Morgunblaðið - 01.04.1970, Side 23

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 1. APRÍL 1970
23
Þorsteinn
vélstjóri —
Fæddur 9. desember 1895
Dáinn 23. marz 1970
VINUR minn og fyrrum sam-
starfsmaður um langt árabil,
Þorsteinn Árnason, vélstjóri, lézt
hér í borg 23. marz sl.
Að leiðarlokum er margs að
minnast í viðskfþtum við í>or-
stein.
Hann fæddist á ísafirði 9. des.
árið 1895, sonur hjónanna: Árna
Gíslasonar formannts og yfirfisk
matsimanns og eiginlkonu hans
Kristínar Sigurðardóttur.
Þorsteinn nam vélsmíði og
hlaut síðar meistararéttindi í vél
virkjun. Hann kom suður til
Reykjavíkur og stundaði nám við
Vélskólann, þaðan sem hann
laufk vélstjóraprófi árið 1917.
Alla tíð síðan átti Þorsteinn
heima í Reykjavík. Hann var því
einn þeirra ötulu manna, sem
lögðu hönd á plóginn við að
breyta Reykjavik úr frumstæðu
fiskimannaþorpi í þægindaríka
velferðarborg.
Árið 1919 kvæntist Þorsteinn
eftirlifandi eiginkonu sinni, Ástu
Jónsdóttur frá Ánanaustium. Á
sl. sumri voru því 50 ár liðin frá
upphafi staðfestu þeirra. Var
hjónabandið til mikillar fyrir-
myndar, enda Ásta sérlega vel
gerð kona. Stendur vélstjórastétt
in í ekki minni þakklætisskuld
við hana en eiginmanms hennar.
Þau hjónin eignuðust 5 börn,
allt efnilegt og dugmikið fólk.
Á árunum 1917—1930 stundaði
Þorsteinn vélstjórn á sjó, ýmist
á fiski- eða kaupdkipum.
Árið 1931, voru félagsimálastörf
Vélstjórafélags fslands orðin svo
viðamikil, að ekki var unnt leng
ur að láta eingöngu stjómendur
félagsins annast þau, enda flest
ir þeirra á sjó og langdvölum að
heiman. Var þá samþykkt að
ráða erindreka til félagsins.
Upphaflega var Kjartan Örvar
vélstjóri ráðinn til að hrinda
þessu starfi af stað, en Þorsteinn
var svo fljótlega ráðinn til að
gegna því sem hálfs dags starfi
til reynslu. Gegndi hann starfinu
um eins árs skeið. En árið 1934
fór fram alrnenn atkvæðagreiðsla
meðal félagsmanna Vélstjórafé-
lags íslands um það hver ráðinn
skyldi framkvæmdastjóri félags
ins. Sjö menn voru í boði, og
hlaut Þorsteinn flest atkvæði og
var ráðinn framkvæmdastjóri fé
lagsins.
Starfinu gegndi hann fram til
ársins 1957, en þá sagði hann því
lausu og sneri sér að öðrum við
fangsefnum. Þorsteinn átti þá 22
ára starf að baki sem stjórnar-
maður og 25 ára starfsferil, sem
erindreki Vélstjórafélags fslands
og hafði víða kcxmið við sögu í
félagsimálum sjómanna á þess-
um langa ferli.
Þorsteinn var mikill persónu-
leiki, hvatskeytislegur og hrein-
skilinn. Hann lenti þvi oft i ákðf
um deilum og var umdeildur
mjög. Engan hef ég þó þekkt dug
legri og afkastameiri í félags-
störfum en hann.
Kynni okkar Þorsteins urðu
líka til undir slíkum kringum
stæðum við hita umræðnanna og
við urðum samstarfsmenn nánir
um 10 ára skeið. f uppbyggingu
mála, framkvæmd þeirra og
samningagerð varð Þorsteinn
mér. góður kennari.
Þorsteinn var mjög gagnrýn-
inn á alla kröfugerð, ekki vegna
þess að hann væri mótfallinn
framkomnum tillögum heldur
hitt að hann vildi að þær stæðust
í framkvæmd.
Hátturinn var því oft sá, að
harðar umræður urðu um hvern
kröfulið, áður en settur var fram.
En þegar á vígvöllinn var komið,
var ekkert hik á Þorsteini og
hann manna duglegastur að túlka
réttmæti krafanna.
