Morgunblaðið - 30.01.1971, Blaðsíða 8

8
MORGUNBLAÐH), LAUGARDAGUR 30. JANÚAR 1971
Erfiðleikar Giereks
Þótt kyrrt sé orðið í
Póllandi eftir uppþotin á
dögunum líkja sérfræðingar
ástandinu við púðurtunnu,
og meginverkefni nýju valda-
mannanna með Edvaed
Gierek í broddi fylkingar
verður að koma í veg fyrir
frekari vandræði. Helzti
samstarfsmaður Giereks er
hinn nýi forsætisráðherra,
Piotr Jaroszewicz, en margir
sérfræðingar eru þeirrar
skoðunar að yfirmaður leyni-
lögreglunnar Mieczyslaw
Moczar hershöfðingi muni sí-
fellt láta meira að sér kveða.
Skoðanir Giereks og
Moczars eru um margt ólik-
ar, og þeir hafa verið taldir
pólitískir keppinautar um
árabil. Gierek er talinn
raunsær „tæknikrati", harð-
ur i horn að taka og dugleg-
ur, en Moczar hefur orð
fyrir að vera harðlínumaður.
Gierek hefur lengi verið tal-
inn koma til greina í stöðu
flokksforingja, og talið er að
hann verði fáanlegur til að
koma til leiðar einhverjum
stjómmálaumbótum, ef hann
kemst að raun um að það sé
nauðsynlegt til að rétta við
bágan efnahag Pólverja.
Moczar er á hinn bóginn
foringi hreyfingar svokall-
aðra partísana, sem eru öfga-
fullir og hægrisinnaðir þjóð-
emissinnar, sem hafa verð
viðriðnir aðgerðir gegn Gyð-
ingum. Moczar er hlynntur
ströngu pólitísku eftirliti, en
sérfræðingar telja að Rússar
geti ekki sætt sig við hann í
æðsta valdaembætti af ótta
að hann kynni að ala á rót-
gróinni andúð Pólverja á
Rússum.
Margir telja það bera vott
um að málamiðlun hafi verið
gerð, að stuðningsmenn
Giereks og Moczars og þeirra
hópa, sem þeir eru foringjar
fyrir, voru valdir í stjóm-
málaráðið eftir fall Gomulka.
Bent er á, að Gierek geri
sér grein fyrir þvi að hann
kemst til valda með svipuðum
hætti og Gomulka á sínum
■ •, • ••
É
■
Moscar: harðlinumaður
tima og að hann verði að
forðast að baka sér óvild
verkalýðsstéttarinnar, sem
varð Gomulka að faili.
LOFORÐ
Eftir valdatökuna sagði
Gierek, að verkamenn hefðu
„látið tilfinningarnar hlaupa
með sig í gönur“ en hann
skildi að „ástæður þessara
aðgerða voru í mörgum til-
vikum heiðarlegar." Spum-
ingin er, hvort Gierek geti
gert nógu skjótar breytingar
til að friða verkalýðsstéttina.
í þingræðu 23. desember
gerði hann grein fyrir eftir
töldum loforðum:
Stjómin mun banna verð-
hækkanir á matvörum I tvö
ár. En verðhækkanirnar,
sem leiddu til uppþotanna,
verða sennilega látnar
standa óbreyttar.
Fundir verða haldnir i
verksmiðjum til að ræða kaup
hækkanir.
Verð á neyzluvörum verð-
ur lækkað. Sérfræðingar
telja þetta gefa til kynna, að
ekki verði lögð eins gífur-
lega mikil áherzla á þunga-
iðnað og á liðnum árum.
Tekjulágar fjölskyldur fá
aðstoð.
Gierek mun að öllum lík-
indum forðast stjórnmálaum-
bætur í anda þeirra umbóta
sem voru á döfinni í valda-
tið Dubceks í Tékkó3lóvakíu.
Það sem heldur hvað mest
aftur af Gierek er ótti við
sovézka hernaðaríhlutun.
Talið er, að vald
hafarnir i Moskvu hafi viij-
að forðast hernaðaríhlutun i
uppþotunum á dögunum, og
þeir sendu eftirmönnum
Gomulka heillaóskaskeyti án
þess að minnast á fyrrver
andi valdhafa.
Rússar óttast mest, að upp-
námið í Póllandi breiðist út
til annarra fylgirikja þeirra
og jafnvel til Sovétilkjanna.
