Morgunblaðið - 26.11.1971, Side 23

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 26. NÓVEMBER 1971
23
LEIÐRÉTTING
SÚ villa var hér á síðimni í gær,
þair sem sagt var írá ræSu Pétura
Sigurðssonar, þar sem talað var
um, að Rússar myndu hugsanlega
setja herstöðvar sínar niður við
landamæri Finnlands að austan-
verðu, að það átti að sjálfsögðu
að vera að vestanverðu.
LEIÐRÉTTING
í 100 ÁRA minningu Ragnars
Ólafssonar, konsúls, í blaðinu í
gær misritaðist, að hann hefði
látizt 46 ára gamall, átti að vera
56 ára. Þá stóð þar frúarkex í
stað fínakex og sláturskemmur í
stað sláturtunnur.
— Um bókina
Framhald af bls 16
unin er, hvaða orðrómur sem er,
— allt er prentað sem sannleik-
uir. Sá ákserði, hvort sem er
sitofnun eða einstaklinigur, hefur
engan rétt til að svara fyrir sig,
því að hvað sem hann segir, er
sjálfkrafa lygi. Þeir vinstri
menn, sem meta itrúverðugleika
sínn, ættu að athuga aðferðir
Mark Lane.
Siirnon & Sohuster báru ekki
hryðjuverkasögumar saman við
opiníberar skýrslur. Einn af rit
stjörum fyrirtækisins, sem bað
um að láta ekki nafns sins get-
ið, sagði að fyrirtækið hefði
tireysit á „sannleiksgildi“ viðtal-
anna. Hann lagði það að líku
að leita í skýrslium hersins, og
að fara með róttiæka kenningu í
læknisfræði tii American Medi-
caíl Association. „Þeir myndu að
eins segja að það væri rangt,"
sagði hann.
Ég benti honum á að við vær
um að fjalla um staðreyndir en
ekki kenningar. „Tilgangurinn
með því að gefa þessa bók út
var að vinna gegn stríðinu,"
sagði hann.
Annar fulltrúi fyrirtækisins
héit því fram, að því er virt-
ist í fulllri einlægni, að Simon
& Sdhusiter hefðu gefið bókina
út sem þjónusitfu við almenning.
„Við gerðurn það ekki í hagnað-
arskyni,“ sagði hann.
Hjálpar bók, eins og þessi,
málstað þeirra, sem vilja stöðva
stríðið? Geta andstæðingar
stríðsins ásakað valdamenn fyr
ir að hylija framkvæmd striðs-
ins með blekkingum, en stundað
blekkingar sjálfir?
Það er mjög erfitt að skilja
staðreyndir frá skáldskap í þess
um viðtöium, þegar kunnugur
maður heyrir á talsmáta manns,
að hann hefur verið á vígvelii
og italar mál hins dæmigerða
óbreytta hermanns. Gott dæmi
um þetta er viðtalið við Terry
Whitmore, negra, sem fór tii
Sviþjóðar.
Whitmore segir, að meðal ann
arra hryðjuverka, sem hann tók
þátt í, hafi verið Skipuleg fjölda
morð á íbúum heiiis þorps,
nokkrum hundruðum manna,
kvenna og barna. Samkvæmt
skýrslum hersins var Whitmore
í Víeínam á þessum tíma og með
þeirri herdeild, sem hánn segir.
Ég náði i fyrrverandi yfirmann
Whitmores, ofursta, sem enn er
í hernum og sveitarforingja
hans, siem nú kennir við há-
skóla í North Caroliina. Báðir
sögðu, að þessi fjöldamorð
hefðu ekki átt sér stað. Þeir
sögðu eiunig, að herdeildin
liefði verið á mannlausu svæði,
skammt frá friðaða svæðinu, á
mörkum Norður- og Suður-Viet-
nam, á þeim tima, sem VVliit-
niore lýsir.
Báðir mundu eítir atviki, sem
kom fyrir sveit Whitmores, er
maður, itvær konur og barn
voru skotin að nóttu til, á bar-
dagasvæði. TVeir menn voru
dregnir fyrir rétt, ásakaðir um
rnorð. Þeir voru sýknaðir, þegar
sannað var, að þeir hefðu ný-
lega orðið fyrir skotárás og að
engin leið hefði verið að þekkja
í sundur hermenn og borgara i
myrkriniu.
Margfaldast þessi atburður í
huga WThitmores, í fjöldamorð?
Mismunandi framburður þess-
sira manna, vekur vissulega þá
spurningu. Sömiu efasemdlr
vakna einnig, um framburð ým-
issa annarra, sem Lane rœðir
Við, sem gerðust ekki liðhlaup-
£ir og sneru aftur heim.
