Morgunblaðið - 27.11.1968, Page 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 27. NÓV. 1968
JltofgtiJtirlatoffr
Útgefiandi
I'ramkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjómarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjóm og afgrei'ðsla
Auglýsingar
Askriftargjald kr. 130.00
í lausasölu
Hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Sigurður Bjiamason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Björn Jóhannsson.
Ámi Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6. Sími 10-100.
Aðalstræti 6. Sími 22-4-80.
á mánuði innanlands.
Kr. 8.00 eintakið.
ATVINNUMÁLIN
¥Tm rúmlega eins árs skeið
^ hefur atvinnuástand ver-
ið erfiðara hérlendis en ver-
ið hafði áður um langt ára-
bil. Aðgerðir ríkisstjómar-
innar í efnahagsmálum hafa
því að verulegu leyti miðast
við að tryggja næga atvinnu,
enda allir sammála um, að
fyrst og fremst verði að
koma í veg fyrir atvinnu-
leysi. í ræðu þeirri, sem
Bjarni Benediktsson, forsæt-
isráðherra, flutti við útvarps
umræðurnar í síðustu viku
gerði hann atvinnumálin
m.a. að umtalsefni og rakti
aðgerðir ríkisstjórnarinnar á
þessu ári til þess að halda
uppi atvinnu. Forsætisráð-
herra sagði m.a.:
„Ríkisstjórnin er raunar
sökuð um aðgerðarleysi í at-
vinnumálum. Við, sem stjóm-
málaþjarki emm vanir, kipp-
um okkur ekki upp við ásak-
anir, þótt ósanngjamar séu,
en af öllu því, sem ég hef
heyrt um mína daga, hygg
ég þessa ásökun ósanngjam-
asta og sízt á rökum reista.
Hún er algjört öfugmæli. Það
var einungis fyrir harðfylgi
ríkisstjómarinnar gegn heift-
úðugri mótstöðu flestra
stjómarandstæðinga, að sam-
þykkt var bygging álbræðsl-
unnar og þar með tryggð
Búrfellsvirkjun. Framtíðar-
gildi þessara mannvirkja er
vissulega mikið, en alveg ó-
háð því, þá hafa þau undan-
farin misseri fært ómetan-
lega björg í bú hjá þeim, sem
ella hefðu átt erfitt með að
afla sér vinnu. Aðgerðir rík-
isstjómarinnar til að hlaupa
undir bagga með fiskveiðum,
fiskverkun, og þá ekki sízt
hraðfrystihúsunum, hafa gert
þennan rekstur mögulegan
nú í ár. Eins er fullvíst, að
úr síldveiðum hefði lítið orð-
ið og hvalveiðum ekkert, ef
atbeini ríkisstjómarinnar
hefði ekki komið til. Aflinn
brást að vísu, en harður hefði
dómurinn orðið, ef ekki hefði
verið ýtt úr vör til þessara
veiða nú í sumar, eins og við
blasti. Þá aflaði ríkisstjórnin
og framkvæmdaláns í Bret-
landi, sem nam hátt á þriðja
hundrað milljón króna og
greiddi fyrir margháttaðri
atvinnuaukningu."
Þessi ummæli Bjarna Bene
diktssonar, forsætisráðherra,
sýna glögglega, að ríkisstjóm
in hefur tekið öflugt fmm-
kvæði um að halda uppi
nægri atvinnu í landinu á
þessu ári. Jafnframt hefur nú
með gengisbreytingunni ver-
ið lagður nýr rekstrargrund-
völlur að starfi atvinnufyrir-
tækjanna. Ljóst er að vísu,
að ýmislegt fleira þarf til að
koma, og hefur ríkisstjómin
í undirbúningi margvíslegar
ráðstafanir í þeim efnum.
Það skiptir megin máli nú,
að nýtt fjör færist í atvinnu-
vegi landsmanna og að at-
vinna verði næg. Væntanlega
er það nú mnnið upp fyrir
fleimm en áður, að hagur
launþeganna er nátengdur
afkomu atvinnufyrirtækj-
anna. Þess vegna er þess að
vænta, að launþegar almennt
geri sér grein fyrir nauðsyn
þess, að atvinnufyrirtækin
fái svigrúm til þess að rétta
úr kútnum. Fyrr er ekki von
til þess, að á ný verði hægt
að bæta lífskjör landsmanna.
Við skulum læra af reynslu
síðustu ára og gera ekki á ný
þá skyssu að ganga of nærri
atvinnufyrirtækjunum með
óraunhæfum kröfugerðum.
Það hefnir sín fyrr en varir.
DE GAULLE
KEMUR ENN
Á ÓVART
r|e Gaulle, Frakklandsfor-
seti, hefur einstakt lag á
því að koma mönnum á óvart.
Sl. laugardag var gengið út
frá því sem vísu, að gengi
franska frankans yrði lækk-
að. Fjármálaráðherra Vestur-
Þýzkalands hafði raunar full
yrt það að loknum fundi tí-
veldanna í Bonn. Það kom
því sem þmma úr heiðskím
lofti á laugardagskvöld, er
franski forsetinn tilkynnti,
að gengi frankans yrði ekki
breytt, en í þess stað gripið
til róttækra ráðstafana í
efnahagsmálum.
