Morgunblaðið - 23.11.1969, Side 7

MORGUNBLAÐIÐ, SÍUNNUDAGUR 23. NÓV. 1060
7
Gengið á, 150 milljón
ára steingervingum
Og nú skulum við reyna að
hressa svolítið upp á skamm-
degið með því að hefja að
nýju að skrifa þættina úr ríki
náttúrunnar, taka okkur göngu
ferðir, huga að fuglum, gróðri
og dýrum, jarðlögum og grjóti,
4. -
onssmokkar" (Ammonoidea).
Þeir höfðu um sig kuðun,g, sem
var skipt í mörg hólf með kalk
milligerðum. Dýrið bjó aðeins í
yzta hólfinu, hin voru tóm. Þau
voru æskuherbergi, sem dýrið
var vaxið upp úr fyrir löngu.
Mynd þessa tók Ólafur K. Magnússon af anunonshorni i vest
ari tröppum Landsbankans, s.l. föstudag.
láta endjurminningar skemmiti-
legrar náttúruskoðunar liðins
sumars ylja sál og sinni í svart-
nætti hins íslenzka vetrar.
Að þessu sinni er þó ekki
æflunin að gera víðreist, tæp-
ast einu sinni að koma út und-
ir bert loft, enda þarf oft ekki
langt að fara til þess að koma
auiga á undur náttúrunnar. Þau
eru sjaldan langt undan ef vel
er gáð.
Áfangasitaður okkar að þessu
sinn.i er í húsi Landsbankans
við Austurstræti, sem flestir
myndu frekar halda að væri
ríkara af peningum en náttúru
minjum.
En sannleikurinn er samt sá,
að í vestari tröppum Lands-
bankans, liggja fólgnar merkar
minjar horfinna jarðlaga. Dag-
leg ganga hundruð manna upp
tröppur þessar, án þess að veita
steingervinigum þessum athygli,
og segir nú frá þeim.
, ★
A miðöld jarðsögunnar, fyrir
rúmlega, 150 milljónum ára,
lifðu hin stóru skriðdýr, sem
margir hafa heyrt um, þórs-
eðlan og ráneðlan og fjöldi
annarra risadýra, sem nú eru
ölil eða nær öl'l útda-uð. Miðöld-
in skiptist í 3 tímabil: trias,
júra og krít, og í lok júratíma-
bilsins tók sjór að flæða yfir
láglendi Evrópu, og mynduðust
þá víðáttumikil kalklög, t.d. í
Júrafjöllum.
í sjónum lifði þá grein af
hinum frjósama stofni smokk-
fiskanna, hinir svonefndu ,,amm
Ammonssmokkarnir hafa allir
haft snúinn kuðung, og eru þeir
í daglegu tali nefnd „ammons-
horn..“ Þau hafa geymzt í jarð-
lögum miðaldar til okkar tíma.
Víða er mararbotninn, þar sem
þessi dýr lögðust til hvíldar í
hinzta sinn, orðinn að föstum
steini, og er þessi steinn mjög
notaður til bygginga, oig nefnd-
ur „júrakalk". En þegar steinn-
inn er unninn, sagast kuðung-
arnir oft í sundur, svo að kuð-
ungarnir og milligerðirnar í
þeim sjást oft í veggjum og
gólfi þeirra húsa, sem hlaðin
eru úr þessu byggingarefni.
★
Og hér er það svo sem veet-
Uti
á
víðavangi

ari tröppur Landsbankans i
Reykjavík koma inn í spilið.
Sá sem gengur upp þessar
tröppur, þarf ekki að leita lengi,
þar til hann kemur auga á leif-
ar þessara fornu kappa Júra-
hafsins. Sumir halda máski, að
þetta sér sniglar, eða einhverj-
ar gárur í steininum, sem flest-
ir munu víst kalla marmara.
En hvorugt er rétt. Þetta eru
ammonshom frá júrahafinu.
Vestari tröppur Landsbankans
eru brot úr einu blaði úr dag-
bók jarðsögunnar.
Ammonssmokkarnir voru stór
og grimm rándýr. Sum hornin
eru á við stór vagnhjól, en líka
miklu minni, eins og þau flest
í Landisbankatröppunum. Þeir
hafa verið léttir á sér og fljót-
ir í hreyfingum. Hafa þeir vafa
laust ekki verið aufúsugestir
hjá sakiausari dýrategundum
Júrahafsins, og sjálfsagt gert
margan usla í þeirra búskap.
Nafn þeirra er dregið af amm
on (hebreska), sem þýðir hinn
tryggi. Ammon var egypzkur
guð með hrútshaus, en kuðumg-
ur ammonssmokkanna líkist
einna helzt hrútshomi.
Þeigar frá þessum steingerving
um í bankatröppunum hefur
verið sagt, ættu náttúruunnend-
ur að leggja leið sína í bank-
ann og skoða þessi merku fyr-
irbrigði. Árni sálugi Friðriks-
son gat þeirra í útvarpsfyrir-
lestrum fyrir mörgum árum,
einnig voru þeir fyrirlestr-
ar prentaðir, en hætt er við, að
a.m.k. yngri kynslóðin þekki
ekki frásögn Árna, og þess
vegna afréð ég að rifja hana
upp hér í Mbl.
Og svo óska ég lesendum mín
um góðrar ferðar í tröppuskoð-
un, en farið hljóðlega, svo að
þið truflið ekki banikastarfsem-
ina og peningaveltuna. Og næst
bregðum við okkur út í sveit,
þegar við hittumst hér á síð-
unium næsta sunnudag.
