Morgunblaðið - 22.01.1972, Blaðsíða 15

MORGUÍNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 22. JANÚAR 1972
15
Það er byggt á margvíslegum
íorsendum, mismunandi traust-
um. Forsendunum má e.t.v.
skipta í tvo meginflokka. Ann-
ars vegar tainar náttúrulegu for
sendur, eins og t.d. lega borgar
landsins, jarðfræði þess, lands
lag, veðurfar o.fi. Þessar for-
sendur eru vafalaust nokkuð
óskeikular. Hins vegar eru for-
sendur, sem byggjast á því
mannffifi, er í borginni hrærist
lífsvenjum íbúanna og lífshátt-
um. Sem dæmi má nefna mann-
Ifjöldaspár, umferðarspár, for-
sagnir um búðarþörf og þörf
atvinnuhúsnæðis. Þessar síðar-
BORCAR
-fflRl
Rorgarráð hefur haft það til
umræðu í alllangan tíma, hvern
ig bezt yrði að þessari endur-
Skoðun staðið. Hefur m.a. verið
leitað álits fagmanna um það
efni. Niðurstaða þeirra um-
ræðna og athugana varð tillag-
an um Þróunarstofnun Reykja-
víkur, sem borgarstjórn sam-
þykkti á fundi Sínum í desember.
Hin nýja stofnun verður und-
ir yfirstjóm skipulagsnefndar í
umboði borgarráðs. Eins og fyrr
segir á stofnunin að hafa með
höndum endurskoðun aðalskipu
lags Reykjavíkur svo og athug-
un á deiliskipulagstillögum, er
Þróunarstöð Reykjavíkur á að
treysta grundvöll ákvarðana um
framtíðarþróun borgarinnar
Hver verða næstu byggingar-
svæði fyrir íibúðarbyggingar í
Reykjavik, þegar Breiðhoits-
hverfin eru fullbyggð? Hvar
verður framfiiðarsvæði fyrir iðn
að og atvinnurekstur, þegar nú
verandi svæði eru fullnýtt?
Hvernig á að haga umferð í
Reykjavik framtíðarinnar, þeg-
ar ný svæði verða tekin til nota
og þarf að endurskoða og
foreyta umferðarkerfi núgild-
andi aðalskipulags? Þessar
spurnmgar og margar fleiri
koma upp í hugann, þegar hug-
leidd er þróun Reykjavikur
næstu áratugi.
Til að undirbúa svör við þess
uim áleitnu spurningum sam-
þykkti borgarstjóm á síðasta
fundi sínum fyrir áramót að
setja á stofn Þróun,arstofnun
Reykjavíkur, sem hefði það
meginverkefni að endurskoða
aðalsikipulag Reytkjavíkur. Verð
ur hér á eftir nokkuð lýst að-
draganda þessarar stofnunar og
hver verða eigi meginverkefni
hennar.
í febrúar 1960 var sarttþykkt
I borgarstjórn ítarleg tillaga um
skipulagsimál fyrir frumkvæði
Geirs Hallgrímssonar, borgar-
stjóra. Samþykkt þessi markaði
þáttaskil í meðferð Skipulags-
mála Reykjavíkurborgar. Á
grundvelli hennar hófst vinnan
við 'gerð aðalskipulagsins, en
niðurstöður þess fcomu út í bók
arformi árið 1966.
Aðalskipulagið er spá eða
fiætlun um framtíðarþróun
foorgarinnar fram til 1984.
nefndu forsendur eru skeikulli
og þurfa því endurnýjunar við.
Menn gerðu sér grein fyrir
því við gerð aðalskipuiagsins og
þess vegna var þá ráð fyrir því
gert, að aðalskipulagið þyrfti að
endurskoða á fimm ára fresti.
