Morgunblaðið - 01.05.1970, Blaðsíða 17

Morgunblaðið - 01.05.1970, Blaðsíða 17
i V I i MOROUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR í _j MAÍ 1070 17 Búrfellsvirkj un liEH 2300 mannsár fóru í framkvæmdirnar VIRKJUN Þjórsár við Búrfell er orðin að veruleika og verður orkuverið tekið formlega í notk- un við hátíðlega athöfn á morg- un. Þrjár vélasamstæður fram leiða þar 105 til 120 þúsund kw af raforku og senda inn á virkjunarsvæði Landsvirkj unar, þar sem 70% þjóðarinnar býr á svæðinu frá Vík í Mýrdal og vestur að Snæfellsnesi. Og rafmagn frá Búrfelli sér hinni nýju áibræðslu í Straumsvík fyr ir orku. Með þessari virkjun er náð áfanga, sem í rauninni hófst fyrir meira en 50 árum með fyrstu virkjunarrannsóknum á Þjórsársvæðinu með tilliti til virkjunar á þessum sama stað. Þrjár vélasamstæður fram- leiða nú við Búrfell 105—130 þús. kw af rafmagni og ákveðið er að flýta stækkun stöðvarinnar um helming, svo að framkvæmdum verði lokið þremur árum fyrr en upphaflega var gert ráð fyrir. En jafnframt verður í sumar byrjað á framkvæmdum við miðlun úr Þórisvatni, sem tryggir aukið rekstraröryggi stöðvarinnar. Og í framhaldi «r unnið að áformum um áframhaldandi virkjanir á Þjórsársvæðinu við Hrauneyjar- foss og við Sigöldu. Og farið að kanna virkjunaraðstöðu ofar í Þjórsá til virkjunar, sem verði enn stærri en Búrfell. Framkvæmdir við þessa virkj un, sem nú er fullbúin, hófust sumarið 1966 og hefur þetta um fangsmikla verk gengið mjög vel. Á vegum verktakans Fosskraft störfuðu 2200 ísl-endingar við framkvæmdirnar um lengri eða skemmri tíma, og 2300 mannár tók að fullgera þennan áfanga. Voru rafalar hver af öðrum, tengdir inn á línuna til Geitháls og farið að framleiða rafmagn í september 1969 og stöðin þar með farin að framleiða rafmagn. Hefur reynslan af rekstri stöðv- arinnar þessa fyrstu mánuði geng ið vel. Rafalar geta hver um sig framleitt meira en þeir eru gefn ir upp fyrir eða 40 þús. kw. Þegar vél nr. 2 var stöðvuð í sl. mán- uði, til að athuga hvort nokkur tæring hefði orðið á, kom í Ijós að málningin var svo til óskemmd og ekkert slit. fs hefur ekki vald ið vandræðum þennan fyrsta vet- ur. • LÝSING MANNVIRKJA Á þessum tímamótum er rétt að skýra í stuittu máli fyrirkoimu lag. viekjunar og lýsa mannrvirkj- um. Þjórsá er stíffluð um 1% kim neðan við Klofey og vatni veitt úr henni um skurði, lón og jarð- Grafin 10 m víð göng gegnum blágrýtislög in í Sámsstaðamúla gönig norðan Búrfells gegnum hverfla stöðvarinnar og yfir í Fossá. Er vegalengdin frá stíflu í Þjórsá þe-ssa leið að enda frá rennslisskurðarins við Fossá rúm ilega 5 km. Næst á þennan hátt um 115 m nýtanleg falllhæð. Virkj að rennsli er 225 kúbikm. á sek. eða um 2/3 meðalrennslis. Véla samstæður verða sex, hvér með 35 þús. kw afli. Hafa 3 þegar ver ið settar upp, eamtals með 105 þús. kw afli, en aðrar þrjár jafn stórar verða settar upp í síðari áfanga, sem á að verða lolkið 1972. Vitkjunin er rennislisvirkjun með dægurmiðlun, en við staékk un hennar er gert ráð fyrir að gera miðlunarmannvirki við iÞór isvatn og stjórna þannig að- rennsli til stöðvarinnar. Veitu- mannvirki við Búrfell eru í aðal atrið'um þannig, að gerð er 370 m löng steinsteypt stífla við Þjórsá norðaustan Búrfells með j arðstíflum báðum megin og eru þær jarðstíflur 4,5 km á lengd með um 1 millj. kúbikm. fyll- ingu. Aðalvandamiálið við relkstur virlkjunarinnar er ísmyndun í ánni. Inntak veitumannviírkjanna