50 ár
eru liðin frá því ísland varð full
valda ríki. Frímerkið er með
mynd af Jóni Magnússyni, sem
þá var forsætisráðherra.
Vegna þess að útgáfudiaguTÍnn
er sumnudagur, veirða pósthús
landsins ekki opin nema að mjög
takmörkuðu leyti og aðeins fyrir
hádegi. Þó mun Póststofan í
Reykjavík hafa opið frá kl. 8—11
og Póststofan á Akureyri frá kl.
9—11.
Vegna þessa stutta afgreiðslu-
tíma hefur verið áikveðið að póst
hús landsins skuli taka við pönt-
unum frá þeim er þess óska. Pant
animar ver'ða afgreiddar daginn
eftir.
(Frá Póst- og símamálastjóm).
- TOGVEIÐAR
Framhald af bls. 28
Línan hefur hvengi verið frið-
helg, hvorki djúpt né grunnt. Ef
því heldur fram sem horfir, verð-
ur ekki 'annað séð an líniuveiðar
leggist niður með öllu. Það er
miál imanna hér, að yfirvölM verði
að ráða skjóta bót á þesisium mál-
um. — Rögnvaldiur.
Vor uglnn nð-
flutt nf síld-
nrmiðunum?
SVO sem skýrt var frá í
Morgunblaðinu í gær vakti
það athygli nokkurra árrisulla
’ borgara á sunnudagsmorgun
að sjá uglu á ferð í borginni,
þar sem heldur er óvanalegt
að þær haldi sig í þéttbýli.
Nú hefiur M o ngiu nbteð iinu
borizt sennileg skýrinig á ferð-
um ugluninair í bongkmi, og
lítur helzt út fyrir að hún sé
aðflutt af síldammiðuniuim fyrir
austan land. Samkvæimt upp-
lýsingum einis af láhöfn ramn-
sóknianskipsinis Áma Friðriiks-
sonar, settist ugla á skipið, er
það vair statt 150 mílur auetiur
af landinu nú nokkru fyrir
helgina. Tók einm stkipverja
hana að sér, og kom hún með
skipinu til Reykjavítour fyrir
síðustu heligi. Var henni þá
síeppt, og er ekki óseninilegt,
að hér hafi 9ama uigla verið á
ferð og áiriisuilir borgarair séu
uimræddain morgun.
Háskólnfyrir-
Iestur um trú
og guðfræði
HINN 3'0. návember n.k. er öld
liðin frá fæðingu prófessors
Hara'lds Níelssoniar.
Þann dag flytur séra Guðmumd
u'r Sveinisson skólastjóri fyrirlest-
ur um trú og guðfræði í hátíða-
sal Háskólan.s oig hefst fyrirliest-
urinn kl. 2 e.h.
Fyrirlasturinitm er fluittur á
vegum Minningarsjóðs HaraMs
prófeasors Níel'Ssonar.
Ölluim er heimi‘1'1 aðgamiguir.
(Frétt frá Háskóla ísianids).
Upton Sinclair
og grimmd. Hann var mjög um
deildur og ávann sér jafnt
hylli sem óvild margra frægra
manna. Meðal vina hans voru
George Bernard Shaw, sem
lagði til að hann yrði sæmd-
ur bókmenntaverðlaunum Nó-
bels, og Albert Einstein, sem
tileinkaði honum ljóð.
Meðal frægustu verka Sincl
air eru „King Coal“ (1917),
„ Jimmie Higgins" (1919), „Oil“
(1927), „Boston“ (1928),
„WorM’s" End“ (1940), og „A
World To Win“ (1946).
Fjórar af skáldsögum Sin-
clairs hafa verið þýddar á ís-
lenzku: „Á refilstigum“, (The
Jungle), sem út kom á Eyrar
bakka 1913, „Þúsund ára rík-
ið („The Millenium) í þýð-
ingu Guðjóns Guðjónssonar
(1941) og tvær í þýðingu
Ragnars Kvarans: „Jimmie
Higgins“ (1931) og „Smiður
er ég nefndur" (1926).
Sóvézka fréttastofan Tass
fór mjög lofsamlegum orðum
um Sinclair látinn í dag og
kallaði hann gagnrýnanda at-
ferlis kapítalista. Sinclair er
einn fárra bandarískra rithöf
unda, sem eru mikið lesnir
í Sovétríkjunum.
—0000—
Halldór Laxness greinir í
bók sinni „Skáldatíma" frá
kynnum sínum af Upton Sin-
clair, og segir meðal annars
um þær bækur hans, sem hann
hafði lesið áður en þeir kynnt
ust: „Þessar bækur orka barna
lega og einstrengíngslega á
nútímalesara, skrifaðar útfrá
einhverskonar marxisma sem
enn ekki hafði hlotið eldskírn
sína I sögunni, en þær vöktu
menn í þann tíð til umhugs-
unar í tiltekna mensksinnaða
átt .... Hins vegar bar ég
æ meiri virðingu fyrir þess-
um krossferðariddara og betr
umbætara amerísks lífs eftir
því sem ég kynntist verki
hans nánar . . . .“
Halldór Laxness segir m,a.
um fund þeirra í Long Be-
ach: „Við sátum á bekk á
stóru strandgötunni frammeð
sjónum, og ég lagði fyrir hann
þá spurningu hvaða gagn væri
í því, ef maður hefði einhverja
doktorsritgerð um þjóðfélags-
legt siðferði í kollinum, að
gefa hana út af sér fulla með
skáldsagnapersónur og ástar-
brall. Eg var með þessu að
gefa í skyn að hann væri að
vísu þarfur ádeiluhöfundur og
félagslegur siðbótamaður, en
skáldskapartilburðir hans
gerðu ekki annað en spilla
kostum þjóðfélagsgagnrýninn
ar. Hann snerist vitaskuld önd
verður gegn þessari kenningu
og sagði að fabúlan, dæmisag
an, væri óhjákvæmileg nauð-
syn, nokkurs konar ker til
þess að framreiða í henni þjóð
félagslegar uppljóstranir fyrir
lýðinn. Fólk væri nú einu sinni
svo gert að skoðanir tækju
ekki heima hjá því nema
í dæmisögum. Nytjastefnan,
sú stefna að gera listina að
búshlut eða áburðarjálki, er
óaðskiljanleg allri afstöðu
Sinclairs og manngerð. Fa-
húlur hans, sem honum tókst
ekki að gróðursetja í tíman-
um né gæða áþreifanlegum
mannlegum veruleika, og það
anaf fátæklegri tilraunir hans
til persónusköpunar, urðu á-
deilu hans aðeins fjötur um
fót og gerðu skáldsögur hans
að ólæsilegum sósíalrealisma."
Halldór bætir því við að Sin
clair hafi verið „einstæður sós
íaliskur málafygljumaður og
andlegur faðir margra ann-
arra siðbótamanna.“ Árið
1929 var Halldór Laxness kall
aður fyrir innflytjendayfir-
völd í Los Angeles þar sem
hann hafði skrifað vingjarn-
legan ritdóm um skáldsöguna
„Boston“ eftir Sinclair, og
skipulagði Sinclair ráðstafanir
til varnar honum í málinu,
sem greint er frá í „Skálda-
tíma“ Laxneas.