Morgunblaðið - 22.10.1970, Qupperneq 10

10
MORGUNBLAÐH), FIMMTUDAGUR 22. OKTÓBER 1970
Menningu á ekki að ein-
skorða við leikhússali
Viðtal við Helge Sivertsen
„ÉG held, að stjóm borgara-
flokkanna haldi út kjörtíma-
bilið, en straumurinn virðist
ótvirætt liffffja til Verka-
mannaflokksins. Og reyndar
högum við okkar þing- og
flokksstörfum þannig, að við
gætum fyrirvaralaust tekið
við stjórnartaumum á morg-
un,“ segir Helge Sivertsen,
fræðslustjóri í Osló og Akers
hus, fyrrverandi menntamála-
ráðherra í ríkisstjórn Einars
Gerhardsens. Hingað til lands
er hann kominn til að lialda
tvo fyrirlestra í Norræna hús
inu. Þann fyrri: „Bústaður og
umhverfi. Ný menningarpóli-
tík“, hélt liann í gærkvöldi
og í dag talar hann um:
„Frá dagheimili til fuUorðins
kennslu. Umbætur í norskum
skólamálum.“
Helge Sivertsen var mennta
málaráðherra í stjóm Verka-
mannaflokksins 1960—65 og
hafði næstu niu ár á undan
verið ráðuneytisstjóri í
menntamálaráðuneytinu. Hann
á nú sæti í miðstjóm norska
Verkamannaflokksins.
— Stjórn Gerhardsens hef-
ur þegar verið tekin til dóms
I Noregi. Hvemig líkar yður
það, sem þegar hefur verið
sagt?
— Ég er ekki viss um,
hvernig ég á að svara þess-
ari spumingu. Kannski les
ég ekki nógu mikið til að
geta það. En þó langar mig
til að segja, að ef til vill eyð-
um við of miklum kröftum í
að stjórna þjóðfélaginu og lát
um vaidabaráttuna sitja á hak
anum þess vegna.
— En nú hafa þeir hlutir
gerzt og eru að gerast, sem
benda til þess, að stjórn Bor
tens sé ekki fyllilega traust í
sessi ?
— Við þingkosningamar
1968 munaði mjóu, að Verka-
mannaflokknum tækist að fá
hreinan meirihluta í Stórþing
inu. Við fengum 74 menn á
móti 76 sætum borgaraflokk-
anna. Þessi úrslit urðu okk-
ur mikil hvatning og ég er
viss um, að málstaður okkar
átti þá breiðari grundvöll
meðal nörsku þjóðarinnar en
borgaraflokkarnir, þó að þing
sætaskiptingin yrði á annan
veg.
Og við höfum okkar Gall-
up, — og Helge Sivertsen bros
ir við — sem hefur sýnt stöð
ugan framgang Verkamanna-
flokksins eftir síðustu kosn-
ingar. Nú síðast féllu tölurn-
ar þannig, að Verkamanna-
flokkurinn naut meira fylgis
en borgaraflokkarnir saman.
En skoðanakönnun er eitt og
kosningamar 1973 annað. Það
gerum við okkur vel ljóst.
— En bæjar- og sveitar-
stjórnarkosningarnar á næsta
ári?
— Það gefur auga leið, að
verði úrslit þeirra svo sem
skoðanakannanir nú benda til
fyrir Verkamannaflokkinn, þá
hljóta þær að hafa sín áhrif
á gang allra pólitískra mála
flokksins.
— Fari svo að Verka-
mannaflokkurinn sigri í
næstu kosningum, sjáið þér
þá yður sem ráðherra á nýj-
an leik?
— Sem gamall íþróttamað-
ur tel ég mjög óviturlegt að
láta landsliðið uppi fyrr en
á síðustu stundu!
En við höfum góðum mönn
um á að skipa, þannig að
stjómarmyndunin sjálf er okk
ur ekkert vandamál. Og við
högum, okkar starfi nú svo
sem stjórnarskipti yrðu strax
á morgun.
1 fyrirlestri sínum í gær-
kvöldi fjallaði Helge Sivert-
sen um „Nýja menningarpóli
tík“.
— Hver er þessi nýja menn
ingarpólitik?
— Að mínu viti er hin
hefðbundna skoðun, að menn-
ingarpólitík sé aðeins bundin
við listir og menntir alröng.
Menningarpólitík verður nú
að ná til allra hliða mann-
legs umhverfis.
Bústaðavandamál t.d. heyra
undir menningarpólitíkina,
þvi fátt skiptir fólk meira
máli en fá að þrífast á
góðum heimilum og í réttu
umhverfi. Einnig eru sam-
Merle og Ilelge Sivertsen.
