Morgunblaðið - 10.06.1971, Blaðsíða 4

4
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 10. JÚNl 1971
má vera þyngri, þar sem sá
sjór, sem irm yfir ðldustakk-
tom kemur, skilar sér út aftur.
Hlutföllin eiga að vera þama
öfug, en ekki eims. Þetta er exvg
in oý speki hjá okkur, heldur
byggjum við þetita á áratuga-
reynslu sjómanma hér um slóð-
ir.
Nú gilda reglur, sem segja,
að eik í sléttsúðaða báta skuli
þ ur.rka að vissu marki fyrir
smíði. Þesai þurrkun lengir
smíðatímann um allt að þrjá
mánuði, og eykur efniskostnað-
inm um 20—30%, auk þess sem
efnið er miklu erfiðara til
vinnslu. Okkur er sagt, að
þessi þurrkun eigi að gera það
að verkum, að efnið taki betur
í sig fúavarnarefni, en reynsla
okkar — og hér á staðnum
hafa verið gerðar tilraunir með
þatta, er algjörlega gagnstseð.
Eitt finnist okkur ákaflega erf
itt og reyndar leiðinlegt. Það
er þegar starfsmenn siglinga-
málastofnunarininar í Reykjavík
taka upp á því að ómerkja störf
kollega sinna hér fyrir austan.
Þegar við sjósetjum bát, er
hann skoðaður af skipaeftirlits
manni og fær hjá honum til-
skilin skírteini. En þegar bát:
urinn svo kemur til Reykjavik
ur, fara starfsmenn siglingamála
stofnunarininar þar um borð í
hann — við því er reyndar
ekkert að segja, því til þess
hafa þeir fulla heimild, en þeg-
ar þeir eru setztir við skrif-
borðin sín semja þeir löng bréf,
þar sem þeir véfengja úrskurði
j af nnétthárra starfsfélaga sinna
hér. Okkur finnst hart, að starfB
merni siglingamálastofnunariníi-
ar skuli vera að narta í starfs-
braeður sína úti á landi og þetta
skapar leiðindi á allar hiiðar.
Við erum þeim reiðir, eins
og þú heyrir, en það er ekki
alit búið enn.
Við erum lika mjög heitir
út í það, að þetta fyrirtæki,
sem hefur starfað í yfir 40 ár,
skuli njóta lítillar sem engrar
fj árhagsfyrirgreiðslu hjá lána-
stofmmum. En þar sem þetta
er mjög viðkvæmt mál, er bezt
að segja ekki meiara í bili. En
harf er það, að fyrirtæki, sem
veitir milljónum árlega inn í
sitt sveitarfélag, eins og Tré-
smiðja Austurlands gerir, skuli
ekki geta fengið eðlilega fjrrir-
greiðslu til uppbyggingar og
etarfrækslu sinnar.“
Hér láta þeir þremenningar
staðar numið í bili. Eða hvað?
Jú, þeir kinka kolli. Nóg er nú
sagt.
Að skilnaði skjóta þeir því
að mér, að aðaláhugamáiið sé
að fá dráttaéhraut — það stóra
að hún geti tekið allt að 300
tornna skip. „Og við viljum fá
að smíða hana sj áltf ir,“ segja
þessir hugumstóru skipasimiðir
á Fáskrúðefirði.
Fáskrúðsfj arðarkauptún er
eiginlega byggt á fjórum hæð-
um. Það er einkennilegt — og
kannski þó ekki, hvemig sjáv-
arplássin á íslandi hunza flest
undirlendi fjarðanna, sem reynd
ar er yfirleitt hvergi að finna,
nema af fjarðarbotninum, og
klína sér utan i fj allshlíðannar,
mismunandi br-attar. Vegna
þessa minna kauptúnin einna
helzt á vænar vínarbrauðslengj-
ur. Fáskrúðsfj arðarkauptún er
ein slík; á neðstu hæðinini eru
atvininutækm; bryggjurnar og
það, sem sjávarútveginum til-
heyrir, og á þremur hæðum þar
fyrir ofan býr svo fólkið.
ALLS KONAR PÓSTAR I
KERFINU
Jóhann Antoníusson er for-
stjóri Hilmis h.f., sem gerir út
Hilmi SU 171. „Upphaflega var
Hilmir 318 tonn,“ segir Jóhamn.
„En nú er hann kominn niður
í 267.“
„Nei, nei. Báturinn hefur ekk
ert minnkað," segir hann svo og
hlær. Sennilega hef ég ekki
orðið of gáfulegur á svipiinn
við þessar upplýsingar hans.