Fyrstu viðbrögð fjármála-
manna og stofnana á Vestur-
Iöndum voru neikvæð, en nú
er hins vegar komið í ljós, að
ákvörðun Frakklandsforseta
hefur orðið til þess að styrkja
frankann og á stuðningur
Bandaríkjastjórnar við
frönsku stjómina áreiðan-
lega verulegan þátt í því.
Allt bendir því til þess, að
hinn aldni forseti muni enn
einu sinni komast upp með
að ganga gegn því, sem allir
aðrir töldu óhjákvæmilegt.
Að sjálfsögðu mun nokkur
tími líða, þar til í ljós kem-
ur, hvort um varanlega
breytingu til batnaðar er að
ræða á gengi frankans, en
vissulega hljóta menn að
vona, að svo verði, enda
hljóta tíðar breytingar á
gengi þýðingarmestu gjald-
miðlana að hafa óhagstæð
áhrif á alþjóðaviðskipti.
Frjálslyndir vonbetri síðan Salazar fór frá
eru Caetano erfiðir
en,,grœnstakkarnir'4
DR. MARCELLO CAETANO,
hinn nýi forsætisráðherra í
Portúgal, hefur staðið við
gefið loforð og sleppt stjórn-
arandstöðuleiðtoganum Mario
Soares úr útlegð. Þar með
hafa vaknað vonir um, að
hundruð pólitískra fanga
verði látnir lausir. Síðan Ca-
etano kom til valda hafa hon-
um borizt um 3.000 náðunar-
beiðnir frá pólitískum föngum
og alþjóðasamtökum, sem
berjast fyrir mannréttindum.
Of snemmt er að spá
nokkr-u um það, hvort Caet-
ano leyfi stjórnarandstæðing-
um að starfa fyrir opnum
tjöldum, en enn sem komið
er 'hefur hann aðeins sagt, að
starfsemi kommúnista verði
bönnuð. Á hinn bóginn geng-
ur nær því allt, sem Mario
Soares og stuðningsmenn hans
berjas't fyrir, í berhögg við
stefnu þá, sem Marcello Caet-
ano gerði grein fyrir í fyrstu
ræðunni, sem hann hélt þegar
hann tók við forsætisráð-
herraembættinu í september-
lok.
Aðalbaráttumál stjórnarand
stæðinga eru frjálsar kosning-
ar og breytingar í nýlendum
Portúgala í Afríku. Enn hef-
ur Caetano ekki gefið til
kynna, að hann verði við
þessum kröfum, en með því
að sleppa Soares úr haldi hef-,
ur hann sýnt hvað sem öðru
liður, að hann vill stjórna í
anda stjórnarskrárinnar.
samkvæmt lögum frá 1947,
sem kveða á um brottflutn-
ing fólks, sem sé hættulegt
öryggi ríkisins. Soares hefur
verið handtekinn 11 sinnum,
en aðeins einu sinni ákærður
og aldrei dæmdur.
Gagnstætt dr. Soares var dr.
Arlindo Vicente, sem var for-
setaefni stjórnarandstæðinga í
kosningunum 1958, handtek-
inn tveimur árum síðar og
ákærður fyrir kommúnis'tíska
starfsemi. Hann sat í fang-
elsi í marga mánuði, en var
síðan látinn laus og leyift að
taka að nýju upp lögifræði-
störf.
Dr. Marcello Caetano hefur
einnig verið starfandi lög-
fræðingur, og þess vegna er
líklegt að hann hafi talið
brottflutning dr. Soares án
réttarhalda hæpinn í lögfræði
legu tilliti. Sú staðreynd, að
hann lét Soares lausan einum
mánuði fyrr en hann hafði
lofað, bendir til þess, að eng-
ar sannanir hafi legið fyrir
um það að Soares hafi framið
landráð. En það felur ekki í
sér, að dr. Caetano hafi sam-
úð með stefnu hans.
Dr. Soares var lögtfræðileg-
ur ráðunautur fjölskyldu
Humberto Delgado, hershöfð-
ingja, stjórnarands'töðuleiðtog
ans sem ráðinn var af dög-
um, hefur tekið virkan þátt
í stjórnmálastarfsemi vinstri
sinna og var vafalaust einhver
skeleggasti andstæðingur dr.
Salazars í Portúgal. Þar sem
hann er enn tiltölulega ungur
að árum, er hann talinn hættu
legri andstæðingur stjórnar-
innar en virðulegir öldungar,
sem voru ráðherrar í hinum
lýðræðislegu ríkisstjórnum
fyrir daga Salazar-stjórnar-
innai og mynda nú kjarn-
ann í hreyfingu frjálslyndra
Dr. Soares: sleppt úr útlegff.
manna, sem hefur fremur Iítil
áhrif.
Aldrei dæmdur
Dr. Soares, sem hefur verið
starfandi lögfræðingur í Liss'a
bon og er aðeins 43 ára að
aldri, var fluttur í útlegt til
eyjarinnar Sao Tomé í marz
án þess að hann væri form-
lega ákærður. Skipunin um
brottflutning hans var gefin
Dr. Caetano: ný stefna.