Aðalisikipulagið er byggt á marg
þættum gögnum og gripur inn á
margar fræðigreinar. Ýmis af
þeim gögnum hafa verið endur-
skoðuð, önnur ekki og sum
gögnin þurfa reyndar stöðugrar
endurskoðunar við. Allt þetta
þarf að fella saman í heild á
ákveðnu árabili og reyna að
átta sig á hvaða breytinga er
þörf á gildandi aðaiskipulagi,
auk þess, sem taka þarf ákvörð
un um nýtingu nýrra land-
svæða.
Það eru að vísu liðin fimm ár
síðan aðaiskipulagið var sam-
þykkt, en ekki er óeðlilegt þó
að þessi tími hafi liðið án heild-
arendurskoðunar, þar sem
þetta frumverk var byggt á
mjög traustum grundvelli. 1
framtíðinni þarf þó að gæta
þess, að regluleg endurskoðun
fari fram.
lagðar verði fyrir skipulags-
nefnd. Kanna á forsendur aðal-
skipulagsins og þróun einstakra
þátta þess. 1 framhaldi af þeirri
könnun á hún að gera tillögur
til Skipulagsnefndar og borgar
ráðs um breytinigar, sem rétt
þylki að gera svo og um aðal-
sikipulag svæðis sem nauðsyn-
legt verði að auka við til út-
færslu byggðar. Gert er ráð fyr
ir því að stofnúnin hafi samráð
við nágránnasveitarfélögin, eft-
ir því sem efni standa til. Ráðn
ingartími forstöðumanns stofn-
unarinnar á að vera 3—5 ár.
Skipulagsdeild borgarinnar
kemur og til með að starfa
áfram undir yfirstjórn skipu-
lagsnefndar. Sú deild annast
deiliskipulagsverkefni og af-
greiðir einstök skipuiagsmál,
eins og verið hefur.
Helztu rök þess að fela sér-
stakri stofnun aðalskipulags-
verkefnið eru þessi: Endurskoð
un aðalskipulags og frumkvæði
að athugunum á þeim margvís-
legu gögnum, sem það byggir
á, er mjög sérstakt verkefni og
að mörgu leyti frábrugðið dag-
legum störfum skipulagsdeildar.
Starfslið Þróunarstofnunar þarf
að geta helgað sig þeim störf-
um óskipt án þess að láta kaf-
færast í úrlausnum daglegra
viðfangsefna, sem afgreidd eru
á skipulagsdeild. Þetta er i meg-
inatriðum eftir sömu línuim og
unnið var eftir við gerð aðal-
skipulagsins, en það var unnið
sem mjög sjálfstætt verkefni.
Kostnaður þarf ekki að vera
meiri. Við gerð og endurskoðun
aðalskipulags er mikil nauðsyn
á góðri samvinnu við nágranna-
sveitarfélögin og vel er hugsan.
legt að þau fái í framtíðinni að
ild að þessari stofnun.
Þess er að vænta að þetta
nýja starfsskipulag megi verða
til að auka og efla starf borgar
innar á sviði skipulagsmála og
að Þróunarstofnun Reykjavíkur
megi enn treysta þann grund-
völl, sem borgarstjórn þarf að
byggja ákvarðanir sínar á um
framtíðarþróun borgarinnar.
Imgólfur Jónsson:
Framkvæmdafé Pósts
og síma lækkar um 215
milljónir
REKSTUR Landssímans, pósts-
ina, umferðarmálaskrifstofu og
póstgíirós byggist á eiigin tekj-
uim. Fjárfesting og fnamkvæmd-
ir allar á vegum þessara stofn-
ainia fara eftir því, hve mikið fjár
magn oneksturinn gefur umfram
venjuleg rekstrairgjöld.