KEPPINAUTARNIR
Edvard Gierek, hinn nýi
flokksleiðtogi, er 57 ára
gamall sonur námuverka-
manns og hóf námustörf 13
ára gamall er hann hafði
flutzt til Frakklands. Hann
gerðist kommúnisti og var
vísað úr landi I Frakklandi
18 ára gömlum fyrir verkfalls
starfsemi. Seinna vann hann
í námum í Belgiu og var
leiðtogi Pólverja í belg-
ísku andspyrnuhreyfingunni
í seinni heimsstyrjöld-
inni. Hann sneri aftur til Pól-
lands 1948.
Moczar hershöfðingi var
leiðtogi andspymuflokka
kommúnista i Pðllandi á
stríðsárunum. Síðan hefur
hann smátt og smátt komizt
til aukinna áhrifa í flokkn-
um. Hann var um tíma innan-
Edvard Gierek
talinn raimsæisinaður
ríkisráðherra, en hefur ber-
sýnilega seilzt eftir stöðu
Gomulka og var sviptur emb-
ætti.
Jaroszewicz forsætisráð-
herra var eitt sinn skóla-
stjóri. Hann var um 18 ára
skeið aðstoðarforsætisráð-
herra og hefur gegnt mikils-
verðum embættum þar sem
hann hefur aðallega fjallað
um efnahagsmál.
Allt bendir til þess, að
undir niðri kraumi allt og
sjóði í Pöllandi. Flestir sér-
fræðingar eru þeirrar skoð-
unar að Gierek muni eiga
fullt í fangi með að koma á
sæmilegu jafnvægi og að
ógemingur sé að segja um
hvað geti gerzt í næstu fram-
tið.
Ræða um lækkun
kosningaaldurs
1 ÁGÚSTMÁNUÐI s.I. skipaði
stjóm Æskulýðssambands Is-
lands nefnd til að gera könnun á
réttindum og skyldum ungs
fólks, einkum með tilliti til kosn
ingaréttar og lágu niðurstöður
fyrir í desember s.l. Var þá á-
kveðið að efna til ráðstefnu um
þessi mál, með aðildarsambönd-
um ÆSl og fleiri aðilum, þar
sem einkum yrði rætt hvort
Lufthansa
lamast
FRANKFURT 29. janúar — NTB.
Hlaðstarfsmenn v-þýzka flugfé-
lagsins Lufthansa Iögðu niður
vinnu í dag með þeim afleiðing-
um að félagið neyddist til að
aflýsa flestum ferðum innan-
lands og utan. Þetta er fyrsta
verkfall í 44 ára sögu félagsins.
Talið er, að verkfaúið kosti
félagið 2,5 millljónir marka á
diag og ekki eru horfur á að
saiminLnigafundur verði boðaður í
bráð. Veirkalýðsforiinigj'ar telja að
félagið þoli ekki meira en viku-
verkfall.
í Bretlandi aflýstu flugvallax-
stairfsmenn í dag verkfalli því
sem lamað hefur starfgemi
brezka flugfélagsins BEA í þrjá
daga.
Heinemann
til Rúmeníu
BERLÍN 29. janúar — NTB.
Gustav Heinemann, forseti Vest-
ur-Þýzkalands, fer í opinbera
heimsókn til Rúmeníu 17. maí,
að því er tilkynnt var í dag.
Hann verður þar með fyrsti for-
seti Vestur-Þýzkalands er heim-
sækir kommúnistaríki. Rúmenski
forsætisráðherrann, Gheorghe
Maurer, bauð Heinemann til
Rúmeníu er hann heimsótti
Bonn í júní í fyrra.
lækJka bæri kosnfagaalduir úr 20
árum niður í 18 ár. Ráðstefna
þessi verður haldin í Norræna
húsinu og hefst hún kl. 14.00 á
morgun.
Fréttatilkynning.
fráÆSÍ.
Engin
ákæra
SAKSÓKNARI ríkisins hefur úr-
skurðað, að málsgögn í máli
mannanna tveggja, sem ákærðir
voru fyrir nauðgun á gamlárs-
kvöld, nægi ekki til sakfellingar.
Sem kunnugt er sátu mennimir
í viku í gæzluvarðhaldi vegna
máls þessa.