„Það eru bara mælingaireglurn-
ar, sem hafa breytzt.“
Jóhann lsetur vel af vertíð-
inni og segir útgerðina hafa
„skrimt svona sæmilega. En það
er e-rfitt að gera út héðan. Við
þurfum að sækja bolfiskinn á
sömu mið og Vestmannaeying-
ar til dæmis, en fáum ekkert
meira fyrir þann afla, sem við
siglum með heim.“
En það er enginin vandi að
gera út á íslandi, ef...........
„Ef við fáum hráefnisverðið
óskert og sambærilegt við það,
sem er til dæmis hjá nágranina-
þjóðum, sem borga helmingi
hærra verð en við.
Okkar kerfi er uppfullt af
alls konar póstum, sem rífa sitt
af hráefnisverðinu. Það er tal-
að um, að vertíðin nú hafi ekki
verið neitt sérstaklega góð. En
hún var góð, þegar tillit er tek
ið til þess, að afli á íslenzkan
bát varð mun meiri en til dæm
is hjá Norðmönnum. Og hvern
ig má það vera, að SH selur
fisk í Bandaríkjunum fyrir
Færeyinga á sama verði og okk
Hugumstórir skipasmiðir á Fáskrúðsfirði (f.v.) Guðlaugur Sig
urðsson, Ilaldur Guðlaugsson, Páll Gunnarsson og Guðlaugur
Einarsson.
Hilmir SU 171 við bryggju á Fáskrúðsfirði.
ar fisk, en samt hafa Fæneying
ac e-fni á að borga helmingi
hærra fiiskverð og er þó vkmu-
launakostnaður þeirra hærri em.
hér á landi.
Það er margt í okkar sjávar-
útvegskerfi umdeilt, en ég hef
nú svona velt því fyrir mér,
hvort ekki eigi að leyfa þeim,
sem spjara síg, að spjara sig í
friði, í stað þess að láfta þá
vera að fiska fyrir aðra ein-
hvem vissan tima ársins.
Kannski þykir þetta nú ganga
guðlasti næst, þegar það sést á
premti. Það verður þá að hafa
það.“
Og Jóhann lætur uppi, að
hann hafi verið að hugsa um
setja sjókælimgu í Himi. „Eins
og Færeyingamir eru með. En
það er ýmislegt að athuga.“
Og Jóhann verður svo leyndar-
dómsfullur á svip, að ég geng
á hann.
„Helzt þarf maðuT að geta
séð fram í tímann," segir hann
svo. „En nú er erfitt að spá,“
Hvað er nú þetta? Landhelgin?
„Eg geri mér ljósit, að ef við
færum okkar landhelgi eitnhliða
út, gera aðnar þjóðir það líka.
Við erurn þá útilökaðir frá
Norðursjónum, þar sem við höf
um stundað veiðar með góðum
árangri í tvö ár og við ætlum
að senda um 50 báta þangað
niður eftir nú. Og eitthvað verð
ur við Grænland líka.
Ég er hræddur um, að við
verðum einnig að ígrunda vand
lega hvernig við ætlum að eind-
urskipuleggja okkar útgerð sam
fara stækkun Iandhelginnar.“
En nú vill Jóhann bregða
yfir í aðra sálma. í tvö ár hef-
ur hann starfrækt síldarverk-
un; baeði flakað og vacumpakk-
að heilsíld í neytendapakkning
ar á sænskan markað. Á síð-
aata ári gerði þessi útflutningur
um 14 milljónir og það sem af
er þessu ári um hál'fa sjöundu
milljón. „Ég byrjaði á þessu
til að brúa skammdegisbilíð,“
segir hairn.
En nú er breytiinga að væmta.
„Það gerir hin mikla síldarsölt
un, sem er að verða í Kanad.a,“
segir Jóhanm. „Kanadamenn
virðast geta framleitt fyrir 30-
40% lægra verð en við og sam-
keppni þeirra er augljós hætta.
En ekkert jafn.ast nú á við
íslandssíld, eða hvað? „Það er
skammgóður vermir að kaEa
hana íslandssOd,“ segir Jóhann.
„Ég hef séð kanadisku síldina í
særaskum verzlunum og þar
heitir hún lika íslandsaild."
„Kannski er þetta ekki svo
hættulegt meðain við framleið-
um ekki meira en við gerurn,"
bætir hann við, „en hvað sem
öllu líður, eru aðstæður allar
breyttar og erfiðari en áður
var.“
Seyðisf jörður:
Ofan á aftur
VIÐ fórum til Seyðisfjarðar með
snjóbíl. Fjarðarheiði lá hrein og
rólynd — það var erfitt aff
hugsa sér, að hún hefffi nóttina
áffur hrifsaff meff offorsi þrjá
menn úr blóma lifsins. Senni-
lega hafa fleiri í bílnmn en ég
íhugaff þau fyrirvaralausu mörk,
sem þetta land setur okkur milli
lífs og dauða, því enginn skriður
komst á samræffur fyrr en við
vorum komin vel austur á heiff-
ina.
