Morgunblaðið - 09.07.1970, Side 14

14
MORGUNOLAÐIÐ, FIMtMTU DAOU'R 9. JÚLÍ WTO
Tryggvi Ófeigsson skrifar;
Týndi JÞorsteinn Arnalds nettótekj-
um BÚR 1969 á leið í borgarsjóð?
ÉG SEINDI Velvakanda Morg-
unblaðsins nokkrar lánur 2. júni
sl. og benti á BÚR sem ekki frá-
leitan viðmiðanda í sambandi
viið 'þá möguleika að standa und-
ir gengishælklkun eða kauphækk
un, sem krafizt var í harðvítugu
verkfalili, sem reikningar BÚR
bentu strax til að yrði gengis-
lækkunarverkfall. Var þetta frá
leitt að miða við rekstur slíks
fyrirtækis. Framkvæmdastjór-
inn sjáiffur, Þorsteinn Arnalds,
segir: Stórt og mifcið fyrirtæki
BÚR: „5 togarar, frystihús, sált
fisk- og sfcreiðarverkunarhús,
síldarsöltun, ásamt margvísleg-
um tækjum, sem þessari starf-
semi fylgir“. Þorsteinn Arnalds
svaraði með skætingsgrein
í Morgunblaðinu 27. júní »1. und
ir nafninu: Hverjir eru styrkþeg
ar?
Þessu svarar Svavar Pálsson,
hinn framsýni endurskoðandi, í
grein í Frjálsri verzlun 1958,
þannig:
„Alilt þetta vandamál og deil-
urnar um rekstrarformið skýrist
betur með dæmum.
Reykjavíkurbær rekur mikla
togaraútgerð. Það gerir Tryggvi
Ófeigsson einnig. Við samanburð
á þessum fyrirtækjum, þar sem
annað er rekið sem opinbert fyr
irtæki, en hitt sem einkafyrir-
tæki, má fá góðan samanburð á
rekstrarformunum. Eins og áður
er sagt er öll atvinnustarfsemi
þessara fyrirtækja efnislega hin
sama. Skipin eru gerð út á veið
ar á sama hátt. Bæði fyrirtækin
veita mikla atvinnu sjómönnum
og verkafólki í landi. Aflinn er
seldur úr landi fyrir jafnmikið
verð og gjaldeyrir, sem þannig
er aflað, er jafnverðmætur,
hvort fyrirtækið, sem aflar hans.
Mismunurinn er hins vegar sá,
að togaraútgerð Tryggva Ófeigs
sonar greiddi kr. 430 þús. í út-
svör í bæjarsjóð af rekstri ár-
ainna 1955 og 1956 en Bæjarút-
gerð Reyfcjavílkur féfck greiddar
kr. 6.733.961,38 úr bæjarisjóði á
sama tíma, sem fónu beint til
þess að greiða rekstrartap en
auk þess voru fyrirtækinu ekki
reiknaðir vextir af láni bæjar-
sjóðls, en þeir nema um 2 milljón
um króna. Og nú er lagður stór
eignaskattur að upplhæð kr.
2.480.174,00 á togaraútgerð
Tryggva Ófeigssonar, en á Bæjar
útgerð Reyfcjavíkur ekki neitt.
Þessar tölur tala sínu máli, en
segja þó efcki allan sannleifca um
erfiðleika útgerðarfyrirtækj-
anna“.
Árið 1962 er ritað í blaðið
FROST um samanburð á einika-
útgerð togara og bæjarútgerð,
undir fyrirsögninni: „Leið til
þjóðnýtingar og verri lífskjara".
Atlhygli skal sérstaklega vakin
á eftirfarandi í greininni:
„1. Árið 1959 greiðir h.f. Júpí-
ter og h.f. Marz að meðaltali á
togara í opinber gjöld kr.750.930,
oo. Bæjarútgerð Reykjavíkur
greiddi á sama ári aðeins kr.
20.922,00 á hvern togara.
2. Á árunum 1959—1961
greiddi h.f. Júpíter og h.f. Marz
samtals kr. 2.892.900,00 í útsvar,
en Bæjarútgerð Reykjavíkur
ekkert.
3. í lofc ársins 1961 sbuldar
Bæjarútgerð Reykjavíkur Fram
kvæmdasjóði Reykjavíkur kr.