Garry Gianninoto segist hafa
verið í sjúkraUðadeild með land
göngusveitunum. Hann segir frá
æðisgengnum morðum og
íkveikjum. „Fólkinu stóð ógn af
iandgönguliðunum. Þeir ógnuðu
því og drápu, svo að fólk var í
stöðugum ótta.“
„Sástu mikið af þessu,“ spyr
Lane.
„Þetta var aUtaf að gerast,"
sagði Gianninoto. Hann lýsti
meðal annars því, er fimm Viet-
namar voru hengdir upp, rekn-
ir í gegn og loks skotnir og lík-
unuim hent í fljót.
Lýsir Gianninoto því, er
hann loks neitaði að „berjasí",
vegna viðbjóðs á þessum aðför-
um, og var dreginn fyrir rétt.
En sjúkraliðar berjast yfirleitt
ekki. Þeir vinna samt oft við
hættulegar aðstæður, við að
bjarga slösuðum mönnum af vig
velli og verða sjálfir fyrir skot-
hríð. Skýrslur landgöngusveit-
anna benda elkki til að Giannin-
oto hafi haft mikla reynslu af
bardögum, hvorki við að berj-
ast sjálfur, né til að hafa tæki-
færi til að sjá þau hrygjuverk,
sem hann lýsir. Hann vann i
hjálparstöð við höfuðstöövar
hersins á svæðinu, frá febrúar
1968. 1 júli var hann dreginn
fyrir rétt, fyrir að hafa tvisv-
ar neitað að hlýðnast skipunium
um að fara til starfa á svæði,
þar sem hann hefði getað orðið
fyrir skoíhríð. Meðan hann var
í fangeisi, skrifaði hann undir
yfirlýsingu um það að hafa átt
kynmök við karlmann og að
hafa tekið morfin. Af þessum
ástæðum var hann fluttur á spít
ala í New York til athugunar.
Að öðrum kosti hefði hann
þurft að Iijúka 13 mánaða dvöl
í Vietnam. Hann strauk fijót-
lega af spítalanum, var afltur
dreginn fyrir rétt og rekinn úr
herþjónustu, sem óæskilegur
maður.
En skýrslur sýna, að um það
leyti, sem Gianninoto nefnir,
voru fimm Vietnamar hengdir
upp, reknir í gegn, skotnir og
kastað í fijót. Landgönguliði sit-
ur nú í fangelsi, að afplána Hfs-
tiðardóm fyrir þennan verkn-
að. Gianninoto liefur getað les-
ið um þann atburð i blöðum.
1 simitaii okkar lýsti Mark
Lane siiíkum hegningum þannig,
að þær hefðu ekkert með málið
að gera, og því ekki hægt að
nefna þær í þeim hryllingsleik,
sem hann leikur. Hann hefur
ekki áhuga á áð gera greinar-
mun á gerðum, á hinum ógeðs-
legu en skiljanlegu grimmdar-
verkum, sem stríði fylgja ann-
ars vegar, — drápi á föngum í
hita orrustunnar — (báðir aðil-
ar gera það) — og hins vegar
á miklu alvarlegri glæpaverk-
um, svo sem pyntingum á stríðs
föngum utan vígvaliá, fram-
kvæmdum af yfirheyrendum,
sem enga ástæðu hafa til haturs
— drápi á saklausum borgurum,
með hófiausum loftórásum og
stórskotaliðsárásum — og bein-
um, persónulegum morðum, eins
og í My Lai. Þessi greinarmun-
ur er mikiivægur, því að á hon-
um velrtiur siðferðileg svívirða,
sem allir hermenn finna,
óbreyititir sem hershöfðingjar.
Sumar af hryllingssögunum i
þessari bók eru vafalaust sann-
ar. Þar sem daunn er svo mik-
iia hlýtur eitthvað að vera rot-
ið. Mark Lane tekst samt að
koma í veg fyrir, að hægt sé að
komast að nokkurri álýktun,
seim byggð er á staðreyndum.
Þrátt fyrir það, munu ein-
feldningar og umvöndunarmenn
að aitvinnu, hafa italsverða full-
nægju af þessari bók, ef þeir fá
ráðið við innyfiiin. Lane skýrir
okkur frá því, með sama æsi-
fréttastílnum og hann segir frá
ölllu öðru, að liðþjálifar í æf-
ingastöðvum hagi sér eins o>g
vililimenn, viðhafði bölv og for-
mælingar Oig kenm nýliðum að
drepa. Fyrir þá, sem aldrei hafa
kynnzt liðþjálfa, eru þetta frétt-
ir.
Mér hefur aiiltaf skiiizt að
það sé hlutverk hersins að
drepa óvinl landsins, þagar
þeim er skipað að gera það.
Vandinn er hvem þeir eiga að
drepa, hvenær þeir eiga að
drepa og hvernig þeir eiga að
fara að þvi. Það er þetta, sem
hefur valdið þeim miklu átök-
um og sundrungu meðal þjóðar
Lnnar, vegna striðsins í Viet-
nam.