Á síðari árum hefur mér orðið
ljósara en áður, hversu mikils
Arnason
Minning
virði þessar starfsaðferðir voru
og hve mikill munur er á að
hafa heila menn við hlið sér í
lausn vandamikilla ábyrgðar-
mála.
í framkvæmdastj órastöðu Vél
stjórafélags íslands fékkst Þor-
steinn við margvísleg störf auk
kjaramálanna. Hann var góður
ráðgjafi félaganna í fjármálum
og aðstoðaði marga við fyrir-
greiðslu á íbúðarbyggingum og
leiðbeiningum í þeim efnum.
Starfið var því erilsamt og
starfsdagur oft mjög langur.
Laun Þorsteins voru þó alltaf
ákammarlega lág og aldrei litið
á starfið nema hálfs dags starf.
Þorsteinn varð því að hafa önn
ur störf með höndum til að sjá
fjölslkyldu sinni farboða.
Starfaði hann einkum að
skipeftirliti og tjónamati. Að
þessum störfum vann Þorsteinn
líka að mestu eftir að hann hætti
hjá Vélstjórafélagi íslands. Hann
var meðal annars umboðsmaður
erlendra flokkunarfélaga.
Auk málefna Vélstjórafélags
íslands vann Þorsteinn miikið að
uppbyggingu heildarsamtaka yf
irmanna á íslenzíka Skipaflotan-
um, Farmanna- og fiskimanna-
sambandi íslands. Átti hann sæti
í stjórn sambandsins frá upphafi
fram til ársins 1957. Vann hann
þar af miklurn dugnaði að ýms-
um málum á þess vegum, svo sem
að stofnun og uppbyggingu Sjó
mannablaðsins Víkings, smíði
Sjómannaskólahússins, þar sem
hann átti sæti í bygginganefnd
Skólans frá upphafi til dauða-
dags. Lét hann sér mjög annt
um skólann. í Sjómannadagsráði
vann Þorsteinn mikið og átti
sæti í ráðinu frá stofnun þess til
ársins 1957. Átti hann sinn þátt
í byggingu Hrafnistu, dvalar-
heimilis aldraðra sjómanna.
Varabæjarfulltrúi Sjálfstæðis-
flokksims í Reykjavík var Þor-
steinn á árunum 1946—1950. —
Hann átti sæti í Sjó- og Verzl-
unardómi frá 1946 og meðdóm-
andi í Siglingadómi frá 1947. Próf
dómari við námdkeið Fiskifélags
íslands frá árinu 1942, og árið
1953 varð hann einnig prófdóm-
ari við Vélskólann. Því starfi
gegiradi hanin fram á síðustu
stund.
Öll þing Farmanna- og fiski-
mannasambands Íslands sat Þor
steinn að undanskildu því síð-
asta í nóvember síðastliðinn, en
þá hafði sjúkdómur sá, er leiddi
hann til bana náð á honum tök-
um. Á flestum þinganna var hann
þingforseti. Sl. 15 ár var hann
heiðurforseti samtakanna, en til
þess starfa var hann einróma
kjörinn vegna virðingar sinnar
og dugnaðar í félagsmálum sjó-
manna. Stýrði hann fundum með
miklum skörungsskap og festu.
Þorsteinn hlaut heiðurspening
Sj ómannadagsins fyrir frábær
störf og Vélstjórafélag Islands
gerði hann að heiðursfélaga sín-
um fyrir all mörgum arum.
Leiðir skiljast um stund. Færi
ég Þorsteini alúðarþakkir sjó-
mannasamtakanna fyrir langt og
óeigingjarnt starf í þágu þeirra.
Sjálfur þakka ég löng, góð per
sónuleg kynni við Þorstein.
Eiginkonu og aðstandendum
sendi ég samúðarkveðjur.
Blessuð sé minning hans.
Öm Steinsson.