53 millj. Ársvextir af þessari
sikuld voru 2,23%. Einkaútgerð
greiðir almenna ba.nka- og út-
lánsvexti, allt að 9%.
Um framanskráð þarf efcfci að
hafa rnörg orð, en þannig fer
þjóðnýting fraim á vorum tímum.
í þessu felst m.a. sú dkýring, að
þeir, sem verða að standa
fiamimi fyrir þeirri á-
byrgð að sfcapa ný og betri tæki
af eldri og úreltairi geta ekki
vegna framtíðarinnar, samið um
aUk.na hlutdeild annarra þátta í
verðmætasköpuninni. Hinir, sem
geta sótt féð til þessara þarfa
til annarra þjóðfélagshópa, s.s.
skattborgaranna, þurfa ekki að
reika sín fyrirtæki út frá sjónar
miði arðsköpunar, heldur at-
vinnubótar, en óarðberandi at-
vinnubót er kreppufyrirbæri,
sem miðast að því að halda hlut
unum gangandi, gera einstakl-
ingunum kleift að draga fram
lífiíð. Áframlhald slíkrar fram-
kvæmdar leiðir tiil lífskjararýrn
unar.
Hin eina og rétta leið er að
skapa togurunum viðunandi
rökstursgrundvöll, setja alla við
sama borð í skatta- og fjármál
um án tillits til rekstursforma og
síðast en efclki sízt, verður að
tryggja að nauðsynlegt fjármagn
verði eftir í framkvæmdinni.
Séu þessar og fleiri viðeigandi
ráðstafanir ekki gerðar í tæka
tíð, mun hin hægfara dulda þjóð
nýting halda áfram og færa ok

Pósthús
Pósthús verður starfandi í anddyri Laug-
ardalshallarinnar meðan Íþróttahátíðin
stendur.
Verður það opið sem hér segir:
Fimmtudagur 9. júlí: Kl. 13.00 — 18.00 og 20.00 — 22.00.
Föstudagur 10 júlí: Kl. 13.00 — 18.00 og 20.00 — 22.00.
Laugardagur 11. júlí: Kl. 13.00 — 19.00.
Notaður verður sérstakur póststimpill hvern
dag fyrir sig. Á staðnum verða til sölu 5 teg-
undir umslaga.
Minjagripir verða til sölu á sama stað.
Íþróttahátíðarnef nd.
ÍÞRÓTTA A HÁTÍÐ1970
rikisafskiptanna yfir á fleiri
þegna“.
Borgarstjórn Reykjavíkur
mætti gefa sér tíma til að lesa
umsaignir þær sem ofanritaðar
tilvitnanir eru sóttar til, og bera
þær saman við staðreyndir hins
liðna tíma, frá því þetta var
ritað. En tilgangslaust held ég
sé að tala um slíkt við framfcv.
sem síðar birtast í grein þess-
ari vel þá túlkun. Einnig hafa
skrif Þorsteins Arnalda í grein
um þeim, sem hann hefur beint
að mér verið í þeim dúr, að lítt
er sikeytt um allar staðreyndir.
Þorsteinn gerir það, sem stund
um er kallað að ljúga með þögn-
inni.
En af hverju er Þ. Arnalds

Togarinn Mars.
stj. BÚR Þ. A. Staðreyndin er
að þótt hann fletti jdir 20 ára bók
um BÚR, þá finnur hann aldrei
algengustu orð íslenzkrar tungu,
eins og orðin tekjuskattur, eigna
skattur- tekju- eða eignaútsvar
og ekki þarf að nefna orðið stór
eignaskattur. Hann veit að sjálf
sögðu um stafagerð þessara orðia,
en hvaða þýðingu þau hafa í
rekstri fyrirtæfcja, það hefir
hann margsýnt, að hann hefir
efcki hugmynd um. En í stað
allra þeirra orða, sem að framan
greinir, og sem ekki finnast í
bókum BÚR, kemur eitt og að-
eins eitt stutt en staðffast orð.
TAP. TAP á þessu, TAP á hinu,
TAP á öllu.
TÝNDI FRAMKVÆMDA-
STJÓRINN HAGNAÐINUM?