Það er þjóðinni brýn nauð-
syn að heilbrigð og heiðarleg at
'hugiun fari fram á stríðsglæp-
um og hryðjuverkum í Vietnam,
sem verði framkvæmd af kunn-
áttusömum og ábyrgum mönnum
sem ekki eru skuldbundnir nú-
verandi hernaðaryfirvöldum.
Hverjir þessir menn eru og
hvemig framkvæma á þessa at-
hugun, eru spumingar, sem ég
hef ekki rúm til að svara hér.
Of stór hluti þjóðarinnar' trúir
því, að stríðsglæpir og hryðju-
verk hafi átt sér stað, til að
hægt sé að hafa þennan vanda
að engu.
AHir, sem dveljast í Vietnam
um langan ítíma, sjá verknaði,
sem kynnu að teljast stríðsglæp
ir. Ein grundvallar hemaðarað-
ferð stríðsim, sem er ioftárásdr
og stórskotaliðsárásir, getuæ
orkað tvímælis, samkvæmit þeim
reglum, sem lagöar' voru til
grundvaliiar í Numiberg réttar-
höldumxm. Eru þetta strlðsglæp
ir? Við ættum að vita það. Það
væri skynsamUegt, af þeim at-
vinnuhermönnium, sem einkennis
búningurinn er einhvers viæði
að styðja sldka rannsðkn.
Það ætti áð vera augljósi, að
þeir rnenn, sem nú eru í her-
stjóminni, geta ekki fram-
kvœmt trúverðuga rannsókn,
eftir framimistöðu landhersins í
May Lai mállinu, ög iandherinn
er stærsti aðilinn að stríðinu í
Vietnam.
En þangað til þjóðin hefur
hugrekki til að koma af stað
ábyrgri rannsókn, eigum við
senniiega skilið að siit.ja uppi
með menn eins og Mark Lane.
X X
Nýlega er komin út á íslenzku
bókin Og svo fór ég að skjóta. . .
Við samanburð á bókunum
Conversatioiis with Americans
og íslenzku þýðingunni, sem
nefnist Og svo fór ég að skjóta...
kemur í ljós athyglisverður mun
ur á bókunum.
1. íslenzka þýðingin er þýðing
á mdnna en háifri bókinni,
eða 103 síðum af 223 síðum af
meginefni bökarinnar. Hvergi er
minnzt ó að bókin sé styiít.
2.1 amerísku frumútgáfiunni er
formáli 8 síður, en í þeirri ís-
lenzku 16 siiður. Ekkert af efni
þessara tveggja formála er það
sama og hvergi er þess getið að
flonmáii sé annar en í frumút-
gáfu. Formáld í frumútgáfu er
undirritaður með upphafsstöfum
höfundar, M.L. én engin undir-
sikrift er undir formála í ís-
lenzku þýðingunni. 1 islenzku
þýðingunni er eftirmáU „Bréf tii
Bandaríkjamanna", unflirritað-
ur og dagsettur af Mark Lane.
3. I frumútgáfu er sumum
nöfnum breytt, að ósk þeirra,
sem segja fiá. 1 íslenzku þýð-
ingunni eru þessi breyttu nöín
önnur, væntanlega hin raun-
verulegu, 1 formáia að frumút-
gáfu segir höfundur, að nöfnum
þessum hafi verið breytt,
vegna þess að sumir viðmælend-
ur telji að sér geti stafað hætta
af því, ef nafn þeirra verði
kunnugt.
Það er SlNE, samrtök ís-
lenzkra námsmanna erlendis,
sem gefa þessa bók út á Ls-
lenzku í samráði við Mál og
menningu. Það hefur vakið at-
hygli að þessi samtök skuli
standa að útgáfu þessarar
óábyrgu bókar.
CREME
FRAICHE
Notið sýrðan rjóma sem ídýfu með
söxuðu gmnmeti i stað t. d.
majonnaise.
MJÓLKURSAMSALAN í REYKJAVÍK

I
I
\
CREME
FRAICHE
JVLeö ávöxtum í eftirétti
Blandið smátt skornum ávöxtum og sjrð-
um rjóma í ábœtisglös. Frískandi eftir-
réttur, sem strax nœr hylli fjölskyldunnar.
MJÓLKURSAMSALAN í REYKJAVÍK
,CREME
} FRAICHE
Coctailsósa &sinnepssósa
Cocktailsósa: j2 dl af tómatsósu í dós af sýrðum
rjóma.
Sinnepssósa: 2 msk af sinneþi í dós af sjrðum
rjóma.
Gott með fiskiy pylsum, hamborgurum, steiktu
kjöti, kjúklingum, kryddsíld, humar, rœkju o.fl.
MJÓLKURSAMSALAN I REYKJAVÍK