Norskar konur greiða atkvæði
Ekki þó eins og karlmenn
Viðtal við frú Merle Sivertsen
FRÚ Merle Sivertsen eigin-
kona Helge Sivertsein, ætlar
að flytja hér tvo fyrirlestra,
seim báðir koma mjög inn á
hennar áhugamál. Sá fyrri er
um konuina í skáldslkap Olavs
Duun, en uim hann skrifaði
hún einmitt magistersritgerð
á sínum tíma. Sá síðari er um
fconur í norsikum stjórnmál-
um. Sjálf tekur hún mik-
inn þátt í stjórnmálum og er
í borgarstjóm í Osló.
Eftir að frú Merle Sivertsen
lauk sínu magistersprófi í
bókmenntum, einkum norræn-
um bókmenntuim. árið 1947,
var hún kennari í nokkur ár.
Meðan hún hafði smáböm,
simnti hún ekki öðru, en þeg-
air yngsti drengu'rinn var orð-
inm sex ára, kvaðst hún hafa
byrjað að kenna og síðan fair-
ið út í stjómimálastörf. Hún
byrjaði í fræðsluxáði og færð-
ist síðan yfir í borgarstjómar-
málefni almenmt, og hefur átt
sæti í borgairstjóm í 10 ár.
Hún er formaður í trygginigair-
mefnd, hefur starfað í nefnd
fyrir vangefna í 8 ár, á sæti
í félagsmálaráði og er Þar
varaformaður og er vairafor-
maður sjúkrahúsnefndar. Auk
þess starfar hún í Verka-
mannaflok'kmum og var í 12
ár varaformaður í kvemma-
samtökum flOkksims.
v — Nú er ég bara í borgar-
málefnum, sagði frúin í við-
tali við Mbl. Og það -tekur
sanmairlega sirnn tíma.
Aðspurð sagði hún, að með-
an bömin væru mjög ung,
væri erfitt að hafa slík um-
svif úti, því fundir eru iðu-
lega á kvöldin. En ammars
væri það elkkert vandamál að
samræma kenmslu, stjórn-
málaafdkipti og heimili. ^—
Bömin vaxa fljótt, sagði hún.
Ég sé það á unguim konium,
sem stairfa í floklk okkar, að
þær eru frá í 5—8 ár eftir að
þær gifta sig og korna svo
aftur.
Frú Sivertsem ætlar eimmitt
að ræða um konur og stjórm-
mál í Norræma húsinu á föstu-
dagskvöld. Hún kvaðst koma
imm á ástandið í Noregi í þeim
efniuim, sem ekki væri allt of
gott. Margar komur hefðu ekfci
áhuga, konum væri sérstak-
lega beimt í ákveðna mála-
fiioikka. Margt væri það í
norsku uppeldi, sem gerði ráð
fyrir að konan væri heima og
héldi heiimi’li. En nú væri að
koma á sjónarsviðið ný stétt
vel menmtaðra kvenna og með
þeim ný sjónarmið.
í borgarstjórn í Osló eru 22
konur af 85 fulltrúum og á
þirigi eru 15 konur á móti 135
katrlmönnum. En í sveitar-
stjórnum utan Oslóar eru kon-
ur 9Vt % fulltrúa. Frúim leggur
út af viðtalakönnun, sem gerð
var um það hvernig komur
nota kosningaréttiinm. í Osló
greiða 85,8% karla atkvæði
og 84,4% kvernna, en úti á
lamdi kjósa 84,9% karlmanna,
em 82,8% kvenma. Konur meyta
því kosningairéttair, næstum í
jafn ríkum mæli og kaælmenn.
En hvemig greiða þær at-
kvæði? í fyrmefmdri ramm-
sókn kom fram, að æ fleiri
kionur ymgri em 25 ára kjósa
sósíalíslku flokkana en kairl-
menn. Eftir þann aldur eru
hlutfölliin svipuð. En konur
yfir sjötugt kjósa hægri fiokik-
ana í ríkara mæli en karl-
menm.
Aðspurð hvort konur ættu
fremur að snúa sér að félags-
málastarfi en öðru í landsmál-
uim, svaraði frúin þannig, að
hún teldi að fyrst um sinm
væri eðlilegt að konur fengj-
ust við félagslegar hliðar
mála. Þær vissu meira um
gamla, sjúka og böm en karl-
menn og þeir eimbeittu sér
frekar að öðrum málum. T. d.
sæju þeir frekar um að næg
bílastæði væru við húsim en
konurnar um leifcvellina fjrrir
börnin. Vilji maður fá rétt
hlutföli í þetta þá er þörf
fyrir konumar þeim megin á
vogarSkálinfni. En aftuir á móti
er eðlilegt að þær taki líka
þátt í öðrum málaflofckum.