— Fr. S.
Ammonssmokkur (Ceratites). Kuðungurinn var
sundur í mörg hólf, og bjó aðeins i því yzta. Á
sjást m.a. armarnir og augun.
stúkaður
myndinni
Mappa fyrir Lesbókina
Svona lita ammonshomin út i júra
kalkinu.
Það er alkunna, hversu erfittþað
getur reynzt að halda saman
vikublöðum og tímaritum, eins
og t.d. Lesbók Mörguniblaðsins.
Vitað er um marga, sem safna
Lesbókinni, enda fl'ytur hún efni
við allra hæfi, og samansöfnuð
myndar hún eigulega bók.
Til oikkar á blaðið kom á dög-
unum maður nokkur, sem hafði
leyst vandann við að safna saman
Lesbókinni. Hann gerði möppu, sér
lega sniðna fyrir Lesbókina, og
þegar hann sá, að hún reyndist
vel, framleiddi harnn fleiri, svo að
aðrir mættu einnig njóta góðs af
hugmynd hans, og nú em möppur
þassar til sölu hjá Eymundsson í
Austurstræti við vægu verði.
Og nú geta allir haldið saman
sinni Lesbók. Myndin að ofan er
af einni slíkri möppu með Les-
bókum. Bókaútgáfan, Asór gefur
möppur þesisar út.
SPAKMÆLI
Sannur heiður felst í því að gera
það sem verðskuldar að vera
skráð, rita það, sem verðskuldar
að vera lesið, og lifa þannig, að
heimurinn sé betri og sælli fyrir það
að vér höfum í honum lifað.
— Plinius.
FÉLAGSLÍF
Tilkynningar
um
félagslíf eru
á blaðsíðu 24
HÚSBYGGJENDUR
Friaimleiiöum m'ílllliveggjaiplötur
5, 7, 10 sm — inmiiþunrkaðar.
Náikvæm lögiuin og þyklklt.
Góóar plötiuir spama múnh'úð-
uirt. Steypustöðin hf.
VERZLUNARSKÓLASTÚDlNA
með neymski í sikmifstofu-
störfum og góða mátokiunn-
áttu ósikar eftir vinmu hálfan
daginn, Tillb'oð ósikaist send
ttiil sknifsfofu Mbl. sem fynst
menkt „8569-".
TIL SÖLU
B.T.H. stór þvottavél, Hoov-
er fttíl þvottavél, (ekikii sjálf-
vinkar) og suðupottur. Einn-
ig baimavagga, Aflt sem rvýtL
Tkl sýmiis Langiboltsv. 51, kj.
eftir klt. 6 á kvöldin.
BAZAR — KAFFISALA
Kniistniboðsfélagið í Keflavík
hefur bazair og 'kaffiaöl'u í
Tjamnainluindii sunnud. 23.
nóv. e. h. Byrjað venðwr með
samkomu kiL 2.
TIL SÖLU
Lítið notuð vöruibiifneið Ford
D-800, 6 tonna, áng. 1966.
U ppl í síma 81550 og 82340.
RAFMAGNSÞURRKUR
fyrir jeppa, 6 og 12 vofta.
Platínubúðin,
Tryggvagötu. - Simi 21588.
NYTT — NYTT —NYTT
Kornið og skoðið hiin gteesli-
legu nýtízkiu sófaisett, mod.
1970 ásamt möngiu öðnu, yfir
100 litiir uPterdnaitoms og
nætonákilæða. Húsgagnaverzl.
Hvenfiisgötu 50, símii 18830.
SlLD
Við kaupum síld, stærð
4—8 í kílóið, fyrir 1 kr. hvert
kíló, afgreitt f Fuglafirði.
P/f. Handils & Frystivirkið
SF, Fuglafjörður — Fþroyar,
sfmi 125-126 - 44.
STÚLKA ÓSKAST
tif að gæta 3ja ána bams
og vöggubams. Báðar ferðir
verða borgaðar. Sknifið Mr.
og Mrs Robert Traum 413
Fneeman Avenue, Oceanside
New Yonk 11572, U.S.A.
TIL SÖLU
dís'ill vélar með giínkössum.
Merc. Benz, 6 cyl., gerð 321,
Scania Vabi-s, 6 cyi, 135 hp.
Uppl. í síma 81650 og 82340.
TIL SÖLU VÖRUBIFREIÐ
G.M.C. á þnermur öxlum með
sénstaikliega útbiúnum pailllii,
sem lyfúst lárótitur upp. —
Uppl. í síma 81550 og 82340.
TIL SÖLU
seodiferðaibifneið V.W. —
Miionobus, áng. 1966. Uppl. í
síma 81550 og 82340.
Jörð eðo londspildn
óskast til kaups fyrir orlofsbúðir starfsmannafélags.
Tilboð sendist Morgunblaðinu fyrir 10. desember 1969,
merkt: „8498".
Nýkomnar danskar
hettuúlpur
og HETTUKÁPUR,
SAMKVÆMISDRESS
TERFLAR OG SLÆÐUR
í miklu úrvali.
Tlzkuverzlunin HÉLA
Laugavegi 31, sími 21755.
ARABIA - hreinlætistæki
Hljóðlaus W.C.-kassi.
nýkomið: W.C. Bidet
Handlaugar Baðker
Fætur f. do. W.C. skálar & setur.
Fullkomin varahlutaþjónusta.
Glœsileg vara. Verð hvergi lœgra
Einkaumboð fyrir Island
HANNES ÞORSTEINSSON
heildv., Hallveigarstíg 10, sími 2-44-55.