Morgunblaðið - 08.12.1970, Page 6

38
MORGUN’BIxA.ÐIÐ, URIÐJUDAGUR 5. DESBMBER 1970
BOKMENNTIR - LISTIR
BOKMENNTIR - LISTIR
BOKMENNTIR - LISTIR
menntir og listasögu; verður
það vonaindi gert meira eftir-
lei'ðis í islenzkum skólum."
Höfundur hefur rétt fyrir sér
í því, að kennsla í islenzkum
bókmenntum, sögu þeirra og
gildi verður að auka — og að
þeim verða ekki gerð viðhiitandi
skil í tiltöluLega stuttri almennri
Isiandssögu —• frekar en ís-
lenzfcri mynd- og tónlist. Ég hef
og ekkert við það að athuga,
þó að í slíkri skóLabók sem þess-
ari sé sieppt birtingu snubb-
óttra útdrátta úr Islendingasög-
um, stuttaralegum æviatriðum
nokkurra merkisskálda og þu-lu
á nöfnum aU-margra annarra —
með ein'hverri vafasamri eink-
unnagjöf, en þetta hefur tíðkazt
að birta í kennslubóku-m í Is-
landssögu. Höfundur drepur
nokkrum sinnum á eitthvað, sem
minnir á íslenzkar bókmenntir,
og hann tekur skýrt fram hvert
megingildi bókmenntalegt starf
Guðbrands biskups Þorlákssonar
hafði fyrir varðveizlu íslenzkrar
tun-gu, en þó tel ég afdráttar-
laust, að höfundur hefði átt að
gera mikilvægi bókmenntanna
verul-eg skil, þótt ekki hefði
hverju sinni, sem um þær hefði
verið f jaliað, verið varið til þess
miklu rúmi, en gefið tiilefni t-il
íhu-gunar, fyrirspuma og um-
ræðna, — þvi að án þess, að gildi
bóklegrar erfðamennin-gar fyrir
þjóðina sé skýrt, verður sagan
ekki skilin og sízt þáttur end-
urreisnarinnar.
Þótt kennd verði bókmennta-
saga í skólum, hvemig svo sem
um þá kennslu kann til að takost
í framtíðinni, verður mikilvægi
bókmenntanna að koma fram
við kenn-.sl-u í íslenzk-ri sögu.
Bókmenntirnar hafa verið fjör-
egg íslenzkrar tungu, menning-
ar og þjóðemis og þá um leið
afivaki baráttunnar fyrir sjálf-
stæði. Nú fliæða erlend áhrif
umheimsins yfir þjóðina, hún
tekur þátt í evrópskum og al-
þjóðlegum samtökum, áuhugi
iærðra og leikra á auMnni tækni
kunnáttu og sem örastri tækni-
þróun fer hraðvaxandi, og þjóð-
in keppír að sem allra mestu-m
og fjöibreytileguistum lífsþæg-
in-dum, stun-dum eins og blind-
anidi eða í vímu, og hvort mun
þá síður þörf á því niú en áð-
ur að glæða sem mest skilning
og áhuga hinna un-gu á ísiienzkri
erfðamennán-gu, bókmenntum
og tungu, ef við viljum áfram
vera Islendingar? Og í þessurn
efnum verðum við efcki að
óverulegu lieyti að treysta á
kennara, a-llt frá barnaskólum
til háskóla, sem vöku-la verði og
kunnáttusama sáðm-enn.
Ég gat þess í upphafi þessar-
ar greinar, að sú bók, sem ég
hef í höndum, sé önnur prent-
un á einum eða tveámur mán-
uðum, svo að hún viirðist hafa
þegar verið talin bæta úr brýnni
þörf. Ég hygg og, að þó þriðja
prentun henmar væri auldn sem
svarar þremur, fjórum örkum,
stæði það ek-ki sölu og notkun
hennar fyrir þrifu-m, heidur
þvert á m-ótá, og ekki hygg ég,
að höfunidur hennar muni telja
á si-g að semja viðbótána. Hann
hefur með forgöngu sinni um út-
gáfu bókaflokks um nokkra is-
lenzka merkismenn, sýnt það
áður, að hann er dugandi og
Virkur áhugamaður um kynn-
ingu á sögu Islands, og er þess
að vænta, að sú útgáfa hafi ekki
staðnað, en af bókun-um í þeim
flokki er ein eftdr hann sjálfan,
sa-ga Jóns Loftssonaæ í Odda,
sem satoir skapgerðar sinnar,
frábærra viitsmuna, mannþekk-
ingar og glöggskyggni á þjóð-
félagsleg öfl og aðstæður reynd-
ist einstæður sættir manna I
sögu Islands.
Guðmiindur Gíslason Hagalín.
Hlutabrél — Loðdýr hf.
Af sérstökum ástæðum eru til sölu nokkur hlutabréf í minka-
búinu Loðdýr h.f. á Kjalarnesi.
Þeir sem hafa áhuga leggi nafn og símanúmer inn á afgr.:
Morgunblaðsins merkt: „6601" fyrir laugardaginn 12. des.
>
Eriendur Jonsson skrifar um J G KJ m E r L N n N n □ [] tc
j
Stjórnmál og læknamál
Jónas Jónsson
SAMFERÐAMENN. 288 bls.
Frank G. Slaughter
EIGINKONUR LÆKNANNA
304 bls.
Bókaforl. Odds Bjömssonar.