Á fiimimtudagskvöld ætlar
frú Merle Sivertsen að fíytja
fyrirlestur um Olav Duun,
sem fyrr er sagt.
— Hann er mikilll nor^kur
rithöfundur í Noregi. Hann
kom frá dal í Norður-Noregi
og fluttist 25 ára gaimal'l í
burtu, en samt gerast allar
hans bækur í því umhverfi. Þó
er 'hanm ekki afdailaskáld. Það
sem heillaði mig mest í skáld
Skap hans er að kamur hams
standa fastari fótum í lífiinu
en karlmenmirnir. Konurnar
hafa sérstaka stöðu í þjóðfé-
laginu. Gegnum bækur hans
gengur fconam sem þessi ör-
ugga, trauista mamneskja, en
karimenmimir eru andstæða
henmar, óöruggir og iðuilega
slærnir. Hún er ævimilega sú
sterka. í eimni bókinni, sem
göngumálin snar þáttur í
menningarpólitíkinni. Á
hverju ári deyja tvö þúsund
manns á norskum vegum og
fimmfaldur sá fjöldi bíður
ævarandi tjón. Við höfum eng
in efni á að láta samgöngu-
pólitíkina drepa 20 þúsund
manns næstu tíu árin. Menn-
ing er auðgun andans og það
ástand, sem nú ríkir t.d. á
götum og vegum i Noregi get
ur ekki talizt til þess faliið
að tryggja einstaklingum rétt
sinn þar til.
Ég get nefnt til útskýring-
ar, að við í Verkamanna-
flokknum hyggjumst, ef og
þegar við komumst í stjórn,
setja á stofn menningarráðu-
neyti, sem auk venjulegra
mála, sem undir slíkt ráðu-
neyti heyra nú, sinni einnig
bústaðamálum, umhverfismál-
um — þar á meðal náttúru-
vernd, og þeim málum öðrum,
sem til þess eru fallin að
tryggja hverjum einstaklingi
allan þann menningarrétt,
sem hann á kröfu til.
Þetta þýðir að listamenn,
arkitektar og allir þeir, sem
að menningarmálum í hinum
nýja skilningi vinna verða
teknir út úr sínum einkafíla-
beinstumum og látnir starfa
saman.
— Og skólinn?
-— Auðvitað skólinn líka.
Menningu á ekki að einskorða
við leikhússali. Hún er í heim
ilum, skólum og vinnustöðum.
Ég vil gjarnan bæta inn í
skólalögin klagsu um, að
skólarnir eigi að skapa nem-
endum ánægju og skilyrði til
að þeir þrífist sem bezt. Aukn
ar menntunarkröfur leggja
nú hart að ungu fólki.
Sem stendur er skólinn
ekki það umhverfi sem hann
á að vera ungu og upprenn-
andi fólki.
saimið var upp úr leikritið
„Med.menneake“, er unga kon-
en t.d. persóniuigervingur hins
góða, en tengdafaðir hennaT
hins illa. Togstreitunni milli
þessara afla lýkur með því að
hið góða drepur hið illa. Hún
fer í fangelsi. Duium hefur
áldrei neiina lausin á þessairi
baráttu milli hiins góða og
illa. Ég hefi reynt að gera mér
grein fyrir þvi af hverju hanin
gerir konuma alltaf góða og
trygga. Og ég hefi komizt að
þeirri n'iðurstöðu, að mestan
þátt í því eigi þeir tímair, sem
hanin lifði á. Þá voru konurn-
ar heirna og héldu heitmilið
meðan m'e'nniimir voru á sjón-
uim. Og eiinimitt uim það leyti
hefst upplausnin í samfélag-
in.u. Ég hefi látið mér detta í
h'Ug, að hún hafi fyrr náð til
karlmannarma, en konurnar
haldið í gaimla menniingu o-g
staiðlið í henni föstum fótum.
Annars tek ég í fyrirles'trin-
um fyrir höfumdinn sjálfam og
ýmislegt fleira ein konu'rnar
í skáldsfc'ap bans.,
Að lökum sagði Me.rle
Sivertsen okkur, að hún hefði
komið ti'l íslands fyrir 5 árum
með maninii sínuim, sem sat
hér fund menntarnálaráðherira
Norðurlanda. Og þau ferðuð-
ust um á eftir, fóru norð-
ur í land, sáu Surtsey gjósa
og fleira. Það var ákaf-
lega skemmtileg ferð. Nú er
það bara vinma og þau hjónin
fara heini á laugardag.