í BÚR frétt Mbl. 28. maí sl.
segir orðrétt:
„Nettóhagnaður af rekstri
BÚR á sl. ári var rúml. 5,5 millj
ónir“.
I sama blaði hinn 20. júní sl.
var svo flutt frétt með yfirsifcrift
inni Afkoma SVR og BÚR frá
fundi borgarstjórnar, og þar seg
ir: „Þá kom fram, að rekstraraf-
gangur Bæjarútgerðar Reykja-
víkui varð á árinu 1,3 milljónir
króna, en á árinu 1969 voru felld
ar niður 20 milljónir af skuld-
um BÚR við Framlkvæimdasjóð
borgarinnar". Það er eins og
brotsjór hafi tekið sig upp við
brúarvænginn og hrifsað með
sér úr lyftingunni nær allar
nettótekjur BÚR 1969, eins og
til þeirra var búið að vanda og
punta uppá með auglýsingum.
Þar sem framlkv.stj. Þorsteinn
Arnalds hefir ekki séð ástæðu til
að leiðrétta hina síðari frétt
blaðsins, verður ektki annað skilj
anlegt en að hann Ihafi játazt
undir þann úrskurð, að hafa týnt
svo til öllum nettótekjum BÚR
árið 1969 — og ef til vill öllum
ef betur væri að gáð — á leið
sinni upp í borgarsjóð.
svona umhugað að kcma okkur
togaraútgerðarmönnum í tölu
1966 sækir Bæjarútgerð Rvíkur
1967 saekir Bæjarútgerð Rvílkur
1968 sækir Bæjarútgerð Rvíkur
1969 sækir Bæjarútgerð Rvíkur
styrtoþega? Ef nokkur skýring er
á því, mætti helzt ætla hana þá,
að rífcissjóður veitti togaraút-
gerðinni skaðabætur vegna afla
brests 1966—1969, sem stafaði af
útfærslu landlhelginnar, er leiddi
til þess, að fislkurinn var veidd
ur af öðruim skipum landsmanna
3vo og vegna Vi mannfleiri skips
hafna heldur en annarra þjóða
togarar skv. lögum frá Alþingi,
fleiri hafnarlegudaga en ann-
arra þjóða skip, stórkostlegu
mannaleysi árum saman á sjó og
landi vegna þess að togararnir
voru of margir, afieiðing af því
að kosningatogarar voru keyptir
fyrir milliigöngu ríkissjóðs. Og
svo ofan á annað bátagjaldeyris
fyrirfcoimulagið, sem kostaði ný-
sköpunartogarana um 240 millj.,
svipaða upphæð og kaupverð
þeinra allra 43ja.
Við greiðslu ofangreindra
skaðabóta var. Bæjarútgerð
Reykjavikur sett við sama borð
og aðrir, þar sem allir togarar
fengu greidda ákveðna upphæð,
sem síðan miðaðist við tölu út-
haldsdaga hvers skips.
Greiðsla tiil togara Bæjarút-
gerðar Rey'kjavíkur þetta tíma-
bil nam kr. 36.890.000,00 —
þrjátíu og sex milljónum átta
hundruð og níutíu þúsundum og
gkiptist þannig eftir árum og
skipum:
1966:
Hallveig Fróðadóttir 744.000,-
Ingólfur Arnarson 1.610.000,-
Jón Þorláksgon 1.554.000,-
Þorkell máni 1.712.000,-
Þoirimióður goði 2.089.000,-
hlut, sem fyrirtæki hans hafa
fengið af almannafé".
Dettur nokkrum lesanda í hug
eins og þessum orðum er rað#ð
saiman að Bæjarútgerð Reykja-
vikur hafi fengið eittlhvað aff
almannafé nema úr borgarsjóði.
Ég held elkki. Sannleikurinn er
sá, að reynt er að fela, en fyrir
hverjum og hvers vegna? Ef ti’l
vill kennir einihverrar sektarmeð
vitundar hjá framkv.stj. Bæjar-
útgerðar Reykjavíkur. Var ekki
gott að vera settur við sama borð
og aðrir? Það er öllum fyrir
beztu að vita hið sanna. Hvað
gerðist þegar Bæjarútgerð
Reykjavífcur mætti öðrum til
leiks við jafnar leikreglur, og
átti að láta sér nægja sama
skammt og aðrir? Það er ma-nns-
bragur í því að reyna að láta
líta svo út að BÚR hafi þar
hvergi nærri komið og að hún —
Bæjarútgerð Reykjavikur —
sæki sitt bara í borgarsjóðinn,
en staðreyndi sýnir, eins og að
framan greinir, að hluti Bæjar-
útgerðar Reykjavíkur var kr.