Á undanförnum árum hefur
verið að þvi unnið, eins og fjár
hagur leyfði að endurbæta kerf
ið, byggja stöðvairhús, koma
upp sj álifviirkum simstöðvum og
bæta línukerfið. Megináhierzla
hefur verið á það lögð, að koma
upp sjálfvirkum stöðvum í kaup
stöðum og feauptúmum. Einnig
að stækka stöðvar þar sem fólks
fjöldi hefur aukizt og eldri stöðv
air voru of lifilair. Nú eru 52 sjálf
virkar símstöðvar á landimu. Veit
ir það notendum stóraukin þæg
indi, en þó ekki eins mikil og
verSa mætti, ef línukerfið hefði
nægilega margar talrásir. Vinna
ber að því á næstu árum að bæta
línukerfið og fjölga talrásum til
þess að þjónustan geti orðið sem
fullkomniust.
Enn bíða 15 staðir, sem teknir
hafa verið inn á áætlun sjálf-
virka símaberfisins, eftir sjáilf-
virkum símstöðvum. Eru nokkr-
iir þessara staða í framkvæmda-
átætlun þessa árs, auk nýrrar
stöðvar í Breiðholti í Reykjavík.
Nokkrir fámennir staðir, sem enn
eru ekki komnir á áætlun, ættu
að fá fljótlega sjálfvirka síma,
ef svipuðum framkvæmdahraða
yrði haldið og undanfann ár,
Árið 1968 var varið til fjár-
festingar hjá Pósiti og síma 212
millj. kr. og árið 1971, .242 millj.
kr. Með því að verja svipaðri
upphæð árlega til fj árfestingar
vinnst það, sem að er stefnt, að
auka sjálfvirka kerfið og bæta
línukerfið. Þeir, sem fylgzt hafa
með afgreiðslu fjárlaga að þessu
sinni, munu tæpliega gem sér há-
ar vonir um miklar framkvæmd-
ir hjá Pósti og síma á þessu áti.
FRAMKVÆMDAFÉ ÞURRKAB
ÚT AÐ MESTU
í maímánuði sl. gerði Póst- og
símamálastjórnin rekstrar- og
fj árfestingaráætlun vegna stofn-
unairinnar fyrir árið 1972. í áætl
uninni var gert ráð fyrir fram-
kvæmdum hjá Pósti og síma á
því ári fyrir 229 millj. kr. Út-
gjöldin samkvæmt áætluninni
voru miðuð við marzvísitölu
1971. Þannig mun það hafa verið
um aðrar ríkisstofnanir, sem
sendu ráðuneytum rekstrar- og
fnamkvæmdaáætlun sl. vor, fyr-
ir árið 1972. Við fjárlagaafgneiðsl
una var ekki tekið tillit til þeirra
hækkana, sem orðið hafa frá
miarzvísitölu 1971. Það er dálítið
erfitt að finna nákvæmlega út,
hve mikið útgjöld Pósts og síma
hækka vegna vísitöluhækkana
frá því sem áætlað var vorið
1971, en tæplega mun það verða
undir 125 millj. kr. Til viðbótar
þessu gerðist það, við afgreiðslu
fjárlaganna, að Landssímanum
er gert að greiða til ríkissjóðs 90
millj. kr. í söluskatt árið 1972.
Það hefur ekki verið gert áðuir,
að innheimta söluskatt af fiailsíma
gjöldum, eða anmarri þjónustu,
sem Landssíminn veitir. Fjár-
málaráðherra lýsti því yfir, við
umræður fjárlaiga, að þessi skatt
heimta ætti ekki að hafa áhrif
á gjaldskrá Landssímans. Tekjur
Landssímams og gjaldskráin ættu
ekki að hækka þrátt fyrir það,
þótt útgjöldin verði 215 millj.
kr. hættri helduir en þau em
áætluð. Af því leiðir, að fram-
kvæmdafé stofnunarinnar
minnkar sem þessu nemur.
Með því að taka ekki tillit til
útgjaldaauka vegna visitölu-
hækkaina frá marzvísitölu 1971
og innheimta auk þess söluskatt,
eins og að framan getur er fram
kvæmdafé Pósts og síma fyrir
árið 1972 lækkað um 215 millj.
kr. Eru þá eftir aðeins 14 millj.
kr. til allra framkvæmda á ár-
inu miðað við áætlun Pósts- og
símamálastjórnarinnar. Með öðr-
um orðum, framkvæmdafé er að
mestu þurrkað út.