Konan, sem málið kærði, bar
að memnimir tveir hefðu elt sig
úr gamlárskvöldsfagniaði, sem
haldimn var í fjölbýlishúsinu, þair
sem þaiu búa, og síða/n nieytt sig
tiil kynmaka. Mennimir héldu
báðir fram sakleysi sínu og hvik-
aði hvorugur miálsaðilinn frá sín-
um frambuirði.
Litla
Grund
EFTIRTALDAR gjafir hafa
borizt frá 26. október 1970 til
21. janúar 1971: Stefán Gísla-
son 100.00 krónur, V.J. 5.000.00
kr., Sigrún Stefánsdóttir 3,000.00
kr„ áheit N.N. 200,00 kr„ S.E.
2.000.00 kr. N.N. 200.00 br„ S.
1.000.00 kr„ N.N. 3.000.00 kr„
minningargjöf um hjónin Maríu
Ólafsdóttur og Magnús Jóhanns
son frá bömum þeirra 7.000.00
kr„ öldruð hjón 5.000.00 kr„
ung hjón 3.000.00 br„ Lilja
Bjarnadóttir 1.000.00 kr„ G.G.
5.000.00 kr„ A.E. $125.00 (kr.
10.973.80).
Færi ég öllum gefendum enn
á ný innilegar þakkir.
21. 1. 1971
Gísli Sigurbjörnsson.
— Mengun
Framh. af bls. 28
lenzku, leyfum við undirritaðir
líffræðingar okkur að vekja at-
hyglii á eftiirtBairanidi aitsráðum.
Óvarlegt er, að okkar dómi,
að miða við skaðleysismörk þau
sem nefndin getur um, enda
teljum við þau hvorki í sam
ræmi við vísindagreinar þær,
sem vitnað er til í skýrslunni,
né álit Ranmsóknastofnumar iðn
aðarins, dagsett 21. marz 1966,
sem prentað var sem fylgiskjal
með frumvarpi til iaga um laga
gildi samnings milli ríkisstjórn-
ar íslands og Swiss Aluminiúm
Ltd„ um álbræðslu við Straums
vík.
f skýrslu flúornefndar segir,
að 50—60 ppm (50—60 hlutar af
milljón) í heyi og grasi, sem
fóðrað sé með árum saman, sé
skaðlauist fyrir nautgripi. f þeim
tveimur fræðiritum, sem þar er
vitnað sérstaklega til (J. L.
Shupe et al.: The Effect of
Fluorime on Daxry Cattle. II.
Clinical and Pathologic Effects.
American Journal of Veterin-
ary Research, 24, 102: 964—979,
1963, og J. L. Flatla and F. End-
er: Industrial fluorosis in. cattle
in Norway. 4. Intermationale
Tagung der Weltgesellschaft
fur Buiatrik, Zurich, 1966), eru
skaðleysismörk fyrir mjólkur-
kýr hins vegar talin 30 ppm af
þurrefni fóðursins. í áliti Rann
sóknastofnunar iðnaðarins, sem
áður er getið, segir að jórtur-
dýr þoli flúormagn, sem sé allt
að 30-—40 ppm af þurrefni fóð-
ursinis, en 60—100 ppm orsaki
alvaríeg veikindi. Ranmsóknir
þeirra Björns Sigurðssonar og
Páls A. Pálssonar á flúoreitrun
í sauðfé eftir Heklugosið 1947
—48 (Fluorosis of Farm Ani-
mals during the Hekla Eruption
of 1947—1948. The Eruption of
Hekla 1947—1948, III, 3. Reykja
vík 1957) benda til þess, að
flúoreitrunar megi vænta fari
flúormagn yfir 30 ppm í þurr-
efni fóðurs.
í skýrslu flúornefndar segir
ennfremur, að á birkilaufi í Nor
egi með 100 ppm flúors hafi
ekki verið neinar sjáanlegar
skemmdir og að 50—60 ppm or
saki yfirleitt ekki neinar sjáan
legar skemmdir á furutrjám. í
áliti Rannsóknastofnunar iðnað
arims segir hins vegar í kafla
um jurtir og trjágróður, að rétt
sé að reikna með 30 ppm í þurr
efni jurtanma sem hættumarki.