36.890.000,00. En lét framfcv.stj.
BÚR sér þetta nægja? Hvaða
upplýsingar gefa reilkningar
Bæjarútgerðarinnar. Já, hvað
gerist á meðan Bæjarútgerð
Reykjavíkur er sfcammtað í
sömu asfcastærð og öðrum togara
útgerðum á árunum 1966—1969?
Hér eru svörin:
í borgarsjóð um kr. 16.700.000,-
í borgarsjóð um kr. 20.500.000,-
í borgarsjóð um kr. 27.200.000,-
í borgarsjóð um kr. 16.900.000,-
Bæjarútgerðin sækir í borgar
sjóð árin 1966—1969 alls kr.
81.300.000,00.
Bæjarútgerð Reykjavíkur
næ-gði því efcfci m-inna en rúm-
lega tvöfaldur skammtur úr
borgarsjóði, auk þess sem hún
fékk úr ríkissjóði eins og aðrir.
En hvað fékk borgansjóður í
staðinn? Að því mun ég kioma
síðar.
HRIKTI f STOÐUM BORGAR-
SJÓÐS REYKJAVÍKUR-
BORGAR
Framkvæmdaistjóri Bæjarút-
gerðar Reykjavíkur telur það
víst eitthvað réttlæta meðgjafir
tiil Bæjarútgerðarinnar úr borg-
ansjóði, að fyrirtækin h.f. Júpíter
og h.f. Marz greiði efcki tekju-
skatt eða tekjuútsvar árin 1964
—1969. Að vísu segir hann að
miklir erfiðleikar hafi steðjað
að útgerðinni þessi ár. Það voru
nú lítil ný sannindi, en hi-ns véig
ar voru ráðstafanir ríkiissjóðs til
að létta undir með rekstri togar
anna í erfiðleikum þeirra, en
ekki til að styrkja sénstaklega
fyrirtæki þau, sem hann nefnir.
Hér að framan hefir verið sikýrt
frá því hvernig framfcv.stj. stóð
sig á erfiðleikaárunum 1966—
1969, þegar Bæjarútgerð Reykja
víkur átti að búa við hið sa-ma
og aðrir útgerðaraðilar. Þá sótti
fram.kvstj. aukasikammtinn í
1967: 1968: 1969:
1.794.000,- 2.403.000,- 725.000,-
2.732.000,- 2.310.000,- 881.000,-
2.551.000,- 2.621.000,- 823.000,-
2.197.000,- 2.661.000,- 787.000,-
3.029.000,- 2.707.000,- 1.070.000,-
Kr. 7.709.000,- 12.303.000,- 12.592.000,- 4.286.000,-
„HVERJIR ERU
STYRKÞEGAR?“
Ekki veit ég um Það, hvort
samstarfsimenn hans í FÍB eða
stjórn þess hafa flutt svo er-
indi si-tt við viðkom-andi ráð-
herra, á sínum tíma, að þeir
væru að biðja um styrk til
handa togurunum. Elkki var mér
svo frá skýrt og hygg ég það
ekfci vera, enda skýra tölur þær,
Lítum nú á pistil Þorsteins
undir fyrirsögninni „Hverjir eru
styrkþegar og hverjir ekki?“ sem
hljóðar svo: „Tryggva Ófeigs-
syni hefir verið mjöig tíðrætt
um framllög borgarsjóðs til starf
ræfcslu BÚR, sem hann kallar
meðgjöf. Hins vegar hefir hann
verið einkar fáorð'ur um þann
borgarsjóð Reylkjavíkur 81 millj.
og 3 hundruö þúsund, sem sagt
að meðaltali rúmar 20 milljónir
á ári. Eiigum við að líta á hvern
ig rekstur Bæjarúitgerðarinnar
gekk, á sam-a tíma og fram-kv.
stjóri hennar undrast yfir því að
fyrirtælkin h.f. Júpíter og h.f.
Marz greiða ekki tekjuskatt og