er því þannig hannað, að beina má ís, sem berst eftir ánni, um rennu og lokur í veituatíflunni í Bj arnalækjarskurð, en hann endar í Bjarnalælk, sem fellur í Þjónsá um 3 km neðan við Tröll konuhlaup. ís má einnig veita um yfirfa'llslokur beint í farveg Þjórs ár neðan stíflu. Aur og sandi má skola út um botnrásir, sem opn- ast í Bjarnalækjars'kurð. Þaðan fer aurinn áfram sömu leið og ísinn og framlhjá venjulegum vatnsvegum til vélanna. Frá inntaki í veitustíflu renn ur vatn til aflstöðvarinnar um veituskurð í Bjarnalón, sem er ferkflóimeter að stærð og rúmar 6,5 miillj. kúbi'kimetra vatns við venjulega vatnisstöðu. Úr Bjarna lóni fer vatnið um 30 m djúpan inntaksskurð, í Skeifulaga jarð- göng, sem eru 10 m vdð og þann ig gegnurn blágrýtislög Sáms- staðamála. Fremst í múlanium greinast göngin í tvenn steypufóðruð göng og neðan við greininguna eru tvær sam- tengdar jöfnunarþrær, sem stinga kollinum upp úr múlanum, hvor yfir sínum þrýstivatnsgöngum. í þrónum eru öryggislofcur, svo hægt er að loika snögglega fyrir vatnisrennsli, ef á þarf að !h»Ma. Þar fyrir neðan taka við fall- göng, sem liggja 100 m lóðrétt nið ur í gegnum bergið, en þaðan eru um 200 m löng lárétt þrýsti- vatnsgöng til Stöðvarhússin.s. — Greinast hvor göng í þrjár greinar, og liggur ein að hverj- um hverfli. Stöðvarhúsið er framan í imúlanum, 12,7 m ofanjarðar, esi Framhald á bls. 19 Gunnar Sigurffsson, yfirverkfræffingur viff stífluna. — Reynslan í vetur sýnir; Isinn auðveldari en haldið var - HAUfSTIÐ cng vöturimin halfa vertilð lærdómsriíkiuir reymelu- tómii fyiriir nek'3tur veitiumiainin- viirfkjia Búrifellsvilrtkijuiniar,. Þó <að raofcikirir byrijiuiniarlörlðÍLig- iéitoar hiaái orðið á refcisitniin- uim, miegla þeiir teljiaist Auriðlu- l'iithiir miðóið við aðsitæðiur, sielgir dir. Guiniraar Siiguirðs- son, yifiinverfcifinæðiinigur Daindis- virlkjiuiniar, etn ueikisitiuir veitiu- mainiraviiirkjianinia hielfiur veirlilð uinldíir hiana 'atjóirin í vötiuir. Olíumiotlkuin vegma ísltiriuifiama heifiuir verið hiveinfiainidi lítil oig aðleiilnis briot iaif þvfí seim ireiilkn- <að hafðii vienið mielð. Að imlíinu áliti er aulðveldiama <að slkola úit ianiuim etn ég hatiði þonalð að voraa. Bnmfþá éitgiuim viið í erfliðleilkuim mieð iað sikoia fnam þneiplhlaupum, séiriatak- iega eif þau beina með sér miikið <alf isltlómuimi jiötkuimi. Sltianidiuir þeititia þó 'túl bóta mieð. laiulkiininii neyinisilu og öruggana viðvönuiniarikenfi. Gulniniar siagir, dð fyr.iir- komiuliaig veitiumiaininiv'irfcjia virlð ihsrt 'vena ágæfit og þaiu fiæn uim ialð islkila því, seim. <af þeirn er knarfizit. Sé iauigljóis(t, að „mlodel“-tnaininisólkniir í Þrláirad- heimii hiaiffi. veriið óimieitainieigair itiil lað álkveða fyirírlkomluliaig miararavirfcja, einidia sé meininisl'ið við veitiuimianinivirfc'iin ó'tnúlaga líkt í „imiodeMinu“ og ísilnin hagi isór í ölluim iaitriiðiuim éinis og plastiið igariði. En þó fiyniir- fcomiuiaig sé goltit, þá hefiðu veitlumiaininvirbin igjianniaini 'mláfit vena atierlkfbyiggglar'i, því átöfc- in séu igejysilag. Séiratialkleiga virðáist iokiuir o.g iökulbúinialðiuir vena ií véilk'airia iaigi. Ntofckrfir igallair hafia kiomóð friam á ein- istötkuim miainmiviirfcjuim, fleistir þaninljg, sagir Gluinimar, að til- tiöluiaga auðvelt varðuir <að laigfæria þá. BieZti mæMlkvairðúntn á ís- itwuiflainliir er það, hvensiu miifcið hsfútr onðið iað nota vana- Stötðwanniair. í vötluir