Þetta var ekki í fyrsta skipti,
sem Þorbjönn Arnoddsson ók
Fjarðarheiði. Af langri reyraslu
og stríðri þekikir hann heiðina
orðið ei-ns og lófana á sér. Han.n
þjapp3ði okkur fast saman í bíln-
um. Við hlið mér klemimdist ung
og lagleg stúlka út i vegg og
sagði Þorbjörn náið saim-býli eng-
an saka á ferðum sem þessum.
Mér fannist þó rétt að benda hon-
um á, að sem ökumaður bæri
hann ábyrgð á lííi og lknum far-
þega sinna Þá hió stúlkan.
Hún sagði mér síðar — í Stöf-
unum, að hún ætlaði að stunda
sjóinn frá Seyðisfirði. Búin að
ráða sig sem kokk á 50 tonna
bát og sagði kotroskin, að trygg
sngin væri fimm þúsund á viku
„og svo fæ ég einíhvern hlut, ef
eitthvað veiðiist.“
steyptist, heldur hélzt þar í hend
ur, að tekjur bæjarfélagsina
minnkuðu um helmin.g. Á vel-
mektartimanum var ráðizt í ýms
ar framlkvæmdir og afborgamir
bæjarfélagsins og vextir ákveðin
með síldina í huga. Við sitjum
því uppi með vanskil, því þetta
var geysierfitt fyrst eftir að allt
datt niður.
Sem dæmi um erfiðleiíkana má
nefna, að fjrst nú hafa tekjur
bæjarfélagsiinis náð sér upp í
að byrja á byggingu dagheimilÍB
og Samband sveitarfélaga á Auat
urlandi kannai nú möguleika á
samvinmu við olíumalarlagnimgu
á götum.
Fyrstu þrjá mánuði þessa árs
greiddi bæjarsjóður Seyðiisfjarð-
ar uppbót á fiskverð; krónu á
kílóið til stærri bátanna og tvær
krónuT á kdlóið til línubáta undir
50 lestum. „Við gerðum þetta til
að forða atvinnuleysi í skamra-
deginu,“ segir Guðundur Karl,
Tólf tonna trébátur frá Skipasmíffastöð Austfjarffa hf.
ATVINNCLlFIÐ HEFUR
KOMIZT FURHANLEGA
Á LEGG AFTUR
Guðmundur Karl Jónsson hef-
ur verið bæjarstjóri þeirra Seyð-
firðinga „réttan meðgöngutíma".
Hann siagði íbúum hafa heldur
fækkað undanfarið, „ekki mikið,
en heldur aðeins". Fyrsta desem
ber voru Seyðfiirðiingar 885 tals-
ins.
„Mér finrnst alveg furðulegt,
hve atvinnulíf hér á Seyðisfirði
hefur komizt vel á legg aftur eft-
ir síldarhrunið,“ segir bæjar-
stjórinn nýi „Það var ekfki bara
að afkoma einstaklinga koll-
krónutölu, en auðvitað erum við
langt á eftir verðlaginu.“
Nú byggist atvinnulíf Seyð- i
firðinga á tveimur frystihúsum,
sem 10 bátar, stærri og minni,
leggja til hráefni, vélaveifcstæði,
þrjár skipasmiiðjur og ívær síld-
arbræðslur mala úrgang; sín frá
hvoru frystihúsinu og fá þær þar j
eitthvað til að smyrja vé’arnar
og þá um leið brot af fastakostn-
aðinum. „Hér hefur verið góð
atvinna að undanförnu,“ segir
bæjarstjórinn, „og efnahagsaf-
koman var mjög góð á síðasta
ári.“
Hanm segir fyrirhugað að reyna
„og þó okkur tækist ekki með
þessu að halda uppi stöðugri
vtninu, teljum yið, að þessar upp-
bætur hafi bjargað rniklu; þær
héldu bátunum heáma, en ella
hefðum við bara feng ð fólk á
atvmmuieysisskrá."
AHs greiddi bæjarsjóður um
700 þúsund kirónux í fiskverðs-
uppbætur. „Við höfum sótt um
endurgreiðslu úr atvinnujöfnun-
arsjóði," segir Guðmundur Karl,
„því við teljum, að með þessum
greiðslum hafi atvinnuleysi ver-
ið bægt frá hæwum. Svar hefur
ekki borizt.“
Frainh. á bls. 18