ÞORSTEINN Árnason, vélstjóri,
sem jarðsettur verður í dag, var
prófdómari og prófnefndanmað-
ur við Vélskólann um langt ára
bil. Kynntist ég honum persónu
lega í sambandi við það starf,
fyrst á meðan ég var kennari við
skólann og síðar enn betur þegar
ég varð skólastjóri og tók sæti
í bygginganefnd Sjómannaskól-
ans. Þar átti Þorsteinn sæti, sem
fulltrúi stéttarinnar, frá tilkomu
þeirrar nefndar í upphafi, en það
mun hafa verið um 1941, sem
hún var skipuð. Hann þekkti
starf skólans frá byrjun. Var
hann í 1. bekk í fyrsta sinn er
sú bekkjardeild var starfrækt í
nafni skólans 1915—1916.
í sambandi við prófnefndar-
störfin komu skýrt í ljós ýmsir
mannkostir Þorsteins. Hann var
réttsýnn og skilningsgóður próf-
dómari og mátti alltaf finna vel
vilja hans til hinna ungu manna,
sem kepptu að því að verða vél
stjórar og um leið heilbrigðan
metnað fyrir hönd vélstjörastétt
arinnar, að í hana veldust góðir
og dugandi menn.
Sama máli gegndi um störf
Þorsteins í byggingarnefnd Sjó-
mannaskólans. Hann var þar
fyrst og fremst fulltrúi vélstjór
anna. Hann var fjörmikill starfs
maður og gat stundum verið
ákafur, en alltaf sanngjarn dreng
skaparmaður. Það var sérstak-
lega ánægjulegt að vinna með
Þorsteini og tel ég mér það mik
ið happ í lífinu að hafa átt þess
kost.
Kynni okkar urðu allnáin og
tókst með okkur vinátta, sem
aldrei bar neinn skugga á. Á ég
margar góðar minningar um
gleðistundir með þeim hjónum,
Þorsteini og hans góðu konu,
Ástu, sem nú syrgir mann sinn
eftir langa og hamingjusama
sambúð. En þetta er lífið, sikilnað
urinn verður ekki uimflúinn fyrr
eða síðar. Fjársjóðir minning-
anna um góðan dreng ásamt viss
unni um að hann sé farinn til
betri heima, held ég sé bezta
huggunin, þótt alltaf verði hún
trega blandin.
Þeim fækkar nú óðum þessum
heillaríku og dugmiklu starfs-
mönnum, sem fæddust um og fyr
ir aldamótin. Þessum mönnum,
sem með starfi sínu tókst að rétta
íslenzku þjóðina úr kútnum.
Þeir unnu mikil afrek.
Þorsteinn Árnason var þar
framarlega í flokki. Hans mun
minnzt að verðleikum þegar at-
vinnusaga þjóðarinnar á þessu
tímabili verður skráð.
Sárastur er þó söknuðurinn
hjá ástvinum, sem eiga að baki
að sjá tryggum lífsförunaut og
ástríkum föður.
Við hjónin senduim Ástu og
börnum hennar okkar innileg-
ustu samúðarkveðjur.
Gunnar Bjarnason,
skólastjóri
Vélskóla fslands.
ENN hefur maðurinn með ljá-
inn verið á ferðinni. Þorsteinn
Árnason vélstjóri lézt í Landa-
kotsspítalanum hinn 23. marz sl.
eftir stutta en erfiða sjúkdóms-
legu.
Þorsteinn Árnason var fæddur
á ísafirði hinn 9. desember 1895,
sonur hjónanna Árna Gíslasonar
útgerðarmanns og síðar fiski-
matsmanns, og konu hans Krist-
ínar Sigurðardóttur. Að frum-
kvæði Árna föður Þorsteins var
fyrst sett vél í fiskibát hér á
landi árið 1902, var bátur þessi
sexæringur, sem þeir áttu saman
Árni og S. J. Nielssen, var Árni
bæði formaður og vélstjóri á
bátnum.
Var því ekkert undarlegt, þó
Þorsteinn aflað sér menntunar á
sviði véltækninnar á upprenn-
andi vélaöld. Þorsteinn lauk prófi
úr Vélstjóraskóla íslands árið
1917, gerðist hann félagi í Vél-
stjórafélagi fslands hinn 19. maí
sama ár. Þorsteinn gegndi mörg-
um trúnaðarstörfum, fyrir félag
sitt, og barðist mjög fyrir auk-
inni menntun stéttar sinnar. Með
aukinni vélvæðingu þurfti stétt
in sífellt að vera vel á verði,
gagnvart öllurn nýjungum, sem
komu fram á sjónarsviðið í okk
ar ónumda landi á þessu sviði.