befuir isamianliöigð orkuifinaimle'iiðlsla Vanastöðva vegnla istriuflainia 'venið 0,3 GWsit, seta samisvair- ar rúmlaga 1 klst. (keyinslu á gasaiflstöðóniná i Sltiriaumisvik og 'Uim 14 fcls't. kieyir.slu á igulfu- Stööiminli við Elliðaláir. Refcst- uriintti’ befiuir því gangið vel í vatur, sénslbalkiega þegair hiaft er í 'hiulgai, áð fnuimor'siölk fiynir venulaguim hluitia ortouifiriam- leiðslu vairiasitöðivaninia iStiafa'r 'af biiuirauim á miainimviiirikjium, isam síðan leiddu til iistrutfl- ania. Isgæziu var hald'ilð uippi í vetuir, og reymt viðvöiriuiraair- kerifi. Fyrirltiæfcið Rafiagraa- tæfcrai í Raylkjavílk hiefuir uinin- ið alð því ulnidiainlfairCln ár að fiininia upp og þnóia miælitiæfci 'til iað gena uipplýsimgar uim ísmiagni í ánlnli og vana vlð þnepalhlaiuipuim. Er uim algeria nýjuinig alð ræða. Tæfci þesisi voriu stíðlbúiin, 'an haifia meymzit óimietianlegt hjálpangagn eftir að þau IkiomiuiSt í mottoulni, að sögn Guininlans Qiiguirðlstsoniar. Fná byinjuin olk'tóiber og finam í desamlber voriu ihér mieinin frá valtmiaifiriæðistöð'ilnini í Þrámid- hiéicmii. fyrst vertofinæðiimiguinjnin sem Stljánniaði „miodel“-til- mauiniuinium ialf véibuimiaininiviirlkj - uinluim, og siðar tætoraiifrtæðt-inig- ur, sem haifiði á hieinidi allatr prófiainliir og miæl'iinigar á „mód- 'eliinu". Eiiniu imieniniinnlir, ®em höfðu meyinislu í hvenraig stjóirinla ættii véi'bumamiravklkj- uiniuim, voru þeór sem uirandð (höfðlu við „imiodeliilð" og því ’vocnu þéir fieinigniir hiragalð. Bngiimn is koim þó fiyrr em •eftir iéð verlkfiriæðfinguirinlni fiór, én í inlóveimlbeir toom m'ilkiill í'S Og ákltiriulflaimiir, o<g rieyinid'ist þ'á ámiatiainlieglt að halfia bæknii- fraéðiiinlginin, seigiir Guiniraar. Bn við Skip'tuim mieð áktouir sóliar- hrinlgnium, miððiain imiest igelkk á og gæzluimieimn voriu iáð vanjaislt mainireviinlkjuiraum og stjicirmiuin þeirina. Bn 'tlil gæzl- uininiair hatf'a venið vald’iir tnauisitir val'.ir.iiimemm, s'am þefclkj’a Þjóreiá, þar af leimm venkfiriæðfiniguir, Eliias B. Elks- sora, seim stjióirir.Uir haninii. Briu þairinia saml'Jals fjcmir m'eir.in og seigjia sjálfir, iað þiefim. fúrjniiat imiuin laiulðveldiairla nú ©n fynst í haiust að rnáðta vilð ísimin. — Efitiiir vetiuninin ©r mú hægt <að lfltia af maiulntstæ'i á þðtba iamál, seim svo mijög vair búið að tala um oig spá ’illa um, og hafia éklki <a\f því 'éires miklair álhyiggjium, saigðli Guinmiair. Reiynisliain firlá í veliuir Ihdfuir isýinlt, aið meftoninigsliagt ísrmaign og um leið miagn þess vatnis', steim mioitia þarf til að losinia við ísúnrn, ©r imium míilnmia en geirlt toatfði venið ráð fyri'r. Að lotoum ga't Guininiair þeiss, að 'Búrifiellsvúrikjluin toetfði vak- 'ið mikla lathyglli .sánfriæðiiin,ga, sem fiásit við ís í ám og vödm- uim og vairadiaimál, sem is- 'iiran slkapair. SérBtiaikleiga toafia rniæli- og aðvöinulniaritiaék'in, vafcið miiikla ©nhygM, einda al- gjöir mýjulrig. Atf þessairii á- stiæðiu ihiefuir lalþjóiðaisiamlbamd fyirúr 'riatn mei 5 ítoniir í iSitineymiiis- fnæð'i, Iinl fe,r irJa'tiicmia 1 Aæoci- ation of Hydnolic Riesearcih, ákvéðið a'ð halda iráðstieifinu hér á ílskimdii miæulia haiuiat og helga alla éaigilkriá hamr.iair ís og íisivimiiaimiáliuim. Muir.iu komia á þesua náðetiaSrau á 'airiraað huimdir'að 'visiinidiairoeirm víðs- vegair <áð útr heimúr.iulm, m. a. finá Jriprin og Rúiíisliand'i.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.