LÍFFRÆÐIN GAR STARFI
MEÐ MENGUNARNEFNDINNI
Þar sem ekki liggja fyrir ná-
kvæmar rannsóknir á skaðleys
ismörkum varðandi flúormagn,
sem gilda við íslenzkar aðstæð-
ur, teljum við nauðsynlegt, að
líffræðingar með sérþekkingu á
íslenzkum staðháttum verði
fengnir til að starfa með nefnd
þeirri, sem fylgjast á með meng
un frá álverinu við Straumsvík
enda er í fyrmefndu áliti Rann
sóknastofnunar iðnaðarins gert
ráð fyxir því, að samráð sé haft
við dýralækni og jurtasérfræð-
ing við rannsóknir á sjúkdóms-
einkennum og skemmdum af
völdum flúoris.
MENGUNARRÁÐ
Þá viljum við lýsa yfir þeirri
skoðun okkar, að brýna nauð-
syn beri til þess að koma á fót
sérstöku mengunanráði, sem fal
ið verði það hlutverk að hafa
eftirlit með mengun almennt
hérlendis. Slíkt ráð ætti að vera
skipað mönnum með líffræði-
lega og efnafræðilega sérþekk-
ingu.
Eyþór Einarsson
Guðmundur Eggertsson
Þorsteinn Þorsteinsson
Alfreð Árnason
Bergþór Jóhannsson
Agnar Ingólfsson
Aðalsteinn Sigurðsson
Gunnar Jómsson
Jakob Jakobsson
Unnur Skúladóttir
Jón Jónsson
Hrafnkell Eiríbsson
Reyniir Bjamason
Stefán J. Bergmann
Sigrún Guðjórnsdóttir
Jónas Jónsson
Sig St. Helgason
Jón Axelsson
Guðmundur Pétursson
Guðni Þorsteinsson
Ingvar Hallgrímsson
Fimnur Guðmundsson
Guðm. Georgsson
Páll A. Pálsson
Friðrik Pálmason
Stefán Aðalsteinsson
Sturía Friðriksson
Ingólfur Davíðsson
Amþór Garðarsson
örnólfur Thoríacius
Hjálmar Vilhj álmsson.
Þór Guðjónsson
Ámi fsaksson
Halldór Pálsson
Ingvi Þorsteinsson
Snorri Sigurðsson
Hákon Bjarnason“
ENGIN ÍSLENZK
SKAÐLEYSISMÖRK
f SKÝRSLUNNI
Morgunblaðið sneri sér til Pét
urs Sigurjónssonar, fonstöðu-
manns Rannsóknagtofnunar iðn
aðarins, sem var forstöðumað-
ur Flúornefndarinnar, og spurði
hvað hann hefði að segja um
þá gagnrýni, sem fram kemur
í téðu bréfi. Pétur sagði, að f
fyrsta lagi hefðu í skýrslunni
aldxei verið sett fram skaðleys-
ismörk, sem gilda ættu um ís-
lenzkar aðstæður, heldur aðeins
verið birtar þar tölur um
reynslu Norðmanna, til þess eins
að menn gætu áttað sig á hvað
tölurmar þýddu í raun og veru.
Engar miðurstöður væru dregn-
ar fram í skýrslunni um það
hvort setja bæri upp hreinsi-
tæki í verksmiðjunni eða ekki,
heldur aðeins birtar staðreyndir
um ástandið, eins og það er, og
þær rökstuddar samkvæmt efna
greiniingum, sem gerðar voru í
Noregi á sýnishomum, er Ingólf
ur Davíðsson lét taka, þar sem
fram komu jafnvel lægri tölur
og að gróðurskemmdimar væru
ekki af völdum mengunar.
Hvað varðaði misræmið í töl-
um í flúorskýralunni nú og
greinargerðfani með álfrumvarp
imu árið 1966 sagði Pétur, að töl
ur þær, sem birtust með álfrum
varpinu hefðu verið samkvæmt
rannsóknum, er þá lágu fyrir í
Noregi, en tölurnar í flúorakýrsl
iJirmi væru h'ims vegar* sam-
kvæmt nýjustu rammsóknum
þar, en Pétur kvaðst aldrei hafa
haldið því fram að þær skyldu
gilda um íslenzkar aðstæður.
Viðbeinsbrotnaði
NÍTJÁN ára piltur, Steingrúnur
Þorsteinsson Sporðagrunni 9, við-
beinsbrotnaði, er hann varff fyrir
jeppa á Langholtsvegi um þrjú-
leytiff í gær.
Steinigrímiur var á leið austar
yfiir götamia, þegar hamm varð
fyirir jeppamum, sem kom suður
Langholt»veg,