Ef vélst j órastéttin sjálf héldi
ekki vöku sinni í þessu efni,
mundi stéttin glata trausti þjóð-
arinnar.
Það var því engin tilviljun að
Þorsteinn var 'kjörinn í bygg-
ingarnefnd Sjómannaskólans,
þegar loks var hafizt handa um
að hrinda því nauðsynjamáli í
framkvæmd. Prófdómari var
Þorsteinn við V élst j óradkólann
um langt árabil, hafði því jafn-
an góða yfirsýn yfir þau náms-
efni, sem leggja þurfti sérstaka
rækt við hverju sinni, vegna
þeirra nýjunga, sem stöðugt voru
að koma fram á sjónarsviðið.
Að loknu námi í Vélstjóraskól
anum stundaði Þorsteinn vél-
stjórn á togurum eins og algeng
ast var á þeim tíma, var hann
síðast yfirvélstjóri á bv. Hann-
esi ráðherra. Vann hann þá um
nokkurt skeið við Vélaverzlun G.
J. Fossberg. Þorsteinn var fyrst
kjörinn í stjórn Vélstjórafélags
fslandis árið 1925, og átti sæti í
stjórn þess allt til ársins 1947.
Starfsmaður og erindreki félags
ins var hann óslitið frá árinu
1935 til ársins 1957 að hann lét
af því starfi að eigin ósk.
Ekki eru þó hér með talin öll
þau störf, sem Þorsteinn hefur
unnið að á sviði félagsmála. Frá
því fyrst var byrjað að ræða um
stofnun samtaka yfirmanna á
Skipum, þ.e. Farmanna- og fiski-
mannasamband íslands var Þor-
steinn jafnan kjörinn fulltrúi fé
lags síns, á öllum þingum þess að
undanteknu því síðasta, sem
hann gat ekki tekið þátt í þing
störfum heilsunnar vegna. Lengst
af var Þorsteinn kjörinn fundar
stjóri á þinginu og heiðursfor-
seti þess mörg hin síðari ár.
Enn er þó ótalið eitt verk-
efni sem Þorsteinn lagði mikla
vinnu og alúð við, en það var
stofmun Sjómannadagsins, dags-
ins, sem helgaður er sjómanma-
stéttinni, og unnið hefur að upp-
byggingu Dvalarheimilis fyrir
aldraða sjómenn og sjómanns-
ekkjur. Þorsteinn átti sæti í full
trúaráði sjómannadagsins frá
stofnun hans, til ársins 1959 sem
aðalfulltrúi og sem varafulltrúi
til dauðadags. Árið 1938 var
haldin sjóminjasýning í Reykja-
vík, þótti sú sýning takast svo
vel, að hún var látin standa yfir
miklu lengur en ætlað var í upp
hafi. Átti Þorsteinn sinn stóra
þátt í hversu vel tókst til, vil ég
þó ekki kasta rýrð á neinn, sem
þar átbu hlut að máli. Fyrir hönd
núverandi stjórnar Fulltrúaráðs
Sjómannadagsins leyfi ég mér að
þakka Þorsteini öll þau margvís-
legu störf, sem hann hefur unnið
fyrir þau samtök. Einnig vil ég
færa frú Ástu Jónsdóttur, ekkju
Þorsteins, okkar alúðarfyllstu
þakkir fyrir þann skilning, sem
hún ávallt sýndi við hinar mörgu
fjarverustundir frá heimilinu,
sem óhjákvæmilega fylgja hin-
um margháttuðu og oft vanþakk
látu félagsstörfum. Að endingu
vil ég votta eftirlifandi eiginkonu
hans og börnum og barnabörn-
um mínar innilegustu samúðar-
kveðjur, og bið guð að blessa
Innilega þafcka ég öllum, sem
minntust mín á 75 ára afmæl-
inu 19. marz, með gjöfum,
skeytuim ag kveðjum.
Lifið heil.
Sigurgeir Albertsson.
minningu vinar míns Þorstein3
Árnasonar.
Tómas Guðjónsson.
KYNSLÓÐIN, sem nú er óðum
að hverfa, hefur lifað mieári
bneytiin.gair an niokkur kynis/llóð
öniniuir. Bneytimgamiar enu efcki
aðeinls að ybra fonmii, helduir
hafa þær eitnnig orðiið hið ininma
með miöninium. Viðlharfiin breyt-
aat, jiafnvell Mfaakoðuniin sijáflif,
í miklu níkaina rnælli en dæmii
enu til áður.