Bókaforlag Odds Björnssonar
á Akureyri hefur sent frá sér
tvær bækur, sem hvor tveggja
minnir á málefni lækna, þó með
ólíkum hætti sé.
Fyrst er að geta samferða-
manna Jónasar Jónssonar frá
Hriflu með undirtitiinum Minn-
ingaþættir. Frændi hans og
nafni — Jónas Kristjánsson —
hefur gert bókina úr garði. Þar
eru greinar Jónasar frá ýmsum
tímum o-g ýmiss efnis, meðal ann-
ars „Stóra bomban — Opið bréf
-til Helga Tómassonar á Kleppi,"
Skrifuð 1930 vegna „læknamáls-
ins", sem þá var ofarlega á
baugi.
Ekki er ofmælt, að Jónas hafi
verið dáður af sumum, en hat-
aður af öðrum, meðan hann var
í blóma starfs sins. Flokksbræð-
ur hans sulgu hvert orð, sem
fram gekk af munni hans og
penna; sáu naumast nokkra
galla á ritsmíðum hans; þvert á
móti töldu þeir hann fádæma rit
snilling og gerðu skoðanir hans
jafnóðum að sinum. Jónas var
þvi áhrifamaður i þess orðs ein-
dregnustu merking; um það er
engum blöðum að fletta. And-
stæðingar Jónasar viðurkenndu
lítoa hæfileika hans. Einkum
munu fáir hafa borið brigður á
ritsnilld hans. En nú, þegar mál
þau, sem menn deffldu um á dög-
um Jónasar, eru sum löngu út-
kljáð, en önnur gleymd — hvað
skal þá segja um ritsmiðar hans,
sem eru samarfflagt fima miklar
að vöxtum, ef allt er talið? Var
Jónas sá ritsniilingur, sem af
var látið? Eða missýndist aðdá-
endum hans? Vist var Jónas rit-
fær maður. En hittir ekki
Jónas Kristjánsson naglann á
höfuðið, þegar hann svarar nú
fyrir það, hvi nafni hans færði
ekki í letur samfelldar endur-
minningar, sem ýmsir munu þó
haifa talið honum bæri að gera?
„Jónas tók því ávallt fjarri að
semja samfellt minningarit . . .
Að vísu hafa ýmsir stórbrotnir
stjórnmálamenn erlendir ritað
sjáilfsævisögur sem þykja mikil-
væg heimildargögn. En þeir
hafa verið öðruvísi rithöfundar
en Jónas Jónsson. Hann fékk í
vöggugjöf mikla frásagnargáfu
sem síðan var þjálfuð og mótuð
í nokkuð sérstæðum kappræðum
íslenzkra þjóðmála. Orðlist hans
var að visu máttug í sennum
stjómmálanna, en vorilaust að
hún fengi notið sín í þröngum
umbúðum samfeffldra ritminn-
inga.“
Þetta segir Jónas Kristjáns-
son. Þeir þættir í Samferða-
mönnum, sem innihalda minnst
af pólemito, en mest af hreinum
endurminningum, vitna gerst um,
að hann hefur rétt að mæla.
En sem við nú endurlesum
stjórnmálagreinar Jónasar Jóns-
sonar — málin, sem þær fjöll-
uðu um löngu úr sögunni — sjá-
um við næstum fyrir okkur,
hvernig hann vinnur. Hann er
st jómmálamaður og blaðamaður.
Hann verður því að hugsa
Skjótt og skrifa hratt. Til nost-
urs gefst sjaldnast tóm. Ekki
tjóir að ætia sér að vinna eins
og til dæmis að taka skáldsagna-
höfundur: skrifa fyrst gróft upp
kast vitandi, að tími muni gefast
til að strika út, auka við, slipa,
fegra, „salta" og síðan endur-
skoða handritið að talsverðum
tima liðnum, þegar höfundurinn
getur s'kyggnt efnið úr nokkurri
fjarlægð; sé hann þá ekki svo
óánægður með það, að hann
fleygi þvi alveg og semji annað
„betra" upptoast. Vafalaust hef-
Keflavík
Vil kaupa nýlega 4—5 herbergja íbúð, eða einbýlishús.
Þarf ekki að vera fullstandsett.
Tilboð sendist afgreiðslu Morgunblaðsins í Reykjavík fyrir
15. desember merkt: „Hús — 6133".
YFIRBRAGÐIÐ ER ANNAÐ
NOTI ÞÆR JOMI-HÁRRÚLLUR
JOMI HÁRRÚLLURNAR ERU ÞÆR EINU
SEM HAFA ÞRENNSKONAR HITASTILLINGU
•liótt oa auðveldleaa
VINSAMLEGA SENDIÐ MÉR
imJII UADDI II I I ID- \AarX Irr 9
smmmmmn^mmmmmmmmm^m
FÖGUR HÁRGREIÐSLA
AUKID SJÁLFSTRAUST
H’ARRÚLLUR
20 í KASSA
1. Fyrir þumit/þurrt hár.
2. Fyrir venjulegt hár.
fullkomnið þér
hárgreiðslu yðar
□ án póstkröfu, greiðsla fylgir pöntun.
□ í póstkröfu.
3. Fyrir þykkt/feitt hár.
með JOMI hárrúHum
nafn
— og hæfa því öllum.
JTOJVri ★ TIL JÓLAGJAFA *
SENDIÐ PÖNTUN -
HRINGIÐ SKRIFIÐ -
heimilisfang
/
]unnai cOfa^eÍMon Lf
Suðurlandsbraut 16,
útibú: Laugavegi 33 — Simi 35200.