MARGT ÓGERT 1 SÍMAMÁL
UM
Nýframkvæmdir hjá Lands-
símanum þurfa að halda áfmm
með ekki minni hraða en undan-
Ingólfur Jónsson
farin ár. Enn er margt ógert í
símamálum eins og eðlilegt er.
Auk sjálfvirkra símstöðva, sem
enn vantar ber brýna nauðsyn
til þess að fjölga talrásum milli
svæða, svo þjónustan geti orðið
eins góð og æskilegt er. Meðan
talrásirnar eru of fáar verður
ekki mögulegt að jafnia þann að-
stöðumun, sem er á símaþjón-
ustu dreifbýlisins og stærstu
þéttbýlissvæðanna. Þrátt fyrir
aðstöðumuninn hefur símaþjón-
ustu fleygt mjög fram í dreifbýl-
inu, með tilkomu sjálfvinku sím-
stöðvanna. Með nýjum línum,
sem gætu komið tiltölulega
fljótt, ef framkvæmdafé væri
ekki tekið af stofnuninni, verð-
ur mögulegt að jafna aðstöðu-
muninn að verulegu leyti, og
veita æskilegustu símaþjónustu
í dreifbýlinu.
Til þess að veita almenningi
kost á að draga úr útgjöldum
var ákveðið á sl. vori að taka
upp næturtaxta í sjálfvirka tal-
símakerfinu innanlands. Gildir
hann alla virka daga frá kl. 22
að kvöldi til kl. 7 að morgni, ut-
an laugardaga, þá frá kl. 15 til
kl. 7 næsta mánudagsmorgun.
Næturtaxtinn er hálfur venjuleg-
ur taxti. Notfæra menn sér þetta
í mjög auknum mæli. Einnig var
lagfærður að verulegu leyti taxt
inn á styttri fjarlægðum í sjálf-
virka kerfinu, eða eins og fært
þótti af tæknilegum ástæðum.
BÆTA ÞARF FYRIR
MISTÖKIN
f athugun hefur verið, hvort
fært þætti, að lækka stofngjöld
í dreifbýlinu, en af því hefur
ekki ennþá orðið. Talið var eðli-
legt enda hagkvæmast að koma
upp sjálfvirkum símum í öllum
kaupstöðum og kauptúnum
fyrst, og gera sveitasímann því
næst sjálfvirkan. í sveitum lands
ins þarf margar litlar dreifí-
stöðvar og langar línur. Þessi
kerfi verða því hlutfallslega dýr
miðað við kerfin i þéttbýlis-
kjörnunum. Tækninni fleygir
fram og eru nú þekktar ódýrari
leiðir en var fyrir fáum árum
til þess að koma upp sjálfvirku
kerfi í sveitum. Traustan grund-
völl þarf að hafa fyrir fram-
kvæmdum og eðlilegri vinnuhag
ræðingu. Heppilegast er, að fjár-
festingarupphæðir séu svipaðair
ár frá ári. Það, sem nú virðist
framundan er mjög raunalegt.
Það veldur afturför og miklum
vonbrigðum fjölda manna víðs
vegar um laind.
Síma- og póstþjónustan er orð-
in stór þáttur og mikilvægur í
daglegu lífi manna. Þess vegna
munu allir vona, að fljótt verði
bætt fyrir þau mistök, sem orðið
hafa. Vinna verður áfram að því
markmiði, sem stefnt hefur ver-
ið að undanfarið í síma- og póst-
máium með góðum árangri.
Ólíklegt er að ríkisstjórnm
hafi ætlað sér að stöðva allar ný-
framkvæmdir hjá Landssíma ís-
lands. En hitt er einnig og ekki
síður ótrúlegt, að ráðhenrann
hafi ekki gert sér gnein fyrir
afleiðingunum af því að afgreiðia
mái pósts og sima eina og gert
var.