Það ©r aft erfiltt að samija sig
að inýjum hátitium og bneyta við-
harfum sínium. Allbaf eimir efbiir
af hinu gamla. Þeir, sem steypa
hiinu gamiia og nýja saman- í eittt
mlót, Skila beztuim arfi bil nýju
kynisílóðairiininiar. Þoratieinn Ároa-
sqin befuir sianiniarfieiga skiiliaið sín-
um anfi.
Við Þansteiinn uninium saiman i
fúllain lailidairfjóirðiuinig á sérhæfðu
-sviði, vúlð að jaiflna miðluir skipa-
tjónum 'milli útgenðanmaininis og
váitryggjienda. Um sillíka miðuir-
jöfniuin gilda að sönmu sérstakair
negluir, en oft komia fynir 'miátt,
sem megllunwair nlá ekki yfiir. Þá
verður jaifman að ieiitia að sann-
gjarinini laiusm, éða „faiir play“,
einis og Þanateinin onðaðii það. Ég
þefckii fáa miamn, sem í j-afn rlk-
uim mæii og hanin hafa látið
þefta saninginniissijómanmilð náða
afsböðu simimi. Þarisbeinin vair
skoðuinarmiaður fjmir vátrygg-
iimgaiféliögin og batr að gæta hags-
muima þeiirra. Það gerði hainin
vissuílegia, en hagsmuniir urðu
jafman að víkja fyuir sanmginnii,
ef á móHlLi bar. Þetta heflíd ég alS
hafi verið ríkasti þátlturiinin í
Þanateiinii.
Þorabeimn nauit sérstaks trausta
í sbarfi símu, vegna sanngiirná
sinnar, kuinináttu og sarmvizku-
semi. Ég tél, að ú'tigerðanmienin
beni yfirleibt brauist tiill vábrygg-
inigarféliaiganmia, og þá á Þor-
sbeiinm mjög mikánn þátt í því.
Samistarf okkar Þonstieiins vair
eins ánægjulegt og frekaist vair
á kosið. Það leiddi 401 vináttu,
sem aldnei bar skugga á.
Ég kveð þiig nú, niafni máinn,
himztu kveðju. og méð þessuim
fáu og fábæklagu orðum flyt ég
þér álúðaTþakkir fyrár viuáttu
og samstiarf. Ágætni komu þiinni,
Ástu, flyt ég dýpsbu saimúðar-
kvéðju, og einnág ölllu fóllki þínm
öðmu. Þorsteinn Egilson.
Kveðja frá Samvinnutryggingum
í DAG fer fram útför Þorsteins
Árnasonar, vélstjóra, seim lézt á
Landakotsspítalanum fyrra mánu
dag, 74 ára að aldri.
Þegar Þorsteinn er kvaddur, er
mér bæði ljúft og skylt að þakka
honum störf hans í þágu Sam-
vinnutrygginga um tveggja ára-
tuga Skeið, en þau voru fójgin
í skoðunum á sjótjónum og eftir-
liti með viðgerðum þeirra. Öll
þessi störf rækti hann af slíkri
trúmennsku og alúð, að til fyrir
myndar var.
Skyldurækni og samvizkuseimi,
ásamt hlýju viðmóti, gerðu Þor-
stein Árnason að hinum eftir-
sótta starfsmanni og félaga, sem
fengur var að eiga í starfi jafnt
sem í leik.
Margar góðar minningar koma
í hugann, þegar hans er minnzt,
en efst er vináttan og ljúfmennsk
an, þótt einbeitnina skorti ekki,
þegar á þurfti að halda.
Ekkju hans, frú Ásbu Jónsdótt
ur, og börnum þeirra votta ég
innilega samúð, og bið þann, er
öllu ræður, að veita þeim styrk
trúarinnar, sem brúar bilið milli
heimanna.
Jón Rafn Guðmundsson.
Mínar inmilegusitu þakkir
sendi ég öllum þeim, nær og
fjær, er sýndu mér vinisemd á
sjötugsafmæli míniu marz sl. þ. 22.
Brynjólfur H. Þorsteinsson
Laugarnesvegi 72, Rvík.